i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng, những số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung
thực và chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào.
Tôi xin cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm
ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được ghi rõ nguồn gốc.
Tác giả luận văn
Mai Xuân Tùng
ii
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành được bản luận văn này, trước hết, tôi xin chân thành cảm ơn thầy giáo
PGS.TS. Nghiêm Văn Lợi, người đã trực tiếp hướng dẫn trong suốt thời gian tôi thực
hiện đề tài.
Tôi cũng xin cảm ơn sự góp ý chân thành của các thầy, cô giáo khoa Kinh tế và Quản
lý, Phòng Đào tạo - Trường Đại học Thủy Lợi đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi thực
hiện đề tài.
Tôi xin chân thành cảm ơn các cấp ban ngành và các cơ quan, đơn vị trên địa bàn tỉnh
Thái Nguyên đã giúp đỡ tôi trong thời gian nghiên cứu, thực hiện đề tài.
iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................. ii
DANH MỤC HÌNH, SƠ ĐỒ .......................................................................................... vi
DANH MỤC BẢNG .................................................................................................... vii
DANH MỤC CÁC VIẾT TẮT VÀ GIẢI THÍCH THUẬT NGỮ ................................ ix
PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ VIỆC LÀM CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN VÀ
VẤN ĐỀ ĐÔ THỊ HÓA .................................................................................................. 7
1.1 Cơ sở lý luận ......................................................................................................... 7
1.1.1 Khu vực nông thôn và đặc điểm của lao động nông thôn. Quan điểm của
Đảng và chính sách tạo việc làm cho lao động nông thôn .................................. 7
1.1.2 Đô thị hóa và tác động của đô thị hóa ...................................................... 12
1.1.3 Các khái niệm cơ bản về việc làm ở nông thôn và vấn đề đô thị hóa ...... 14
1.1.4 Các lý thuyết về tạo việc làm khu vực nông thôn .................................... 21
1.1.5 Nội dung tạo việc làm cho lao động nông thôn ...................................... 23
1.1.6 Những yếu tố ảnh hưởng đến tạo việc làm cho lao động nông thôn........ 27
Tiêu chí đánh giá công tác tạo việc làm cho lao động nông thôn .................... 29
1.1.7 ................................................................................................................... 29
1.2 Cơ sở thực tiễn .................................................................................................... 30
1.2.1 Kinh nghiệm tạo việc làm cho lao động nông thôn ở một số địa phương
Việt Nam ........................................................................................................... 30
1.2.2 Kinh nghiệm cho Thái Nguyên trong tạo việc làm đối với lao động nông
thôn .................................................................................................................... 32
1.3 Các nghiên cứu có liên quan ............................................................................... 33
Kết luận chương 1 ......................................................................................................... 36
CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG TẠO VIỆC LÀM CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN
THÁI NGUYÊN TRONG BỐI CẢNH ĐÔ THỊ HÓA ................................................ 37
2.1 Đặc điểm tự nhiên, kinh tế xã hội của Thái Nguyên ........................................... 37
iv
2.1.1 Đặc điểm tự nhiên .................................................................................... 37
2.1.2 Đặc điểm kinh tế - xã hội ......................................................................... 42
2.2 Thực trạng đô thị hóa trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên ......................................... 52
2.3 Khái quát về lao động và việc làm ở khu vực nông thôn Thái Nguyên ............ 55
2.3.1 Khái quát về dân số, lực lượng lao động ở khu vực nông thôn ............... 55
2.3.2 Khái quát về việc làm ở khu vực nông thôn ............................................ 57
2.4 Thực trạng tạo việc làm cho lao động nông thôn Thái Nguyên ......................... 60
2.4.1 Các chính sách và giải pháp tạo việc làm đã thực hiện cho lao động nông
thôn Thái Nguyên .............................................................................................. 60
2.4.2 Các bên có liên quan trong hoạt động tạo việc làm cho lao động nông
thôn Thái Nguyên .............................................................................................. 63
2.4.3 Kết quả của các giải pháp tạo việc làm cho lao động nông thôn tỉnh Thái
Nguyên .............................................................................................................. 64
2.4.4 Đánh giá thực trạng tạo việc làm cho lao động nông thôn ...................... 74
2.5 Các yếu tố ảnh hưởng đến tạo việc làm cho lao động nông thôn Thái Nguyên . 78
2.5.1 Chính sách tạo việc làm ........................... Error! Bookmark not defined.
2.5.2 Mức độ phát triển của các doanh nghiệp công nghiệp nông thôn ........... 78
2.5.3 Mức độ phát triển của các ngành trong khu vực nông thôn ..................... 78
2.5.4 Công tác dạy nghề và nâng cao chất lượng lao động ............................... 79
2.5.5 Hoạt động của thị trường lao động .......................................................... 79
2.5.6 Mức độ mở rộng của hoạt động xuất khẩu lao động ............................... 80
2.5.7 Các yếu tố từ bản thân người lao động .................................................... 81
2.5.8 Các yếu tố khác ........................................................................................ 83
2.6 Nguyên nhân của các tồn tại hạn chế trong tạo việc làm cho lao động nông thôn
Thái Nguyên .............................................................................................................. 83
Kết luận chương 2 ......................................................................................................... 84
CHƯƠNG 3 GIẢI PHÁP CHỦ YẾU TĂNG CƯỜNG TẠO VIỆC LÀM CHO LAO
ĐỘNG NÔNG THÔN THÁI NGUYÊNTRONG BỐI CẢNH ĐÔ THỊ HÓA ........... 86
3.1 Mục tiêu và định hướng về tạo việc làm ............................................................. 86
3.1.1 Mục tiêu và quan điểm ............................................................................. 86
3.1.2 Định hướng .............................................................................................. 89
v
3.2 Căn cứ đề xuất giải pháp tạo việc làm cho lao động nông thôn Thái Nguyên
trong bối cảnh đô thị hóa ........................................................................................... 90
3.2.1 Dự báo cung cầu lao động ........................................................................ 90
3.2.2 Tốc độ công nghiệp hóa, đô thị hóa và chuyển dịch cơ cấu kinh tế ........ 91
3.2.3 Căn cứ thực trạng tạo việc làm ................................................................. 92
3.3 Một số giải pháp tạo việc làm cho lao động nông thôn tỉnh Thái Nguyên trong
bối cảnh đô thị hóa .................................................................................................... 93
3.3.1 Giải pháp tạo việc làm thông qua phát triển kinh tế - xã hội ................... 93
3.3.2 Giải pháp phát triển nguồn nhân lực theo chiều sâu ................................ 95
3.3.3 Xây dựng chiến lược phát triển kinh tế xã hội phù hợp thực tiễn địa
phương ............................................................................................................... 97
3.3.4 Nâng cao nhận thức về tự tạo và tìm kiếm việc làm của người nông dân
......................................................................................................................... 101
3.3.5 Giải pháp về quản lý lao động ................................................................ 102
3.4 Giải pháp đột phá .............................................................................................. 105
3.4.1 Mở rộng tạo việc làm trong sản xuất nông nghiệp ................................. 105
3.4.2 Mở rộng tạo việc làm trong công nghiệp, sản xuất tiểu thủ công nghiệp,
phát huy thế mạnh của các làng nghề .............................................................. 106
3.4.3 Mở rộng tạo việc làm trong dịch vụ thương mại ................................... 106
3.4.4 Đẩy mạnh công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn .................... 107
3.4.5 Mở rộng các hình thức xuất khẩu lao động ............................................ 107
3.4.6 Phát triển và đa dạng hóa các loại hình tổ chức sản xuất - kinh doanh . 108
Kết luận chương 3 ....................................................................................................... 110
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..................................................................................... 111
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................... 115
PHỤ LỤC .................................................................................................................... 120
PHỤ LỤC 1. BỘ CÔNG CỤ THU THẬP DỮ LIỆU PHÂN TÍCH .......................... 121
PHỤ LỤC 2. MỘT SỐ KẾT QUẢ PHỎNG VẤN VỀ ẢNH HƯỞNG THU HỒI ĐẤT
ĐẾN NGƯỜI DÂN ..................................................................................................... 127