KINH NGHIỆM GIẢNG DẠY
PHÂN MÔN : TẬP LÀM VĂN
RÈN LUYỆN KĨ NĂNG NÓI – VIẾT QUA PHÂN MÔN TẬP LÀM VĂN LỚP 3,
GÓP PHẦN NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG MÔN TIẾNG VIỆT.
A. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài:
Với quan niệm giáo dục là quốc sách hàng đầu, như báo cáo đại hội Đảng cộng sản lần
thứ XI đã khẳng định: “Phát triển giáo dục và đào tạo là một trong những động lực quan trong
thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước, là điều kiện phát huy nguồn lực
con người – yếu tố cơ bản để phát triển xã hội tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững. Tiếp tục
nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện,đổi mới nội dung, phương pháp dạy học…”
Sự đổi mới của giáo dục nhằm tạo ra những con người toàn diện về mọi mặt,có phẩm
chất đạo đức, có sức khỏe, có tri thức và năng động sáng tạo.
Vậy để giáo dục học sinh phát triển toàn diện về mọi mặt đó là trách nhiệm của những
người làm công tác giáo dục nói chung, của giáo viên nói riêng.
Như chúng ta biết môn Tiếng việt chiếm một vị trí vô cùng quan trọng, vì học tốt môn
Tiếng việt giúp học sinh phát triển toàn diện về mọi mặt, đặc biệt là về mặt ngôn ngữ, sử dụng
thành thạo Tiếng việt.. ngoài ra học tốt môn Tiếng việt học sinh mới có điều kiện để học tốt
những môn học khác.
Môn Tiếng việt được chia thành nhiều phân môn như: Tập đọc, Chính tả, Kể chuyện,
Tập viết, Luyện từ và câu, Tập làm văn, mỗi môn đều có mục đích và nhiệm vụ riêng
của nó, song đều có một điểm chung là hình thành và phát triển bốn kĩ năng: Nghe-
Nói- Đọc- Viết, thông qua hoạt động giao tiếp cho học sinh. Riêng phân môn Tập làm
văn có vị trí đặc biệt trong dạy học, là để làm giàu vốn ngôn ngữ và sử dụng thành thạo
Tiếng việt.
Môn học có tính chất kế thừa và xâu chuỗi. Kế thừa từ bài học này đến bài học khác, từ lớp
học dưới đến lớp học trên.Vì phân môn Tập làm văn tận dụng các hiểu biết và kĩ năng về
Tiếng việt là do các phân môn khác rèn luyện và cung cấp, đồng thời góp phần hoàn thiện
chúng. Nếu các em bị mất căn bản về kiến thức môn Tiếng việt nói chung và Phân môn Tập
làm văn nói riêng, thì các em sẽ chán học, không thích học dẫn đến ngày càng học yếu so với
trình độ chung của lớp.
Một lớp học thì tất yếu phải có các đối tượng: giỏi, khá, trung bình, yếu. Điều này mỗi giáo
viên điều nhận thức một cách rõ ràng hơn ai và đồng thời mỗi giáo viên điều có phương pháp
dạy, có những kinh nghiệm để áp dụng vào việc giảng dạy và giáo dục học sinh để đạt kết quả.
Ai trong mỗi giáo viên chúng ta điều hiểu rằng việc giảng dạy và giáo dục luôn luôn đi đôi
với nhau. Để giúp đỡ học sinh yếu môn Tiếng việt nói chung, và học sinh yếu môn Tập làm
văn nói riêng là việc làm hết sức cần thiết đối với mỗi giáo viên chúng ta.
Vậy làm thế nào để giáo dục học sinh yếu môn Tập làm văn đạt hiệu quả luôn là nổi băn
khoăn suy nghĩ của người giáo viên nói riêng và của những người làm công tác giáo dục nói
chung? Đó cũng chính là lý do để tôi nghiên cứu đề tài “RÈN LUYỆN KĨ NĂNG NÓI –
VIẾT QUA PHÂN MÔN TẬP LÀM VĂN LỚP 3, GÓP PHẦN NÂNG CAO CHẤT
LƯỢNG MÔN TIẾNG VIỆT.”
2.Mục tiêu :
Môn Tập làm văn là một môn học giữ vị trí vô cùng quan trọng, mục tiêu chính môn học
nhằm:
Hình thành và phát triển ở học sinh các kĩ năng sử dụng Tiếng việt(Nghe- Nói- Đọc-
Viết) để học sinh học và giao tiếp trong các môi trường hoạt động của lứa tuổi.
Cung cấp cho học sinh những kiến thức sơ giản về Tiếng việt và những hiểu biết sơ
giản về tự nhiên và xã hội, về con người, về văn hoá..
Bồi dưỡng tình yêu Tiếng việt và thói quen giữ gìn sự trong sáng, giàu đẹp Tiếng việt,
góp phần hình thành nhân cách con người Việt Nam..
Phân môn Tập làm văn tận dụng các hiểu biết và kĩ năng về Tiếng việt là do các phân
môn khác rèn luyện và cung cấp đồng thời góp phần hoàn thiện.
Hình thành và rèn luyện học sinh khả năng trình bày văn bản (nói và viết) ở nhiều thể
loại như: Kể chuyện, Viết thư, tập tổ chức cuộc họp, giới thiệu về mình và những người
xung quanh..
3. Nhiệm vụ nghiên cứu:
Đề tài nghiên cứu cần thực hiện các nhiệm vụ sau:
3.1. nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài: “RÈN LUYỆN KĨ NĂNG NÓI – VIẾT
QUA PHÂN MÔN TẬP LÀM VĂN LỚP 3, GÓP PHẦN NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG MÔN TIẾNG VIỆT.”
3.2. Tìm hiểu chương trình, phương pháp dạy học Tập làm văn lớp 3 đề xuất biện pháp
ở trường tiểu học.
3.3. Thực hiện ứng dụng vào thực tế giảng dạy của bản thân, đồng nghiệp một số tiết
dạy Tập làm văn lớp 3.
4.Phạm vi, đối tượng nghiên cứu:
4.1. Đối tượng nghiên cứu:
- Tìm hiểu nội dung và phương pháp dạy học Tập làm văn lớp 3.
- Sách giáo khoa Tiếng việt 3
- Lớp 3/5– trường tiểu học Hiếu Thành
- Thời gian từ tháng 9 năm 2020 đến hết tháng 5 năm 2021
4.2. Mục đích nghiên cứu:
Nghiên cứu đề tài này nhằm mục đích:
- Nắm được nội dung chương trình, phương pháp dạy Tập làm văn 3.
- Đề xuất các biện pháp dạy Tập làm văn lớp 3.
- Bồi dưỡng thêm những hiểu biết cần thiết, cập nhật về dạy Tập làm văn ở tiểu học.
5.Phương pháp nghiên cứu:
5.1. Phương pháp quan sát
Khi dạy “Tập làm văn” cho học sinh lớp 3 thường sử dụng phương pháp quan sát
,giảng giải giúp học sinh tìm hiểu mở rộng kiến thức vốn từ, thu thập thông tin, thông qua việc
sử dụng tranh ảnh, vật mẫu,.. nhằm giúp học sinh dễ hiểu đề bài hơn từ đó giúp các em diễn
đạt suy nghĩ của mình thành ngôn ngữ (Nói và Viết).
5.2.Phương pháp nghiên cứu tài liệu (sách giáo khoa)
Tuy nhiên khi tự học, học sinh làm bài ,không có giáo viên trợ giúp thì học sinh cần
biết cách “tự nghiên cứu tài liệu” với mục đích giúp các em tìm kiếm kiến thức, khắc sâu kiến
thức cả lí thuyết lẫn thực hành về môn “Tập làm văn”
5.3 Phương pháp giảng giải:
Sử dụng khi học sinh tìm hiểu, trình bày ý kiến cá nhân , sửa bài làm của học sinh..
5.4 Phương pháp khảo sát, điều tra trên lớp thông qua các tiết dạy,và nhiều phương
pháp khác như: phương pháp phân tích, đàm thoại, giao tiếp,thảo luận nhóm..để qua đó các em
có khả năng xây dựng một văn bản, đó là bài viết, bài nói.
B. NỘI DUNG
1.Cơ sở lý luận:
Theo điều lệ trường tiểu học: Bậc tiểu học là bậc học nền tảng trong hệ thống giáo
dục quốc dân, ta coi lớp 3 cũng là nền móng của tòa nhà đồ sộ được xây lên, muốn vững chắc
bền lâu thì kĩ thuật xây dựng móng là hết sức quan trọng, đòi hỏi người xây móng phải giỏi,
vừa có kĩ thuật cao vừa có sáng tạo.
- Về kiến thức:
Đối với học sinh lớp 3, một bài Tập làm văn gồm có:
+ Văn viết và văn nói
- Về kĩ năng:
Thông qua lời văn, các em được phát triển trí tuệ, ngôn ngữ , thẫm mĩ, được rèn luyện
kỹ năng tổng hợp: Nghe- Nói- Đọc- Viết, diễn đạt, trình bày, là chiếc cầu nối giữa Tập làm
văn gắn thực tiễn, giữa Tập làm văn với các môn học khác.
Viết Tập làm văn là một hoạt động gồm những thao tác:
+ Xác định được chủ đề, khả năng tổng hợp , khả năng sáng tạo ngôn từ ..dưới sự
hướng dẫn của giáo viên.
+ Trả lời đúng câu hỏi của bài
Để tiến hành được điều đó, việc dạy Tập làm văn diễn ra theo 03 mức độ:
- Mức độ thứ nhất: Hoạt động chuẩn bị
- Mức độ thứ hai: Hoạt động làm quen
- Mức độ thứ ba : Hoạt động hình thành các kĩ năng, thông qua các câu hỏi.
2. Thực trạng:
2.1. Thuận lợi
- Được sự quan tâm của chính quyền địa phương, của hội phụ huynh học sinh.
- Được sự quan tâm chỉ đạo chặt chẽ của ban giám hiệu, tổ chuyên môn nhà trường.
- Được sự động viên, hỗ trợ đắc lực của đồng nghiệp, đặc biệt là giáo viên phụ trách
trong khối.
- Đặt biệt là giáo viên tự học đễ nâng cao tay nghề, qua nhiều nguồn thông tin, sách
báo..nghiên cứu tự học..
- Bản thân đi học nâng cao trình độ, tìm tòi học hỏi, nhiệt tình trong giảng dạy, yêu
nghề mến trẻ.
- học sinh có ý thức học tập, ham học, ngoan. Gia đình quan tâm đến việc học của con
mình.
- Đủ phòng học, đồ dùng học tập để minh họa đầy đủ.
2.2.Khó khăn
- Năm học 2020 – 2021 tôi được phân công giảng dạy lớp 3/5.Tổng số học sinh của lớp
là 20, nữ có 12 em, trong đó có 01 em học sinh học hòa nhập. Sau khi nhận lớp tôi bắt tay vào
khảo sát lớp, tìm hiểu về tình hình và chất lượng môn Tiếng việt của học sinh đạt kết quả như
sau: loại T: 8 em , loại H: 12 em, còn 12 em chưa đạt yêu cầu về môn Tiếng việt Tỉ lệ:
60%
- Qua tìm hiểu tôi nhận thấy các em dùng từ chưa chặt chẽ, chưa liên kết , rời rạc, sắp
xếp từ chưa chặt ý, nói,viết chưa thành câu.., phần lớn là nghe và làm theo mẫu của giáo viên,
chưa có thói quen đọc và tìm hiểu yêu cầu của bài, kĩ năng Nghe- Nói – Đọc- Viết còn hạn
chế. Ngoài ra tư duy lôgic của các em còn hạn chế vốn ngôn ngữ, đọc yếu, kĩ năng diễn đạt
khó khăn, tiếp thu bài thụ động, ghi nhớ máy móc nên chóng quên..vì thế phải có phương
pháp cho các em khắc sâu, nhớ lâu.
Đây cũng là lí do tôi chọn đề tài này, mong đễ tìm ra những giải pháp nhằm nâng cao kĩ
năng Nói – Viết văn cho học sinh lớp 3. Để từ đó, các em có thể thành thạo hơn với những bài
văn khó và phức tạp ở các lớp trên.
3. Giải pháp thực hiện
3.1. Giáo viên phải nắm thật chắc nội dung chương trình, sách giáo khoa, giáo viên luôn
chú trọng “ Tích hợp- lồng ghép” giữa các phân môn Tiếng việt khi giảng dạy.
3.2 Điều tra và phân loại học sinh yếu ở lớp và có biện pháp giúp đỡ, tiến hành phân
loại từng em, đối với những em yếu, các em viết câu, trả lời rời rạc, chưa liên kết, thiếu sáng
tạo trình bày, dấu chấm câu... thường trả lời chưa đạt yêu cầu, tôi có kế hoạch kèm cặp hướng
dẫn cho em rèn luyện bốn kĩ năng cơ bản đó là: Nghe, nói, đọc, viết. Tôi luôn động viên, tạo
tự tin cho các em, không còn nhút nhát, tuyên dương kịp thời, học đôi bạn (em giỏi kèm em
yếu) trong giao tiếp trao đổi thầy cô, bạn bè, dành nhiều thời gian thực hành, kiểm tra bài ở
trên lớp( ở tiết luyện tập..),trò chơi trong học tập giúp các em sẽ vui mừng khi thấy đồng đội
hoàn thành nhiệm vụ, đây chính là đặc tính thi đua rất cao, giúp các em rèn luyện củng cố kiến
thức, kỹ năng, kỹ xảo, thúc đẩy hoạt động trí tuệ, phát triển giao tiếp(nghe, nói, đọc, viết).
3.3 Để làm bài tập làm văn lớp 3 có hiệu quả cao, tôi hướng dẫn học sinh làm theo các
bước như sau:
* Bước 1: tìm hiểu kĩ đề bài
Trước hết giáo viên đọc cẩn thận đề bài ( học sinh đọc lại 02 lần trở lên, giúp đỡ những
em đọc yếu), hiểu rỏ một số từ ngữ quan trọng, tổ chức quan sát, hướng dẫn học sinh cách
dùng từ, kết hợp với lời kể, điệu bộ( phi ngôn ngữ) khi làm văn nghe- nói- viết của giáo viên..
ở bước này tôi thường làm như sau:
+ Giáo viên chú ý cho học sinh sử dụng câu hỏi gợi ý trong sách giáo khoa( lắng nghe
thầy cô kể, bạn kể ,để nhớ được các ý chính của nội dung câu chuyện.).