§Ò tµi Ph¸t triÓn KT TN ë ViÖt Nam
1
Lêi nãi ®Çu
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, thùc hiÖn ®êng lèi ®æi míi, kinh tÕ t nh©n
gåm kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ vµ kinh tÕ t b¶n t nh©n ®· ph¸t triÓn réng kh¾p
c¶ níc gãp phÇn quan träng vµo ph¸t triÓn kinh tÕ, huy ®éng c¸c nguån lùc
vµo s¶n xuÊt kinh doanh, t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n
t¨ng tÝch luü, gãp phÇn gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ - x· héi.
Tuy vËy, kinh tÕ t nh©n hiÖn nay ë níc ta cßn nhiÒu h¹n chÕ, yÕu kÐm:
quy m«, vèn Ýt, c«ng nghÖ l¹c hËu, tr×nh ®é qu¶n lý thÊp, søc c¹nh tranh yÕu…
NghÞ quyÕt §¹i héi IX cña §¶ng ®· x¸c ®Þnh: "Thùc hiÖn nhÊt qu¸n
chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ
kinh doanh theo ph¸p luËt ®Òu lµ bé phËn cÊu thµnh quan träng cña nÒn kinh
tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, cïng ph¸t triÓn l©u dµi, hîp t¸c vµ
c¹nh tranh lµnh m¹nh, trong ®ã kinh tÕ nhµ níc gi÷ vai trß chñ ®¹o, kinh tÕ
nhµ níc cïng víi kinh tÕ tËp thÓ ngµy cµng trë thµnh nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cña
nÒn kinh tÕ quèc d©n".
Chän ®Ò tµi: "TiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ®Ó thóc ®Èy sù ph¸t
triÓn cña kinh tÕ t nh©n" em muèn gãp thªm tiÕng nãi nhá cña m×nh vµo
viÖc nhËn thøc ®óng vai trß vµ sù cÇn thiÕt cña viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ
t nh©n ë ViÖt Nam hiÖn nay.
Cuèi cïng em xin ch©n thµnh c¸m ¬n thÇy gi¸o ®· gióp ®ì em trong viÖc
hoµn thµnh ®Ò tµi nµy.
Hµ Néi, ngµy 20 th¸ng 12 n¨m 2003
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò tµi Ph¸t triÓn KT TN ë ViÖt Nam
2
PhÇn I
Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ t nh©n ë ViÖt Nam ®Õn
nh÷ng n¨m ®Çu cña thêi kú ®æi míi
I. Kh¸i qu¸t qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ t nh©n ViÖt Nam
Kinh tÕ t nh©n trªn thùc tÕ cã søc sèng m·nh liÖt vµ ®· cã nhiÒu ®ãng
gãp cho ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt níc, nhng cã thêi kú do nhËn
thøc sai lÇm, nãng véi ®· coi kinh tÕ t nh©n lµ ®èi tîng ph¶i c¶i t¹o kh«ng
®îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn, kh«ng ®îc ph¸p luËt b¶o vÖ. Nh÷ng ngêi ho¹t
®éng trong thµnh phÇn kinh tÕ nµy cã ®Þa vÞ chÝnh trÞ thÊp kÐm. S¶n xuÊt kinh
doanh cña hä bÞ trãi buéc, k×m h·m, chÌn Ðp. Ngay trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã,
kinh tÕ t nh©n c¸ thÓ vÉn tån t¹i vµ ngµy cµng kh¼ng ®Þnh thÕ ®øng cña m×nh.
N«ng nghiÖp lµ n¬i cã phong trµo hîp t¸c ho¸ m¹nh nhÊt, triÖt ®Ó nhÊt, nhng
lu«n lu«n tån t¹i kinh tÕ c¸ thÓ. Trong c«ng nghiÖp, lao ®éng trong thµnh phÇn
kinh tÕ t nh©n ë miÒn B¾c tríc ngµy gi¶i phãng miÒn Nam vÉn thêng
xuyªn chiÕm mét tû träng lao ®éng trªn 15% víi kho¶ng 50-80 ngh×n ngêi.
Khi gi¶i phãng miÒn Nam sè ngêi ho¹t ®éng trong thµnh phÇn kinh tÕ nµy rÊt
lín.
1. Kinh tÕ t nh©n thêi kú phôc håi kinh tÕ 1955-1957
Sau 9 n¨m kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p, th¸ng 7-1954 hoµ b×nh lËp
l¹i trªn miÒn B¾c, nÒn kinh tÕ ®øng tríc nh÷ng hËu qu¶ nÆng nÒ do chiÕn
tranh ®Ó l¹i, Bé ChÝnh trÞ Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng ®· häp vµo th¸ng 9-1954
®Ò ra kÕ ho¹ch 3 n¨m (1955-1957) tËp trung kh«i phôc kinh tÕ, hµn g¾n vÕt
th¬ng chiÕn tranh, tiÕp tôc hoµn thµnh c¶i c¸ch ruéng ®Êt, t¹o c¬ së v÷ng
ch¾c ®a miÒn B¾c tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi.
Th¾ng lîi cña cuéc c¶i c¸ch ruéng ®Êt lµ ®· chia 81 v¹n ha ruéng vµ 74
ngh×n con tr©u bß cho 2,1 triÖu hé n«ng d©n. Thñ tiªu chÕ ®é së h÷u phong
kiÕn vÒ ruéng ®Êt, xo¸ bá ph¬ng thøc bãc lét ®Þa t« vµ quan hÖ chñ ®Êt vµ t¸
®iÒn. N«ng d©n thùc hiÖn ®îc m¬ íc vÒ lµm chñ ruéng ®Êt, ®· tÝch cùc s¶n
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò tµi Ph¸t triÓn KT TN ë ViÖt Nam
3
xuÊt n«ng nghiÖp trªn m¶nh ruéng cña m×nh ®em l¹i hiÖu qu¶ sö dông ®Êt ®ai
tèt.
Song song víi viÖc chia ruéng ®Êt cho n«ng d©n , th¸ng 5-1955 ChÝnh
phñ ®· ban hµnh 8 chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch s¶n xuÊt bao gåm:
(1) B¶o ®¶m quyÒn së h÷u ruéng ®Êt
(2) B¶o hé tµi s¶n n«ng d©n vµ c¸c tÇng líp kh¸c.
(3) KhuyÕn khÝch khai hoang, phôc ho¸ b»ng miÔn gi¶m thuÕ 3 n¨m cho
ruéng ®Êt khai hoang. Kh«ng ph¶i ®ãng thuÕ phÇn t¨ng vô, t¨ng n¨ng suÊt.
(4) Tù do thuª mín nh©n c«ng, thuª mín tr©u bß, vay vµ cho vay;
(5) KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn tæ ®æi c«ng;
(6) KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn nghÒ phô vµ nghÒ thñ c«ng trong n«ng d©n
vµ n«ng th«n;
(7) B¶o hé vµ khuyÕn khÝch, khen thëng nh÷ng hé n«ng d©n lµm ¨n
giái;
(8) Nghiªm cÊm ph¸ ho¹i s¶n xuÊt;
Thêi kú nµy lùc lîng kinh tÕ ngoµi quèc doanh cßn nhá, kinh tÕ hîp t¸c
cha ph¸t triÓn, tham gia lùc lîng s¶n xuÊt, ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi chñ
yÕu lµ kinh tÕ t nh©n, kinh tÕ c¸ thÓ.
Nhê cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®óng ®¾n, sau ba n¨m kh«i phôc vµ ph¸t triÓn
n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp nhÑ, ®ång thêi cñng cè vµ kh«i phôc c¸c c¬ së c«ng
nghiÖp nÆng cÇn thiÕt…, c¸c ngµnh vµ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ - x· héi miÒn B¾c
®Òu ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ quan träng.
N«ng nghiÖp: 85% diÖn tÝch hoang ho¸ ®îc ®a vµo sö dông; gi¸ trÞ
tæng s¶n lîng n«ng nghiÖp n¨m 1957 t¨ng 16,7% so víi n¨m 1955; trong ®ã
trång trät t¨ng 14,7%, ch¨n nu«i t¨ng 27,7%. S¶n lîng l¬ng thùc quy thãc
tõ 3.759 ngh×n tÊn n¨m 1955 lªn 4.293 ngh×n tÊn, n¨m 1957. S¶n lîng hÇu
hÕt c¸c lo¹i c©y c«ng nghiÖp ®Òu t¨ng kh¸ so víi n¨m 1955. B«ng ®¹t 5,6
ngh×n tÊn, t¨ng 0,6%; chÌ bóp kh« 2,9 ngh×n tÊn, t¨ng 11,5%; §Ëu t¬ng 7,6
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò tµi Ph¸t triÓn KT TN ë ViÖt Nam
4
ngh×n tÊn, t¨ng 40,7%; l¹c 21,1 ngh×n Ên, t¨ng 75,8%; mÝa 422 ngh×n tÊn, t¨ng
gÊp 2,4 lÇn; thuèc lµ 1,4 ngh×n tÊn, t¨ng gÊp 2,3 lÇn; ®ay 4,9 ngh×n tÊn t¨ng
gÊp 5,4 lÇn. §µn tr©u tõ 1.052 ngh×n con t¨ng lªn 1.237 ngh×n con.
C«ng nghiÖp ®¹t tèc ®é t¨ng b×nh qu©n n¨m lµ 64,1%. Trong ®ã c«ng
nghiÖp trung ¬ng t¨ng 171,2%; c«ng nghiÖp ®Þa ph¬ng t¨ng 50,4%; c«ng
nghiÖp s¶n xuÊt t liÖu s¶n xuÊt t¨ng 53,4%, c«ng nghiÖp s¶n xuÊt t liÖu tiªu
dïng t¨ng 67,7%.
Thµnh c«ng cña thêi kú kh«i phôc kinh tÕ (1955 - 1957) kh«ng nh÷ng
®em l¹i nhiÒu biÕn ®æi s©u s¾c trong ®êi sèng kinh tÕ x· héi miÒn B¾c mµ cßn
®Ó l¹i nhiÒu bµi häc quý gi¸ ®ã lµ:
- §Æt n«ng nghiÖp, n«ng th«n vµo ®óng vÞ trÝ, g¾n ®îc søc lao ®éng víi
t liÖu s¶n xuÊt c¬ b¶n cña n«ng d©n lµ ruéng ®Êt.
- Ph¸t huy ®îc søc m¹nh tæng hîp cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Lóc nµy
kinh tÕ quèc doanh chiÕm tû träng nhá bÐ, nhng nh¬ ph¸t triÓn ®îc vai trß
cña kinh tÕ t nh©n trªn c¬ së chÝnh s¸ch cña Nhµ níc nªn nÒn kinh tÕ ph¸t
triÓn ®óng híng v¬Ý tèc ®é cao.
2. Kinh tÕ t nh©n thêi kú c¶i t¹o x· héi nÒn kinh tÕ (1958 - 1960) vµ tíi
n¨m 1976.
Trªn cã së th¾ng lîi cña kú kh«i phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ (1955 - 1957),
miÒn B¾c bíc vµo thùc hiÖn kÕ ho¹ch 3 n¨m c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa víi c¸c
thµnh phÇn kinh tÕ ngoai quèc doanh. Th¸ng 4 - 1958 Quèc héi th«ng qua kÕ
ho¹ch 3 n¨m ph¸t triÓn vµ c¶i t¹o kinh tÕ, ph¸t triÓn v¨n ho¸ (1958 - 1960).
Néi dung chñ yÕu cña c«ng cuéc c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa ®Æt ra trong
thêi kú nµy lµ biÕn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn thµnh nÒn kinh tÕ x· héi chñ
nghÜa.
Nªn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa gåm hai h×nh thøc së h÷u chñ yÕu lµ quèc
doanh vµ tËp thÓ. Kinh tÕ c¸ thÓ vµ kinh tÕ t b¶n t doanh lµ ®èi tîng trùc
tiÕp cña c«ng cuéc c¶i t¹o nµy.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò tµi Ph¸t triÓn KT TN ë ViÖt Nam
5
Néi dung ®a n«ng d©n vµo hîp t¸c x· coi lµ kh©u chÝnh. C¶i t¹o ®èi víi
c¸c hé c¸ thÓ trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, th¬ng nghiÖp, giao th«ng vËn t¶i,
x©y dùng vµ c¸c ngµnh kh¸c còng rÊt khÈn tr¬ng. §èi víi c«ng th¬ng
nghiÖp t b¶n t doanh víi môc tiªu nhanh chãng xo¸ bá thµnh phÇn kinh tÕ
nµy ®îc tiÕn hµnh b»ng chÝnh s¸ch chuéc l¹i (tr¶ dÇn) vµ ¸p dông h×nh thøc
c«ng t hîp doanh.
KÕt qu¶ ®Õn n¨m 1960 ®· cã: 40,4 ngh×n hîp t¸c x· n«ng nghiÖp, chiÕm
85,5% tæng sè hé n«ng d©n vµ 68,1% tæng dienÑ tÝch canh t¸c; 2.760 hîp t¸c
x· tiÓu thñ c«ng nghiÖp, 267 tæ s¶n xuÊt vµ 285 hîp t¸c x· nghÒ muèi. TÝnh
chung ®Õn n¨m 1960 sè x· viªn hîp t¸c x· chuyªn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp lªn
72 ngh×n ngêi.
VÒ th¬ng nghiÖp ®· cã 65% trong sè 185 ngh×n tiÓu th¬ng tham gia
hîp t¸c x·. Hîp t¸c x· mua b¸n ®· ®îc thµnh lËp ë hÇu hÕt c¸c x· phêng
miÒn B¾c.
§Õn cuèi n¨m 1960 ®· c¶i t¹o xong toµn bé 729 hé t b¶n c«ng nghiÖp,
trong ®ã 661 hé theo h×nh thøc c«ng t hîp doanh vµ 68 hé theo h×nh thøc xÝ
nghiÖp hîp t¸c x·.
Toµn bé lùc lîng vËn t¶i c¬ giíi t nh©n gåm 1.602 «t« vµ 132 ph¬ng
tiÖn vËn t¶i thuû ®· chuyÓn thµnh 31 xÝ nghiÖp c«ng t hîp doanh víi tæng são
2.610 c«ng nh©n.
Nh vËy miÒn B¾c ®Õn cuèi n¨m 1960 ®· hoµn thµnh c¶i t¹o kinh tÕ
ngoµi quèc doanh díi h×nh thøc hîp t¸c x· vµ c«ng t hîp doanh, hoÆc c¸c
®¹i lý, kinh tiªu cña kinh tÕ nhµ níc.
Tuy nhiªn kinh tÕ t nh©n vÉn tån t¹i díi h×nh thøc kinh tÕ c¸ thÓ. Tû
träng lao ®éng trong khu vùc kinh tÕ t nh©n tuy ®· gi¶m nhiÒu nhng vÉn cßn
chiÕm gi÷ mét tû lÖ ®¸ng kÓ. N¨m 1960: 28,7%; n¨m 1970: 16,4%; n¨m 1975:
14,8%. Thêng xuyªn cã kho¶ng 50 -80 ngh×n ngêi lao ®éng trong khu vùc
nµy. N¨m 1971: 71,5 ngh×n ngêi; n¨m 1974: 66,4 ngh×n ngêi; n¨m 1975:
64,3 ngh×n ngêi. Còng trong thêi gian nµy sè ngêi bu«n b¸n nhá vµ kinh
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
![Bài tập lớn phương pháp nghiên cứu khoa học trong kinh tế [chuẩn nhất]](https://cdn.tailieu.vn/images/document/thumbnail/2025/20250808/kimphuong1001/135x160/98171754624147.jpg)
![Thuế tiêu thụ đặc biệt: Bài tiểu luận học phần [chuẩn nhất]](https://cdn.tailieu.vn/images/document/thumbnail/2022/20221221/phuongyen205/135x160/9461671610587.jpg)
