C NG HÒA XÃ H I CH NGHĨA VI T NAMỘ Ộ Ủ Ệ
Đc l p – T do – H nh phúcộ ậ ự ạ
BÁO CÁO SÁNG KI NẾ
Tên sáng ki n: “ M t s gi i pháp giúp h c sinh l p 3 h c t t môn t pế ộ ố ả ọ ớ ọ ố ậ
làm văn”
I. TÁC GI SÁNG KI NẢ Ế
- H và tên: Hoàng Th Thu Th yọ ị ủ
- Ch c v : Giáo viênứ ụ
- Đn v công tác: Tr ng Ti u h c Ng c Xuân, thành ph Cao B ngơ ị ườ ể ọ ọ ố ằ
II. LĨNH V C ÁP D NGỰ Ụ
Lĩnh v c áp d ng công tác gi ng d y phân môn t p làm văn l p 3.ự ụ ả ạ ậ ớ
III. TH C TR NG TR C KHI ÁP D NG SÁNG KI NỰ Ạ ƯỚ Ụ Ế
Môn Ti ng Vi t cùng các môn h c khác có nhi m v cung c p cho h cế ệ ọ ệ ụ ấ ọ
sinh b n k năng: “ nghe – nói – đc – vi t ”. T p làm văn là phân môn th cố ỹ ọ ế ậ ự
hành và rèn luy n t ng h p b n k năng đó, có tính ch t tích h p các phânệ ổ ợ ố ỹ ấ ợ
môn khác trong môn Ti ng Vi t. ế ệ Phân môn tâp lam văn th c ch t la ren luyên ư ấ
cho hoc sinh ki năng tao lâp l i noi trong nh ng tinh huông giao tiêp cu thê. Vi ơ ư
vây khi day tâp làm văn, giao viên chu trong đăc biêt đên ki năng th c hanh ư
giao tiêp. Hoc Tâp lam văn buôc cac em phai bôc lô suy nghi, tinh cam, thai đô
ng x co văn hoa, tinh thân trach nhiêm tr c vi c làm c a mình ư ư ướ ệ ủ . Qua th cự
t gi ng d y, tôi nh n th y T p làm văn là phân môn khó trong các phân mônế ả ạ ậ ấ ậ
c a môn Ti ng Vi t. ủ ế ệ Nên khi vi t văn vi t th hay trình bày m t bài văn cácế ế ư ộ
em ch a bi t c u trúc bài văn ra sao. D n đn m t bài văn nh m t m như ế ấ ẫ ế ộ ư ộ ả
ki n th c không lô gích, không có đu có cu i. Trong ti t h c t p làm văn,ế ứ ầ ố ế ọ ậ
tôi yêu c u các em ph i t p trung cao, các em t t duy di n đt cách nói vàầ ả ậ ự ư ễ ạ
vi t sao cho đúng, trình t trình bày c a m t bài văn theo t ng th lo i bàiế ự ủ ộ ừ ể ạ
nh ng v n ch a đt hi u qu . ư ẫ ư ạ ệ ả Bên c nh đó, do v n t còn h n ch nên h cạ ố ừ ạ ế ọ
sinh còn ng i nói và vi t văn d n đn câu văn l ng c ng, s d ng d u câuạ ế ẫ ế ủ ủ ử ụ ấ
tùy ti n, di n đt ý không tr n v n.Vì v y phân môn t p làm văn ch a đtệ ễ ạ ọ ẹ ậ ậ ư ạ
hi u qu caoệ ả .
K t qu kh o sát đu năm h c 2015-2016 c a h c sinh l p 3A Tr ng Ti uế ả ả ầ ọ ủ ọ ớ ườ ể
h c Ng c Xuânọ ọ
TSHS Trình bày đúng c uấ
trúc và di n đt đyễ ạ ầ
đ ý, câu tr n v n.ủ ọ ẹ
Trình bày ch a đúngư
c u trúc và di n đtấ ễ ạ
ch a đ ý, câu tr nư ủ ọ
v n.ẹ
Ch a bi t dùngư ế
t ng , hình nhừ ữ ả
trong bài văn.
39 10 em = 25,6 % 15 em = 38,5 % 14 em = 35,9 %
1
Tôi nh n th y còn r t nhi u h c sinh ch a bi t c u trúc c a bài văn. Vì tậ ấ ấ ề ọ ư ế ấ ủ ừ
l p d i h c sinh ch vi t m t đo n văn ng n v i ý hi u đn gi n. Trongớ ướ ọ ỉ ế ộ ạ ắ ớ ể ơ ả
câu văn còn m c m c, chân th t.ộ ạ ậ
Nh m góp ph n đi m i ph ng pháp và hình th c d y h c, nâng caoằ ầ ổ ớ ươ ứ ạ ọ
ch t l ng d y h c trong nhà tr ng Ti u h c nói chungấ ượ ạ ọ ườ ể ọ . V i nh ng gi iớ ữ ả
pháp trên nh ng ch a hi u qu , vì th tôi đã vi t sáng ki n “ M t s gi iư ư ệ ả ế ế ế ộ ố ả
pháp giúp h c sinh l p 3 h c t t môn t p làm văn”ọ ớ ọ ố ậ
IV. B N CH T C A SÁNG KI NẢ Ấ Ủ Ế
1. Tính m i, tính sáng t o, tính khoa h cớ ạ ọ
1.1 Tính m i:ớ Sáng ki n này có tính m i, đc áp d ng l n đu, khôngế ớ ượ ụ ầ ầ
trùng v i các sáng ki n đã đc công nh n tr c đó.ớ ế ượ ậ ướ
1.2. Tính sáng t o, tính khoa h c: ạ ọ Đc th hi n qua rèn kĩ năng nói vàượ ể ệ
vi t t p làm văn cho h c sinh đt hi u qu t t, ngay t đu năm h c tôi đãế ậ ọ ạ ệ ả ố ừ ầ ọ
l p k ho ch c th trong các bài so n gi ng đ đi u ch nh n i dung,ậ ế ặ ụ ể ạ ả ể ề ỉ ộ
ph ng pháp, hình th c t ch c cho phù h p đi v i h c sinh mình. C thươ ứ ổ ứ ợ ố ớ ọ ụ ể
nh sau:ư
a) Gi i pháp th nh t: Rèn kĩ năng nói thông qua các phân môn Ti ngả ứ ấ ế
Vi t ệ
* Phân môn k chuy n: Qua luy n t p k chuy n, h c sinh đc phátể ệ ệ ậ ể ệ ọ ượ
tri n ch y u v kĩ năng nói, dùng t đúng, chu n s giúp h c sinh nói đcể ủ ế ề ừ ẩ ẽ ọ ượ
câu tr n v n. Thông qua các ho t đng nhóm khuy n khích h c sinh đcọ ẹ ạ ộ ế ọ ượ
nói nhi u theo ý hi u c a mình v nh ng v n đ liên quan đn n i dung bàiề ể ủ ề ữ ấ ề ế ộ
h c. ọ
- Khuy n khích h c sinh đc nói nhi u tr c l p nh k chuy n theo ýế ọ ượ ề ướ ớ ư ể ệ
hi u c a mình hay nói theo l i c a nhân v t. T đó, giáo viên s a sai v cáchể ủ ờ ủ ậ ừ ử ề
dùng t cho h c sinh m t cách tr c ti p. H c sinh s t s a ngay và kh cừ ọ ộ ự ế ọ ẽ ự ử ắ
sâu n i dung ki n th c v a lĩnh h i đc.ộ ế ứ ừ ộ ượ
* Phân môn luy n t câu: Các em bi t xác đnh đc m t câu tr n v nệ ừ ế ị ượ ộ ọ ẹ
thông qua tìm hi u c m t các ki u câu Ai (cái gì, con gì) là gì? Th nào?ể ụ ừ ể ế
Làm gì? H c sinh ph i bi t phân tích câu, đã đy đ c m t ch a, b ng cáchọ ả ế ầ ủ ụ ừ ư ằ
đt câu h i.ặ ỏ
Ví d : Bu i sáng, s ng mu i ph tr ng cành cây, bãi c . ụ ổ ươ ố ủ ắ ỏ
Trong câu văn h c sinh ph i bi t xác đnh đc b ph n Cái gì? phọ ả ế ị ượ ộ ậ ủ
tr ng cành cây, bãi c . Sau đó xác đnh b ph n Th nào? (Bu i sáng, s ngắ ỏ ị ộ ậ ế ổ ươ
mu i th nào?) Qua đó, khi vi t văn h c sinh d a vào ki n th c đã h c đố ế ế ọ ự ế ứ ọ ể
xác đnh câu văn cho đy đ ý tr n v n.ị ầ ủ ọ ẹ
- Thông qua câu văn, ho c đo n văn có hình nh so sánh, các em bi tặ ạ ả ế
l ng ghép nh ng s v t đc so sánh v i nhau làm cho câu văn thêm sinhồ ữ ự ậ ượ ớ
đng h n.ộ ơ
- Bi t dùng d u câu đúng, nh t là d u ch m và d u ph y. Ng t câu đúngế ấ ấ ấ ấ ấ ẩ ắ
s di n đt rõ ràng, ng i đc, ng i nghe d dàng ti p nh n thông tin.ẽ ễ ạ ườ ọ ườ ễ ế ậ
Vi c d y cho h c sinh s d ng d u câu đã đc ti n hành t các l p d iệ ạ ọ ử ụ ấ ượ ế ừ ớ ướ
và ph i đc th ng xuyên ôn luy n cho h c sinh.ả ượ ườ ệ ọ
2
- Các bi n pháp nhân hóa giúp ng i nói l ng ghép nh ng t dùng đ tệ ườ ồ ữ ừ ể ả
và g i v ng i g n v i s v t, làm cho câu văn và đo n văn thêm g n gũiọ ề ườ ắ ớ ự ậ ạ ầ
h n. ơH c sinh bi t s d ng t ng có hình nh g i t , g i c m trong câuọ ế ử ụ ừ ữ ả ợ ả ợ ả
văn. C m nh n đc cái hay, cái đp, các em s hình thành nh ng c m xúcả ậ ượ ẹ ẽ ữ ả
th m mĩ, giúp cho vi c h c t p làm văn t t h n,ẩ ệ ọ ậ ố ơ
b) Gi i pháp th hai: H ng h c sinh trình bày m t bài văn đúng bả ứ ướ ọ ộ ố
c c.ụ
H ng d n h c sinh cách trình bày m t bài văn, tôi đã th c hi n nh sau:ướ ẫ ọ ộ ự ệ ư
- Đi v i bài văn vi t th : H c sinh ph i xác đnh đc bài văn g m ba ph n:ố ớ ế ư ọ ả ị ượ ồ ầ
+ Ph n đu: ầ ầ Nơi g i và ngày g i thử ử ư.
L i chào xờ ưng hô v i ngớ ư i nh n.ờ ậ
+ Ph n chính b c thầ ứ ư: Lý do, m c ụđích vi t thế ư.
L i thờăm h i thu t chuy n.ỏ ậ ệ
+ Ph n cu i b c thầ ố ứ ư: L i chúc ho c l i c m ờ ặ ờ ả ơn.
Ký tên.
- H c sinh xác đnh đc tr ng tâm bài vi t th , dùng câu t , ngôn ng , cáchọ ị ượ ọ ế ư ừ ữ
x ng hô cho đúng ngôi th trong đi s ng. N m ch c đc c u trúc vi t th . ư ứ ờ ố ắ ắ ượ ấ ế ư
- Đi v i bài văn thông th ng: H c sinh xác đnh đc bài văn đc chia làmố ớ ườ ọ ị ượ ượ
ba ph nầ
+ Ph n m bài: Gi i thi u v nhân v t, c nh v t, con v t đnh tầ ở ớ ệ ề ậ ả ậ ậ ị ả
+ Ph n thân bài: T t ng chi ti t hay bao quát chungầ ả ừ ế
+ Ph n k t bài: Nêu c m nghĩ c a mình.ầ ế ả ủ
Tr c h t, m i h c sinh ph i vi t đc câu văn đúng ng pháp. Đây làướ ế ọ ọ ả ế ượ ữ
yêu c u c b n vì câu là đn v c a l i nói. Giáo viên yêu c u h c sinh đtầ ơ ả ơ ị ủ ờ ầ ọ ặ
câu đúng ng pháp, giàu hình nh, l t t đc s c thái riêng c a đi t ng ữ ả ộ ả ượ ắ ủ ố ượ
Giáo viên c n h ng d n cho h c sinh l p dàn ý tr c khi làm thành m tầ ướ ẫ ọ ậ ướ ộ
bài văn hoàn ch nh. Có l p đc dàn bài thì m i có th tìm ý, s p x p ý, vi tỉ ậ ượ ớ ể ắ ế ế
thành m t bài văn m ch l c, b c c rõ ràng, ý văn trong sáng.ộ ạ ạ ố ụ
Sau khi đã h ng d n cách trình bày các th lo i văn vi t th và bài văn.ướ ẫ ể ạ ế ư
T o cho các em thói quen bi t cách trình bày bài, cách vi t nh ng bài vănạ ế ế ữ
ti p theo. K t qu là các em n m v ng cách trình bày bài bài văn theo đúngế ế ả ắ ữ
c u trúc và di n đt đc các ý tr n v n. H c sinh bi t l ng ghép nh ng câuấ ễ ạ ượ ọ ẹ ọ ế ồ ữ
văn có hình nh nhân hóa và so sánh làm cho ng i đc d hi u và thêmả ườ ọ ễ ể
ph n h p d n.ầấẫ
c) Gi i pháp th ba: Quan sát th c t , cu c s ngả ứ ự ế ộ ố
Trong cu c s ng hàng ngày, th c t h c sinh quan sát nh ng gì di n raộ ố ự ế ọ ữ ễ
xung quanh mình và ghi l i cho đy đ ý tr n v n. Thông qua th giác m tạ ầ ủ ọ ẹ ị ắ
nhìn và t c m nh n và suy nghĩ v v n đ liên quan đn đ tài t p làm vănự ả ậ ề ấ ề ế ề ậ
mà h c sinh ch n. ọ ọ
Ví d : Đ bài: đa ph ng em, có r t nhi u l h i. Em hãy k l i m tụ ề Ở ị ươ ấ ề ễ ộ ể ạ ộ
trong nh ng l h i mà em đã đc tham gia. ữ ễ ộ ượ
H c sinh ph i đc tr c ti p tham gia ho c xem trên ph ng ti n thôngọ ả ượ ự ế ặ ươ ệ
tin đi chúng. Quan sát và t ng t ng nh ng gì đã di n ra và vi t l i theo ýạ ưở ượ ữ ễ ế ạ
3
hi u c a mình. Qua đó h c sinh ph i đc tr i nghi m th c t nh ng v nể ủ ọ ả ượ ả ệ ự ế ữ ấ
đ liên quan đn l h i.ề ế ễ ộ
H ng d n sinh ướ ẫ quan sát theo trình t t xa đn g n, t trong ra ngoài, tự ừ ế ầ ừ ừ
t ng quát đn c th …ổ ế ụ ể và ghi l i nh ng gì mình nhìn th y đc m t cách lôạ ữ ấ ượ ộ
gíc, t chi ti t đn c th v quang c nh di n ra l h i. L ng ghép vào đó làừ ế ế ụ ể ề ả ễ ễ ộ ồ
nh ng trò ch i dân gian, ng i đi tr y h i. Khi vi t h c sinh t ng t ngữ ơ ườ ẩ ộ ế ọ ưở ượ
l i và vi t l i theo c m nh n, l ng ghép nh ng hình nh g i t , g i c m,ạ ế ạ ả ậ ồ ữ ả ợ ả ợ ả
hình nh so sánh, nhân hóa.ả
Ph i h ng d n đ h c sinh tìm ra nh ng nét đc s c c a c nh v t trongả ướ ẫ ể ọ ữ ặ ắ ủ ả ậ
l h i. Nh ng nét đc s c đó giúp ng i đc hình dung đc c nh v t cễ ộ ữ ặ ắ ườ ọ ượ ả ậ ụ
th mà không l n l n v i c nh v t khác. ể ẫ ộ ớ ả ậ
T nh ng hi u bi t c a mình qua các môn h c và các tình hu ng trongừ ữ ể ế ủ ọ ố
đi s ng hàng ngày. H c sinh t lĩnh h i và c m nh n đn v i nh ng v nờ ố ọ ự ộ ả ậ ế ớ ữ ấ
đ liên quan đn b n thân mình, gia đình và xã h i. ề ế ả ộ
d) Gi i pháp th t : ả ứ ư H ng d n h c sinh tích lũy v n ki n th c vănướ ẫ ọ ố ế ứ
h c qua đc sách nâng cao. ọ ọ
- Tích lũy văn h c là đi u ki n t i thi u đ có th h c t t môn ti ngọ ề ệ ố ể ể ể ọ ố ế
Vi t, nh t là phân môn T p làm văn. Giáo viên h ng d n h c sinh đc sáchệ ấ ậ ướ ẫ ọ ọ
nâng cao và cho h c sinh s d ng S tay Chính t đ ghi chép nh ng ti ngọ ử ụ ổ ả ể ữ ế
khó, ghi nh ng tr ng h p m c l i chính t đã đc s a ch a ghi chépữ ườ ợ ắ ỗ ả ượ ử ữ
nh ng câu văn có hình nh nh ng câu văn đt đ h c t p. Trong môn T pữ ả ữ ắ ể ọ ậ ậ
làm văn, đây cũng là m t bi n pháp tích c c đ giúp h c sinh trau d i v nộ ệ ự ể ọ ồ ố
ki n th c văn h c. Vi c ghi chép này không nh t thi t đ cho h c sinh khiế ứ ọ ệ ấ ế ể ọ
làm văn s m ra s d ng nh ng tr c h t, m i l n ghi chép, các em sẽ ở ử ụ ư ướ ế ỗ ầ ẽ
đc m t l n đc, ghi nh , b t ch c, lâu d n thành thói quen. Khi làm bài,ượ ộ ầ ọ ớ ắ ướ ầ
nh ng t ng , hình nh, ý văn s t đng tái hi n, giúp h c sinh có th v nữ ừ ữ ả ẽ ự ộ ệ ọ ể ậ
d ng làm văn.ụ
đ) Gi i pháp th năm: Rèn h c sinh nh n xét và đánh giá trong giả ứ ọ ậ ờ
tr bài t p làm vănả ậ
M i khi tr bài, tôi đánh giá và nh n xét bài vi t c a h c sinh th t c nỗ ả ậ ế ủ ọ ậ ẩ
th n, ch ra nh ng câu, t ch a đúng và h p lí đ h c sinh k p th i s a ch aậ ỉ ữ ừ ư ợ ể ọ ị ờ ử ữ
câu văn và cách trình bày.
Đng th i v i vi c nh n xét và đánh giá là ph i h ng d n h c sinh s aồ ờ ớ ệ ậ ả ướ ẫ ọ ử
bài. Ph i giúp các em phát hi n ra nh ng đi m hay, nh ng đi m ch a đtả ệ ữ ể ữ ể ư ạ
trong bài văn c a mình. Trên c s đó, h c sinh ph i s a l i bài làm c aủ ơ ở ọ ả ử ạ ủ
mình cho đúng h n, hay h n.ơ ơ
H c sinh bi t nh n xét và đánh giá đc bài văn c a b n v c u trúc, câuọ ế ậ ượ ủ ạ ề ấ
t , hình nh, so sánh, nhân hóa và cái hay trong bài văn c a b n mình. T đó,ừ ả ủ ạ ừ
giáo viên đc bài văn hay đ h c sinh c m nh n và tham kh o v nh ngọ ể ọ ả ậ ả ề ữ
đi u mà b n đã vi t đc trong bài văn.ề ạ ế ượ
Giáo viên c n tránh vi c chê bai h c sinh nh ng cũng không đc l mầ ệ ọ ư ượ ạ
d ng l i khen, t o s th c a h c sinh đi v i l i khen do đc khen quáụ ờ ạ ự ờ ơ ủ ọ ố ớ ờ ượ
nhi u, khen không đúng lúc. ề
4
2. Hi u quệ ả
Trong quá trình gi ng d y h ng d n cho h c sinh cách vi t t p làm văn,ả ạ ướ ẫ ọ ế ậ
trong l p các em ti n b v n lên, nhi u em vi t văn hay có l ng ghép hình nhớ ế ộ ươ ề ế ồ ả
so sánh và nhân hóa làm cho bài văn thêm ph n h p d n ng i đc . C th k tầ ấ ẫ ườ ọ ụ ể ế
qu đi v i nh ng bài vi t văn cu i năm h c 2015 - 2016 nh sau:ả ố ớ ữ ế ố ọ ư
TSHS Trình bày đúng c uấ
trúc và di n đtễ ạ
đy đ ý, câu tr nầ ủ ọ
v n.ẹ
Trình bày ch a đúngư
c u trúc và di n đtấ ễ ạ
ch a đ ý, câu tr nư ủ ọ
v n.ẹ
Ch a bi t dùngư ế
t ng , hìnhừ ữ
nh trong bàiả
văn.
39 28 em = 71,8 % 4 em = 10,3 % 7 em = 17,9 %
3. Kh năng và đi u ki n c n thi t đ áp d ng sáng ki nả ề ệ ầ ế ể ụ ế
Sáng ki n có kh năng áp d ng t i các tr ng ti u h c trên đa bàn thànhế ả ụ ạ ườ ể ọ ị
ph Cao B ng. ố ằ
Mu n rèn kĩ năng vi t cho h c sinh vi t văn hay và đy đ ý tr n v n thìố ế ọ ế ầ ủ ọ ẹ
m i giáo viên ph i luôn th ng xuyên, kiên trì t n t y v i các em, nh t làỗ ả ườ ậ ụ ớ ấ
các em h c y u, ph i luôn luôn quan tâm đn cách vi t văn c a t ng em,ọ ế ả ế ế ủ ừ
n m đc các l i sai và ch a đúng đ k p s a ch a.ắ ượ ỗ ư ể ị ử ữ
Đi v i giáo viên chúng ta c n xác đnh rõ: Rèn kĩ năng vi t văn cho h cố ớ ầ ị ế ọ
sinh đòi h i ng i giáo viên ph i có lòng yêu ngh m n tr , có tính kiên trì,ỏ ườ ả ề ế ẻ
t n t y, s nhi t tâm, chu đáo c a giáo viên là m t trong nh ng y u t thànhậ ụ ự ệ ủ ộ ữ ế ố
công c a vi c rèn vi t văn cho h c sinh.ủ ệ ế ọ
Vi c rèn vi t văn cho h c sinh liên quan đn s chu n b và k năng vi tệ ế ọ ế ự ẩ ị ỹ ế
văn c a giáo viên. Giáo viên không th yêu c u h c sinh vi t văn hay, súcủ ể ầ ọ ế
tích có hình nh mà trong khi đó giáo viên vi t văn ch a đúng c u trúc vàả ế ư ấ
di n đt ý còn ch a tr n v n. ễ ạ ư ọ ẹ
S d ng ph i h p nhi u ph ng pháp nh m khuy n khích h c sinh b cử ụ ố ợ ề ươ ằ ế ọ ộ
l trí tu và c m xúc c a mình trong các ngôn b n mà các em t o l p:ộ ệ ả ủ ả ạ ậ
+ Ph ng pháp phân tích ngôn ng : Trên c s các văn b n m u, h cươ ữ ơ ở ả ẫ ọ
sinh khai thác, nh n bi t k t c u bài văn, trình t miêu t .ậ ế ế ấ ự ả
+ Ph ng pháp tr c quan: H c sinh ph i đc quan sát đi t ng miêuươ ự ọ ả ượ ố ượ
t . Các em có th quan sát đi t ng t trên th c t l p ho c nhà, quanả ể ố ượ ả ự ế ở ớ ặ ở
sát qua phim nh. V n d ng công ngh thông tin trong d y h c, t o đi uả ậ ụ ệ ạ ọ ạ ề
ki n cho h c sinh quan sát nh ng đi t ng miêu t không có đa ph ngệ ọ ữ ố ượ ả ở ị ươ
đ m r ng hi u bi t cho các em. ể ở ộ ể ế
+ Ph ng pháp rèn luy n theo m u: D a vào văn b n m u, h c sinh t oươ ệ ẫ ự ả ẫ ọ ạ
l p các văn b n m i theo nét riêng c a các em.ậ ả ớ ủ
+ Ph ng pháp th c hành giao ti p: T o đi u ki n cho m i đi t ngươ ự ế ạ ề ệ ọ ố ượ
h c sinh đc trình bày s n ph m c a mình, đc tranh lu n đ tìm ra cáiọ ượ ả ẩ ủ ượ ậ ể
m i.ớ
5
