Source : http://blog.360.yahoo.com/blog-4rio_BM1dK4BRKUYJiOn76y0xpE-?cq=1
Giúp bé h c khi ch i ơ
- Đ nh h ng: đi u ch nh t nh ng gì bé đang làm bây gi sang nh ng đi u bé c n bi t; ướ ế
cách đ nh h ng: đi u ch nh các yêu c u tr c khi đ a ra ph n th ng; ví d : yêu c u bé ướ ướ ư ưở
ch m vào m t v t bé thích tr c khi bé đ c nh n, sau đó ti n t i yêu c u bé nói m t âm ướ ượ ế
gì đó, r i m t v n, r i m t t ...
- H ng d n: h tr đ bé tr l i đúng; h ng d n gi m d n t h ng d n b ng tay t iướ ướ ướ
di n t , g i ý b ng l i, ra hi u, ch ...
- Gi m d n s h ng d n (QUAN TR NG): làm sao đ bé không b ph thu c vào h ng ướ ướ
d n, ti n t i bé có th làm đúng, tr l i đúng mà không c n h ng d n; ví d : d y bé ế ướ
ch m vào qu bóng: đ u tiên tr c ti p c m tay bé ch m vào bóng, sau đó ch ch m vào cùi ế
tr c a bé, r i ti n t i ch ch vào qu bóng... cho đ n khi b o bé đ ng vào bóng là bé bi t ế ế ế
ch m bóng.
- G n k t: chia nh các k năng bé c n h c thành nh ng đ ng tác nh đ g n k t l i; ví ế ế
d : d y nói "con", "m ", "yêu" r i g n l i thành "con yêu m "
- Khuy n khích (dùng ph n th ng m t cách đa d ng): tuỳ vào các ph n ng c a bé, khíchế ưở
l bé h c đi u hay
Ngu n: Ch t l c t tài li u "T ng h p A-Work-in-Progress" trong đĩa CD c a bác Kim
Tâm
---------------------------------------------------------------------------
M t s trò ch i đ ... ch i ơ ơ
M t s trò ch i đ bé làm quen (ví d : g p g "giáo viên m i") ơ
- cho bé khám phá các đ ch i đ trong túi ơ
- các trò ch i v i n c: trao cho bé d n d n t ng th m t nh c c múc, bóng n i, bìnhơ ướ ư
x t...
- ti p xúc th ch t: cù nách, nhong nhong trên g i, quay vòng, nhún nh y trên gi ng đ m,ế ườ
tr n mình trong chăn, b c bé trong chăn r i đu đ a, kéo bé trên chăn, xoa b ng, thì th m vào ư
tai, hôn nh , ôm ch t, nh y theo nh c, theo các bài hát t t o...
- đ c nh ng quy n sách bé thích v i gi ng lôi cu n, không c n h i ho c b t bé ch hình,
cùng xem tranh, nh, hình đ p trên máy tính...
- các trò ch i v i giác quan: n n b t, ch i v i kem c o râu, ch u cát, h t đ u...ơ ơ
- v nh ng gì bé thích đ bé nhìn theo
- ch i tr n tìmơ
- xây nhà, l p toa xe... r i cho bé phá đ
- ch i bóng bayơ
- hát nh ng bài hát kèm đi u b ng nghĩnh
Ngu n: Ch t l c t tài li u "T ng h p A-Work-in-Progress" trong đĩa CD c a bác Kim
Tâm
---------------------------------------------------------------------------
Đ bé không th y nhàm chán
Đ tránh s nhàm chán trong gi h c-ch i c a bé, c n đ m b o m t s y u t sau: ơ ế
"Thi t b ":ế
Môi tr ng h c t p t nhiên , tho i mái (ví d : lúc bé ng i gh , lúc thì ch i trên sànườ ế ơ
nhà), bài trí đa d ng
D ng c h c t p thú v , hi u qu , đ c bé thích ượ
Ph n th ng ph i đa d ng và t nhiên ưở
1
"Giáo viên":
Gi ng nói th hi n s sôi n i, nhi t tình
Nhi u cách h ng d n bé linh ho t (Đây là gì? Gì đây? Con nhìn gì đ y?...) ướ
Không yêu c u bé làm mãi m t vi c mà bé đã nhu n nhuy n
Không kéo dài bài h c khi bé ch u h p tác, đ ng th i ph i cân nh c n u đ nh rút ế
ng n bài h c khi bé có d u hi u qu y phá
Khi bé có hành vi tiêu c c (ví d : hét, đánh, ném đ ...), c n t ra không quan tâm
đ n hành vi đó k o bé hi u s quan tâm nh ph n th ng cho hành vi c a bé, l i càng ti pế ư ưở ế
t c
Duy trì t l thành công cao cho bé
Đan xem các lo i bài h c (ngôn ng , trò ch i, t ph c v ...) ơ
Ngu n: Ch t l c t tài li u "T ng h p A-Work-in-Progress" trong đĩa CD c a bác Kim
Tâm do cô chú bongkhoang sao cho
---------------------------------------------------------------------------
Kinh nghi m "d y con t thu n th " ơ
c a L u V Hoa ư
Kinh nghi m "d y con t thu còn th " c a L u V Hoa ơ ư
- kích thích 5 giác quan đ giúp bé phát tri n trí não
- rèn n p sinh ho t đúng gi , không cho ăn v t, không ăn nhi u đ ng, mu i, duy trì đ giế ườ
ng cho bé
- khuy n khích, t o đi u ki n cho bé v n đ ng (ví d : bò...)ế
- d y ngôn ng cho bé t s m, m r ng t v ng thông qua "bình lu n bóng đá", hát..., s
d ng ngôn ng chu n xác c a ng i l n ườ
- khuy n khích bé khám phá th gi i qua gi đi d o - c thiên nhiên và con ng i, kh i g iế ế ườ ơ
ni m h ng thú c a bé, không gò bó, quá câu n v v sinh
- giúp phát tri n năng l c khái quát b ng cách gi i thi u v i bé nhi u lo i đ v t, s v t
khác nhau cùng m t nhóm (ví d : đèn, cây, qu n áo c a ai...)
- giúp hình thành và phát tri n năng l c liên t ng và t ng t ng thông qua trò chuy n ưở ưở ượ
trong các tình hu ng c th
- th ng xuyên hát múa cùng bé và khuy n khích bé h c theoườ ế
- d y bé các cách bi u l tình c m b ng ngôn ng c ch (ví d : dang tay nói "a", hôn gió,
hít hoa và kêu "ái chà"...)
- rèn tính kiên trì c a bé b ng cách dùng ph n th ng (ví d : đ ch i) khuy n khích bé c ưở ơ ế
g ng thêm (ví d : t p r n, bò...) ướ
- rèn năng l c t ki m ch b ng cách cho bé hi u ph m vi nh ng gì bé có th làm m t cách ế
th ng nh t ngay t đ u (không ngăn c n bé - càng khuy n khích bé qu y phá - mà ch tìm ế
cách chuy n h ng b ng ch d n đ n gi n) ướ ơ
nh: M Anh h i 1 tháng tu i. Th t ti c h i gi a năm 2005, chúng tôi b h ng máy tính nên ế
m t g n h t nh M Anh h i còn nh . ế
---------------------------------------------------------------------------
M t s trò ch i ơ
- Bôi d u son lên mũi bé, cho bé soi g ng, đ bé h c cách đ a tay lên mũi mình lau v t son ươ ư ế
- B o bé đi l y m t v t gì đó m t n i khác trong nhà ơ
- Ch i các trò v i ti ng các con v t đ bé t p phát âm (gà gáy, chó s a...)ơ ế
- Giúp bé phân bi t th đ ch i a thích; th đ ch i nào bé thích nh t: ch p nh n bé gi ơ ư ơ
cho riêng bé, còn nh ng đ ch i khác: khuy n khích bé chia s v i b n bè ơ ế
- G p đôi t gi y
2
- Làm chi c c u v i 3 kh i vuôngế
- Cho bé ch i th đ ch i bé thích (ví d : chuông), sau đó l y đi và gi u d i t m khănơ ơ ướ
tr c m t bé đ bé th y, r i đánh l c h ng bé sang th khác, lúc sau h i bé: "Chuôngướ ướ
đâu?" đ bé tìm
- D y màu s c: Không ch h i "Đây là màu gì?" mà khuy n khích bé đi tìm v t có m t màu ế
nào đó (ví d : màu đ )
Ngu n: Ch t l c và suy lu n t các bài test trong tài li u "Quan h m con" c a th y
Nguy n Văn Thành do cô Thuý Quỳnh g i cho
---------------------------------------------------------------------------
B n k năng ng i m c n có ườ
B n k năng ng i m c n có ườ
1. K ng th nh t là bi t cách nhìn đ a con m t cách toàn di n và tích c c. M i ngày, bà ế
m ph i luân phiên s d ng sáu chi c mũ có sáu màu khác nhau đ nhìn đ a con mình: ế
Màu tr ng: nh ng s ki n khách quan.
Màu vàng: nh ng v n li ng và kh năng ế .
Màu đen: nh ng khó khăn tr c tr .
Màu đ : nh ng tình c m tiêu c c.
Màu xanh da tr i: nh ng ý nghĩa.
Màu xanh lá cây: nh ng cách gi i quy t, nh ng tác đ ng c th , tích c c h ng ngày. ế
2. K ng th hai là s d ng nh ng v n li ng tích c c c a đ a con đ gi i quy t nh ng ế ế
khó khăn và bù tr nh ng thi u sót. ế
3. K ng th ba là c t nh và tán m ng nh ng đi u đ a con ph i h c t p, giúp nó xây
d ng b n thân và cu c đ i v i ph ng pháp thành công c a con ki n: “Ki n tha lâu đ y ươ ế ế
t ”.
4. K ng th t là ngày ngày đ i tr nh ng tình c m tiêu c c, đ ch p nh n vô đi u ki n ư
s có m t c a đ a con trong cu c đ i.
Ngu n: Trích d n tài li u "Quan h m con" c a th y Nguy n Văn Thành do cô Thuý
Quỳnh g i cho
---------------------------------------------------------------------------
S c m nh c a ni m tin
"Trong lãnh v c y khoa, tác d ng c a nh ng viên thu c gi hi u “placebo” cũng có k t qu ế
gi ng nh viên thu c th c s . Đó là hi n t ng t k ám th trong đ a h t tâm lý. Bà m ư ượ
th c hi n trên đ a con nh ng đi u bà d t ng v đ a con." (tài li u "Quan h m con" ưở
c a th y Thành, tr. 77)
Theo đó, n u th y đ a con có nh ng nét khác bình th ng mà không tìm hi u v nh ng nétế ườ
khác th ng y, bà m s hình thành hình nh v đ a con b t th ng, c x v i con nhườ ườ ư ư
th nó b t th ng, và "v i th i gian, nó tr thành b t th ng th c s đúng nh bà tin ườ ườ ư
t ng và hành đ ng".ưở
Ng c l i, nh ng bà m nh L u V Hoa (ng i vi t cu n "Harvard girl Liu Yiting") đãượ ư ư ườ ế
tin t ng: "Đ c h t cu n "Thiên tài và s giáo d c t s m", trong tôi đã n y sinh m t tâmưở ế
nguy n mãnh li t - ch c n sinh ra m t đ a tr trí l c bình th ng, nh t đ nh s nuôi ườ
3
d ng nó thành ng i có năng l c phi th ng" (B n d ch ti ng Vi t "Em ph i đ nưỡ ườ ườ ế ế
Harvard h c kinh t ", tr.32) và đã nuôi d ng con gái L u Di c Đình t ế ưỡ ư hành tài.
M Hoà cũng đã có m t s c m nh n v s c m nh c a ni m tin, g n đây nh t hình nh đã ư
ghi trong entry v kinh nghi m ch a m o trong dân gian.
Th thì m Hoà i, "h c t p kinh nghi m" là gì, n u không ph i là h ng nh ng hi u bi tế ơ ế ướ ế
y vào nh ng đi u tích c c.
Th i còn đi h c ph thông, m Hoà đã r t thích câu nói này "Aim high - you often get what
you go for".
Th thì nh ng lúc quá m t m i, nh cái đ t này (đêm qua M Anh th c d y 7 l n, nhi uế ư
h n nh ng đêm tr c, có l vì l nh, vì m t cái lò s i b cháy c m, sáng nay m m iơ ướ ưở
g i th đ n s a đ c), m Hoà đ ng ao c giá nh mình đ c nh cô Mai, con m th c ế ượ ướ ư ượ ư
đêm m t m i thì đ c bà n i trông h , l i đ c đi b nh vi n khám và đi u tr suy nh c ượ ượ ượ
th n kinh.
Nghĩ là mình m nh kho thì s m nh kho thôi.
Nghĩ là con mình s phát tri n t t thì r i con s phát tri n t t.
T t nhiên là ph i c g ng t ng giây t ng phút m t đ m con cùng "ch i h t mình" ch ơ ế
không thì s là AQ ch không ph i theo lu n c khoa h c nào h t đâu! ế
nh: M Hoà béo b M Anh h i ba tháng r i đ ch p nh làm h chi u cho M Anh ế ưỡ ế
---------------------------------------------------------------------------
Đ m con h nh phúc bên nhau
Ngu n: Trích d n (có ch n l c) ch ng 3.4 tài li u "Quan h m con" c a th y Nguy n ươ
Văn Thành do cô Thuý Quỳnh g i cho
B n m c tiêu c b n cho s ti p xúc m - con: ơ ế
1. M t là đi u ch đi u h p v i bé ế
2. Hai là kéo dài kh năng chú ý c a bé
3. Ba là ph n nh n i tâm và nh ng gi i h n c a bé
4. B n là phát huy kh năng s ng t l p c a bé
Đ đ t đ c m c tiêu đó, s ti p xúc m - con c n đ t đ c sáu đi m sau: ượ ế ượ
1. Đ c đi m th nh t: Hoà ng v i bé.
a. Hoà ng không ph i ch là b t ch c đi u b c a bé m t cách máy móc và gi t o, mà ướ
đòi h i m t thái đ c m thông, nghe nh bé nghe, th y nh bé th y, hoà đi u v i nh p tim ư ư
và h i th c a bé. T đó, m có s đ ng đi u v ngôn ng và tác phong v i bé, đ chia sơ
c m nh n và cách nhìn c a bé.
b. Tuy nhiên, khi hoà ng, v n có s khác bi t hay là kho ng cách gi a m và bé, không
th có hi n t ng đ ng hoá hoàn toàn hay là xoá b nh ng biên gi i tình c m... ượ
c. M c n ch đ ng nh ng đ ng th i cũng kính tr ng quy n ch đ ng c a bé, không áp ư
đ t, c ng ép bé làm nh ng đi u m đ n ph ng quy t đ nh. ưỡ ơ ươ ế
d. T t c m c tiêu ho t đ ng, giáo d c, d y d ch có giá tr và tác d ng n u xu t phát t ế
s năng đ ng và v n li ng s n có c a bé. M ph i t n d ng nh ng đi m m nh c a bé đ ế
giúp bé kh c ph c nh ng khó khăn và c n tr hi n t i.
e. Suy cho cùng, đi u ki n tiên quy t đ chúng ta có kh năng hoà ng v i ng i khác là ế ườ
lòng tin t ng mãnh li t vô đi u ki n vào s năng đ ng tích c c c a ng i khác. ưở ườ
2. Đ c đi m th hai: T ng đ ng ươ
Đ có th ti p xúc và trao đ i h u hi u v i ng i khác, đi u ki n c n thi t th hai là ế ườ ế
ch p nh p tính t ng đ ng, bình đ ng gi a ng i y và chúng ta: Ng i y gi ng tôi, ươ ườ ườ
ng i y nh tôi. Khi trao đ i, tôi luân phiên làm hai tác đ ng khác nhau nh ng hoàn toànườ ư ư
b túc cho nhau: Nh n và Cho. M c dù m t trong hai thành viên trao đ i và ti p xúc là đ a ế
con m i sinh ra c a tôi, nó không bao gi nh n m t trăm ph n trăm. Và tôi là ng i m , tôi ườ
không cho hoàn toàn m t cách tuy t đ i. Luân phiên, đ a tr và tôi s đóng vai trò ch
đ ng và b đ ng.
4
Đ a tr c n tôi nhìn nó, m m c i v i nó. Nh ng đ ng th i, tôi cũng c n nó nhìn tôi, m m ườ ư
c i v i tôi. Tôi không th l u tâm đ n nó su t hai m i b n ti ng đ ng h . Và nó cũngườ ư ế ươ ế
có quy n l i và nhu c u “rút lui” gi ng nh tôi. ư
Trong nh ng quan h ti p xúc trao đ i h u hi u gi a ng i v i ng i, không có k th ng ế ườ ườ
ng i thua. M i ng i đ u th ng. Trong b n có tôi. Và trong tôi có b n.ườ ườ
V i tinh th n t ng đ ng này, ng i m s khám phá ra r ng: đ a con giúp cho tôi làm ươ ườ
m , đ tôi có th giúp l i nó tr thành m t đ a con đang l n lên, h c t p và tr ng thành. ưở
Nói tóm l i, ti p xúc không ph i là áp đ t mà là tìm hi u, tham kh o ý ki n c a đ a con v ế ế
nh ng đi u nên làm, c n làm và đáng làm cho nó trong phút giây hi n t i này.
3. Đ c đi m th Ba: Ti p c n ế
Đ công vi c giao ti p mang l i nh ng thành qu mong mu n c th , bà m ph i ti p c n ế ế
v i đ a con. Nh m quán tri t đi u này, chúng ta c n ghi nh n nh ng đi u ki n ti p xúc ế
nh sau:ư
Th nh t : bà m tôn tr ng tính cá bi t c a đ a con, b ng cách b o t n m t kho ng cách
t i thi u gi a nó và mình. Nó không ph i là chi th c a bà m ; nh ng là m t ch th . Nó ư
ph i đ c c x , đ i đãi nh m t ch th trong t t c l l i kích thích và h c t p. ượ ư ư
Theo F. Dolto, tr em là m t con ng i có kh năng và quy n l i ngôn ng ngay t giây ườ
phút đ u tiên c a cu c s ng, m c dù chúng nó ch a bi t nói. Cho nên, ng i l n có nhi m ư ế ườ
v s d ng ngôn ng đ thông báo, tham kh o, đ ngh . Ngôn ng ph i đi kèm theo t t
c m i hành vi c a bà m , khi bà b ng b , t m g i, thay áo qu n. ế
Th hai: Ti p c n có nghĩa là ế hi n di n tích c c , s n sàng ghi nh n nh ng ngôn ng câm
nín, nh ng tín hi u, nh ng l i nh n g i c a bé.
Bi t d ng l i khi đ a con rút lui,ế
R t nh y c m và đ phòng, khi nh ng kích thích âm thanh, ánh sáng, nhi t đ b t
đ u v t quá m c ch u đ ng ượ c a đ a con.
Kéo dài th i gian chú ý c a đ a con, đ d n d n n i r ng nh ng kh năng th c t nh và ti p ế
xúc. Nh ng không t o nên cho đ a con nh ng kh đau, căng th ng.ư
Th ba: Ti p c n là ế tr l i m t cách thích ng v i câu h i, m c đ và nhu c u hi n
t i c a đ a con, đ c bi t khi bé tình tr ng khóc la inh i . Khi bà m tr l i quá s m,
bà không t o nên kho ng cách c n thi t đ tr em h c t p ch đ i, hình dung, m m ng. ế ơ
Khi bà tr l i quá ch m, bà t o nên nh ng tâm tr ng th t v ng, chán ch ng. Cũng vì đó, ườ
đ a con d n d n t o nên cho mình m t hình nh tiêu c c v cu c s ng:
“Tôi g i, không ai nghe. Tôi b t l c.
“Không ai lo cho tôi, vì tôi không có giá tr gì !”
4. Đ c đi m th t : Đi u h ng ư ướ
Ti p xúc không ph i là d m chân t i ch , nh ng là b c t i, n i r ng, kéo dài. Công cu cế ư ướ
ti p xúc nh m t vũ khúc tình yêu, trong đó ế ư c m l n con ti p n i nhau đóng vai trò ế
ch đ ng ; cùng nhau khám phá nh ng qui lu t ho ch đ nh vai trò làm m và làm con. Nh
đó c hai ng i ngày ngày phát huy kh năng bi t đ i ch nhau: m ch con tr l i. Con ườ ế
ch m kích thích. C hai ng i h c t p tiên li u và d phòng nh ng gì s p x y t i v i ườ
nhau và cho nhau.
Đ i ch và tiên li u là hai y u t c b n t o nên hi u năng và k t qu c th trong ế ơ ế
t t c m i n l c đi u h ng và d y d ướ .
Th nh t, n u bà m không đ i ch , bà s không chu n b , d n đ ng. ế ườ
Th hai, n u bà m không d trù, tiên li u m t cách th c t và c th , nh ng đ i ch c a ế ế
bà s không bao gi có th th c hi n.
Vai trò trung gian c a bà m chính là công cu c đi u h ng nh m ướ n i r ng và kéo dài
nh ng kh năng đang ch m n c a đ a con .
5. Đ c đi m th năm: V a làm v a ch i, làm nh ch i. ơ ư ơ
5