“M t s bi n pháp rèn t p làm văn cho h c sinh l p 3”ộ ố ệ ậ ọ ớ
1. Lý do ch n bi n pháp ọ ệ
Ti u h c là c p h c đu tiên, là n i các em b c vào ng ng c a tri th c. giai ể ọ ấ ọ ầ ơ ướ ưỡ ử ứ
đo n này các em đc cung c p hai lu ng tri th c thông qua hai môn h c chính đó ạ ượ ấ ồ ứ ọ
là: Ti ng Vi t và Toán. M i môn h c có nhi m v riêng có h ng giáo d c tri ế ệ ỗ ọ ệ ụ ướ ụ
th c riêng, nh ng v n tác đng qua l i l n nhau và cùng v i các môn h c khác t o ứ ư ẫ ộ ạ ẫ ớ ọ ạ
nên m t n n t ng v ng vàng cho các c p b c sau. Trong đó môn Ti ng Vi t cùng ộ ề ả ữ ấ ậ ế ệ
v i các môn h c khác có nhi m v cung c p cho h c sinh b n kĩ năng c b n đó ớ ọ ệ ụ ấ ọ ố ơ ả
là: “Nghe, nói, đc, vi t”, mà trong môn h c này l i có các thành viên c u thành là ọ ế ọ ạ ấ
các phân môn: T p đc, Luy n t và câu, Chính t , T p làm văn, K chuy n… ậ ọ ệ ừ ả ậ ể ệ
Trong đó phân môn T p làm văn là phân môn có tính ch t tích h p c a các phân ậ ấ ợ ủ
môn khác. Qua ti t T p làm văn h c sinh có kh năng xây d ng m t văn b n, đó làế ậ ọ ả ự ộ ả
bài nói, bài vi t. Nói và vi t là nh ng hình th c giao ti p r t quang tr ng, thông ế ế ữ ứ ế ấ ọ
qua đó con ng i th c hi n quá trình t duy – chi m lĩnh tri th c, trao đi t ườ ự ệ ư ế ứ ổ ư
t ng, tình c m, quan đi m, giúp m i ng i hi u nhau, cùng h p tác trong cu c ưở ả ể ọ ườ ể ợ ộ
s ng lao đng. Ngôn ng (d i d ng nói – ngôn b n và d i d ng vi t văn b n ) ố ộ ữ ướ ạ ả ướ ạ ế ả
gi vai trò quang tr ng trong s phát tri n xã h i. Chính vì v y h ng d n h c ữ ọ ự ể ộ ậ ướ ẫ ọ
sinh nói đúng và vi t đúng là h t s c c n thi t. ế ế ứ ầ ế - L a tu i các em là l a tu i thích ứ ổ ứ ổ
đc khen t ng, đc bi u d ng.ượ ặ ượ ể ươ
- Giáo viên có th t lên k ho ch d y h c, đi u ch nh n i dung ch ng trình theo ể ự ế ạ ạ ọ ề ỉ ộ ươ
trình đ, kh năng c a h c sinh l p mình ph trách.ộ ả ủ ọ ớ ụ
- M t s đ bài thay vì ch d y trong th i gian n a ti t h c nay đã đc d y tr n ộ ố ề ỉ ạ ờ ử ế ọ ượ ạ ọ
trong m t ti t h c.ộ ế ọ
- H c sinh l p 3 v n ngôn ng c a các em ch a nhi u: các em còn m i ch i nhi u ọ ớ ố ữ ủ ư ề ả ơ ề
h n h c.ơ ọ
- Các em còn ng i k chuy n vì ch a nh các tình ti t, n i dung c a câu chuy n; ạ ể ệ ư ớ ế ộ ủ ệ
nói v đ tài nào đó cho qua loa, cho xong vì các em ch a tìm ra đc các t ng ề ề ư ượ ữ ữ
liên quan đn đ tài.ế ề
- Giáo viên ch a khen t ng, u n n n các em k p th i.ư ặ ố ắ ị ờ
- Giáo viên ch a kh i g i đc ính tò mò, ham h c h i, sáng t o văn h c n i các ư ơ ợ ượ ọ ỏ ạ ọ ơ
em.
- Vi c t ch c d y các gi t p làm văn (đc coi là d y m u ) các tr ng ti u ệ ổ ứ ạ ờ ậ ượ ạ ẫ ở ườ ể
h c ch a nhi u nên giáo viên ch a có c h i đ h c tâp l n nhau nh m nâng cao ọ ư ề ư ơ ộ ể ọ ẫ ằ
năng l c gi ng d y.ự ả ạ
Chính vì nh ng lý do trên nên vi c h c văn l p Ba còn h n ch . Trong ti t ữ ệ ọ ở ớ ạ ế ế
“Nghe - k l i chuy n” nhi u em còn ch a k l i đc chuy n m c d u chuy n ể ạ ệ ề ư ể ạ ượ ệ ặ ầ ệ
đó ng n, tình ti t ít. Khi “K hay nói, vi t v m t ch đ” nào đó theo các g i ý ắ ế ể ế ề ộ ủ ề ợ ở
SGK thì các em di n đt còn lúng túng nh t là nh ng h c sinh y u không nói (vi t)ễ ạ ấ ữ ọ ế ế
đc bài.ượ
Qua ti n hành kh o sát h c sinh l p 3B v kh năng vi t t p làm văn đu năm, cóế ả ọ ớ ề ả ế ậ ầ
k t qu nh sau:ế ả ư
L pớSố
l ngượ
HS
9 - 10 7 - 8 5 - 6 < 5
3B 30 9 30 % 11 36,7
%
7 23,3 3 10 %
Trong quá trình tham gia các ho t đng h c t p này h c sinh v i v n ki n th c cònạ ộ ọ ậ ọ ớ ố ế ứ
h n ch nên th ng ng i nói. N u b t bu c ph i nói, các em th ng đc l i bài ạ ế ườ ạ ế ắ ộ ả ườ ọ ạ
vi t đã chu n b tr c. Do đó gi d y th ng không đt hi u qu cao. Xu t phát ế ẩ ị ướ ờ ạ ườ ạ ệ ả ấ
t th c ti n nh ng v y tôi ti n hành nghiên c u đ tài: ừ ự ễ ư ậ ế ứ ề “M t s bi n pháp rèn ộ ố ệ
t p làm văn cho h c sinh l p 3”ậ ọ ớ
2. M c đích c a bi n phápụ ủ ệ
Nghiên c u đ tìm ra bi n pháp nh m giúp h c sinh h c t t h n phân mônứ ể ệ ằ ọ ọ ố ơ
t p làm văn, vi t văn có hi u qu cao.ậ ế ệ ả
Đ kh c ph c nh ng h n ch trên, d a vào nh ng thu n l i đang có. Tôi ể ắ ụ ữ ạ ế ở ự ữ ậ ợ
m nh d n th c hi n rèn cho các em 3 kĩ năng sau:ạ ạ ự ệ
- Rèn kĩ năng nghe-k l i câu chuy n.ể ạ ệ
- Rèn kĩ năng nói và vi t theo đ tài.ế ề
- Rèn kĩ năng k ng i th t vi c th t. ể ườ ậ ệ ậ
Giúp h c sinh phát tri n ba năng l c chung nh : t ch và t h c, giao ti pọ ể ự ư ự ủ ự ọ ế
và h p tác, gi i quy t v n đ và sáng t o.ợ ả ế ấ ề ạ
Giúp giáo viên n m ch c ph ng pháp d y h c theo h ng phát tri n ph mắ ắ ươ ạ ọ ướ ể ẩ
ch t, năng l c c a h c sinh và đánh giá h c nh m góp ph n vào quá trình c i cáchấ ự ủ ọ ọ ằ ầ ả
giáo d c, nâng cao ch t l ng d y h c.ụ ấ ượ ạ ọ
Góp ph n gi gìn s trong sáng c a Ti ng Vi t, đng th i kh c ph c tìnhầ ữ ự ủ ế ệ ồ ờ ắ ụ
tr ng h c sinh ng i nh m l p.ạ ọ ồ ầ ớ
3. Cách th c ti n hànhứ ế
Gi i pháp 1: Rèn kĩ năng nghe-k l i câu chuy nả ể ạ ệ
a/ V i các bài t p nghe – k l i câu chuy n nh m rèn cho h c sinh kĩ năng nghe vàớ ậ ể ạ ệ ằ ọ
nói. Do đó d ng bài này yêu c u h c sinh k l i câu chuy n, ghi nh các nhân v t, ạ ầ ọ ể ạ ệ ớ ậ
các chi ti t và hi u đc ý nghĩa c a câu chuy n. ế ể ượ ủ ệ
* Khi d y nghe k các câu chuy n ng n, ít tình ti t nh : D i gì mà đi (tu n 4); ạ ể ệ ắ ế ư ạ ổ ầ
Không n nhìn (tu n 7) ngoài vi c h c sinh nghe k ph n đu câu chuy n r i đoánỡ ầ ệ ọ ể ầ ầ ệ ồ
ph n k t hay nhìn tranh đoán n i dung câu chuy n tôi còn dùng thêm cách cho h c ầ ế ộ ệ ọ
sinh ghép đo n văn nh sau:ạ ư
- Giáo viên chia các câu trong câu chuy n thành các th ch và cho h c sinh đc.ệ ẻ ữ ọ ọ
- Giáo viên, cho h c sinh th o lu n theo nhóm đ ghép các th ch thành câu ọ ả ậ ể ẻ ữ
chuy n – Các nhóm th o lu n r i ghi k t qu s p x p vào b ng con ( ch ghi con ệ ả ậ ồ ế ả ắ ế ả ỉ
ch ghi câu, không ghi câu văn) s p x p thành câu chuy n hoàn ch nh. ữ ắ ế ệ ỉ
- Sau đó h c sinh nghe giáo viên k chuy n và đi u ch nh s p x p c a mình cho ọ ể ệ ề ỉ ắ ế ủ
đúng v i n i dung ( n u c n). ớ ộ ế ầ
- H c sinh trao đi v đi u thú v trong truy n hay ý nghĩa c a truy n.ọ ổ ề ề ị ệ ủ ệ
- H c sinh k chuy n theo nhómọ ể ệ
- Đi di n vài nhóm h c sinh k l i chuy n tr c l p (có th nh p vai k )ạ ệ ọ ể ạ ệ ướ ớ ể ậ ể
- H c sinh nh n xét, giáo viên b sung, nh n xét chung.ọ ậ ổ ậ
b/ Ví d 1: Khi d y Nghe k l i chuy n: Không n nhìn.( TV3 - t p 1- tr.61), giáo ụ ạ ể ạ ệ ỡ ậ
viên có th th c hi n nh sau:ể ự ệ ư
1. Chu n b :ẩ ị
- 6 th ch . M i th ch ghi m t câu sau:ẻ ữ ỗ ẻ ữ ộ
a – Không ! Cháu không n ng i nhìn các c già và ph n ph i đng.ạ ỡ ồ ụ ụ ữ ả ứ
b – Cháu nh c đu à ? Có c n xoa d u không ?ứ ầ ầ ầ
c – Anh thanh niên nói nh :ỏ
d – M t anh thanh niên ng i nh ng hai tay c ôm l y m t.ộ ồ ư ứ ấ ặ
e – Bà c ng i bên th y th li n h i:ụ ồ ấ ế ề ỏ
g – Trên m t chuy n xe buýt đông ng i ộ ế ườ
2. Ti n hànhế
- Giáo viên g n th ch lên b ng ( ng u nhiên), cho h c sinh th o lu n theo nhóm ắ ẻ ữ ả ẫ ọ ả ậ
2
- Các nhóm th o lu n r i ghi k t qu s p x p vào b ng con. Ch ghi con ch ghi ả ậ ồ ế ả ắ ế ả ỉ ữ
câu, không ghi câu văn.
- Giáo viên k chuy n 2 l nể ệ ầ
- H c sinh đi chi u gi a n i dung chuy n v a đc nghe v i th t n i dung ọ ố ế ữ ộ ệ ừ ượ ớ ứ ự ộ
mình đã s p x p.( g – d – e – b – c – a ) ắ ế
- H c sinh trao đi v đi u thú v trong truy n hay ý nghĩa c a truy n.ọ ổ ề ề ị ệ ủ ệ
- H c sinh k chuy n theo nhóm ( giáo viên giúp đ nh ng em k ch m )ọ ể ệ ỡ ữ ể ậ
- Đi di n vài nhóm h c sinh k l i chuy n tr c l p (có th nh p vai k )ạ ệ ọ ể ạ ệ ướ ớ ể ậ ể
- H c sinh nh n xét, giáo viên b sung, nh n xét chung.ọ ậ ổ ậ
* Khi d y nghe-k các câu chuy n dài h n, có nhi u tình ti t h n nh : Chàng trai ạ ể ệ ơ ề ế ơ ư
làng Phù ng ( tu n 19 ); Nâng niu t ng h t gi ng ( tu n 21 ) thì có th rèn cho h cỦ ầ ừ ạ ố ầ ể ọ
sinh nghe-k qua vi c v s đ m ng câu chuy n hay v s đ trình t câu ể ệ ẽ ơ ồ ạ ệ ẽ ơ ồ ự
chuy n: Giáo viên k chuy n m t, hai l n và đt câu h i g i m đ giúp h c sinh ệ ể ệ ộ ầ ặ ỏ ợ ở ể ọ
v s đ m ng câu chuy n hay v s đ trình t câu chuy n. ẽ ơ ồ ạ ệ ẽ ơ ồ ự ệ
- Giáo viên cho h c sinh đi n vào s đ m ng câu chuy n s đ trình t câu ọ ề ơ ồ ạ ệ ơ ồ ự
chuy n c a mình.ệ ủ
- Giáo viên k chuy n l n 3, yêu c u h c sinh ki m tra l i trình t c a mìnhể ệ ầ ầ ọ ể ạ ự ủ
- H c sinh d a vào s đ câu chuy n k l i chuy n. Giáo viên c n khen t ng và ọ ự ơ ồ ệ ể ạ ệ ầ ặ
u n n n h c sinh k p th i: v cách dùng t , cách x ng hô.ố ắ ọ ị ờ ề ừ ư
- H c sinh trao đi v đi u thú v trong truy n hay ý nghĩa c a truy n.ọ ổ ề ề ị ệ ủ ệ
Ho c khi d y Nghe k l i chuy n: Nâng niu t ng h t gi ng (TV3 -T p 2-Tr.30), ặ ạ ể ạ ệ ừ ạ ố ậ
giáo viên có th ti n hành nh sau:ể ế ư
1.Chu n b :ẩ ị
+Phi u bài t p xây d ng s đ trình t câu chuy n, có th là :ế ậ ự ơ ồ ự ệ ể
2.Cách ti n hành:ế
- Giáo viên k 2 l n và yêu c u h c sinh v s đ trình t câu chuy n. N u h c ể ầ ầ ọ ẽ ơ ồ ự ệ ế ọ
sinh có khó khăn giáo viên có th nêu các câu h i g i ý nh sau:ể ỏ ợ ư
+ Câu chuy n nói đn ai?ệ ế
+ Ông nh n đc quà gì? ậ ượ
+ Th i ti t lúc đó th nào?ờ ế ế
+ Ông C a b o th nào?ủ ả ế
+ Ông C a đã làm gì?ủ
+ K t qu ra sao?ế ả
- Giáo viên k l n ba r i yêu c u h c sinh ki m tra và hoàn ch nh s đ c a mình. ể ầ ồ ầ ọ ể ỉ ơ ồ ủ
- H c sinh th o lu n nhóm 2 r i đi u ch nh s đ trình t câu chuy n, có th nh ọ ả ậ ồ ề ỉ ơ ồ ự ệ ể ư
sau:
- G i m t vài h c sinh nhìn s đ trình t c a mình k l i chuy n cho c l p ọ ộ ọ ơ ồ ự ủ ể ạ ệ ả ớ
nghe. H c sinh nh n xét, giáo viên b sung và đng viên khuy n khích các em là ọ ậ ổ ộ ế
chính. Giáo viên chú ý rèn cho h c sinh k gãy g n, nói thành câu (qua vi c ng t ọ ể ọ ệ ắ
ngh h i) và chú ý gi ng đi u c a các em ch m l i, k rõ t ng công vi c ông làm (ỉ ơ ọ ệ ủ ậ ạ ể ừ ệ
kèm thêm c ch , đi u b ) khi k ông C a chia m i h t gi ng thành hai ph n. ử ỉ ệ ộ ể ủ ườ ạ ố ầ
Năm h t ông gieo trong phòng thí nghi m. Còn năm h t kia ông ngâm n c m, ạ ệ ạ ướ ấ
gói vào khăn, t i t i trong ng i, trùm chăn ng đ h i m c a c th làm cho ố ố ủ ườ ủ ể ơ ấ ủ ơ ể
thóc n y m m. Cũng có th cho h c sinh trung bình y u v thêm s đ công vi c ả ầ ể ọ ế ẽ ơ ồ ệ
c a ông v i năm h t thóc sau:ủ ớ ạ
Ngâm n c m gói vào khăn trong ng iướ ấ ủ ườ
- H c sinh d a vào m ng câu chuy n đ k l i theo nhóm 4, giáo viên kèm c p ọ ự ạ ệ ể ể ạ ặ
giúp đ h c sinh trung bình y u.ỡ ọ ế
- Đi di n nhóm k tr c l p. H c sinh nh n xét, giáo viên b sung, nh n xét ạ ệ ể ướ ớ ọ ậ ổ ậ
chung. (Giáo viên l u ý đn câu, t và cách x ng hô c a h c sinh) C n đng viên ư ế ừ ư ủ ọ ầ ộ
h c sinh qua l i khen, u n n n cho h c sinh ti n b h n m c đ em đã đt đc ọ ờ ố ắ ọ ế ộ ơ ứ ộ ạ ượ
khi k . Ví d nh : khi em k ch a l u loát thì đng viên em c g ng t p k nhi uể ụ ư ể ư ư ộ ố ắ ậ ể ề
l n cho thu c câu chuy n h n, khi em k thu c câu chuy n mà ch a dùng c ch ầ ộ ệ ơ ể ộ ệ ư ử ỉ
đi u b thì d ng viên em c g ng kèm theo c ch , đi u b đ l i k c a em h p ệ ộ ộ ố ắ ử ỉ ệ ộ ể ờ ể ủ ấ
d n, cu n hút ng i nghe h n. Và trong m i tr ng h p giáo viên không nên quên ẫ ố ườ ơ ỗ ườ ợ
l i khen các em theo tùng m c đ các em đt đc.ờ ứ ộ ạ ượ
- C l p và giáo viên bình ch n b n k chuy n hay nh t, hi u câu chuy n nh t, ả ớ ọ ạ ể ệ ấ ể ệ ấ
k ti n b nh t đ bi u d ng.ể ế ộ ấ ể ể ươ
c/ Qua vi c s p x p các câu văn trong đo n văn th t ch t ch , h p lí, xây d ng ệ ắ ế ạ ậ ặ ẽ ợ ự
m ng câu chuy n hay s đ trình t câu chuy n h c sinh đã có th i gian đ đc, ạ ệ ơ ồ ự ệ ọ ờ ể ọ
suy nghĩ và n m chi ti t, n i dung câu chuy n cho nên vi c k l i câu chuy n đi ắ ế ộ ệ ệ ể ạ ệ ố
v i các em thu n l i h n. H c sinh k l i câu chuy n, ghi nh các nhân v t, các ớ ậ ợ ơ ọ ể ạ ệ ớ ậ
chi ti t và hi u đc ý nghĩa c a câu chuy n. Các em đã r t t tin khi k l i câu ế ể ượ ủ ệ ấ ự ể ạ
chuy n và k th t t nhiên, có em còn kèm theo nh ng c ch di n t r t thú v . ệ ể ậ ự ữ ử ỉ ễ ả ấ ị
M t s h c sinh có th sáng t o trong l i k c a mình không r p khuôn theo l i ộ ố ọ ể ạ ờ ể ủ ậ ờ
k c a giáo viên. Đt bi t là các em r t thích đc k chuy n.ể ủ ặ ệ ấ ượ ể ệ
Gi i pháp 2: Rèn kĩ năng nói và vi t theo đ tàiả ế ề
a/ V i d ng bài này h c sinh c m th y lúng túng khi tìm t , đt câu và s p x p ớ ạ ọ ả ấ ừ ặ ắ ế
th t các câu trong bài nói, vi t c a mình. Đây là d ng bài th hi n rõ s tích h p ứ ự ế ủ ạ ể ệ ự ợ
c a các môn h c. Đ giúp các em m nh d n ch n t đt câu h n giáo viên có th ủ ọ ể ạ ạ ọ ừ ặ ơ ể
th c hi n xây d ng m ng ý nghĩa hay dùng b n đ t duy nh sau:ự ệ ự ạ ả ồ ư ư
- Sau khi phân tích yêu c u đ bài giáo viên yêu c u h c sinh nghĩ v đ tài, xâu ầ ề ầ ọ ề ề
chu i t t c v n t các em đã có, v n t các em v a v a h c trong các bài t p ỗ ấ ả ố ừ ố ừ ừ ừ ọ ậ
đc, chính t , luy n t và câu, t p vi t, có liên quan đn ch đ.ọ ả ệ ừ ậ ế ế ủ ề
- H c sinh vi t ra nh ng t ng có liên quan đn ch đ mà các em v a tìm đc ọ ế ữ ừ ữ ế ủ ề ừ ượ
vào s đ t duy.ơ ồ ư
- H c sinh đánh s th t các t ng mình v a tìm đc.ọ ố ứ ự ừ ữ ừ ượ
- H c sinh nhìn b n đ t duy t suy nghĩ, h i t ng v ch đ và đt câu cho ọ ả ồ ư ự ồ ưở ề ủ ề ặ
t ng t ng theo th t các em đánh d u. Các em t ki m tra l i.ừ ừ ữ ứ ự ấ ự ể ạ
- Giáo viên g i m t s h c sinh nói v ch đ, h c sinh cùng giáo viên nh n xét, ọ ộ ố ọ ề ủ ề ọ ậ
góp ý v câu, tề ừ
- H c sinh t p nói theo nhóm 3 – Đi di n các nhóm trình bày, h c sinh cùng giáo ọ ậ ạ ệ ọ
viên nh n xét, góp ý, tuyên d ng.ậ ươ
b/ Ví dụ: Khi d y đ bài: Nói v c nh đp đt n c (TV3 -T p 1- Tr.102) ạ ề ề ả ẹ ấ ướ ậ
