TUYÊN B B N QUY NỐ Ả Ề
Tài li u này thu c lo i sách giáo trình nên các ngu n thông tin có th đc phépệ ộ ạ ồ ể ượ
dùng nguyên b n ho c trích dùng cho các m c đích v đào t o và tham kh o.ả ặ ụ ề ạ ả
M i m c đích khác mang tính l ch l c ho c s dung v i m c đích kinh doanhọ ụ ệ ạ ặ ử ớ ụ
thi u lành m nh s b nghiêm c mế ạ ẽ ị ấ
1
L I GI I THI UỜ Ớ Ệ
Trong quá trình s n xu t nông nghi p, ng i nông dân th ng g p nhi u trả ấ ệ ườ ườ ặ ề ở
ng i, m t trong s đó là s phá h i mùa màng c a các lo i d ch h i nh côn trùng,ạ ộ ố ự ạ ủ ạ ị ạ ư
b nh h i, c d i, c b u vàng.... Do v y đ b o v mùa v , đm b o năng su tệ ạ ỏ ạ ố ươ ậ ể ả ệ ụ ả ả ấ
ch t l ng, n đnh s n xu t, các bi n pháp phòng tr các lo i d ch h i là vi c làmấ ượ ổ ị ả ấ ệ ừ ạ ị ạ ệ
h t s c quan trong đi v i ng i nông dân. Hi n nay có r t nhi u bi n pháp phòngế ứ ố ớ ườ ệ ấ ề ệ
tr d ch h i đã đc áp d ng đ b o v cây tr ng tr c s t n công c a các loàiừ ị ạ ượ ụ ể ả ệ ồ ướ ự ấ ủ
d ch h i và bi n pháp s d ng thu c hóa h c là thông th ng h n c . M c dù bi nị ạ ệ ử ụ ố ọ ườ ơ ả ặ ệ
pháp hóa h c hi u qu cao, tuy nhiên bi n pháp này l i ti m n nguy c gây ôọ ệ ả ệ ạ ề ẩ ơ
nhi m môi tr ng s ng c a côn ng i và các loài sinh v t khác.ễ ườ ố ủ ườ ậ
Tr c hi n tr ng đó các nhà b o v th c v t ph i nghiên c u tìm ra đcướ ệ ạ ả ệ ự ậ ả ứ ượ
nh ng bi n pháp phòng tr d ch h i nh ng đng th i kh c ph c đc nh ngữ ệ ừ ị ạ ư ồ ờ ắ ụ ượ ữ
nh c đi m c a bi n pháp hóa h c, do đó bi n pháp “qu n lý d ch h i t ng h p”ượ ể ủ ệ ọ ệ ả ị ạ ổ ợ
đã ra đi đ đáp ng nh ng yêu c u đó. T t c h ng đn m t n n s n xu t hi uờ ể ứ ữ ầ ấ ả ướ ế ộ ề ả ấ ệ
qu , b n v ng và thân thi n v i môi tr ng. ả ề ữ ệ ớ ườ IPM trong b o v th c v t là giáoả ệ ự ậ
trình giành ngh B o v th c v t. Đng th i giáo trình nghiên c u v quá trình hìnhề ả ệ ự ậ ồ ờ ứ ề
thành, phát tri n c a IPM trên th gi i và t i Vi t Nam, Giáo trình đnh h ng choể ủ ế ớ ạ ệ ị ướ
sinh viên nghiên c u h sinh thái và bi n pháp sinh h c trong phòng tr d ch h i câyứ ệ ệ ọ ị ị ạ
tr ng.ồ
Giáo trình g m 5 bài h c t p trung vào các n i dung gi ng d y chính nh : cácồ ọ ậ ộ ả ạ ư
khái ni m, nguyên lý, các thông tin trong vi c v và phân tích đc b c tranh sinhệ ệ ẽ ượ ứ
thái đng ru ng, bên c nh đó cũng đ c p đn các bi n pháp ki m soát d ch h iồ ộ ạ ề ậ ế ệ ể ị ạ
trong IPM. Thêm vào đó giáo trình còn h ng d n sinh viên cách thi t l p đc kướ ẫ ế ậ ượ ế
ho ch s n xu t cây tr ng theo ch ng trình IPM.ạ ả ấ ồ ươ
V k năng giáo trình đnh h ng sinh viên xác đnh đc m t s loài thiênề ỹ ị ướ ị ượ ộ ố
đch quan tr ng. T đó xây d ng đc bi n pháp qu n lý d ch h i t ng h p trênị ọ ừ ự ượ ệ ả ị ạ ổ ợ
m t s lo i cây tr ng m t vùng sinh thái nông nghi p nh t đnh theo h ng anộ ố ạ ồ ở ộ ệ ấ ị ướ
toàn và b n v ng v i môi tr ng. Sau khi đc xong giáo trình sinh viên có th tề ữ ớ ườ ọ ể ổ
ch c đc vi c ch đo qu n lý d ch h i đt hi u qu kinh t và an toàn v sinhứ ượ ệ ỉ ạ ả ị ạ ạ ệ ả ế ệ
trong t ng s n ph m. ừ ả ẩ
Sóc Trăng, ngày….. tháng…….năm 2020
Ch biênủ
Nguy n Th Thúy H ngễ ị ằ
2
M C L CỤ Ụ
Trang
BÀI 1: C S KHOA H C C A IPMƠ Ở Ọ Ủ 8
1.1 Khái ni m và thu t ng trong qu n lý d ch h i t ng h p (IPM)ệ ậ ữ ả ị ạ ổ ợ 8
1.1.1 Khái ni m IPMệ8
1.1.2. M t s thu t ng trong IPMộ ố ậ ữ 9
1.1.3. L c s hình thành IPMượ ử 12
1.2. S c n thi t ph i áp d ng bi n pháp qu n lý d ch h i t ng h p (IPM)ự ầ ế ả ụ ệ ả ị ạ ổ ợ 14
1.2.1. T m quan tr ng c a d ch h i trong s n xu t nông nghi pầ ọ ủ ị ạ ả ấ ệ 14
1.2.2. Đi u ki n đ xu t hi n d ch h iề ệ ể ấ ệ ị ạ 16
1.2.3. nh h ng c a d ch h i trong s n xu t nông nghi pẢ ưở ủ ị ạ ả ấ ệ 17
1.3. M c tiêu c a IPMụ ủ 18
1.4. Nh ng hi u bi t c n thi t đ xây d ng bi n pháp qu n lý d ch h i t ng ữ ể ế ầ ế ể ự ệ ả ị ạ ổ
h pợ18
BÀI 2: NH NG NGUYÊN LÝ VÀ NGUYÊN T C C B N C A IPMỮ Ắ Ơ Ả Ủ 19
2.1. Nh ng nguyên lý c b nữ ơ ả 19
2.1.1. H sinh thái là đn v qu n lý duy nh tệ ơ ị ả ấ 19
2.1.2. T i đa hóa các nhân t ki m soát t nhiênố ố ể ự 19
2.1.3. Cho phép d ch h i hi n di n m c cây tr ng có th ch u đng đcị ạ ệ ệ ở ứ ồ ể ị ự ượ 19
2.1.4. Đa d ng hóa các k thu t ki m soát hi n cóạ ỹ ậ ể ệ 19
2.1.5. Thích ng v i cách gi i quy t v n đ có liên quan đn nhi u lĩnh v c.ứ ớ ả ế ấ ề ế ề ự 20
2.2. Nh ng nguyên t c c b n c a IPMữ ắ ơ ả ủ 21
2.2.1. Tr ng và chăm sóc cây kh eồ ỏ 21
2.2.2. Hi u và b o v thiên đchể ả ệ ị 21
2.2.3. Thăm và ki m tra đng ru ng th ng xuyênể ồ ộ ườ 21
2. 2.4. Nông dân tr thành chuyên gia đng ru ngở ồ ộ 22
2.2.5. Phòng tr d ch h i v i bi n pháp thích h pừ ị ạ ớ ệ ợ 22
3
BÀI 3: CÁC BI N PHÁP ĐC ÁP D NG TRONG IPMỆ ƯỢ Ụ 24
3.1. Ki m d ch và kh trùngể ị ử 24
3.2. Các bi n pháp canh tác k thu tệ ỹ ậ 24
3.2.1. S d ng ngu n gi ngử ụ ồ ố 24
3.2.2 Bi n pháp v t lý, c gi iệ ậ ơ ớ 25
3.2.3. Bi n pháp luân canhệ25
3.2.4. Bi n pháp phòng tr sinh h cệ ừ ọ 27
3.3. S d ng hóa ch t h p lýử ụ ấ ợ 30
BÀI 4: XÂY D NG VÀ THI T L P CH NG TRÌNH IPM Ự Ế Ậ ƯƠ 32
4.1. Thi t l p ch ng trình qu n lý d ch h i t ng h pế ậ ươ ả ị ạ ổ ợ 32
4.1.1. Tính toán ng ng kinh tưỡ ế 32
4.1.2. Ng ng thi t h iưỡ ệ ạ 33
4.2. Ph ng pháp thi t k và tính toán th ng kê trong thi t l p và th c hi nươ ế ế ố ế ậ ự ệ
bi n pháp IPMệ 34
4.2.1. Các mô hình quy t đnhế ị 34
4.2.2. Th c nghi m nguyên t c ngón tay cáiự ệ ắ 35
4.2.3 Tiêu chu n đánh giá kh năng th c hi n IPMẩ ả ự ệ 35
BÀI 5: QU N LÝ D CH H I T NG H P TRÊN M T S LO I CÂY Ả Ị Ạ Ổ Ợ Ộ Ố Ạ
TR NGỒ37
5.1. Qu n lý d ch h i t ng h p trên cây lúaả ị ạ ổ ợ 37
5.1.1. L p k ho ch ch ng trìnhậ ế ạ ươ 37
5.1.2. Quá trình theo dõi 38
5.1.3. Quy t đnh bi n pháp qu n lýế ị ệ ả 38
5.2. Qu n lý d ch h i trên m t s cây ăn quả ị ạ ộ ố ả 39
5.2.1. L p k ho ch ch ng trìnhậ ế ạ ươ 39
5.2.2. Quá trình theo dõi 40
5.2.3. Quy t đnh bi n pháp qu n lýế ị ệ ả 40
5.3. Qu n lý d ch h i trên m t s cây rau màuả ị ạ ộ ố 42
4
5.3.1. L p k ho ch ch ng trìnhậ ế ạ ươ 42
5.3.2. Quá trình theo dõi 43
5.3.3. Quy t đnh bi n pháp qu n lýế ị ệ ả 44
TÀI LI U THAM KH OỆ Ả 45
5