NĂM 2020
QUẢN LÝ VÀ KHAI THÁC CẢNG
(PORT OPERATIONS & MANAGEMENT)
TS. NGUYỄN VĂN KHOẢNG
ThS. MAI VĂN THÀNH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIAO THÔNG VẬN TẢI
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
LỜI NÓI ĐẦU
Giáo trình "Quản lý và khai thác cảng" cung cấp kiến thức cơ bản về tổ
chức khai thác và quản lý đối với một cảng biển - Nơi được coi là đầu mối quan
trọng của hệ thống vận tải. Đây là tài liệu phục vụ học tập, nghiên cứu của học viên
và sinh viên ngành kinh tế vận tải tại Trường Đại học Giao thông vận tải TP Hồ
Chí Minh. Đồng thời, đây còn là tài liệu tham khảo cho giảng viên và những người
làm công tác chuyên môn, quản lý tại các cơ quan, doanh nghiệp hoạt động trong
lĩnh vực kinh doanh vận tải biển, cảng biển.
Giáo trình được biên soạn gồm những phần nội dung chính là:
- Tổng quan về hoạt động của cảng: Giới thiệu vai trò, chức năng, nhiệm vụ,
cơ sở vật chất kỹ thuật của cảng; đặc điểm hoạt động và đối tượng phục vụ của
cảng; các chỉ tiêu thống kê hoạt động cảng; phương pháp thiết lập các phương án
công nghệ và lựa chọn thiết bị xếp dỡ ở cảng.
- Tính toán kinh tế - kỹ thuật công tác xếp dỡ: Giới thiệu phương pháp tính
nhu cầu thiết bị, cầu bến, diện tích kho bãi; xác định năng lực thông qua và các chỉ
tiêu khai thác, kinh doanh của cảng.
- Kế hoạch công tác xếp dỡ: Giới thiệu các nguyên tắc trong tổ chức xếp dỡ;
xây dựng quy trình công nghệ và lập các kế hoạch xếp dỡ ở cảng.
- Tổ chức khai thác cảng container: Cung cấp kiến thức, nghiệp vụ về tổ
chức khai thác một cảng container chuyên dụng.
- Tổ chức quản lý cảng và quản lý Nhà nước về cảng biển tại Việt Nam: Giới
thiệu các mô hình quản lý cảng, bộ máy tổ chức quản lý và chức năng, nhiệm vụ
của các bộ phận; quản lý Nhà nước về cảng biển tại Việt Nam.
Tham gia biên soạn giáo trình này có:
- TS. Nguyễn Văn Khoảng (chủ biên): viết các chương 1, 2 và 4;
- ThS. Mai Văn Thành: viết các chương 3, 5 và 6.
Do là lần đầu tiên xuất bản, giáo trình không tránh khỏi thiếu sót. Chúng tôi
rất mong nhận được những ý kiến đóng góp xây dựng của các bạn đọc gần xa để
tiếp tục bổ sung, hoàn chỉnh trong lần tái bản sau.
Chúng tôi chân thành cảm ơn các đồng nghiệp, các cơ quan, doanh nghiệp
hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh vận tải biển, cảng biển đã cung cấp thông tin,
tài liệu tham khảo và đóng góp ý kiến để hoàn thành giáo trình này.
Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 02 năm 2020
Các tác giả
MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU
Chƣơng 1. TỔNG QUAN VỀ HOẠT ĐỘNG CỦA CẢNG
1.1. Khái quát chung về cảng biển .....................................................................1
1.1.1. Khái niệm về cảng biển .................................................................1
1.1.2. Vai trò và chức năng của cảng biển ..............................................2
1.1.3. Hoạt động của cảng biển ...............................................................2
1.1.4. Cơ sở vật chất kỹ thuật của cảng biển ...........................................3
1.1.5. Phân loại cảng biển ........................................................................5
1.2. Đặc điểm hoạt động của cảng ......................................................................5
1.3. Đối tượng phục vụ của cảng ........................................................................7
1.3.1. Tàu biển .........................................................................................7
1.3.2. Hàng hóa vận tải ............................................................................
1.3.3. Phương tiện vận tải nội địa ............................................................
1.4. Các cấu trúc cơ bản của bến cảng ................................................................8
1.4.1. Cầu cảng ........................................................................................8
1.4.2. Kho hàng .......................................................................................10
1.5. Cảng cạn ......................................................................................................12
1.5.1. Định nghĩa về cảng cạn .................................................................12
1.5.2. Vai trò của ICD trong hệ thống vận tải container .........................14
1.5.3. Hoạt động của ICD .......................................................................16
1.5.4. Cấu trúc của ICD ..........................................................................16
1.5.5. Cơ sở vật chất kỹ thuật của ICD ...................................................17
1.6. Các chỉ tiêu thống kê hoạt động cảng .........................................................17
1.6.1. Sản lượng thông qua .....................................................................17
1.6.2. Sản lượng xếp dỡ ..........................................................................18
1.6.3. Sản lượng thao tác ........................................................................20
1.6.4. Các chỉ tiêu năng suất ...................................................................21
1.6.5. Hệ số làm việc của cầu tàu ............................................................21
1.7. Sơ đồ công nghệ xếp dỡ hàng hóa ...............................................................23
1.7.1. Khái niệm và kết cấu của sơ đồ công nghệ xếp dỡ .......................23
1.7.2. Các phương án tác nghiệp của sơ đồ công nghệ xếp dỡ ...............24
1.7.3. Nội dung thực hành .......................................................................26
1.8. Nhân tố ảnh hưởng đến việc chọn sơ đồ công nghệ xếp dỡ ........................26
1.9. Lựa chọn thiết bị xếp dỡ ở cảng ..................................................................27
1.9.1. Yêu cầu chung ...............................................................................27
1.9.2. Thiết bị xếp dỡ trên cầu tàu ...........................................................27
1.9.3. Nâng trọng của cần trục .................................................................28
1.9.4. Tầm với của cần trục .....................................................................29
Nội dung ôn tập chương 1.................................................................................30