ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
TRẦN THỊ VÂN
NGHIÊN CỨU SỰ PHÂN BỐ Po-210 TRONG TRẦM TÍCH
VEN BỜ VÀ MỘT SỐ LOÀI NHUYỄN THỂ HAI MẢNH VỎ
TẠI VÙNG BIỂN DUYÊN HẢI BẮC BỘ
Chuyên ngành: Môi trƣờng đất và nƣớc
Mã số: 62440303
DỰ THẢO
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC MÔI TRƢỜNG
Hà Nội - 2019
2
Công trình đƣợc hoàn thành tại: Trường Đại học Khoa học Tự
nhiên - Đại học Quốc gia Hà Nội.
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:
1. PGS.TS Bùi Duy Cam
2. TS Đặng Đức Nhận
Phản biện 1: …………………………………………………….
……………………………………………………….
Phản biện 2: …………………………………………………….
……………………………………………………….
Phản biện 3: …………………………………………………….
……………………………………………………….
Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng cấp Đại học Quốc gia chấm
luận án tiến sĩ họp tại: Trường Đại học Khoa học Tự nhiên vào hồi
……giờ…… ngày……….tháng……….năm 2019.
Có thể tìm hiểu luận án tại:
- Thư viện Quốc gia Việt Nam
- Trung tâm Thông tin- Thư viện, Đại học Quốc gia Hà Nội
3
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ
LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
1. Tran Thi Van, Dang Duc Nhan, Nguyen Quang Long, Duong
Van Thang and Bui Duy Cam (2016), “Water-sediment distribution
and behaviour of Polonium (210Po) in a shallow water with high
dissolved organic matters coastal area, North Viet Nam”, Nuclear
Science and Technology, Vol. 6, No. 2, pp. 01-14;
2. Trần Thị Vân, Đặng Đức Nhận, Bùi Duy Cam và Lưu Việt
Hưng, “Xác định mức độ tích lũy Poloni -210 trong mô mềm sinh vật
hai mảnh vỏ ở khu vực biển ven bờ biển thuộc Vịnh Bắc Bộ”, Tạp chí
Phân tích Hóa, Lý và Sinh học, tập 23, số 1/2018, trang 155-164;
3. Tran Thi Van, Luu Tam Bat, Dang Duc Nhan, Nguyen Hao
Quang, Bui Duy Cam and Luu Viet Hung (2019), “Estimation of
Radionuclide Concentrations and Average Annual Committed
Effective Dose due to Ingestion for the Population in the Red River
Delta, Viet Nam”, Environment Management, 63, pp. 444-454;
(https://doi.org/10.1007/s00267-018-1007-8).
4
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài luận án
Poloni (Po) là nguyên tố thứ 84 trong Bảng hệ thống tuần hoàn
các nguyên tố hóa học Mendeleev được Marie và Pierre Curie tìm
thấy vào năm 1898. Poloni là một chất độc cực mạnh, độc tính của
210Po bao gồm cả độc tính hóa học như một kim loại nặng và độc tính
phóng xạ của một đồng vị phóng xạ.
Trong tự nhiên, Poloni có nhiều đồng vị phóng xạ với số khối
210, 211, 212, 214, 216, … Trong đó, đồng vị Po-210 là đồng vị tự
nhiên có thời gian sống dài nhất với chu kỳ bán rã là 138,4 ngày.
Đồng vị Poloni-210 (210Po) có thể được sản xuất bằng phương pháp
nhân tạo thông qua thực hiện phản ứng kích hoạt Bismut-209 (209Bi)
bằng chùm nơtron nhanh trong lò phản ứng hoặc bằng máy gia tốc
hạt proton bắn vào các bia vàng (Au) hoặc thiếc (Sn).
Nghiên cứu về 210Po trong môi trường thủy quyển nói chung
cũng như hành vi của nó trong môi trường nước biển nói riêng đã
được nhiều nước quan tâm nghiên cứu trong gần 50 năm nay. Ban
đầu, mối quan tâm nghiên cứu đối với Po là độ phóng xạ alpha của
nó trong một số sinh vật biển là tương đối cao so với sinh vật trên
cạn do đóng góp của poloni từ nước và động-thực vật phù du [112].
Khám phá này dẫn tới thúc đẩy các nghiên cứu tìm hiểu về khả năng
vận chuyển và tích lũy nhân phóng xạ poloni giữa các sinh vật biển
và về liều bức xạ mà con người có thể phải tiếp nhận do ăn hải sản
theo chuỗi thức ăn [96].
Ở Việt Nam, các nghiên cứu về 210Po trong môi trường nước
mới chỉ dừng lại ở mức phân tích hàm lượng của chúng trong trầm
tích để xác định tốc độ bồi lấp cửa sông, lòng hồ hoặc bến cảng bằng
phương pháp chì-210 (210Pb) [5,6, 7, 8, 35]. Hiện ở Việt Nam, chưa
có công bố khoa học nào về phân bố 210Po trong môi trường nước
biển ven bờ và các loài nhuyễn thể hai mảnh vỏ nói riêng, cũng như
việc tính toán mức đóng góp của 210Po vào liều chiếu trong gây ra do
ăn lương thực thực phẩm.
Bên cạnh đó, hiện nay Trung Quốc đã xây dựng và đưa vào vận
hành nhà máy điện hạt nhân ở thành phố cảng Phòng Thành, cách
Móng Cái (Quảng Ninh) khoảng 60 km theo đường chim bay nên
việc nghiên cứu nồng độ hoạt độ và phân bố 210Po trong môi trường
nước biển ven bờ Vịnh Bắc Bộ và tính toán mức đóng góp của 210Po
