Đó là... quyền của con
“Vì sao cha mẹ luôn bắt buộc, áp đặt con phải có trách nhiệm này, nghĩa
vụ kia mà không lúc nào biết lắng nghe con nói? Vậy thực tế con cái
trong gia đình có những quyền gì?”.
Tôi chưa hết ngỡ ngàng với thắc mắc của Hải Anh - bạn thân của cậu
con trai tôi, thì cháu tiếp tục nói như để phân bua: “Cháu hỏi vậy để mọi
người cùng biết và quan tâm đúng mức đến trẻ em thôi, chứ không phải
cháu ích kỷ, chỉ biết quan tâm đến bản thân đâu nhé”.
Vì bận rộn công việc nên tôi hứa sẽ trả lời Hải Anh những điều cháu
quan tâm một cách đầy đủ trong thời gian sớm nhất. Thật là trùng hợp
khi tôi vừa sưu tầm được các nội dung cần nói với nhóm bạn thân của
con thì Thụy An - đồng nghiệp của tôi cũng phàn nàn: “Tụi trẻ con dạo
này “ghê gớm” thật, hôm qua hai đứa con tôi đề nghị phải công khai
những quyền mà chúng được hưởng trong gia đình. Tôi không ngại việc
nói cho con biết các quyền của trẻ em, chỉ lo rằng khi biết rồi chúng lại
đòi hỏi thêm quyền này, quyền kia làm sao mà đáp ứng hết. Dạy con
thời này sao khó quá”.
Trước khi đưa ra một số quyền của trẻ em mà nhóm bạn thân của con
đang thắc mắc, tôi đã tổ chức một buổi thảo luận về chủ đề “Quyền và
nghĩa vụ của con trong gia đình” và được các cháu hưởng ứng rất sôi
nổi. Minh Anh vốn nhút nhát, nhưng khi thấy tôi gợi mở cháu cũng tâm
sự: “Cha mẹ cháu luôn bảo con phải chăm ngoan, học giỏi, phải biết
vâng lời và quan tâm, yêu thương mọi người trong gia đình, không được
để người thân phải buồn phiền, lo lắng. Trong khi đó, rất ít khi cha mẹ
cho cháu cơ hội để giãi bày tâm tư, nguyện vọng của mình. Cha mẹ cháu
thường nghĩ rằng người lớn luôn đúng và con trẻ chưa biết gì nên phải
biết tuân theo. Cháu nghĩ như thế là thiếu công bằng”.
Tuấn Tú hưởng ứng tích cực: “Cháu mới đề cập đến việc con cái cũng
có quyền nêu ý kiến, bày tỏ quan điểm của bản thân, thì mẹ cháu đã
chặn ngay “con còn nhỏ biết gì mà nói”. Không bao giờ bố mẹ cháu cho
hai anh em cháu tham gia bàn bạc những việc trong gia đình, kể cả
những việc có liên quan đến lợi ích của chúng cháu như mua áo quần, đồ
dùng học tập, tiện nghi trong phòng riêng của hai đứa”. Thảo Hân thì
bức xúc thổ lộ: “Ngay cả việc cho cháu đi học thêm các môn năng khiếu
ba mẹ cháu cũng chỉ thông báo cho cháu khi đã đăng ký xong mà không
cần biết cháu thích hay không”.
Biết được những mong muốn cũng như những vấn đề mà các cháu trong
độ tuổi vị thành niên đang bức xúc, tôi đã phải cố gắng hết sức để làm
không khí dịu lại. Sau đó, tôi trình bày những quyền cơ bản, cần thiết
của một đứa trẻ có được khi sống trong gia đình, cũng như được tham
gia ngoài xã hội. Đồng thời, tôi phải lưu ý thêm với các cháu rằng: “Các
cháu sống trong gia đình luôn được cha mẹ yêu thương, quan tâm, giúp
đỡ, tạo điều kiện thuận lợi nhất để trưởng thành. Đó là các quyền cơ bản
của trẻ em được cụ thể hóa trong từng hoàn cảnh gia đình khác nhau. Dù
cách cha mẹ các cháu thực hiện các quyền của con có khác nhau, nhưng
cùng chung xuất phát điểm, đó chính là lòng yêu thương con”. Các cháu
tham gia thảo luận đồng ý với kết luận của tôi, nhưng không quên nhắn
gửi kèm theo một lời đề xuất: “Cô khéo léo nhắn nhủ đến ba mẹ chúng
cháu những quyền mà trẻ em được hưởng và thực hiện nhé!”.
Theo Công ước quốc tế về quyền trẻ em - có bốn nhóm quyền cơ bản:
- Quyền được sống còn: Bao gồm quyền được sống và phát triển; quyền
được sống cùng cha mẹ; quyền được gia đình chăm sóc và nuôi dưỡng;
quyền có sức khỏe và hưởng các dịch vụ y tế... Quyền được sống còn
bao gồm quyền được sống cuộc sống bình thường và được đáp ứng
những nhu cầu cơ bản nhất để tồn tại và phát triển thể chất. Đó là mức
sống đầy đủ, có nơi ở, ăn uống đủ chất, được chăm sóc sức khỏe...
- Quyền được bảo vệ: Bao gồm quyền được bảo vệ khỏi sự bóc lột về
kinh tế; quyền được bảo vệ khỏi sự lạm dụng ma túy; quyền được bảo vệ
để không bị khai thác, lạm dụng về tình dục; quyền được bảo vệ để
không bị buôn bán như hàng hóa và bị bắt cóc; quyền được bảo vệ khỏi
mọi hình thức bóc lột khác...
- Quyền được phát triển: Bao gồm quyền được thông tin; quyền được
giáo dục; quyền được vui chơi giải trí và tham gia các hoạt động văn
hóa; quyền được phát triển về nhân cách (về mặt tâm lý và xã hội);
quyền phát triển về sức khỏe và thể lực…
- Quyền được tham gia: Bao gồm quyền được nêu ý kiến; quyền được tự
do ngôn luận; quyền được tiếp cận các thông tin thích hợp… Trẻ em cần
được khuyến khích để bộc lộ quan điểm riêng của mình. Qua đó, sẽ giúp
trẻ em trau dồi năng lực diễn đạt, trình bày ý kiến với mọi người. Trẻ em
có quyền được giao tiếp, thiết lập các mối quan hệ với mọi người. Trách
nhiệm của người lớn và xã hội là phải đưa đến cho trẻ em những thông
tin lành mạnh. Thực hiện quyền được tham gia, giúp cho trẻ em hiểu biết
hơn, nâng cao hơn nhận thức, tích lũy được kinh nghiệm, giúp người lớn