CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:
"MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH
LỚP 3 THÔNG QUA DẠY HỌC MÔN TIẾNG VIỆT"
Lệ Thuỷ, tháng 4 năm 2020
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:
"MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH
LỚP 3 THÔNG QUA DẠY HỌC MÔN TIẾNG VIỆT"
Họ và tên: Dương Thị Thảo Nguyên
Chức vụ: Tổ phó chuyên môn
Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Phú Thuỷ
Lệ Thuỷ, tháng 4 năm 2020
I. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn sáng kiến:
Bậc học tiểu học là bậc học nền tảng, tạo cơ sở cho HS phát triển ở các bậc
học tiếp theo. Vì vậy bên cạnh việc trang bị cho học sinh những vốn kiến thức kĩ
năng cơ bản trong học tập, lao động còn cần phải chú ý đến việc rèn kĩ năng sống
cho học sinh, dạy học sinh cách “làm người”, để học sinh có thêm vốn kinh
nghiệm thích ứngvới môi trường mới, yêu cầu mới. Nhiệm vụ của một người thầy
không phải chỉ mang đến kiến thức cho học sinh mà nhiệm vụ cao cả hơn chính là
giáo dục. Trong đó có giáo dục về kĩ năng sống - giáo dục cho các em các kĩ năng
cơ bản nhất để có thể đối đầu với cuộc sống. Nhất là học sinh lớp 3-lứa tuổi mà
các em không phải còn quá nhỏ để được sự bao bọc từng bước của gia đình, lứa
tuổi sắp bước sang một môi trường giáo dục không thể chỉ cần nghe nói đọc viết.
Việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh là rất cần thiết phù hợp với mục
tiêu giáo dục, nhằm góp phần đào tạo “con người mới” với đầy đủ các mặt “đức,
trí, thể, mĩ” để học sinh được phát triển toàn diện đáp ứng những yêu cầu mới của
xã hội. Rèn kĩ năng sống cho học sinh giúp cho học sinh thích ứng được với môi
trường xã hội, tự giải quyết được một số vấn đề thiết thực trong cuộc sống như
vấn đề sức khoẻ, môi trường, tệ nạn xã hội,... để các em có thể tự tin, chủ động
không bị quá phụ thuộc vào người lớn mà vẫn có thể tự bảo vệ mình, tự đem lại
lợi ích chính đáng, điều kiện thuận lợi cho bản thân mình rèn luyện, học tập phấn
đấu vươn lên.
Trong những năm trở lại đây, khi Phong trào “Xây dựng trường học thân
thiện, học sinh tích cực” được triển khai và hưởng ứng mạnh mẽ trong các cấp
học, ngoài việc nâng cao chất lượng giáo dục, các đơn vị trường học ngày càng
chú trọng tới công tác giáo dục đạo đức, kỹ năng sống cho học sinh, đặc biệt là
học sinh phổ thông.
Khi tham gia vào bất kỳ hoạt động nghề nghiệp nào phục vụ cho cuộc sống
đều đòi hỏi chúng ta phải thỏa mãn những kỹ năng tương ứng. Rèn luyện kỹ năng
sống cho học sinh là nhằm giúp các em rèn luyện kỹ năng ứng xử thân thiện trong
mọi tình huống; thói quen và kỹ năng làm việc theo nhóm, kỹ năng hoạt động xã
hội; Giáo dục cho học sinh thói quen rèn luyện sức khỏe, ý thức tự bảo vệ bản
thân, phòng ngừa tai nạn giao thông, đuối nước và các tệ nạn xã hội. Đối với học
sinh tiểu học việc hình thành các kỹ năng cơ bản trong học tập và sinh hoạt là vô
cùng quan trọng, ảnh hưởng đến quá trình hình thành và phát triển nhân cách sau
này.
Hiện nay, nhờ có tiếp xúc nhiều với các nền giáo dục khác, giáo dục của ta
đã có nhiều kế hoạch để giáo dục kĩ năng sống cho học sinh, sinh viên nói chung
và học sinh Tiểu học nói riêng. Vì vậy, có nhiều đề tài cũng đã nghiên cứu về vấn
đề này. Tuy nhiên, hầu như các tài liệu đó đều nói về giáo dục kĩ năng sống cho
học sinh Tiểu học nói chung và ở nhiều môn học. Nhưng giáo dục kĩ năng sống
qua môn Tiếng Việt có nhiều thuận lợi vì bản thân nội dung bài học đã buộc học
sinh phải vận dụng rất nhiều kĩ năng (Tư duy sáng tạo, xúc cảm, trình bày suy
nghĩ, vấn đáp, giải quyết vấn đề,...).
Thêm vào đó kĩ năng sống thì phụ thuộc vào điều kiện và hoàn cảnh sống.
Có những phương pháp thì phù hợp với học sinh ở vùng miền này, nhưng cũng có
những phương pháp không áp dụng được cho vùng miền khác. Và hơn hết, sự
thay đổi đến chóng mặt của xã hội khi cánh cửa hội nhập mở ra khiến chúng ta
không thể ngưng lại việc giáo dục để thích ứng kịp thời. Chính vì vậy, tôi mạnh
dạn đưa ra sáng kiến: Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 3 thông qua dạy
học môn Tiếng Việt.
2. Điểm mới của đề tài
Điểm mới của đề tài chính là sáng kiến này áp dụng cho chương trình giảng
dạy theo mô hình trường học mới –VNEN. Bởi vậy mà tuy thời gian triển khai đề
tài chưa nhiều nhưng cũng đã đem lại một số kết quả đáng kể:
Rèn luyện kỹ năng ứng xử hợp lý với các tình huống trong cuộc sống, thói
quen và kỹ năng làm việc, sinh hoạt theo nhóm ; nâng cao tính tự lực tự quản của
các em.
Rèn luyện kỹ năng ứng xử văn hóa, chung sống hòa bình, phòng ngừa bạo
lực và các tệ nạn xã hội. Chấm dứt các vi phạm tụ tập đánh nhau .
Rèn luyện sức khỏe và ý thức bảo vệ sức khỏe, kỹ năng phòng, chống tai
nạn giao thông, đuối nước và các tai nạn thương tích khác. Chấm dứt việc nô đùa
nguy hiểm.
Giúp học sinh có đủ khả năng tự thích ứng với môi trường xung quanh, tự
chủ, độc lập, tự tin khi giải quyết công việc, đem lại cho các em vốn tự tin ban
đầu để trang bị cho các em những kĩ năng cần thiết làm hành trang bước vào đời.
3. Phạm vi áp dụng sáng kiến:
Sáng kiến “Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 3 thông qua dạy học
môn Tiếng Việt.” được áp dụng đối với học sinh lớp 3 theo chương trình VNEN.
II. PHẦN NỘI DUNG
1. Thực trạng của vấn đề mà sáng kiến cần giải quyết:
1.1. Thực trạng
Hiện nay, kỹ năng sống đang được quan tâm và đã có giáo trình riêng,
nhưng không phải cứ dạy ở trong giáo trình với số tiết ít ỏi là có thể giáo dục
được kĩ năng sống cho học sinh. Mà hơn thế nữa, giáo dục kĩ năng sống phải
được tích hợp trong tất cả các môn học. Một thức trạng hiện nay cho thấy nhiều
người nhầm kĩ năng sống là dũng cảm, kiên trì,... Đây chỉ là các phẩm chất đạo
đức, nó góp phần cho việc thực hiện các kĩ năng sống chứ không phải chúng là
các kĩ năng sống. Chính vì thế các em học sinh đều chưa tích luỹ được cho mình
các kĩ năng sống cần thiết. Chúng mới chỉ có các kĩ năng sống theo bản năng mà
thôi.
Mặc dù, ở một số môn học, các hoạt động ngoại khoá, giáo dục kĩ năng
sống đã được đề cập đến, tuy nhiên, do nội dung, phương pháp, cách thức truyền
tải chưa phù hợp với tâm sinh lí của đối tượng nên hiệu quả lồng ghép còn chưa
cao, hơn nữa, ngành giáo dục vẫn chưa có một chương trình, quy định cụ thể về
đưa giáo dục kĩ năng sống vào nhà trường.
Qua thực tế giảng dạy ở lớp 3, tôi thấy các em khá chăm ngoan, kĩ năng
sống của một số em rất tốt nhưng cũng còn không ít em kỹ năng sống chưa cao.
Phần lớn các em có nhận xét đánh giá về sự việc nhưng chưa có thái độ và cách
ứng xử, cách xưng hô chuẩn mực.
Kết quả năng lực, phẩm chất và kiến thức đầu năm lớp 3C như sau:
Tổng
số học
sinh
Năng lực Phẩm chất Kiến thức
Đạt
Chưa đạt Đạt Chưa đạt Hoàn thành Chưa hoàn
thành
32 27 5 27 5 26 6
Đa số học sinh học theo chương trình VNEN thì có lợi thế hơn về kĩ năng
giao tiếp, hợp tác. Tuy nhiên học sinh thể hiện kĩ năng còn đại khái, chưa mạnh
dạn thể hiện kĩ năng bản thân. Học sinh ngại nói, ngại viết, khả năng tự học, tự
tìm tòi của học sinh còn hạn chế. Chính vì thế khả năng tiếp thu và lĩnh hội kiến
thức còn chậm.
1.2. Nguyên nhân:
Những biến đổi mạnh mẽ về kinh tế - xã hội đã và đang tác động mạnh mẽ
đến đời sống của con người. Nếu như trong xã hội truyền thống, các giá trị xã hội
được coi trọng và được các cá nhân tuân thủ một cách nghiêm túc thì nay đang
