"Giáo án Tiếng Việt lớp 5 - Luyện từ và câu: Từ trái nghĩa" được biên soạn dựa trên chuyên đề về dạy học theo định hướng phát triển của học sinh tiểu học; giúp học sinh nắm được những kiến thức về từ trái nghĩa, tác dụng của từ trái nghĩa, một số cặp từ trái nghĩa.
Chủ đề:
Nội dung Text: Giáo án Tiếng Việt lớp 5 - Luyện từ và câu: Từ trái nghĩa
- Người thực hiện: Phùng Thùy Linh – GVCN lớp 5B
Chuyên đề: Dạy học theo định hướng phát triển của học sinh tiểu
học
Môn tiếng việt lớp 5
Luyện từ và câu
TỪ TRÁI NGHĨA
I. Mục tiêu
1. Kiến thức: Giúp học sinh
Hiểu thế nào là từ trái nghĩa, tác dụng của từ trái nghĩa.
Hiểu nghĩa của một số cặp từ trái nghĩa.
*Giúp HS phát triển năng lực về phát hiện vấn đề, suy luận logic
2. Kỹ năng:
Học sinh biết tìm từ trái nghĩa trong câu và đặt câu phân biệt những từ trái nghĩa.
Nâng cao khả năng giao tiếp, mở rộng vốn từ cho cho học sinh.
3. Thái độ:
Giúp học sinh thêm yêu thích môn Tiếng Việt.
II. Đồ dùng dạy học
Sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 5 tập 1 trang 38, 39
Bảng nhóm, giấy khổ lớn ghi bài tập 1
III. Các hoạt động dạy học
- Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh
- Người thực hiện: Phùng Thùy Linh – GVCN lớp 5B
1.Ổn định lớp:
Yêu cầu lớp phó văn nghệ bắt nhịp cho cả Cả lớp đồng thanh hát
lớp hát bài “Lớp chúng minh”
- 2.Kiểm tra bài cũ
GV đưa ra câu hỏi: HS trả lời:
+Câu 1: Thế nào là từ đồng nghĩa? Có mấy + Câu 1. Là những từ có nghĩa giống
dạng từ đồng nghĩa? nhau hoặc gần giống nhau. Có 2 dạng
từ đồng nghĩa là từ đồng nghĩa hoàn
toàn và từ đồng nghĩa không hoàn
toàn.
+Câu 2: Tìm một từ đồng nghĩa với từ: + Câu 2.
Bao la: mênh mông
bao la:
Đất nước: giang sơn
đất nước:
HS lắng nghe
GV nhận xét
- Người thực hiện: Phùng Thùy Linh – GVCN lớp 5B
3.Giới thiệu bài
GV giới thiệu“Trong tiếng Việt không chỉ
có hiện tượng các từ đồng nghĩa mà còn có HS lắng nghe
cả từ trái nghĩa. Vậy như thế nào là từ trái
nghĩa, sử dụng từ trái nghĩa như thế nào?
Giờ học hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu HS nhắc lại tên bài
qua bài Từ trái nghĩa”
GV ghi tên bài lên bảng
- 4. Dạy bài mới
I. Nhận xét:
*Câu 1:
1 HS đọc
Gọi một HS đọc yêu cầu câu 1 và đoạn
HS thảo luận nhóm
văn
Cho HS 2 phút thảo luận theo nhóm đôi
với nhiệm vụ sử dụng từ điển tiếng Việt đã
mang theo để tìm hiểu nghĩa của từ “phi Đại diện một nhóm lên trình bày và
nghĩa” và “chính nghĩa” yêu cầu nhóm khác nhận xét.
Cho mời một nhóm trình bày kết quả HS lắng nghe
GV chốt ý:
Phi nghĩa: trái với đạo nghĩa
Chính nghĩa: điều chính đáng, cao cả, HS nêu
hợp đạo lí
GV yêu cầu HS đặt câu với từ chính
nghĩa và từ phi nghĩa
GV KL:
+ Cuộc chiến tranh phi nghĩa là cuộc chiến
tranh có mục địch xấu xa, đi ngược với đạo
lí làm người, không được những người có
lương tâm ủng hộ như những cuộc chiến
tranh Pháp, Mĩ xâm lược VN, Trung Quốc
muốn chiếm VN
+ Chiến đấu vì chính nghĩa là chiến đấu vì HS trả lời
lẽ phải, chống lại cái xấu, chống lại áp
bức, bất công. Phi nghĩa và chính nghĩa là hai từ có
GV yêu cầu HS nhận xét nghĩa của 2 từ nghĩa trái ngược nhau nên gọi là từ
phi nghĩa và chính nghĩa ? trái nghĩa.
Vậy hai từ này được gọi là gì? HS trả lời: Từ trái nghĩa là những từ
có nghĩa trái ngược nhau
HS lắng nghe
Như vậy, từ trái nghĩa là gì?
Cho vài HS nhắc lại HS tìm các cặp từ ví dụ
Nêu một số ví dụ: nắng – mưa; sáng – tối;
nhanh – chậm; ...
1 HS đọc
Yêu cầu một số HS đưa ra các cặp từ trái
Cả lớp thực hiện nhiệm vụ
- Người thực hiện: Phùng Thùy Linh – GVCN lớp 5B
nghĩa khác Các từ trái nghĩa là : sống /chết,
*Câu 2: vinh/ nhục
Gọi HS đọc yêu cầu câu 2 Một HS trình bày:
Yêu cầu cả lớp dùng thước và bút chì vinh: được kính trọng, đánh giá cao
nhục: xấu hổ vì bị khinh bỉ
gạch chân các từ trái nghĩa trong câu tục
ngữ “Chết vinh hơn sống nhục”.
HS trả lời: Cách dùng từ trái nghĩa
GV đặt câu hỏi: “Con hiểu nghĩa của từ
trong câu tục ngữ trên tạo ra hai vế
vinh và nghĩa của từ nhục là gì?” tương phản, làm nổi bật quan niệm
sống rất cao đẹp của người Việt
*Câu 3: Nam Thà chết mà được kính trọng,
Như vậy, cách dùng các từ trái nghĩa trong ca ngợi còn hơn sống mà bị người đời
câu tục ngữ trên có tác dụng như thế nào khinh bỉ.
trong việc thể hiện quan niệm sống của HS nêu
người Việt Nam ta ?
HS lắng nghe
Lấy ví dụ về muốn nhân vật lịch sử mà
em biết thể hiện tinh thần “chết vinh còn
hơn sống nhục”?
*Giáo dục thái độ: Nước ta có Trần Bình
Trọng là danh tướng thời Trần trong
cuộc kháng chiến chống quân Nguyên
Mông lần thứ hai. Khi bị giặc bắt, chúng
hỏi ông có muốn làm vương đất bắc
không, Trần Bình Trọng khẳng khái trả Hs nêu
lời: “Ta thà làm ma nước Nam, chứ không
thèm làm vương đất Bắc”. Từ đó khẳng 2 đến 3 HS nhắc lại
định lối sống cao đẹp của người Việt
Nam ta.
II. Ghi nhớ
Hỏi: Thế nào là từ trái nghĩa? Từ trái nghĩa
có tác dụng gì?
1. Từ trái nghĩa là những từ có nghĩa trái
ngược nhau. 1 HS đọc, các HS khác lắng nghe
2. Việc đặt các từ trái nghĩa bên cạnh nhau 1 nhóm lên bảng trình bày, các nhóm
có tác dụng làm nổi bật những sự vật, sự còn lại thảo luận
việc,hoạt động, trạng thái,...đối lập nhau. Nhóm được lên bảng mời các nhóm
III. Luyện tập: khác nhận xét, bổ sung bài của mình
HS lắng nghe
- Bài 1:
Cho một HS đọc yêu cầu bài
Tổ chức lớp hoạt động theo nhóm đôi, tìm
và gạch chân các từ trái nghĩa, thảo luận về
nghĩa các câu tục ngữ đó, đồng thời yêu cầu
một nhóm lên thực hiện trên bảng
GV nhận xét, sửa chữa (nếu có)
Giải thích các câu thành ngữ, tục ngữ
+Gạn đục khơi trong chọn lọc để loại
bỏ hết đi cái không hay, cái xấu, giữ lại
và phát huy cái hay, cái tốt (nói về những
cái có giá trị văn hoá, tinh thần)
*Giáo dục thái độ: Ở thời buổi công nghệ
hiện đại lúc bấy giờ, nhiều bạn
nhỏ được bố mẹ cho sử dụng
điện thoại thông minh, máy tính
để phục vụ cho việc học tập,
giải trí, khi đó các em nên chọn Chúng ta cần biết chọn bạn tốt mà
lọc để học hỏi những điều hay, chơi, chọn điều hay để học. Đừng để
lẽ phải, tránh xa những trào lưu những thói hư, tật xấu cám dỗ.
vô bổ những cái không hay có trên
mạng xã hội,…
yêu cầu HS rút ra bài học, thái độ từ câu
trên
Bài 2:
Phải biết yêu thương, giúp đỡ đùm
Cho một HS đọc yêu cầu bài bọc các anh chị em trong gia đình
Tổ chức cho HS thảo luận theo nhóm 4:
Tìm từ trái nghĩa thích hợp điền vào chỗ 1 HS đọc, các HS khác lắng nghe
chấm và thảo luận nghĩa của các câu thành HS thực hiện:
ngữ đã cho.
Gọi đại diện các nhóm trình bày
Đại diện các nhóm trình bày, nhận
xét, bổ sung
GV nhận xét, sửa chữa (nếu có) a) Hẹp nhà rộng bụng
Giải thích ý nghĩa từng câu và giáo dục b) Xấu người đẹp nết
thái độ cho HS: c) Trên kính dưới nhường
+ Hẹp nhà rộng bụng : Tuy còn nhiều khó HS lắng nghe
khăn, thiếu thốn nhưng vẫn giàu lòng nhân
- Người thực hiện: Phùng Thùy Linh – GVCN lớp 5B
ái, sẵn sàng giúp đỡ người khác. Khuyên các
em sống phải biết quan tâm giúp đỡ người
khác, có nhiều giúp nhiều, có ít giúp ít .
+ Xấu người đẹp nết : Bề ngoài xấu xí,
khiếm khuyết nhưng bản chất bên trong tốt
đẹp, sâu sắc vẫn hơn là bề ngoài đẹp đẽ mà
nội tâm rỗng tuếch chẳng có gì. Những
người có tâm hồn đẹp sẽ được quý trọng
hơn những người chỉ có vẻ đẹp bên ngoài
+ Trên kính dưới nhường : đối với người
lớn tuổi phải biết kính trọng lễ phép gọi dạ
bảo vâng, còn đối với người nhỏ hơn phải
biết nhường nhịn.
Bài 3:
Cho một HS đọc yêu cầu bài
Tổ chức trò chơi “Cùng nhau hợp sức”
1 Hs đọc
Cách chơi: Chia lớp thành 4 nhóm, mỗi
nhóm sẽ lấy một bảng nhóm có một từ HS lắng nghe GV hướng dẫn cách
được cho trong bài. Nhiệm vụ mỗi nhóm là chơi
tìm từ trái nghĩa với từ được giao và ghi vào Tiến hành chơi
bảng .Thời gian chơi tối đa là 1 phút 30 a) Hòa bình chiến tranh, xung đột.
giây. Đội nào nhanh, chính xác và nhiều từ b) Thương yêu thù ghét, ghét bỏ,
nhất sẽ là đội chiến thắng căm ghét, thù hận, thù định, giận dữ,..
c) Đoàn kết chia rẽ, riêng rẽ, bè
phái, mâu thuẫn,...
d) Giữ gìn – phá hoại, phá hỏng, tàn
GV nhận xét tiến trình chơi phá, phá phách, hủy hoại,...
Bài 4:
Cho HS đọc yêu cầu bài
Yêu cầu HS làm bài cá nhân trong 3 phút HS đọc
GV gọi 1 số HS đọc câu mình đặt được HS lắng nghe
1 số HS đọc, các bạn còn lại lắng
GV ghi 12 câu lên bảng, gọi HS nhận xét,
nghe
sau đó GV nhận xét
- 5.Củng cố, dặn dò
Hỏi
+ “Như vậy, từ trái nghĩa là gì?” 2 HS trả lời câu hỏi
+ “Việc đặt các từ trái nghĩa bên cạnh nhau
có tác dụng gì?”
Nhận xét tiết học Cả lớp lắng nghe
Dặn dò HS chuẩn bị bài tiếp theo
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
