Đột quỵ - Những điều cần biết
Đột quỵ xảy ra khi một phần của não bị phá hủy do sự cung cấp máu
bị ngưng trệ. Các mạch máu này có thể bị tắc nghẽn gây thiếu máu não, hoặc
bị vỡ gây xuất huyết não.
Đột quỵ đứng thứ 3 trong các nguyên nhân tử vong do bệnh tật, để
lại di chứng nặng nề. Bệnh thường xảy ra ở người lớn tuổi, tuy nhiên cũng
có thể gặp ở người trẻ.
Các yếu tố nguy cơ của đột quỵ
Một số yếu tố nguy cơ đột quỵ có thể điều trị được như: huyết áp
cao, hút thuốc lá, đái tháo đường, cholesterol máu cao, loạn nhịp tim, loại
rung nhĩ, bệnh lý tim mạch hoặc cơn đau tim trước đó, trước đó đã có đột
quỵ hoặc cơn thoáng thiếu máu não.
Các triệu chứng đột quỵ bao gồm: Yếu cơ vùng mặt, một bên tay
hoặc chân; cảm giác buồn buồn, dị cảm, hoặc tê một bên; nói ngọng nghịu
hoặc không nói được; mất thị lực, hoặc nhìn mờ, nhìn một thành hai hình
(nhìn đôi); mất thăng bằng hoặc sự mất phối hợp các động tác; cảm giác
choáng váng cùng những triệu chứng ở trên; rối loạn tri giác, lơ mơ, hôn
mê; nhức đầu dữ dội...
Các triệu chứng xảy ra đột ngột, có thể tiến triển xấu nhanh chóng
trong vài phút hoặc vài giờ sau đó.
Bạn nên làm gì?
Đưa người bệnh đến ngay bệnh viện gần nhất. Yếu tố thời gian và
nhập viện sớm là rất cần thiết và quan trọng. Sau khi bác sĩ thăm khám, có
thể sẽ tiến hành một số xét nghiệm và thăm dò hình ảnh học như:
- Chụp CT não, đôi khi cũng có thể được đề nghị chụp cộng hưởng
từ (MRI), giúp xác định loại đột quỵ (thiếu máu hay chảy máu), vị trí, mức
độ nặng của phần não tổn thương.
- Xét nghiệm máu nhằm phát hiện các bệnh lý tiềm tàng từ trước.
- X-quang ngực thẳng, đo điện tâm đồ để cung cấp thêm các thông
tin về bệnh lý tim mạch.
- Siêu âm mạch máu vùng cổ, sọ và siêu âm tim, giúp phát hiện
những nơi ảnh hưởng đến hoặc gây ra đột quỵ.
- Chụp mạch máu để xác định được vị trí và độ nặng của mạch máu
bị tắc nghẽn, hoặc nơi chảy máu.
Điều trị như thế nào?
Sau khi nhập viện, tình trạng tổn thương thần kinh và sinh tồn của
bệnh nhân được theo dõi kỹ lưỡng, khoảng 20% bệnh nhân trở nặng trong
vài giờ hoặc vài ngày sau. Nếu huyết áp quá cao, lượng đường hoặc
cholesterol trong máu cao, bác sĩ sẽ phải làm giảm xuống bằng chế độ ăn
uống và thuốc.
Quá trình tập hồi phục chức năng nên bắt đầu càng sớm càng tốt
khi tình trạng bệnh nhân cho phép bằng các phương pháp tập vật lý, tập
nói, châm cứu... Các bài tập này nên được đặt dưới sự theo dõi và giám
sát của bác sĩ.
Trong trường hợp đột quỵ thiếu máu não, việc sử dụng các thuốc
chống kết tập tiểu cầu, kháng đông làm giảm đáng kể nguy cơ đột quỵ tái
phát. Nếu đột quỵ nhẹ do hẹp nặng động mạch cảnh, việc phẫu thuật loại
bỏ chỗ hẹp sẽ làm giảm nguy cơ đột quỵ thật sự hoặc tái phát.
Cơ hội hồi phục
Khoảng 1/3 số bệnh nhân đột quỵ hồi phục hoàn toàn, 1/3 số bệnh
nhân hồi phục một phần và số bệnh nhân còn lại hoàn toàn không phục
hồi. Khoảng 10-20% bệnh nhân tử vong sớm sau đột quỵ. Sự hồi phục
cần nhiều thời gian, phần lớn xảy ra trong 3-6 tháng đầu tiên, nhưng cũng
có thể tới 2 năm hoặc lâu hơn. Vì thế, không nên mất hy vọng nếu như đột
quỵ xảy ra rất nặng vào lúc khởi phát. Việc tập luyện phục hồi chức năng
nên được đặt dưới sự giám sát của thầy thuốc.
Ngăn ngừa đột quỵ
Khoảng 5-15% đột quỵ sẽ trở lại. Cần đi khám bệnh định kỳ đầy đủ
để phát hiện sớm huyết áp cao, đái tháo đường, cholesterol máu cao và
các bệnh lý tim mạch. Người bệnh không được tự ý ngưng thuốc hoặc bỏ
điều trị nếu như không được sự quyết định của thầy thuốc. Ngưng hút
thuốc lá.