intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

GIÁO TRÌNH CÔNG NGHỆ KIM LOẠI - PHẦN I CÔNG NGHỆ ĐÚC - CHƯƠNG 1

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:12

Thêm vào BST
Báo xấu
364
lượt xem 126
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Để đáp ứng tình hình chuyển biến mới trong công tác đào tạo Đào tạo theo hướng công nghệ, phát huy tính tích cực của người học và tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên giảng dạ y bằng các phương tiện dạy học…Giáo trình CÔN G NGHỆ KIM LOẠI được biên soạn lại cơ bản dựa trên giáo trình CHẾ TẠ O PHÔI của Đại Học Bá ch Khoa Hà nội và có bổ sung một số nội dung mới cho phù hợp với công nghệ thự c tế hiện nay. ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: GIÁO TRÌNH CÔNG NGHỆ KIM LOẠI - PHẦN I CÔNG NGHỆ ĐÚC - CHƯƠNG 1

  1. NGUYEÃN TAÙC AÙNH GIAÙO TRÌNH COÂNG NGHEÄ KIM LOAÏI Hieäu ñính: PGS.TS. Hoaøng Troïng Baù ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM KYÕ THUAÄT TP. HOÀ CHÍ MINH NAÊM 2004 (LÖU HAØNH NOÄI BOÄ)
  2. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn LÔØI NOÙI ÑAÀU Ñeå ñaùp öùng tình hình chuyeån bieán môùi trong coâng taùc ñaøo taïo - Ñaøo taïo theo höôùng coâng ngheä, phaùt huy tính tích cöïc cuûa ngöôøi hoïc vaø taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho giaùo vieân giaûng daï y baèng caùc phöông tieän daïy hoïc…Giaùo trình COÂN G NGHEÄ KIM LOAÏI ñöôïc bieân soaïn laïi cô baûn döïa treân giaùo trình CHEÁ TAÏ O PHOÂI cuûa Ñaïi Hoïc Baù ch Khoa Haø noäi vaø coù boå sung moät soá noäi dung môùi cho phuø hôïp vôùi coâng ngheä thöï c teá hieän nay. Maët khaùc veà boá cuïc vaø caù ch trình baø y giaùo trình theo ñeà cöông moân h Mn hoïc ñaõ ñöôï c duyeät, aùp duïng cho khoái ngaønh kyõ thuaät: cô khí imaùiy, cô khí Ch oâtoâ, thieát keá maùy…taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc giaûP.gHo y vaø töï ñoïc cuûa tT n daï thua Ky sinh vieân. pham Vì trình ñoä coù haïn neânDH Su giaùo trình chaéc coù thieáu soùt. Chuùng toâi cuoán ng ruocuûa ñoàng nghieäp vaø sinh vieân ñeå laàn taùi baûn sau T mong söï ñoùng goùptyù© kieán igh yrtoát hôn. Moïi goùp yù xin göûi veà boä moân KYÕ THUAÄT COÂNG Cop coù chaát löôïng NGHIEÄP, khoa Cô khí maùy, Tröôøng Ñaïi Hoïc Sö Phaï m Kyõ Thuaät. Thaønh phoá Hoà Chí Minh. Taùc giaû Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  3. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn PHAÀN I COÂNG NGHEÄ ÑUÙC Chöông 1 KHAÙI NIEÄM VEÀ QUAÙ TRÌNH SAÛN XUAÁT ÑUÙC 1.1 Phaân loaïi caùc phöông phaùp ñuùc Ñuùc laø moät phöông phaùp cheá taïo phoâi cho quaù trình gia coâng caét goït tieáp sau. Ngaønh coâng nghieäp cheá taïo maùy phaùt trieån, löôïng phoâi ñuùc ngaøy caøng ñoøi hoûi nhieàu hôn. h Min 1.1.1 Ñònh nghóa: Chi o ôû P H Thöïc chaát cuûa ñuùc laø quaù trình ñieàn ñaày kim loaïi at theå. loûng vaøo loøn g khuoân ñuùc coù uT y th hình daïng, kích thöôùc ñònh saün . Sau khi kim loaïiKñoâng ñaëc, ta thu ñöôïc saûn phaåm töông am h i H vaäp öùng vôùi loøng khuoân. Saûn phaåm ñoù goïDlaø Su t ñuùc. Neáu ñem vaät ñuùc gia coâng tieáp theo nhö g gia coâng caét goït thì noù ñöôïc goïirlaø n i ñuùc. uo phoâ t©T h yrig 1.1.2 Ñaëc ñieåp : Co m Coù nhieàu phöông phaùp taïo phoâi ñuùc khaùc nhau. Moãi phöông phaùp taïo ra saûn phaåm coù ñaëc tính khaùc nhau, nhöng caên cöù vaøo thöïc chaát chung, saûn xuaát ñuùc coù caùc ñaëc tính sau: - Moïi loaïi vaät lieäu nhö gang, theù p, hôïp kim maøu, vaät lieäu phi kim khi naáu chaûy loûng ñöôïc ñeà u ñuùc ñöôïc. - Taïo ra vaät ñuùc coù keát caáu phöùc taïp, nhöõn g vaät ñuùc coù khoái löôïng lôùn maø caùc phöông phaùp gia coâng phoâi khaùc khoâng thöïc hieän ñöôïc. - Moät soá phöông phaùp ñuùc tieân tieán coù theå taïo ra saûn phaåm coù chaát löôïng cao, kích thöôùc chính xaùc, ñoä boùng beà maët cao vaø coù khaû naêng cô khí hoùa, hoaëc töï ñoäng hoaù cao. - Giaù thaønh cuûa saûn xuaát ñuùc noùi chung haï hôn so vôùi caùc daïng saûn xuaát khaùc. Tuy vaäy, quaù trình saûn xuaát ñuùc coøn caàn phaûi khaéc phuïc moät soá caùc maët haïn cheá sau: - Do quaù trình keát tinh töø theå loûng neân trong vaät ñuùc deã toàn taïi caùc daïng roã co, roã khí, nöùt, laãn taïp chaát.v.v... - Khi ñuùc trong khuoân caùt ñoä chính xaùc veà kích thöôùc vaø ñoä boùng thaáp. - Tieâu hao moät phaàn khoâng nhoû kim loaïi cho heä thoáng roùt, ñaäu ngoùt vaø cho caùc ñaïi löôïng khaùc (löôïng dö, ñoä xieân v.v...) Phöông phaùp ñuùc duø sao vaãn laø moät trong caùc phöông phaùp ñöôïc duøng roäng raõi ñeå cheá taïo ra moät khoái löôïng saûn phaåm kim loaïi raát lôùn. Chaát löôïng cuûa saûn phaåm ngaøy caøng ñöôïc naâng cao cuøng vôùi nhöõ ng keát quaû nghieân cöùu vaø söï hieä n ñaïi hoaù quaù trình saûn xuaát 3 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  4. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn ñuùc. Nhöõng saûn phaåm ñuùc raát ña daïng nhö thaân maùy coâng cuï, caùc voû hoäp giaûm toác, voû ñoäng cô ñieän, voû maùy phaùt ñieän, caùc loaïi giaù ñôõ vaø nhieàu loaïi chi tieát maùy quan troïng khaùc baèng kim loaïi ñen vaø hôïp kim maøu. 1.1.3 Phaân loaïi caùc phöông phaùp ñuùc: Phöông phaùp saûn xuaát ñuùc ñöôïc phaân loaïi tuøy thuoäc vaøo loaïi khuoân, maãu, phöông phaùp laøm khuoân v.v... Theo loaïi khuoân ñuùc ngöôøi ta phaân ra: a.Ñuùc trong khuoân caùt: ñoù laø daïng ñuùc phoå bieá n. Khuoân caùt laø loaïi khuoân ñuùc moät laàn (chæ roùt moät laàn roài phaù khuoân ). Vaät ñuùc taïo hình trong khuoân caùt coù ñoä chính xaùc thaáp, ñoä boùng beà maët keùm, löôïng dö gia coân g lôùn . Nhöng khuoân caùt taïo ra vaät ñuùc coù keát caáu phöùc taïp, khoái löôïng lôù n. b.Ñuùc ñaëc bieät: Ngoaøi khuoân caùt, caùc daïng ñuùc trong khuoân ñuùc (kim loaïi, voû moûng…) ñöôïc goäp chung laø ñuùc ñaëc bieät. Ñuùc ñaëc bieät cho saûn phaåm chaát löôïng cao hôn, ñoä chính xaùc, ñoä nh ng cao hôn vaät boù i Mi coù naêng suaát cao ñuùc trong khuoâ n caùt. Ngoaøi ra phaàn lôùn caùc phöông phaùp ñuùcHñaëc h t o C bieä TP. trung bình. hôn. Tuy nhieân ñuùc ñaëc bieät thöôøng chæ taïo ñöôïc vaät ñuùc at vaø thu nhoû Kydaïng saûn xuaát ñuùc, phöông phaùp taïo Trong baûng döôùi ñaây trình baøy toùm ptaéam c h t caù H Su khuoân vaø lónh vöïc söû duïng cuûa chuùng D ng. Truo © ight opyr C Daïng Phöông Ñaëc tröng Daïng saûn xuaát vaø ñaëc tính Lónh vöïc söû duïng ñuùc phaùp laøm phaân loaïi cuûa vaät ñuùc khuoân (1) (2) (3) (4) (5) Ñuùc Laøm khuoân Maãu goã -saûn xuaát ñôn chieác,haøng Duøng trong caùc tröôøng trong baèng tay loaït nhoû, vaät ñuùc hình daïng hôïp thoâng thöôøng, khuoân baát kyø khoâng ñoøi hoûi chaát caùt löôïng cao Maãu kim Saûn xuaát haøng loaït, vaät ñuùc Duøng khi caàn naâng loaïi nhoû vaø trung bình, khoâng cao ñoä chính xaùc. quaù phöùc taïp Thôøi gian söû duïng maãu töông ñoái lôùn Laøm Vaät ñuùc nhoû vaø trung bình Duøng trong tröôø ng hôï p khuoân hình daïng tuøy yù coù nhieàu hoøm khuoân. trong hoøm Tieát kieäm neàn xöôûn g, khuoân Saáy khuoâ n ñöôïc trong loø saáy. Laøm Saûn xuaát ñôn chieác,haøng Duøng khi thieáu hoøm khuoân treân loaït nhoû. Vaät ñuùc lôùn, hình khuoân lôùn, khuoân töôi neàn xöôû ng daïng baát kyø hoaëc chæ saáy beà maët. Söû duïng khi ñuùc gang. 4 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  5. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn Ñuùc Laøm khuoân Laøm Saûn xuaát haøng loaït trung Duøng khi yeâu caàu trong baèng maùy khuoân treân bình, haøng loaït lôùn.Vaät ñuùc naêng suaát cao. Hoøm khuoân maùy eùp vaø nhoû, ñôn giaûn khuoân khoâng cao quaù caùt maùy daèn 200mm Laøm Hìng daïng baát kyø, coù kích Duøng khi ñuùc caùc vaät khuoân treân thöôùc lôùn vaø trung bình. ñuùc coù chieàu cao, kích maùy thoåi Saûn xuaát haøng loaït nhoû vaø thöôùc ngang lôùn. Hoøm caùt. trung bình khuoân lôùn Ñuùc Khuoân kim Ñieàn ñaày Saûn xuaát haøng loaït lôùn. Vaät Duøng ñuùc caùc kim loaïi ñaëc loaïi kim loaïi ñuùc nhoû, trung bình. Caáu taïo khaùc nhau caàn cô tính bieät loûng baèng ñôn giaûn cao. Haïn cheá ñuùc gang roùt töï do xaùm Ñieàn ñaày Saûn xuaát haøng loaït lôùn,haøng Ñuùc vaät coù yeâu caàu kim loaïi khoái, vaät ñuùc nhoû ñôn giaûn. chaát löôïng cao . Thích loûng döôùi hôïp chæ vôùi hôïp kim ñuùc coùh Min nhieät ñoä noùn g Chi aùp löïc P. Ho chaûy thaáp. uat T Khuoân ñuùc Khuoân kim Saûn xuaát haønKy tht. Vaät ñuùc Duøng ñuùc caùc hôïp kim Ñuùc g loaï pham ng troønSu ñaëc li taâm loaïi, truïc H xoay, roã khaùc nhau.Ñöôøng kính ng D quay thaúuo © Tr bieät ng vaät ñuùc lôùn, chieàu cao ightg yrñöùn khoâng lôùn laém Cop Khuoân caùt Saûn xuaát haøng loaït nhoû vaø Duøng ñuùc caùc hôïp kim ñaët treân trung bình.Vaät ñuùc coù daïng vaät ñuùc khoâng lôùn. giaù quay baát kyø nhoû. truïc thaúng ñöùng Khuoân kim Saûn xuaát haøng loaït. Vaät ñuùc Duøng ñuùc caùc hôïp kim loaïi truïc troøn xoay,roãng ít thieân tích. Yeâu caàu quay naèm chaát löôïng cao. Chieàu ngang daøi vaät ñuùc nhoû daïng coâng soân. Khuoân kim Saûn xuaát haøng loaït, vaät ñuùc Duøng cheá taïo caùc loaïi loaïi hai troøn xoay,roãng; Vaät ñuùc coù oáng baèng caùc hôïp kim nöûa, truïc maët ngoaøi khoâng troøn xoay Coù ñöôøng kính nhoû quay naèm chieàu daøi lôùn. ngang 5 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  6. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn Khuoân ñuùc Khuoân Saûn xuaát haøng loaït, trung Duøng ñuùc caùc vaät ñuùc li taâm kim loaïi bình vaät ñuùc coù tieát dieän baèng gang xaùm, coù gia coù loùt hoãn khoâng ñeàu coâng maët ngoaøi. hôïp caùt beân trong khuoân lieàn truïc quay naèm ngang Ñuùc lieân tuïc Khuoân Saûn xuaát haøng loaït. Vaät ñuùc Duøng trong tröôø ng hôï p ñuùc coù laø thoûi hoaëc oáng coù tieát dieän cheá taïo thoûi hay oáng, daïng bình khoâng ñoåi treân chieàu daøi, ñoä yeâu caàu maët ngoaøi vaø keát tinh daøi lôùn. maët trong cuûa oáng coù coù laøm chaát löôïng cao khoâng nguoäi caàn gia coâng h Min tuaàn Chi P. Ho hoaøn. uat Tng y th Ñuùc chính Maãu kim Duøng trong saûn xuaát haø Cheá taïo vaät ñuùc coù am K pthñuùc nhoû vaø trung u DH S xaùc loaïi,voû loaït, vaä chaát löôïng cao, kim ng bình khuoân ruo ñaëc loaïi quùi, löôïng dö gia ©T ightt coù yr bieä coâng nhoû. Cop chieàu daøy nhoû Maãu baèng Daïng saûn xuaát haøng loaït Duøng cheá taïo vaät ñuùc vaät lieäu trung bình trôû leâ n. Vaät ñuùc chính xaùc cao, khoâng deã chaûy, nho,û phöùc taïp. phaûi gia coâng cô hoaëc khuoân caùt gia coâng vôùi löôïng dö ñaëc bieät nho,û vaät ñuùc baèng kim khoâng coù loaïi, hôïp kim quùi, maët phaân hieám khuoân 1.2 Söï keát tinh cuûa kim loaïi vaät ñuùc trong khuoân. Kim loaïi loûng khi ñieàn ñaày loøng khuoân seõ nhanh choùng chuyeån daàn sang traïng thaùi ñaëc theo quaù trình keát tinh phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá : - Tính chaát lyù nhieät vaø nhieät ñoä roùt cuûa hôïp kim ñuùc. - Tính chaát lyù nhieät cuûa vaät lieäu khuoân. - Coâng ngheä ñuùc. Coù theå phaân chia quaù trình keát tinh thaønh caùc giai ñoaïn lieân tieáp sau ñaây: a.Giai ñoaïn ñieàn ñaày kim loaïi loûng vaøo loøng khuoân. Thôøi gian ñieàn ñaày tính töø khi baét ñaàu roùt ñeán thôøi ñieåm kim loaïi loûng ñieàn ñaày heä thoáng roùt vaø ñaäu ngoùt. Thoâng thöôøng thôøi gian roùt phaûi ñaûm baûo sao cho kim loaïi ñieàn ñaày nhanh, neân giai ñoaïn naøy chöa coù söï 6 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  7. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn haï nhieät ñaùng keå. b.Giai ñoaïn haï nhieät ñoä töø to roùt ñeán nhieät ñoä ñieåm loûng. Kim loaïi loûng trong loøng khuoân tieáp xuùc vôùi thaønh khuoân seõ truyeàn nhieät vaøo vaät lieäu khuoâ n vôùi toác ñoä khaùc nhau phuï thuoäc vaøo tính chaát lyù nhieät cuûa khuoân vaø löôïng taäp trung kim loaïi töøng vuøng . Vì ôû ñaùy loøng khuoân bao giôø cuõng ñöôïc ñieàn ñaày tröôùc neân ôû ñoù seõ baét ñaàu keát tinh tröôùc, sau ñoù môùi ñeán thaønh beân. Höôùng taûn nhieät luoân luoân vuoâng goùc vôùi thaønh khuoân. c.Giai ñoaïn keát tinh tính töø nhieät ñoä ñieåm loûng ñeán nhieät ñoä ñieåm ñaëc (khoaûng ñoân g ñaëc). Trong loø ng khuoân, kim loaïi loûng bao giôø cuõ ng keát tinh theo höôù ng töø döôùi leân vaø töø ngoaøi vaøo trong ôû caùc thaønh beân. Ôû giai ñoaïn naøy coù theå xaûy ra theo hai tröôøng hôïp. + Ñoâng ñaëc theo lôùp :Nhöõ ng kim loaïi nguyeân chaát, hôï p kim cuø ng tinh hoaëc khoaûng keát tinh heïp thöôø ng ñoâ ng ñaëc theo lôùp (hình 1-1a). Ñöôøng cong taêng daàn töø hai phía thaønh khuoân vaø cao nhaát ôû taâm. Toác ñoä truyeàn nhieät cuûa kim loaïi loûng giaûm daàn töø ngoaøi vaøo trong . Khi haï nhieät ñoä xuoáng ñeát to keát tinh seõ baét ñaàu hình thaønh töøng lôùp tinh theå. Giaû söû ôû thôøi ñieåm 1, öùng vôùinh ng cong bieåu ñöôø i Mi bieåu dieãn 2 seõ coù dieãn 1 ñaõ taïo lôùp ñoâng ñaëc 1.Tieá p ñeán thôøi ñieåm 2 öùng vôùi ñöôøo g h HC n cong TP. ng cong bieåu dieãn tröôøng lôùp ñoâng ñaëc 2 . Tieáp tuïc nhö vaäy seõ ñeán moät thôøithuat ñöôø ñieåm Ky döôùi to keát tinh thì vaät ñuùc ñoâng ñaëc nhieät naèm ngang, nghóa laø noù ñaõ haï thaáp baèngm c pha hoaë H Su ng D hoaøn toaøn. Truo © ight opyr 2 C1 a1 1 2 2 1 t loûng b1 to kt t ñaëc 1  2  2 1 a) b) Hình 1-1 Caùc loaïi hình keát tinh + Ñoâng ñaëc theå tích : nhöõng hôïp kim coù khoaûng nhieät ñoä keát tinh lôùn thöôøng xaûy ra ñoâng ñaëc theå tích. Taát nhieân cuõng do ñoä truyeàn nhieät giaûm daàn töø ngoaøi thaønh khuoân vaøo trong, neâ n xeùt ôû moãi thôøi ñieåm bao giôø gaàn thaønh cuõng ñoâng tröôùc. Nhöng nhö treân (hình 1-1b), hai ñöôøng cong bieå u dieãn luùc môùi ñaàu coù theå caét qua caû hai ñieåm loûng vaø ñaëc (a1, b1), nhö vaäy xeùt trong ñoä daøy 1 seõ coù caû hai pha loûng vaø ñaëc. Khi nhieät ñoä haï daàn xuoán g ôû thôøi ñieåm 2 toaøn boä ñöôø ng cong bieåu dieãn haï xuoán g döôùi 7 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  8. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn ñieåm loûng, neân caû moät khoaûng lôùn seõ goàm tinh theå keát tinh (pha ñaëc) vaø chöa keát tinh (pha loûng). Vieäc keát tinh theo lôùp hay theå tích roõ raøng seõ aûnh höôû ng ñeá n söï hình thaønh toå chöùc cuûa vaät ñuùc sau khi ñoâng ñaëc hoaøn toaøn. d.Giai ñoaïn nguoäi trong khuoân :Keát thuùc giai ñoaïn treân, kim loaïi ñaõ hoaøn toaøn ñoâng ñaëc. Töø nhieät ñoä ñieåm ñaëc trôû xuoán g nhieät ñoä öùng vôùi thôøi ñieåm laáy vaät ñuùc ra khoûi khuoân, quy ñònh laø giai ñoaïn nguoäi trong khuoân. Ñaây laø thôøi ñieåm xaûy ra söï chuyeån bieán pha öùng vôùi töøng hôï p kim ñuùc vaø töøng nhieät ñoä. Quaù trình keát tinh laïi ôû giai ñoaïn naøy cuõng phuï thuoäc vaøo keát caáu vaät ñuùc. Phaàn thaønh moûng, thaønh daøy hoaëc vuøng taäp trung kim loaïi lôùn, toác ñoä chuyeån bieán seõ khaùc nhau. e.Giai ñoaïn nguoäi ngoaøi khuoân : Tuyø thuoäc vaøo coâng ngheä ñuùc ñaõ qui ñònh thôøi gian laáy vaät ñuùc ra khoûi khuoân maø xaùc ñònh thôøi ñieåm baét ñaàu nguoäi ngoaøi khuoân, Noùi chung, khi vaät ñuùc ñaõ ra khoûi khuoân seõ coù toác ñoä nguoäi nhanh hôn. Vaät ñuùc qui ñònh laáy ra h Min sôùm, ngöôøi ta thöôøng cho vaøo loø uû hoaëc buoàng uû ñeå haïn cheá bôùt toác ñoä nguoäi traùnh gaây ra Chi a hoïc... P Ho öùng suaát dö, hoaù cöùng beà maët, laøm oån ñònh vaø ñoàng ñeàu thaønh .phaàn hoù uat Tg ngheä ñuùc hôïp lyù nhaèm loaïi t th Phaân bieät caùc giai ñoaïn treân laøm cô sôû cho vieäc thieáy laäp coân mK acao chaát löôïng vaät ñuùc. boû ñöôïc caùc khuyeát taät ñuùc coù theå xaûy ra, naâph u ng DH S g 1.3 Toå chöùc kim loaïi vaä©t Truon t ñuùc: h yrig Cop Toå chöùc kim loaïi vaät ñuùc sau khi ñaõ nguoäi hoaøn toaøn xeùt cho moät hôïp kim nhaát ñònh cuõng seõ khaùc nhau bôûi vì toå chöùc ñoù phuï thuoäc vaøo khaù nhieàu yeáu toá : Keát caáu vaät ñuùc, phöông phaùp ñuùc, coâng ngheä ñuùc. Vì theá khoù coù theå tìm ra moät qui luaät chung. Moät caùch toång quaùt, ngöôøi ta xeùt toå chöùc kim loaïi vaät ñuùc vôùi ñieàu kieä n nguoäi bình thöôøng treân moät thoûi ñuùc vôùi hai maët caét : doïc vaø ngang (hình 1-2). Xeùt töø ngoaøi vaøo trong 4 thöôøng coù ba vuø ng phaân bieät. b) - Voû ngoaøi cuøn g 1 coù lôùp haït kim loaïi nhoû, ñaúng truïc. Do kim loaïi loûng tieáp xuùc vôùi thaønh khuoân ñuùc 1 nguoäi hôn neân taïi ñaây ñoä truyeàn 2 nhieät lôùn. Maët khaùc vuøng keà thaønh khuoân coù nhieàu taâm maàm saün coù, 3 Hình 1-2 Caáu taïo kim toác ñoä hình thaønh taâm maàm lôùn hôn loaïi ñuùc nhieàu so vôùi toác ñoä phaùt trieån maàm 1- Haït mòn. vì theá taïo neân haït nhoû, mòn. Lôùp voû 2- Haït hình truï naøy daøy hay moûng tuyø thuoäc löôïng 3- Haït troøn lôùn tích nhieät cuûa voû khuoân ñuùc. Lôùp voû a) 4- Loõm co bao giôø cuõng beà n vaø cöùng. - Vuøng 2 tieáp sau coù söï keát tinh phaàn lôùn ôû caùc taâm maàm töï sinh vaø vaãn chòu aûnh höôûng lôù n cuûa 8 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  9. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn höôùng taûn nhieät vuoâ ng goùc vôùi thaønh khuoâ n neân tinh theå kim loaïi coù daïng hình truï phaùt trieån theo höôù ng ngöôïc laïi cuûa vectô taûn nhieät. Neáu thaønh vaät ñuùc khoâng lôùn laém (tieát dieän ngang nhoû) , toác ñoä taûn nhieät lôùn, caùc haït hình truï phaùt trieån vaø giao nhau ôû taâm, ta goïi ñoù laø daïng xuyeân taâm. - Vuøn g 3 laø vuøng naèm ôû khu vöïc giöõa thoûi ñuùc. Luùc naøy do ñoä daøy lôùp keát tinh ñaõ daøy löôïng tích nhieät cuûa khuoân ñaõ giaûm nhieàu, phaàn kim loaïi loûng coøn laïi seõ taïo ra haït to hôn vaø ñaúng höôùng. Söï hình thaønh khuyeát taät ñuùc. ÔÛ ñaây ta chæ xeùt daïng khuyeát taät hình thaønh do quaù trình keát tinh kim loaïi vaät ñuùc: - Loõm co vaø roã co. Loõm co hình thaønh do kim loaïi co theå tích, vì vaäy loõm co bao giôø cuõng naèm ôû phía treân cuøng vaät ñuùc, taïi ñoù kim loaïi ñoâng ñaëc sau heát. Vuøng loõm co coù nhieàu taïp chaát coù nhieät ñoä noùng chaûy thaáp. Ñeå traùnh loõm co, trong khuoân ñuùc phaûi thieát keá ñaäu ngoùt boå sung. Roã co cuõng hình thaønh do kim loaïi co theå tích khi keát tinh, nhöngnh ng phaân boá ôû chuù Mi Chi nhôû. P. Ho phía trong vaät ñuùc taïo ra caùc loã hoãng to nhoû khaùc nhau vôùi beà maët nham utheåT at tích kim loaïi lôùn, bôûi vì toác ñoä y th Trong vaät ñuùc roã co thöôøng xuaát hieän ôû vuøng coù am K loaïi co khoâng ñöôïc boå sung theâm. Neáu h Su p nguoäi ôû vuø ng naøy nhoû hôn xung quanh, neân khi kim DH p co. g ruon loã hoãng raát nhoû vaø taäp trung thì goïi laø xoá t©T Roã co laøm giaûm itieát dieän chòu löïc cuûa vaät ñuùc, laøm taêng öùng suaát taäp trung vaø laøm h yr g Cop giaûm ñoä deûo. Ñeå haïn cheá roã co, ñieàu caàn thieát laø thieát keá keát caáu ñuùc hôïp lyù ñeå quaù trình keát tinh luoân höôùng töø xa ñeán chaân ñaäu ngoùt hoaëc heä thoán g roùt. - Roã khí. Moät löôïng khí hoaëc ñaõ hoaø tan vaøo kim loaïi loûng khi naáu, hoaëc theo doøng chaûy chaûy vaøo loøng khuoân, hoaëc do caùc phaûn öùng sinh khí khi kim loaïi loûng tieáp xuùc taùc duïng leân vaät lieäu khuoân, trong quaù trình kim loaïi vaät ñuùc keát tinh khoâng thoaùt ra ñöôïc vaø taïo ra nhöõng boït khí khi caân baèng daïng caàu löu laïi trong vaät ñuùc. Beà maët loã hoãng roã khí nhaün vaø bò oxy hoaù. Chuùng phaân boá baát kyø trong vaät ñuùc. Cuõng nhö roã co, roã khí laøm giaûm tieát dieän chòu löïc, giaûm cô tính. - Thieân tích. Kim loaïi vaät ñuùc do keát tinh qua caùc giai ñoaïn khaùc nhau, höôùng töø döôùi leân vaø töø ngoaøi vaøo trong neân deã taïo ra söï khoâng ñoàng ñeàu veà thaønh phaàn hoaù hoïc, daãn ñeán khoâng ñeàu veà toå chöùc cô tính vaø khaû naêng chòu löïc. Nhöõng daïng haït keát tinh thoâ ñaïi cuõng coù thieân tích noäi boä. Nhö vaäy, quaù trình keát tinh vôùi toác ñoä khoâng ñeàu, vôùi höôùn g keát tinh khaùc nhau ñeàu laø nguyeân nhaân gaây neân thieân tích. 9 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  10. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn 1.4 Quaù trình saûn xuaát ñuùc baèng khuoân caùt vaø caùc boä phaän cô baûn cuûa moät khuoân ñuùc. 1.4.1 Quaù trình saûn xuaát ñuùc baè ng khuoân caùt: ñöôïc bieåu dieãn treân sô ñoà hình 1-3: Hoãn hôïp Hoãn hôïp Nhieân Nguyeân lieäu Maãu ñuùc Hoäp loõi Loø ñuùc lieäu kim loaïi laøm laøm loõi khuoân Laøm Naáu kim Laøm loõi khuoân loaï i Saáy Saáy loõi Bieán tính khuoân h Min Chi P. Ho Khuoân khoâ uat T y th am K Laép raùp khuoân, loõi Khuoân töôi Roùt khuoân h up DH S g ruon T ht © yrig op C Phaù khuoân, loõi Laøm saï ch vaät ñuùc Kieåm tra Pheá phaåm Vaät ñuùc Hình 1-3 Quaù trình saûn xuaát ñuùc trong khuoân caùt. Quaù trình saûn xuaát vaät ñuùc trong khuoân caùt coù theå toùm taét nhö sau: - Boä phaän kyõ thuaät caên cöù theo baûn veõ cô khí, laäp ra baûn veõ vaät ñuùc, maãu, hoäp loõi, laép raùp… - Boä maãu goàm: maãu ñuùc, hoäp loõi, taám maãu, maãu heä thoáng roùt, ñaäu hôi, ñaäu ngoùt. - Khuoân ,maãu, hoäp loõi thöôøng laøm thaønh hai nöûa vaø laép vôùi nhau baèng caùc choát ñònh vò. - Khuoâ n ñuùc vaø loõi thöôøng phaûi saáy khoâ ñeå taêng cô tính vaø khaû naêng thoâng khí. - Boä phaän naáu chaûy kim loaïi loûng phaûi phoái hôïp nhòp nhaøng vôùi quaù trình laøm khuoân, laép raùp khuoân ñeå tieán haønh roùt kim loaïi loûng vaøo khuoâ n kòp thôøi. 10 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  11. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn - Sau khi kim loaïi ñoâng ñaëc, vaät ñuùc ñöôïc hình thaønh trong khuoân , tieán haønh phaù khuoân, loõi, laøm saïch vaät ñuùc, kieåm tra vaät ñuùc baèng thuû coâng hoaëc baèng maùy. Kieåm tra vaät ñuùc veà hình daùng, kích thöôùc, chaát löôïng beân trong… 1.4.2 Nhöõng boä phaän chính ñeå ñuùc vaät ñuùc trong khuoân caùt: 3 h Min Chi P. Ho uat T y th am K u ph HS ng D uo © Tr ight opyr C Hình 1-4 Caùc boä phaän cuûa khuoân ñuùc. a) Chi tieát. b) Maãu ñuùc. c) Hoäp loõi. d) Khuoân ñuùc. e) Vaät ñuùc vaø heä thoáng roùt. 1. Tai maãu; 2. Loõi; 3. Choát ñònh vò; 4. Hoøm khuoâ n; 5. Heä thoáng roùt; 6. Vaät ñuùc; 7. Loøng khuoân; 8. Ñaäu ngoùt vaø ñaäu hôi; 9. Hoãn hôïp laøm khuoân; 10. Xieân hôi; 11. Loã thoaùt khí cuûa loõi; 12. Maët phaân khuoân. 1.5 Nhöõng nhaân toá aûnh höôûng ñeán chaát löôïng vaät ñuùc Chaát löôïng vaät ñuùc ñöôïc ñaùnh giaù baèng caùc chæ tieâu sau ñaây : - Ñoä chính xaùc hình daïng vaø kích thöôùc. - Ñoä nhaün boùng maët ngoaøi. - Chaát löôïng kim loaïi cuûa hôïp kim vaät ñuùc tuøy thuoäc vaøo quaù trình coâng ngheä ñuùc vaø yeâu caàu saûn phaåm, chaát löôïng vaät ñuùc chòu caùc aûnh höôûng nhö: a.Hôïp kim ñuùc: Moãi hôïp kim ñuùc coù tính ñuùc toát xaáu khaùc nhau neân chaát löôïng khaùc nhau. Vì theá khi ñaùnh giaù ñuùng tính ñuùc cuûa hôïp kim chuùng ta seõ coù bieän phaùp coâng ngheä ñuùc hôïp lyù. b. Loaïi khuoân ñuùc vaø phöông phaùp ñuùc. 11 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
  12. Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn Quaù trình keát tinh kim loaïi vaät ñuùc xaûy ra khaùc nhau tuøy thuoäc vaøo loaïi khuoân ñuùc vaø phöông phaùp ñuùc. - Khuoân caùt coù ñoä daãn nhieät thaáp neân kim loaïi nguoäi chaäm taïo ra haït tinh theå cuûa vaät ñuùc lôùn. Beà maët loøng khuoân caùt khoân g nhaün neân laøm beà maët vaät ñuùc keùm nhaün boùng. Khi ñoä chòu nhieät cuûa hoãn hôïp keùm seõ gaây ra chaùy caùt treân beà maët vaät ñuùc. Ngöôïc laïi, trong khuoâ n kim loaïi caáu taïo haït nhoû mòn laøm taêng cô tính vaät ñuùc, nhöng thöôøng gaây ra noäi öùng suaát trong vaät ñuùc vaø deã hoaù cöùng maët ngoaøi caûn trôû quaù trình caét goït. Maët khaùc, chaát löôïng vaät ñuùc cuõn g chòu aûn h höôûng do söû duïng phöông phaùp ñuùc khaùc nhau. Phöông phaùp laøm khuoâ n baèng tay hay baèng maùy seõ cho ta chaát löôïng vaät ñuùc khaùc nhau. Laøm baèng maùy dó nhieân seõ coù chaát löôïng ñoàng ñeàu, chính xaùc hôn laøm baèng tay. Cuøng moät loaïi khuoân kim loaïi, nhöng phöông phaùp ñieàn ñaày baèng roùt töï do taïo ra chaát löôïng khaùc vôùi ñieàn ñaày döôùi aùp löïc hoaëc ñieàn ñaày nhôø löïc li taâm. c.AÛn h höôûng cuûa coâng ngheä ñuùc. Coâng ngheä ñuùc ñöôïc theå hieä n baèng nhöõng bieän phaùp cuï theå theo thöù töï ñoái vôùi töøng inh ñeå M loaïi vaät ñuùc. Toång hôïp caùc bieän phaùp trong moät quaù trình saûn xuaátChi taïo ra chaát löôïng vaät P. Ho u tT ñuùc cao hôn. Thöïc hieän moät coâng ngheä ñuùc hôï p lyù laø theåahieä n moät caùch tích cöïc ñeå loaïi boû y th am K tôùi möùc toái thieåu caùc khuyeát taät ñuùc. u ph DH S Coâng ngheä ñuùc bao goàmruong : t©T h yr g - Coâng ngheäonaáuichaûy hôïp kim ñuùc Cp - Coâng ngheä cheá taïo khuoân vaø loõi. - Coâng ngheä roùt. Ngoaøi ra, moät nhaân toá quan troïng nöõa laø naâng cao tay ngheà, hieän ñaïi hoaù quaù trình saûn xuaát, thay ñoåi trang thieát bò. 12 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.15: Bộ Đồ Án Tốt Nghiệp Chuyên Ngành Cơ Khí
65 tài liệu
2431 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2