Giáo trình vi khí hậu 19

Chia sẻ: Cinny Cinny | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

129
lượt xem 27
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

những thay đổi bất thường trên những chu kỳ ngắn hơn một vài thập kỷ, như El Niño, không thể hiện sự thay đổi khí hậu. Thuật ngữ này đôi khi được sử dụng để nhắc đến những trường hợp đặc biệt của biến đổi khí hậu do tác động của hoạt động con người.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình vi khí hậu 19

Giaïo trçnh VI KHÊ HÁÛU P3 trII 3 P3' 3' H3 4 2 P4 H2 P2 trI 6 H1 1 5 P1 P5 Hçnh 17: Thäng gioï nhaì nhiãöu táöng QI L1 + L 5 = C.(t rI − t N ) Nãúu trI < trII thç cáön thiãút xaïc âënh pháön nhiãût thæìa Q' cuía táöng II âæåüc doìng khäng khê tæì táöng I (coï trI) mang ra ngoaìi qua cæía thoaït (coï trII): Q' = C.(L1 + L 5 ).(t rII − t rI ) Khi naìy pháön nhiãût coìn laûi cuía táöng II cáön âæåüc khæí båíi doìng khäng khê ngoaìi vaìo qua caïc cæía 2 vaì 4: QII − Q' L2 + L4 = C(t rII − t N ) Cæía 3 vaì 3' seî âæåüc tênh toaïn âãø thaíi táút caí læu læåüng khäng khê ngoaìi nhaì âi vaìo qua caïc cæía 1, 2, 4 vaì 5: L 3 + L 3' = L1 + L 5 + L 2 + L 4 Nãúu trI = trII thç læåüng khäng khê vaìo nhaì qua cæía 2 vaì 4 cáön phaíi khæí hãút læåüng nhiãût thæìa cuía táöng II laì QII: Q II L2 + L4 = C.(t rII − t N ) Nãúu trI > trII thç ngoaìi QII táöng II coìn nháûn thãm mäüt læåüng nhiãût Q'' do doìng khê tæì táöng I âi vaìo: Q' ' = C.(L1 + L 5 ).(t rI − t rII ) Trong træåìng håüp naìy læåüng khäng khê âi vaìo qua cæía 2 vaì 4 phaíi khæí læåüng nhiãût thæìa tæång æïng laì QII + Q'' : Nguyãùn Âçnh Huáún = 124 = ÂHBKÂN
Giaïo trçnh VI KHÊ HÁÛU QII + Q' ' L2 + L4 = C.(t rII − t N ) Trong táút caí caïc træåìng håüp âaî nãu trãn âáy, âàóng thæïc cán bàòng nhiãût cho nhaì cáön âæåüc tuán theo: C.(L1 + L 5 + L 2 + L 4 ).(t rII − t N ) = Q I + Q II Nguyãùn Âçnh Huáún = 125 = ÂHBKÂN
Giaïo trçnh VI KHÊ HÁÛU C©y xanh l mét bé phËn tæ th nh quan träng trong kiÕn tróc th nh phè còng nh− n«ng th«n, ®Æc biÖt l trong kiÕn tróc ë c¸c n−íc nhiÖt ®íi nh− n−íc ta. C©y xanh cã t¸c dông che n¾ng, gi¶m bøc x¹ mÆt trêi, gi¶m sù chãi chang cña bÇu trêi, gi¶m nhiÖt ®é kh«ng khÝ v mÆt ®Êt. C©y xanh cã kh¶ n¨ng läc s¹ch kh«ng khÝ, hót bít bôi khãi v tiÕng ån, ®ång thêi phÇn n o ng¨n c¶n ®−îc khÝ ®éc h¹i c«ng nghiÖp. V× vËy nã th−êng ®−îc dïng l m kho¶ng c¸ch ly gi÷a khu c«ng nghiÖp v khu d©n c− trong th nh phè. Nh−ng t¸c dông quan träng nhÊt cña c©y xanh l c¶i t¹o chÕ ®é vi khÝ hËu xung quanh. D−íi ®©y ta ph©n tÝch kü t¸c dông cña c©y xanh vÒ mÆt khÝ hËu. I – MÄÜT SÄÚ TAÏC DUÛNG CUÍA CÁY XANH 1/ TAÏC DUÛNG HÁÚP THUÛ BÆÏC XAÛ MÀÛT TRÅÌI CUÍA CÁY XANH: Trong thêi gian ban ng y, c©y xanh hót ¸nh s¸ng mÆt trêi v khÝ cacbonic ®Ó tiÕn h nh qu¸ tr×nh quang hîp. Quang hîp l mét qu¸ tr×nh tæng hîp c¸c chÊt h÷u c¬. Nã ®−îc thùc hiÖn trong l¸ c©y cã diÖp lôc d−íi t¸c dông cña ¸nh s¸ng mÆt trêi. ChÊt diÖp lôc cã kh¶ n¨ng hÊp thô ¸nh s¸ng mÆt trêi. Nhê n¨ng l−îng n y c¸c phÇn tö n−íc trong c©y ®−îc ph©n th nh Hy®r« v «xy. Hy®r« cïng víi Cacbonic qua nhiÒu ph¶n øng phøc t¹p, cã sù tham gia cña nhiÒu lo¹i men, cuèi cïng ®−îc tæng hîp th nh Gluc«; Cßn «xy ®−îc l¸ c©y nh¶ ra ngo i trong qu¸ tr×nh quang hîp. 6CO 2 + 6H 2 O → C6 H12O6 + 6O2 ± 674calo Nh− vËy ban ng y c©y xanh hót nhiÖt bøc x¹ mÆt trêi v cacbonic ®Ó lôc diÖp ho¸ v nh¶ «xy. §èi víi vi khÝ hËu ®ã l mét t¸c dông rÊt tèt. C©y xanh cã thÓ hót ®−îc 30 - 80% bøc x¹ mÆt trêi chiÕu tíi, tuú theo l¸ cña nã nhiÒu hay Ýt. C©y c ng cã l¸ rËm r¹p, lïm l¸ c ng to th× kh¶ n¨ng hót bøc x¹ c ng nhiÒu, v× diÖn tÝch mÆt l¸ hót, khuÕch t¸n bøc x¹ v bèc h¬i hót nhiÖt c ng lín. Tæng diÖn tÝch cña bÒ mÆt l¸ c©y −íc b»ng 75 lÇn diÖn tÝch trång c©y, tæng diÖn tÝch l¸ cá −íc b»ng 25 - 35 lÇn diÖn tÝch b i cá. Tuy nhiªn còng cÇn nãi thªm r»ng, bªn c¹nh qu¸ tr×nh quang hîp, c©y xanh cßn thùc hiÖn qu¸ tr×nh h« hÊp. Qu¸ tr×nh n y ng−îc l¹i qu¸ tr×nh quang hîp: d−íi t¸c dông cña c¸c men, qua mét chuçi ph¶n øng, gluc« ®−îc ph©n tÝch th nh khÝ CO2, h¬i n−íc v n¨ng l−îng ®−îc gi¶i phãng. N¨ng l−îng ®−îc sö dông v o ho¹t ®éng sèng cña tÕ b o, cßn h¬i n−íc v khÝ cacbonic ®−îc th¶i ra ngo i qua c¸c lç khÝ hæng cña l¸. Qu¸ tr×nh h« hÊp cña c©y rÊt yÕu so víi qu¸ tr×nh quang hîp. D−íi ¸nh s¸ng mÆt trêi, quang hîp diÔn ra víi tèc ®é nhanh h¬n qu¸ tr×nh h« hÊp tõ 10 ®Õn 30 lÇn. Nguyãùn Âçnh Huáún = 126 = ÂHBKÂN
Giaïo trçnh VI KHÊ HÁÛU Hçnh 1: Taïc duûng giaím bæïc xaû cuía cáy leo trãn màût tæåìng 1- Bæïc xaû chiãúu trãn màût phàóng ngang 2- Bæïc xaû chiãúu trãn màût phàóng âæïng 3- Bæïc xaû phaín xaû tæì màût tæåìng khäng coï cáy leo 4- Bæïc xaû phaín xaû tæì màût tæåìng coï cáy leo 5- Bæïc xaû xuyãn qua cáy leo tåïi màût tæåìng C©y xanh kh«ng nh÷ng trùc tiÕp hót bøc x¹ m cßn cã t¸c dông c¶n bøc x¹, che n¾ng cho kh«ng gian d−íi lïm c©y. Th«ng th−êng c©y xanh cã thÓ ng¨n ®−îc 60 - 80% bøc x¹ mÆt trêi. Theo t i liÖu ë th nh phè Tasken (liªn x«) thÊy r»ng, ë chç quang ® ng tæng bøc x¹ ®¹t tíi 800 - 805 kcal/m2h, trong khi ®ã ë trong vïng c©y xanh, bøc x¹ xuyªn qua kh«ng lín h¬n 122 kcal/m2h, v nhiÒu tr−êng hîp chØ cã 40 - 60 kcal/m2h. Theo t i liÖu ®o l−êng thùc tÕ th× ®èi víi c©y cã l¸ t−¬ng ®èi d y, l−îng bøc x¹ xuyªn qua lïm l¸ chØ chiÕm kho¶ng 10% tæng l−îng bøc x¹, ®èi víi c©y l¸ th−a còng chØ chiÕm kho¶ng 40 - 45%. Cá tèt trªn mÆt ®Êt còng che ®−îc bøc x¹ mÆt trêi, th−êng chØ cã kho¶ng 20% n¨ng l−îng bøc x¹ xuyªn qua cá tíi mÆt ®Êt m th«i. Sè liÖu quan tr¾c hiÖn tr−êng cho thÊy: trong cïng mét ®iÒu kiÖn khÝ hËu khi nhiÖt ®é trªn mÆt s©n g¹ch ®¹t tíi 510C, trªn mÆt bª t«ng 480C th× nhiÖt ®é trªn mÆt b i cá chØ tíi 390C. C©y xanh cßn cã t¸c dông gi¶m bít l−îng ph¶n x¹ ra m«i tr−êng xung quanh. HÖ sè Anbª®« cña t−êng tr¾ng ®¹t tíi 70% (A=0,7), tøc l 7/10 bøc x¹ chiÕu ®Õn sÏ bÞ ph¶n x¹ ra xung quanh, l−îng bøc x¹ n y sÏ chiÕu ®Õn ng−êi hoÆc ®Õn c¸c vËt xung quanh. Nh−ng hÖ sè Anbª®« cña c©y xanh th× nhá h¬n t−êng tr¾ng tõ 2,5 ®Õn 3,5 lÇn. Nh− vËy m«i tr−êng xung quanh ®ì bÞ ®èt nãng h¬n. HÖ sè Anbª®« cña mét sè bÒ mÆt c©y xanh nh− sau : mÆt cá cã A = 0,18 - 0,24, mÆt khoai n−íc A = 0,18 - 0,26, mÆt dong giÒng A = 0,15 - 0,23 v. v... 2/ TAÏC DUÛNG HAÛ THÁÚP NHIÃÛT ÂÄÜ VAÌ TÀNG ÂÄÜ ÁØM CUÍA CÁY XANH: Nh− trªn ® nãi, do t¸c dông hót bøc x¹ mÆt trêi ®Ó lôc diÖp ho¸, bèc h¬i bÒ mÆt, che bøc x¹ v.v... m c©y xanh cã t¸c dông l m gi¶m nhiÖt ®é ë m«i tr−êng xung quanh. MÆt kh¸c, c©y lu«n lu«n hót n−íc tõ d−íi ®Êt lªn. Hai (ba) phÇn ngh×n l−îng n−íc ®ã ®−îc ®ång ho¸, cßn l¹i bao nhiªu ®Òu to¶ v o kh«ng khÝ. Mét c©y to cã kÝch th−íc trung b×nh mçi ng y nh¶ kho¶ng 200 lÝt n−íc. Sù tho¸t n−íc tõ c©y xanh cã t¸c dông l m gi¶m nhiÖt ®é c¬ thÓ c©y còng gi¶m nh− nhÞªt ®é v t¨ng ®é Èm cña m«i tr−êng xung quanh. Ngo i ra, mÆt ®Êt d−íi c©y xanh Èm −ít h¬n, khi n¾ng sÏ hót nhiÖt bèc h¬i, cho nªn c©y xanh cã t¸c dông gi¶m nãng râ rÖt. Sè liÖu ®o l−êng thùc tÕ cho thÊy nhiÖt ®é ë mÆt ®Êt Èm −ít thÊp h¬n nhiÖt ®é ë mÆt ®Êt kh« tíi 5,50C. NhiÖt ®é kh«ng khÝ ë khu vùc nh trång c©y xanh th−êng thÊp h¬n khu vùc nh kh«ng trång c©y xanh, ®ång thêi ®é Èm l¹i cao h¬n. Theo t i liÖu nghiªn cøu ë Taskan (Liªn X«) th× nhiÖt ®é kh«ng khÝ ë khu v−ên c©y v ao hå thÊp h¬n trong tiÓu khu nh trong th nh phè tõ 1 - 30C. §é Èm kh«ng khÝ ë khu v−ên c©y v ao hå l¹i cao h¬n ë khu phè tõ 1 - 7%. Nguyãùn Âçnh Huáún = 127 = ÂHBKÂN
Giaïo trçnh VI KHÊ HÁÛU Hçnh 2: Aính hæåíng cáy xanh âäúi våïi khäng khê thäøi vaìo nhaì KÕt qu¶ quan tr¾c thùc tÕ cho thÊy th«n xãm n o cã mËt ®é x©y dùng nhá, mËt ®é c©y xanh ao hå lín th× nhiÖt ®é thÊp h¬n, ®Æc biÖt l biªn ®é dao ®éng nhiÖt ®é trong ng y nhá h¬n râ rÖt. C¸c sè liÖu quan tr¾c cho thÊy: trong nh÷ng giê cã nhiÖt ®é cùc ®¹i ban ng y, nhiÖt ®é kh«ng khÝ d−íi c©y xanh thÊp h¬n nhiÖt ®é kh«ng khÝ ë chç kh«ng cã c©y xanh tõ 0,8 - 30C v ®é Èm l¹i lín h¬n 5 - 8%. 3/ TAÏC DUÛNG THAY ÂÄØI HÆÅÏNG GIOÏ CUÍA CÁY XANH: C©y xanh cßn cã t¸c dông c¶n giã, hoÆc l m thay ®æi h−íng giã. Theo quan tr¾c cña S.B.Tristiak«va ë Tasken thÊy r»ng: tèc ®é giã t¹i c¸c ®iÓm quan tr¾c ë khu vùc cã c©y xanh gi¶m ®i râ rÖt (sau 5m tèc ®é giã gi¶m 40%, sau 10m tèc ®é giã gi¶m 60%). P.N.Gilin quan tr¾c trong v−ên c©y cho thÊy ë vÞ trÝ c¸ch cöa rõng 30-50m tèc ®é giã gi¶m cßn 60 - 70%; Cßn ë kho¶ng c¸ch 120-140m tuú theo møc ®é rËm r¹p cña rõng c©y tèc ®é giã cã thÓ gi¶m tíi gÇn b»ng 0. C¸c h ng c©y xanh rËm r¹p, nhÊt l c¸c dËu c©y cßn cã t¸c dông l m thay ®æi chiÒu giã thæi, hoÆc l m giã uèn cong lªn, hoÆc l thæi theo h−íng song song víi h ng c©y (h×nh 2 v 5). Hçnh 3: Aính hæåíng cuía caïch bäú trê haìng raìo cáy xanh âãún gioï vaìo nhaì H×nh 3 giíi thiÖu ¶nh h−ëng cña c¸ch bè trÝ giËu c©y ®Õn luång giã thæi qua phßng. Gi¶ sö v× mét lý do n o ®ã ph¶i bè trÝ h−íng nh tr¸i víi h−íng giã (cöa sæ quay ra h−íng kh«ng cã giã thæi). NÕu xung quanh nh kh«ng cã dËu c©y (a) th× giã sÏ thæi l−ít qua cöa sæ, l−îng giã v o nh kh«ng ®¸ng kÓ. NÕu ë hai bªn nh trång hai dËu c©y xanh (b) th× tr¹ng th¸i Nguyãùn Âçnh Huáún = 128 = ÂHBKÂN
Giaïo trçnh VI KHÊ HÁÛU th«ng giã cña nh sÏ ®−îc c¶i thiÖn ®«i chót, trång hai dËu c©y xanh lÖch nhau nh− trªn h×nh (c) th× tèt h¬n, giã sÏ thæi xuyªn qua nh . 4/ TAÏC DUÛNG CÁY XANH ÂÄÚI VÅÏI CHÁÚT LÆÅÜNG MÄI TRÆÅÌNG KHÄNG KHÊ: Ng−êi ta th−êng nãi, rõng l l¸ phæi cña quèc gia, c«ng viªn c©y xanh l l¸ phæi cña th nh phè. Ngo i t¸c dông che n¾ng, hót bít bøc x¹ mÆt trêi, c¶i thiÖn vi khÝ hËu, c©y xanh cßn cã t¸c dông hót bôi v gi÷ bôi, läc s¹ch kh«ng khÝ, hót tiÕng ån v ng¨n c¶n sù ph¸t t¸n tiÕng ån, mÆt kh¸c nã cßn t¹o thÈm mü c¶nh quan ®« thÞ, t¹o ra c¶m gi¸c ªm dÞu vÒ m u s¾c cho m«i tr−êng ®« thÞ. C©y xanh cã t¸c dông hót bít c¸c chÊt « nhiÔm trong m«i tr−êng kh«ng khÝ, ngo i ra cßn hót bít c¸c chÊt « nhiÔm ®éc h¹i trong m«i tr−êng ®Êt, n−íc, ®Æc biÖt l c¸c kim lo¹i nÆng. Kh¶ n¨ng läc bôi cña c©y phô thuéc v o ®Æc thï cña l¸ c©y (c ng nh¸m c ng dÔ b¸m bôi), l¸ to hay nhá, d y hay th−a. lïm c©y hay t¸n c©y,... v phô thuéc v o thêi tiÕt (nÕu cã ®Þnh kú m−a ®ªï ®Æn th× hiÖu qu¶ läc bôi cña c©y xanh tèt h¬n khi trêi n¾ng to liªn tôc, v× m−a cã t¸c dông röa s¹ch l¸ ®Ó dÝnh b¸m bôi míi). Trªn c¬ së c¸c qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ho¸ sinh v vËt lý m c©y xanh cã kh¶ n¨ng hÊp thô c¸c chÊt khÝ déc h¹i, bôi ch×, h¬i ch× trong kh«ng khÝ, còng nh− c¸c kim lo¹i nÆng trong ®Êt. C¸c kim lo¹i nÆng v khÝ ®éc ®−îc c©y hÊp thô sÏ chñ yÕu bÞ gi÷ ë phÇn m« b× cña l¸ c©y, mét phÇn ®−îc chøa trong th©n c©y v rÔ c©y. V× vËy, nhiÒu rau hoa qu¶ trång ë vïng bÞ « nhiÔm kh«ng khÝ khi con ng−êi ¨n ph¶i sÏ dÔ bÞ nhiÔm ®éc h¬n. Nh−ng c¸c lo¹i c©y th©n gç hÊp thô c¸c khÝ ®éc h¹i v kim lo¹i nÆng nh− ch× l ®iÒu rÊt tèt, v× nã cã t¸c dông l m gi¶m nång ®é c¸c chÊt « nhiÔm ®éc h¹i trong m«i tr−êng v kh«ng g©y ®éc h¹i ®èi víi con ng−êi. Sãng ©m thanh truyÒn qua c¸c lïm c©y sÏ bÞ ph¶n x¹ qua l¹i nhiÒu lÇn v n¨ng l−îng ©m sÏ bÞ gi¶m ®i râ rÖt, do ®ã c©y xanh cã kh¶ n¨ng hót ©m.gi¶m tiÕng ån, ®Æc biÖt l tiÕng ån giao th«ng. C¸c d y c©y xanh d y ®Æc réng 10 -15 m cã thÓ gi¶m tiÕng ån 15 – 18 dB. Kh¶ n¨ng gi¶m tiÕng ån cña c©y xanh kh«ng nh÷ng phô thuéc v o lo¹i c©y m cßn phô thuéc v o c¸ch bè trÝ c©y, phèi hîp c¸c lo¹i c©y cã t¸n, cã lïm, c¸c khãm c©y, bôi c©y v c¸c dËu c©y. Ngo i ra, cßn cã mét sè c©y xanh cã t¸c dông s¸t trïng, vÖ sinh m«i tr−êng v t¨ng c−êng c¸c ion t−¬i trong kh«ng khÝ, t¹o ®iÒu kiÖn dÔ chÞu ®èi víi con ng−êi. Mét sè c©y cßn cã t¸c dông chØ thÞ møc ®é « nhiÔm cña m«i tr−êng, nh»m ph¸t hiÖn nhanh tr×nh tr¹ng m«i tr−êng v gi¶m chi phÝ ®o ®¹c, kiÓm chøng. II TRÄÖ II - PHÆÅNG AÏN TRÄÖNG CÁY XANH Nh− phÇn trªn ® nãi, c©y xanh cã kh¶ n¨ng gi¶m bøc x¹, gi¶m nhiÖt nh−ng t¨ng ®é Èm v c¶n giã (nãi riªng vÒ khÝ hËu) nªn khi trång c©y trong th nh phè, th«n xãm hay xung quanh nh cÇn ph¶i biÕt ph¸t huy nh÷ng tÝnh −u viÖt cña nã. Nh©n d©n ta ® cã ph−¬ng ng«n : "tr−íc nh trång cau, sau nh trång chuèi". §iÒu ®ã l cã c¬ së khoa häc, bëi v× c©y cau cã th©n th¼ng, t¸n l¸ cao, trång tr−íc nh che n¾ng tèt v mïa hÌ kh«ng c¶n giã ®«ng nam thæi th¼ng v o mÆt tr−íc nh , kh«ng c¶n tÇm nh×n. Cßn c©y chuèi th× thÊp, rËm r¹p, trång sau nh cã t¸c dông c¶n giã mïa ®«ng tõ mÆt sau nh thæi tíi. X¸c ®Þnh vÞ trÝ v chän c©y trong viÖc trång c©y xanh ph¶i dùa trªn 3 c¬ së c¬ b¶n sau ®©y (chØ xÐt ®¬n thuÇn vÒ mÆt khÝ hËu) : -Ph¶i cã t¸c dông l m m¸t cho c«ng tr×nh hay tiÓu khu, t¹o th nh c¸c khèi kh«ng khÝ m¸t thæi v o nh . Nguyãùn Âçnh Huáún = 129 = ÂHBKÂN