i
SỞ LAO ĐỘNG, THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI ĐẮK LẮK
TRƯỜNG TRUNG CẤP TRƯỜNG SƠN
GIÁO TRÌNH
MÔN HỌC/MÔ ĐUN: LÚA – BẮP – THUỐC BVTV
NGÀNH/NGHỀ: TRỒNG TRỌT - BVTV
TRÌNH ĐỘ: TRUNG CẤP
Ban hành kèm theo Quyết định số: 226/QĐ - TCTS ngày 15 tháng 12 năm 2022
của Hiệu trưởng trường Trung Cấp Trường Sơn
Năm 2022
ii
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được
phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh
thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
iii
LỜI GIỚI THIỆU
Nội dung cuốn giáo trình mô đun này hướng dẫn người học về các biện pháp
kỹ thuật canh tác về 2 loại cây lương thực chính trong nông nghiệp là Lúa, Bắp; các
khái niệm cơ bản về thuốc BVTV, cách sử dụng chính xác và khoa học thuốc BVTV
trong nông nghiệp.
Thời gian môn học này là 90 giờ (Lý thuyết: 30 giờ; Thực hành, thí nghiệm,
thảo luận, bài tập: 57 giờ, kiểm tra: 3 giờ)
Ban biên soạn chúng tôi xin chân thành cảm ơn sự hướng dẫn, chỉ đạo của
Ban giám hiệu trường Trung cấp Trường Sơn, cùng với sự giúp đỡ, đóng góp ý kiến,
tạo điều kiện thuận lợi của quý thầy, cô phòng Đào tạo; các kiến thức, tư liệu, nghiên
cứu của các tác giả đã giúp xây dựng hoàn thiện giáo trình này.
Các thông tin trong giáo trình này có giá trị hướng dẫn giáo viên thiết kế, tổ
chức giảng dạy và vận dụng phù hợp với điều kiện, bối cảnh thực tế của từng vùng
trong quá trình dạy học.
Trong quá trình biên soạn giáo trình. Dù đã hết sức cố gắng nhưng chắc chắn
không tránh khỏi những khiếm khuyết. Chúng tôi rất mong nhận được ý kiến đóng
góp từ các nhà giáo, các chuyên gia, người sử dụng lao động và người trực tiếp lao
động trong lĩnh vực chăm sóc lúa, bắp để giáo trình được điều chỉnh, bổ sung cho
hoàn thiện hơn, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả và đáp ứng được nhu cầu
học nghề trong thời kỳ đổi mới.
Xin chân thành cảm ơn!
…………., ngày……tháng……năm………
Tham gia biên soạn
1. Chủ biên Th.S Võ Thanh Toàn
2. KS Hoàng Thị Thành
iv
MỤC LỤC
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN ...................................................................................... ii
LỜI GIỚI THIỆU ..................................................................................................... iii
MỤC LỤC ................................................................................................................ iv
GIÁO TRÌNH MÔN HỌC/MÔ ĐUN ....................................................................... 1
BÀI 1: NGUỒN GỐC, GIÁ TRỊ KINH TẾ, VÀ TÌNH HÌNH SẢN XUẤT CÂY
LÚA ........................................................................................................................... 3
Giới thiệu: .................................................................................................................. 3
Mục tiêu: .................................................................................................................... 3
Nội dung chính: ......................................................................................................... 3
1. Nguồn gốc lịch sử .................................................................................................. 3
1.1. Nguồn gốc phát sinh cây lúa .............................................................................. 4
2. Giá trị kinh tế của cây lúa ...................................................................................... 4
2.1. Lợi ích ................................................................................................................ 4
2.2. Giá trị kinh tế ...................................................................................................... 5
3. Sản xuất lúa gạo ở Việt Nam................................................................................. 5
4. Câu hỏi ôn tập ........................................................................................................ 6
Bài 2: ĐẶC TÍNH SINH VẬT HỌC; THỜI KỲ SINH TRƯỞNG, PHÁT TRIỂN
VÀ ĐIỀU KIỆN NGOẠI CẢNH CỦA CÂY LÚA ................................................. 7
Giới thiệu ................................................................................................................... 7
Mục tiêu ..................................................................................................................... 7
Nội dung chính .......................................................................................................... 7
1. Đặc tính sinh vật học ............................................................................................. 7
1.1. Rễ lúa .................................................................................................................. 7
1.2. Thân lúa .............................................................................................................. 8
1.3. Lá lúa .................................................................................................................. 9
1.4. Bông lúa, hạt..................................................................................................... 11
2. Các giai đoạn sinh trưởng phát triển ................................................................... 12
2.1. Giai đoạn nẩy mầm .......................................................................................... 12
2.2. Giai đoạn mạ .................................................................................................... 12
2.3. Giai đoạn đẻ nhánh ........................................................................................... 12
2.4. Giai đoạn làm đốt làm đòng ............................................................................. 13
2.5. Trổ bông làm hạt .............................................................................................. 13
2.6. Thời kỳ chín ..................................................................................................... 14
3. Điều kiện ngoại cảnh ........................................................................................... 15
3.1. Nhiệt độ ............................................................................................................ 15
3.2. Đất .................................................................................................................... 15
3.3. Nước ................................................................................................................. 15
3.4. Ánh sáng ........................................................................................................... 16
4. Câu hỏi ôn tập ...................................................................................................... 16
Bài 3: LẬP KẾ HOẠCH SẢN XUẤT LÚA THEO TIÊU CHUẨN VIETGAP ... 17
Giới thiệu ................................................................................................................. 17
v
Mục tiêu ................................................................................................................... 17
Nội dung chính ........................................................................................................ 17
1. Thu thập thông tin về tình hình sản xuất để lập kế hoạch ................................... 17
2. Xác định mục tiêu của bản kế hoạch ................................................................... 18
3. Xác định kết quả cần đạt được ............................................................................ 18
4. Xác định các hoạt động sản xuất ......................................................................... 18
5. . Xác định các nguồn lực hỗ trợ .......................................................................... 18
6. Lập bảng kế hoạch sản xuất ................................................................................ 19
7. Thực hành ............................................................................................................ 19
8. Bài tập ôn tập ....................................................................................................... 19
Bài 4: KỸ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC LÚA THEO VIETGAP ............... 20
Giới thiệu ................................................................................................................. 20
Mục tiêu ................................................................................................................... 20
Nội dung: ................................................................................................................. 20
1. So sánh sản xuất thông thường và GAP .............................................................. 20
2. Sản xuất theo tiêu chuẩn GAP............................................................................. 21
2.1. Chọn giống ....................................................................................................... 21
2.2. Mật độ - khoảng cách ....................................................................................... 21
2.3. Làm đất, bón phân lót ....................................................................................... 22
2.4. Thời vụ trồng .................................................................................................... 25
2.5. Chăm sóc sau khi trồng .................................................................................... 27
2.6. Bón phân ........................................................................................................... 28
2.7. Làm cỏ .............................................................................................................. 28
2.8. Quản lý sâu bệnh hại ........................................................................................ 29
3. Thực hành ............................................................................................................ 30
4. Câu hỏi ôn tập ...................................................................................................... 30
Bài 5: THU HOẠCH, SƠ CHẾ, BẢO QUẢN ....................................................... 31
Giới thiệu ................................................................................................................. 31
Mục tiêu ................................................................................................................... 31
Nội dung chính ........................................................................................................ 31
1. Thời điểm thu hoạch ............................................................................................ 31
2. Kỹ thuật thu hoạch .............................................................................................. 32
3. Sơ chế .................................................................................................................. 33
4. Bảo quản .............................................................................................................. 34
5. Thực hành ............................................................................................................ 34
6. Kiểm tra ............................................................................................................... 34
Bài 6: TÍNH TOÁN HIỆU QUẢ KINH TẾ ........................................................... 35
Giới thiệu ................................................................................................................. 35
Mục tiêu : ................................................................................................................. 35
Nội dung: ................................................................................................................. 35
1. Tập hợp các chi phí đầu vào ................................................................................ 35
2. Tập hợp các chi phí đầu ra .................................................................................. 36
3. Tính toán hiệu quả sản xuất................................................................................. 37
4. Thực hành ............................................................................................................ 38