Ñònh höôùng vaø giaûi phaùp phaùt trieån trung
taâm taøi chính TP. Hoà Chí Minh
PGS.TS. Söû Ñình Thaønh
Thaïc syõ Buøi Thò Mai Hoaøi
1. Ñaët vaán ñeà
Do coù caùc öu theá veà maët ñòa lyù, con ngöôøi vaø caùc theá maïnh khaùc, töø tröôùc ngaøy mieàn
Nam giaûi phoùng, TP. Hoà Chí Minh ñaõ laø trung taâm kinh teá – vaên hoùa – xaõ hoäi ñaày
naêng ñoäng cuûa caû Mieàn Nam Vieät Nam. Vò trí ñoù cuõng khoâng heà thay ñoåi sau ngaøy
giaûi phoùng Mieàn Nam, thoáng nhaát ñaát nöôùc. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, cuøng vôùi
chuû tröông quy hoaïch phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi caùc vuøng kinh teá troïng ñieåm, TP.
Hoà Chí Minh laïi coù vai troø nhö laø haït nhaân cuûa vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam
– moät khu vöïc ñöôïc ñaùnh giaù laø naêng ñoäng nhaát caû nöôùc. TP. Hoà Chí Minh ñöôïc bieát
ñeán nhö laø moät nôi taïo ra:
1/5 toång saûn phaåm quoác noäi (GDP).
1/3 giaù trò saûn löôïng coâng nghieäp.
30% toång thu ngaân saùch nhaø nöôùc.
Hôn 30% toång kim ngaïch xuaát, nhaäp khaåu cuûa caû nöôùc.
TP. Hoà Chí Minh coøn laø nôi thu huùt 1/3 soá döï aùn FDI, coù luùc chieám tôùi 41% voán
FDI ñaàu tö vaøo Vieät Nam.
Nhö vaäy, so vôùi moät soá thaønh phoá lôùn trong nöôùc thì TP. Hoà Chí Minh vöôït troäi haún
veà tieàm löïc phaùt trieån kinh teá. Theo soá lieäu thoáng keâ naêm 2003, GDP cuûa TP. Hoà
Chí Minh cao gaáp 2,5 laàn GDP cuûa Haø noäi vaø gaáp 7 laàn Haûi phoøng; thu NSNN cuûa
TP. Hoà Chí Minh gaáp 2,5 laàn cuûa Haø noäi; giaù trò SXCN gaáp 3 laàn Haø noäi; toång möùc
baùn leû cao gaáp 2 laàn Haø noäi… TP. Hoà Chí Minh khoâng coù nhöõng lôïi theá nhö Haø noäi
xeùt treân caùc khía caïnh laø trung taâm chính trò vaên hoùa, laø ñaàu naõo trong vieäc ban
haønh caùc chuû tröông, chính saùch, cheá ñoä, laø nôi ñoùng truï sôû chính cuûa caùc Boä vaø ñaëc
bieät laø Ngaân haøng nhaø nöôùc Vieät Nam, Boä taøi chính, UÛûy ban Chöùng khoaùn nhaø
nöôùc, caùc toång coâng ty lôùn cuûa nhaø nöôùc. Nhöng nhöõng lôïi theá ñoù cuûa Haø noäi chæ laø
lôïi theá veà cô cheá, chính saùch. Thaønh phoá HCM laïi coù nhieàu lôïi theá veà tieàm naêng
kinh teá – taøi chính ñeå phaùt trieån thaønh trung taâm taøi chính coù taàm côû trong khu vöïc
hôn so vôùi Haø noäi, nhö laø:
(i) coù caûng bieån quoác teá noái lieàn tröïc tieáp vôùi nöôùc trong khu vöïc;
(ii) ñöôïc bao boïc, ñaët trong vuøng giaøu tieàm naêng kinh teá vaø naêng ñoäng nhaát caû
nöôùc maø voán dó töøng ñöôïc meânh danh laø “hoøn ngoïc vieãn ñoâng”;
(ii) coù maïng löôùi ngaân haøng thöông maïi coå phaàn naêng ñoäng, hoaït ñoäng roäng khaép
caû nöôùc;
(iv) coù lôïi theá veà quy moâ kinh teá – taøi chính: chieám ñeán 20% GDP, 30% toång thu
ngaân saùch, 26% soá doanh nghieäp vaø doanh thu cuûa caùc doanh nghieäp (gaáp 1,5 laàn
Haø Noäi), 30% toång dö nôï cho vay vaø voán huy ñoäng cuûa caùc ngaân haøng caû nöôùc
(neáu coäng theâm soá voán hoùa treân thò tröôøng chöùng khoaùn, soá huy ñoäng cuûa thò
tröôøng baûo hieåm thì toång soá taøi saûn taøi chính treân ñòa baøn TP. Hoà Chí Minh
chieám gaàn moät nöûa toång taøi saûn taøi chính cuûa caû nöôùc).
Vôùi taát caû lôïi theá treân, coù theå khaúng ñònh raèng, hieän nay TP. Hoà Chí Minh ñang laø
trung taâm taøi chính lôùn nhaát cuûa Vieät Nam. Tuy laø vaäy, nhöng vai troø cuûa noù hieän
môùi chæ phaùt huy ôû khu vöïc phía Nam, möùc ñoä taùc ñoäng vaø chu chuyeån voán treân
phaïm vi caû nöôùc vaãn coøn ôû möùc khieâm toán. Trung taâm giao dòch chöùng TP. Hoà Chí
Minh chæ môùi quy tuï nhöõng coâng ty thuoäc vöïc phía Nam tham gia nieâm yeát chöùng
khoaùn, chöa quy tuï ñöôïc nhieàu caùc coâng ty thuoäc khu vöïc caùc mieàn khaùc nhau trong
nöôùc tham gia nieâm yeát vaø huy ñoäng voán …. Töø ñoù, chuùng toâi cho raèng, trong boái
caûnh hoäi nhaäp kinh teá quoác teá vaán ñecaàn xem xeùt laø: lieäu trung taâm taøi chính TP.
Hoà Chí Minh ñaõ phaùt trieån ñuùng vôùi tieàm naêng cuûa noù hay chöa? Coù theå xaây döïng
TP. Hoà Chí Minh trôû thaønh moät trung taâm taøi chính coù taàm voùc khoâng chæ cuûa caû
nöôùc vaø trong khu vöïc hay khoâng, vaø neân baét ñaàu töø ñaâu?
2. Ñònh höôùng vaø giaûi phaùp phaùt trieån trung taâm taøi chính TP. Hoà Chí
Minh
Theo kinh nghieäm cuûa Singapore, ñeå phaùt trieån trung taâm taøi chính, chính phuû caàn
phaûi thay ñoåi tö duy chieán löôïc veà xaây döïng cô caáu kinh teá. Ngay töø nhöõng naêm 60,
chính phuû Singapore ñaõ vaïch ra loä trình chieán löôïc phaùt trieån lónh vöïc taøi chính cuûa
nöôùc naøy, coi khu vöïc taøi chính khoâng chæ laø caùnh tay hoã trôï maø laø moät ngaønh then choát
cuûa quoác gia, ñoùng goùp ñaùng keå ñeán söï phaùt trieån neàn kinh teá vaø coù ñôøi soáng rieâng cuûa
noù. Xuyeân suoát quaù trình phaùt trieån, chính phuû Singapore ñeàu ñaët troïng taâm ñaåy maïnh
chính saùch quoác teá hoùa thò tröôøng taøi chính, töï do hoùa caùc doøng chaûy tö baûn, thu huùt caùc
ñònh cheá taøi chính nöôùc ngoaøi, ñaàu tö cô sôû haï taàng, chuù troïng phaùt trieån heä thoáng
thanh toaùn ñeå keát noái vôùi caùc trung taâm taøi chính quoác teá. Söï noåi leân cuûa trung taâm taøi
chính Singapore trong nhöõng naêm 80 ñaõ minh chöùng ñöôïc ñieàu naøy.
Töø thöïc tieãn sinh ñoäng cuûa Singapore vaø boái caûnh hoäi nhaäp cuûa neàn kinh teá, chuùng
toâi cho raèng, böôùc ñi chieán löôïc phaùt trieån trung taâm taøi chính TP. Hoà Chí Minh laø
ngay töø baây giôø Chính phuû vaø UBND TP. Hoà Chí Minh caàn taäp trung moïi nguoàn löïc
nhaèm kieän toaøn vaø phaùt trieån ñoàng boä thò tröôøng taøi chính, xeùt treân caùc khía caïnh:
2.1. Phaùt trieån thò tröôøng tieàn teä
Ñeå naâng cao taàm voùc hoaït ñoäng cuûa trung taâm taøi chính TP. Hoà Chí Minh, treân ñòa
baøn TP. Hoà Chí Minh nhaát thieát phaûi thaønh laäp:
Ngaân haøng nhaø nöôùc ôû khu vöïc phía Nam treân cô sôû naâng caáp Ngaân haøng nhaø
nöôùc chi nhaùnh TP. Hoà Chí Minh.
Saøn giao dòch thò tröôøng tieàn teä TP. Hoà Chí Minh.
Chöùc naêng Ngaân haøng nhaø nöôùc khu vöïc bao goàm: thöïc hieän chính saùch tieàn
teä cuûa Ngaân haøng trung öông taïi khu vöïc phía Nam, ñieàu haønh thò tröôøng tieàn teä
khu vöïc, thò tröôøng môû, trieån khai caùc chuû tröông chính saùch, thanh kieåm tra, thoâng
tin kinh teá vaø caûnh baùo ruûi ro, xöû lyù vi phaïm phaùp luaät veà tieàn teä ngaân haøng. Chi
nhaùnh Ngaân haøng nhaø nöôùc caùc tænh, thaønh phoá seõ trôû thaønh phoøng giao dòch cuûa
Ngaân haøng nhaø nöôùc khu vöïc vôùi chöùc naêng cung tieàn maët, baùo caùo thoáng keâ…
Thaät vaäy, hieän taïi cô caáu cuûa Ngaân haøng nhaø nöôùc ñöôïc toå chöùc theo moâ hình caáp
trung öông vaø caáp chi nhaùnh ñaët ôû caùc tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc trung öông. Chi
nhaùnh Ngaân haøng nhaø nöôùc TP. Hoà Chí Minh cuõng khoâng khaùc gì vôùi chi nhaùnh
Ngaân haøng nhaø nöôùc ôû caùc tænh, thaønh phoá khaùc. Caùc chi nhaùnh ôû ñòa phöông chæ laø
ñieåm lieân laïc cuûa hoäi sôû chính Ngaân haøng nhaø nöôùc ôû Haø noäi. Vôùi moâ hình nhö vaäy,
caùc chi nhaùnh coù nhieäm vuï cô baûn laø thu nhaäp thoâng tin vaø chuyeån veà hoäi sôû chính
Ngaân haøng nhaø nöôùc ôû Haø noäi ñeå xöû lyù. Söï ñieàu haønh chính saùch tieàn teä chuû yeáu
xuaát phaùt töø hoäi sôû chính Ngaân haøng nhaø nöôùc ôû Haø noäi. Töông töï, caùc ngaân haøng
thöông maïi nhaø nöôùc cuõng toå chöùc theo moâ hình nhö vaäy. Nhìn chung, cô caáu toå
chöùc cuûa Ngaân haøng nhaø nöôùc nhö hieän taïi khoâng thích hôïp ñeå caûi thieän hoaït ñoäng
thò tröôøng taøi chính cuõng nhö cung caáp dòch vuï taøi chính treân ñòa baøn TP. Hoà Chí
Minh theo höôùng phaùt trieån thaønh trung taâm taøi chính.
Söï hoäi tuï nhieàu giao dòch taøi chính cuûa trung taâm taøi chính daãn ñeán leä thuoäc nhieàu
vaøo ñieàu haønh chính saùch tieàn teä vaø söï chuyeån ñoåi giöõa thò tröôøng tieàn teä vaø thò
tröôøng ngoaïi hoái. Vì vaäy, vieäc thaønh laäp Ngaân haøng nhaø nöôùc theo khu vöïc vaø naâng
caáp Ngaân haøng nhaø nöôùc Chi nhaùnh TP. Hoà Chí Minh thaønh Ngaân haøng nhaø nöôùc
khu vöïc phía Nam seõ taïo ñieàu kieän ñoåi môùi taøi chính vaø phaùt trieån thò tröôøng taøi
chính cuõng nhö naâng cao söï aûnh höôûng cuûa TP. Hoà Chí Minh nhö laø trung taâm taøi
chính ñoái vôùi khu vöïc taøi chính trong nöôùc vaø trong khu vöïc.
Xaây döïng saøn giao dòch thò tröôøng tieàn teä TP. Hoà Chí Minh
Treân cô sôû thaønh laäp Ngaân haøng nhaø nöôùc khu vöïc phía Nam, caàn thieát xaây döïng
saøn giao dòch thò tröôøng tieàn teä TP. Hoà Chí Minh nhaèm: (i) taïo ra cô sôû haï taàng taøi
chính giuùp Ngaân haøng nhaø nöôùc thöïc hieän toát chính saùch tieàn teä; (ii) keát noái vôùi thò
tröôøng chöùng khoaùn TP. Hoà Chí Minh taïo ra “bình thoâng nhau” ñeå ñieàu tieát laõi suaát
vaø cung caàu voán giöõa hai thò tröôøng.
Thò tröôøng tieàn teä TP. Hoà Chí Minh phaûi chuù troïng phaùt trieån:
Caùc nhaø chieát khaáu chuyeân nghieäp.
Nhöõng ngöôøi moâi giôùi tieàn teä trong nöôùc vaø quoác teá.
Caùc giaáy tôø coù giaù ngaén haïn.
Hình thaønh trung taâm thoâng tin, döõ lieäu veà hoaït ñoäng ngaân haøng trong nöôùc vaø
treân theá giôùi, ñoàng thôøi hình thaønh laõi suaát Vibor giao dòch treân thò tröôøng lieân
ngaân haøng.
+ Caùc nhaø chieát khaáu thöïc hieän chöùc naêng cô baûn laø chaáp nhaän chieát khaáu caùc giaáy
tôø coù giaù ngaén haïn töø caùc ngaân haøng thöông maïi, caùc ñònh cheá taøi chính khaùc nhaèm
ñaùp öùng nhu caàu voán khaû duïng cuûa caùc toå chöùc naøy. Ñeå phaùt trieån caùc nhaø chieát
khaáu, Ngaân haøng nhaø nöôùc caàn ban haønh quy cheá hoaït ñoäng veà loaïi hình toå chöùc
naøy vaø saün saøng cung caáp voán vôùi tö caùch laø “ngöôøi cho vay cuoái cuøng” ñeå taïo ñieàu
kieän thuaän lôïi cho söï phaùt trieån ñònh cheá naøy.
+ Phaùt trieån nhöõng ngöôøi moâi giôùi tieàn teä trong nöôùc vaø quoác teá nhaèm naâng cao
hieäu quaû giao dòch voán treân thò tröôøng tieàn teä. Khoâng coù ngöôøi moâi giôùi, caùc ngaân
haøng maát nhieàu thôøi gian vaø chi phí ñeå thöïc hieän hôïp ñoàng vay muôïn voán. Thoâng
qua ngöôøi moâi giôùi tieàn teä vôùi maïng löôùi hoaït ñoäng roäng khaép trong vaø ngoaøi nöôùc
seõ cung caáp cho caùc ngaân haøng caàn voán nhöõng thoâng tin trung gian veà caùc nhaø cho
vay tieàm naêng vaø coù theå giaûi quyeát nhu caàu chuyeån voán trong thôøi gian ngaén nhaát.
+ Caùc giaáy tôø coù giaù laø nhöõng coâng cuï ñeå thöïc hieän caùc giao dòch taøi chính. Caùc coâng
cuï thò tröôøng tieàn teä nhìn chung laø coù möùc ñoä ruûi ro thaáp vaø ñöôïc phaùt haønh vôùi
meänh giaù lôùn1, kyø ñaùo haïn raát ña daïng töø 1 ngaøy ñeán moät naêm, phoå bieán nhaát laø
loaïi coù kyø haïn 3 thaùng vaø ngaén hôn. Tröôùc maét, Ngaân haøng nhaø nöôùc neân chuaån
hoùa vaø xeáp haïng tín nhieäm caùc coâng cuï cuûa thò tröôøng tieàn teä. Ngoaøi tín phieáu kho
baïc (T bills), traùi phieáu kho baïc vaø traùi phieáu ñoâ thò coù thôøi gian ñaùo haïn coøn laïi
döôùi moät naêm, Ngaân haøng nhaø nöôùc caàn sôùm ñöa vaøo söï vaän haønh treân thò tröôøng
hoái phieáu (Banker’s acceptances: BAs), kyø phieáu thöông maïi (Commercial papers:
CPs), chöùng chæ tieàn gôûi coù meänh giaù lôùn (Large Certificate of Deposites: LCDs),
hôïp ñoàng mua baùn laïi (Repo).
2.2. Thò tröôøng ngoaïi hoái
Vôùi xu höôùng hoäi nhaäp vaø phaùt trieån kinh teá quoác teá, TP. Hoà Chí Minh seõ trôû thaønh
trung taâm thöông maïi quoác teá, trung taâm buoân baùn vôùi nhieàu quoác gia. Ñieàu naøy seõ
laøm gia taêng nhu caàu ngoaïi hoái ñeå thöïc hieän caùc giao dòch treân taøi khoaûn vaõng lai vaø
taøi khoaûn voán. Do vaäy, thò tröôøng ngoaïi hoái phaûi hoaït ñoäng thoâng suoát, lieân tuïc
khoâng bò giôùi haïn bôûi soá löôïng caùc ñònh cheá taøi chính tham gia cuõng nhö khoâng gian
vaø thôøi gian ñeå giaûi quyeát nhanh choùng nhu caàu thanh toaùn ngoaïi teä cho caùc doanh
nghieäp, caùc nhaø ñaàu tö, caùc caù nhaân tham gia giao dòch treân taøi khoaûn vaõng lai vaø
taøi khoaûn voán; ñoàng thôøi taïo ñieàu kieän cho Ngaân haøng nhaø nöôùc phoái hôïp, ñieàu hoøa
giöõa hai khu vöïc thò tröôøng ngoaïi teä vaø noäi teä moät caùch thoâng suoát. Söï phaùt trieån thò
tröôøng ngoaïi hoái TP. Hoà Chí Minh caàn taäp trung:
Phaùt trieån caùc chuû theå kieán taïo thò tröôøng
+ Thò tröôøng ngoaïi hoái caàn môû roäng vaø thu huùt nhieàu chuû theå tham gia ñeå môû roäng
quy moâ thò tröôøng, ñaùp öùng nhu caàu ngoaïi teä ngaøy moät taêng treân caùc giao dòch vaõng
1 Theo quy ñònh thò tröôøng tieàn teä Myõ, caùc giaáy tôø giao dòch treân thò tröôøng tieàn teä coù meänh giaù ít
nhaát töø 1 trieäu USD trôû leân.
lai vaø ñaàu tö quoác teá. Nhöõng chuû theå tham gia thò tröôøng ngoaïi hoái goàm ngaân haøng
thöông maïi, coâng ty moâi giôùi tieàn teä, coâng ty ña quoác gia, coâng ty quaûn lyù danh muïc
ñaàu tö… Thò tröôøng caàn coù söï hieän dieän caùc coâng ty moâi giôùi tieàn teä chuyeân nghieäp
ñeå keát noái nhanh choùng cung - caàu tieàn teä, giöõa thò tröôøng trong nöôùc vaø quoác teá.
Caàn hình thaønh hieäp hoäi caùc nhaø kinh doanh ngoaïi teä treân thò tröôøng ngoaïi hoái vôùi
muïc ñích:
Phaùt trieån caùc chuaån möïc vaø taêng cöôøng tính minh baïch thò tröôøng ngoaïi hoái.
Taïo ra dieãn ñaøn cho vieäc giaûi quyeát caùc tranh chaáp cuûa nhöõng ngöôøi tham gia thò
tröôøng.
Keát hôïp vôùi UÛy ban quaûn lyù thò tröôøng ngoaïi hoái ñeå ñöa ra döï baùo söï phaùt trieån
thò tröôøng.
Cung caáp caùc dòch vuï ñaøo taïo cho caùc thaønh vieân cuûa thò tröôøng.
+ Caàn thieát thaønh laäp UÛy ban thò tröôøng ngoaïi hoái vôùi muïc ñích phaùt trieån thò
tröôøng ngoaïi hoái TP. Hoà Chí Minh nhö laø trung taâm giao dòch ngoaïi hoái trong khu
vöïc, cuï theå:
Taùch chöùc naêng quaûn lyù kinh doanh ra khoûi chöùc naêng quaûn lyù nhaø nöôùc cuûa Vuï
quaûn lyù ngoaïi hoái nhö hieän nay.
Taêng cöôøng giaùm saùt söï phaùt trieån cuûa thò tröôøng ngoaïi hoái vaø ñöa ra caùc giaûi
phaùp thích hôïp cho söï phaùt trieån cuûa thò tröôøng.
Nghieân cöùu caùc vaán ñeà kyõ thuaät vaø chuaån möïc quoác teá ñeå phaùt trieån thò tröôøng
ngoaïi hoái.
Phuïc vuï nhö laø moät keânh thoâng tin vaø ñoái thoaïi giöõa ngöôøi tham gia thò tröôøng
vaø Ngaân haøng nhaø nöôùc.
Ña daïng hoùa caùc ñoàng tieàn giao dòch vaø caùc coâng cuï cuûa thò tröôøng
Caàn ña daïng hoùa caùc ñoàng tieàn ñöôïc söû duïng trong giao dòch mua baùn treân thò
tröôøng ñeå ña daïng cô caáu ngoaïi teä cuûa quoác gia. Treân thò tröôøng ngoaïi hoái moïi ñoàng
tieàn coù khaû naêng chuyeån ñoåi ñeàu ñöôïc pheùp giao dòch. Ñoàng thôøi, phaûi taêng cöôøng
minh baïch caùc thoâng tin lieân quan ñeán giao dòch ngoaïi hoái, ña daïng hoùa caùc coâng cuï
baûo hieåm tyû giaù ñeå laøm cho vieäc chu chuyeån voán ngoaïi teä ñöôïc an toaøn. Muoán vaäy,
Ngaân haøng nhaø nöôùc sôùm hoaøn thieän khuoân khoå phaùp lyù cho söï vaän haønh caùc coâng
cuï cuûa thò tröôøng ngoaïi hoái nhö hôïp ñoàng kyø haïn, hôïp ñoàng töông lai tieàn teä, hoaùn
ñoåi tieàn teä, hôïp ñoàng löïa choïn tieàn teä…
Taêng cöôøng tính minh baïch trong caùc giao dòch ngoai hoái
Taêng cöôøng quaûn lyù tính minh baïch thò tröôøng ngoaïi hoái vôùi muïc ñích chính laø ñeå
baûo veä quyeàn lôïi cho caùc nhaø ñaàu tö töø nhöõng bieán ñoäng cuûa ngoaïi teä ôû möùc chi phí
thaáp nhaát. Coù 2 vaán ñeà cô baûn trong quaûn lyù tính minh baïch thò tröôøng ngoaïi hoái:
Minh baïch baûng caân ñoái taøi chính cuûa caùc coâng ty kinh doanh ngoaïi hoái.
Minh baïch trong caùc nghieäp vuï giao dòch ngoaïi hoái treân thò tröôøng.
Ngaân haøng nhaø nöôùc caàn xaây döïng quy cheá thoâng tin, thoáng keâ, heä thoáng hoùa kòp
thôøi soá lieäu luoàng ngoaïi teä ra vaøo trong nöôùc, töø ñoù döï baùo veà quan heä cung caàu treân
thò tröôøng ñeå laøm caên cöù ñieàu haønh chính saùch tyû giaù vaø quaûn lyù ngoaïi hoái.
