BÁO CÁO KẾT QUẢ
NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG GIẢI PHÁP
1. Lời giới thiệu:
Như chúng ta đã biết: “Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể của Bộ giáo
dục Đào tạo được xây dựng theo tiếp cận phát triển năng lực người học.” Trước
những yêu cầu đó, ngành giáo dục bắt buộc phải thay đổi. Trong đó, giáo dục theo
định hướng phát triển năng lực tức lấy học sinh làm trung tâm, phát huy tính chủ
động, sáng tạo, khả năng tự học của học sinh; tăng cường tính tương tác trong dạy
học giữa thầy với trò, trò với trò giữa các thầy giáo, giáo. Ngoài ra, giáo
dục đang hướng tới một chương trình mới, sách giáo khoa mới được xây dựng theo
hướng phát triển toàn diện trên mọi phương diện.
Trong quá trình giảng dạy, tôi nhận thấy phân môn Luyện từ câu môn
học khó trong các phân môn của môn Tiếng Việt. Luyện từ câu lớp 3 ngoài nội
dung mở rộng vốn từ gắn với các chủ điểm, ôn luyện kiến thức về từ loại, các kiểu
câu, dấu câu đã học lớp 2 còn làm quen với các biện pháp tu từ (nhân hóa, so
sánh). “So sánh” rất nhiều kiểu so sánh khác nhau. Đây một nội dung khó,
mang tính trừu tượng. Trong khi đó duy nhận thức của học sinh lớp 3 duy
trực quan cụ thể còn hạn chế. Các em thể những cảm nhận chung chung từ
viẹc sử dụng biện pháp so sánh thông qua việc tìm sự vật so sánh, hình ảnh so
sánh.... lứa tuổi lớp 3, các em còn nhỏ, vốn từ vốn hiểu biết còn ít nên việc áp
dụng biện pháp so sánh vào việc đặt câu lại càng trở lại khó đối với các em. Chính
vậy, các câu văn của học sinh thường ch câu văn mang tính thông báo ít sự
sinh động. Điều đó cũng phần nào giải sao các bài Tập làm văn thường k
khan, thiếu sức hấp dẫn. vậy, tôi quyết định chọn biện pháp: Dạy học theo
hướng phát triển năng lực kiểu bài so sánh trong phân môn Luyện từ câu
lớp 3” để nghiên cứu.
2. Tên giải pháp: Dạy và học theo hướng phát triển năng lực kiểu bài so sánh trong
phân môn Luyện từ và câu lớp 3.
3. Lĩnh vực áp dụng giải pháp: Phân môn Luyện từ và câu lớp 3.
4. Ngày giải pháp được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử: 7/9/2020
5. Mô tả bản chất của giải pháp:
5.1. Về nội dung của giải pháp:
* Giải pháp 1: Sử dụng đồ dùng dạy học phù hợp để phát triển năng lực học
sinh:
+ Một là: Sử dụng tranh ảnh, vật thật:
Một trong những yêu cầu của việc dạy học theo hướng phát triển năng lực là việc sử
dụng đồ dùng trong quá trình giảng dạy. Trong quá trình giảng dạy giáo viên cần
nắm rõ được mục đích trực quan của đồ dùng dạy học, để từ đó sử dụng có hiệu quả.
Ở giai đoạn đầu khi tiếp nhận kiến thức về so sánh, khi cho học sinh tiếp xúc với các
dấu hiệu của khái niệm, trực quan phải được sử dụng vi mục đích truyền đạt
ràng phải chọni liệu trực quan cho chúng thể hiện rõ được nội dung kiến thức cần
cung cấp. như vậy, trực quan mới giúp học sinh tiếp thu được tri thức, khả
năng trìu tượng hoá dấu hiệu của khái niệm. Đối với các hình ảnh so sánh, giáo viên
thể sử dụng tranh ảnh cho học sinh quan t tìm từ từ trực quan nắm được
nghĩa của từ.
dụ: Khi dạy đến bài 2 trang 8 tuần bài tập yêu cầu Tìm những sự vật được so
sánh với nhau trong các câu thơ, câu văn.
Để các em tìm được sự vật so sánh với nhau thì tôi cho các em quan sát tranh bông
hoa – hai bàn tay, cánh diều – dấu “á”. Từ đó các em sẽ tìm được hình ảnh so sánh.
Từ những hình ảnh trực quan sinh động học sinh sẽ nhận biết hình ảnh so sánh đó
một cách dễ dàng, không những thế các em còn cảm thấy thích thú.
+ Hai là: Bên cạnh những vật thật hay tranh vẽ như người ta vẫn thường quan niệm
về đồ dùng dạy học thì đối với phân môn Luyện từ câu trực quan còn được hiểu
sử dụng ngữ liệu ( lời nói) trực quan- những bài văn, những câu văn, những từ
ngữ. trực quan trong quá trình giảng dạy sẽ giúp cho giáo viên tiết kiệm được
thời gian giảng giải, gây ấn tượng, giúp học sinh đưa kiến thức đã biết vào một trật
tự nhất định, dễ nhớ, một cái nhìn bao quát, hệ thống, dễ nhận ra lôgic của vấn
đề. Học sinh sẽ tích cực hoạt động học tập, dễ dàng ghi nhớ các dấu hiệu của khái
niệm.
+ Ba là: Một trong những đồ dùng dạy học không thể thiếu trong giờ Luyện từ
câu phiếu bài tập. Sau đây mẫu phiếu bài tập tôi thiết kế cho Bài tập 2 tuần 10
Tiếng Việt 3 tập 1 như sau:
Họ và tên: ……………………………
Lớp: 3…
Tờng: Tiểu học……………………..
Phiếu học tập
Đọc nội dung bài tập 2 trong sách giáo khoa trang 80 rồi hoàn thành bảng sau:
Hoạt động của sự vật Từ so sánh Hoạt động của sự vật
Với việc sử dụng phiếu học tập như trên khiến học sinh nắm chắc được kiến thức
một cách thuận lợi và dễ dàng và khắc sâu kiến thức.
Tuy nhiên đồ dùng dạy học phải đảm bảo tính khoa học, tính phạm tính
thuật. Đối với những kiến thức thể khai thác khả năng ngôn ngữ của học sinh thì
giáo viên nên hạn chế việc sử dụng tranh ảnh vật thật nên tạo điều kiện cho các
em nắm bắt được kiến thức thông qua hiểu biết của bản thân.
Nói tóm lại trong quá trình giảng dạy với phân môn Luyện từ và câu, khi sử dụng
đồ dùng dạy học, giáo viên cần sự lựa chọn sử dụng một cách hợp để phát
huy tác dụng và đạt hiệu quả cao.
*Giải pháp 2: Sử dụng các phương pháp dạy học phù hợp để pháp triển năng lực
của học sinh:
Trong thực tiễn lập kế hoạch tiến hành dạy học nói chung, dạy phân môn
Luyện từ câu i riêng, người giáo viên thường xuyên phải đối diện với câu hỏi
làm thế nào để lựa chọ phương pháp dạy phù hợp có hiệu quả? Qua quá trình nghiên
cứu học hỏi thực tế giảng dạy tôi nhận thấy các phương pháp sau để thể
giảng dạy tốt phân môn luyện từ và câu đặc biệt khi dạy về biện pháp so sánh. Đó
phương pháp trực quan giảng giải. Với phương pháp trực quan đòi hỏi học sinh
phải được quan sát vật thật, tranh ảnh tự nhiên hay việc làm mẫu của giáo viên.
Phương pháp này được sử dụng nhiều trong quá trình hình thành kiến thức mới,
giúp HS khả năng duy trực quan cụ thể từ đó, tiếp thu được kiến thức mới
nhanh hơn, giáo viên tiết kiệm được lời giảng mà giờ dạy vẫn sinh động.
Nhưng bài tập hình ảnh so sánh trừu tượng thì giáo viên không thể sử dụng
hình ảnh trực quan để học sinh quan sát nhận ra hình ảnh so sánh thì tôi lại sử dụng
phương pháp giảng giải để giảng giải cho các em hiểu.
VD : Đêm nay con ngủ giấc tròn
Mẹ là ngọn gió của con suốt đời.
Khi đó, tôi phải dùng phương pháp giảng giải để giúp HS hiểu hình ảnh so sánh
“mẹ” ngọn gió”: Ngọn g rất mát mẻ sẽ đi hết nơi này cho tới nơi khác đ
đem lại sự mát mẻ cho nhân loại. Cũng giống như vậy, người mẹ có tình thương yêu
con rất mãnh liệt và sâu sắc, nên không thể nào bỏ rơi con được mà người mẹ sẽ mãi
mãi bên cạnh con và mang đến cho con những điều tốt lành như ngọn gió mát.
*Giải pháp 3: Đa dạng hóa các hoạt động học tập để phát huy năng lực của học
sinh:
Để tiết dạy Luyện từ câu về so sánh đạt hiệu quả cao thì việc đa dạng hóa các
hoạt động nhiệm vụ hết sức quan trọng của giáo viên. giúp cho học sinh tính
chủ động, sáng tạo để tìm ra cách giải quyết. Vì vậy đòi hỏi giáo viên phải tư duy để
tìm ra các hoạt động học tập tối ưu nhất. Tôi thể kết hợp trong một bài học các
hoạt động như: làm nhân, hoạt động theo cặp, thảo luận nhóm, tổ chức trò chơi,
…để phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của các em.
Ví dụ: Bài 1 Trang 98 tuần 12:
Bài tập này tôi cho các em thảo luận nhóm 6 trong thời gian 5 phút rồi trình bày.
Với hoạt động này giúp cho các em thảo luận với nhau, đưa ra các ý kiến để thấy
được hoạt động chạy của những chú gà con thật ngộ nghĩnh đáng yêu.
- Bài tập 2 Trang 98: Trong các đoạn trích sau, những hoạt động nào được so sánh
với nhau:
Bài tập nàyi tổ chức cho các em thảo luận theo nhóm đôi để tìm ra được những
hoạt động được so sánh với nhau trong các câu thơ, đoạn văn rồi lần lượt đại diện
từng nhóm đôi lên trình bày.
Sau đó GV chốt lời giải đúng:
Sự vật, con vật Hoạt động Từ so sánh Hoạt động
a. Con trâu đen (chân) đi Như đập đất
b. Tàu cau Vươn Như (tay) vẫy
c. Xuồng con - đậu (quanh thuyền lớn)
- húc húc (vào mạn thuyền
mẹ)
Như
như
nằm (quanh bụng mẹ)
đòi (bú tí)
- Với hình thức đa dạng hóa các dạng hoạt động dạy học làm cho học sinh hứng thú
trong học tập.
Hoạt động chia sẻ bài