Gỗ l
ậ
T
h
ậ
u tạ
i
h
ực t
r
i
Việ
t
r
ạng,
Đặng Vi
ệ
t
Na
m
nguy
ệ
t Quan
g
,
T
Hà
m
qu
a
ên n
h
T
ô Xuân Phú
Nội, 201
5
a
góc
h
ân v
à
c , Tô Bích
N
5
nhìn
à
giải
Ng
ọc
báo
phá
p
chí
p
Gỗ lậu tại Việt Nam qua góc nhìn báo chí:
Thực trạng, nguyên nhân và giải pháp
Đặng Việt Quang (Forest Trends)
Tô Xuân Phúc (Forest Trends)
Tô Bích Ngọc (PanNature)
Hà Nội, 2015
Lời cảm ơn
BáocáoGỗlậutạiViệtNamquagócnhìnbáochí:Thựctrạng,nguyênnhânvàgiảipháplàsảnphẩmcủaTổchức
ForestTrends,phốihợpvớiTrungtâmConngườivàThiênnhiên(PanNature).Nhómtácgiảxingửilờicảmơntớibà
ĐỗThịHảiLinh(PanNature)vềnhữngýkiếnđónggóptrongquátrìnhthựchiệnnghiêncứuvàhoànthiệnBáocáo.
Nhómtácgiảcũngxincảmơncácnhàbáo,chuyêngiatrựctiếpthamgiaphỏngvấn,cungcấptưliệuchoBáocáo.
ForestTrendsxincảmơnsựhỗtrợvềmặttàichínhcủaCơquanHợptácPháttriểnNaUy(NORAD)vàCơquanHợp
tácPháttriểnQuốctếVươngQuốcAnh(DFID).Quanđiểmthểhiệntrongbáocáolàcủacáctácgiảvàkhôngnhất
thiếtphảnánhquảnđiểmcủanhàtàitrợvàcáctổchứcnơitácgiảđanglàmviệc.
Mục lục
Tómtắt..........................................................................................................................................................................................i
Từviếttắt....................................................................................................................................................................................iii
1.Giớithiệu................................................................................................................................................................................1
2.Phươngphápnghiêncứu......................................................................................................................................................2
2.1.Phântíchđịnhlượng......................................................................................................................................................2
2.2.Phântíchđịnhtính.........................................................................................................................................................3
3.Thựctrạnggỗlậuphảnánhtrongcácbàibáo....................................................................................................................4
3.1.Mộtsốnéttổngquanvềcácbàibáoviếtvềđềtàigỗlậu..........................................................................................4
3.2.Thựctrạngvềgỗlậutrêncácbàibáo...........................................................................................................................6
3.3.Nguyênnhândẫnđếngỗlậu.......................................................................................................................................10
3.4.Giảipháphạnchếvàngănchặntìnhtrạnggỗlậu.....................................................................................................12
3.5.Mộtsốkếtquảchínhtừphântíchđịnhlượng..........................................................................................................14
4.Phântíchđịnhtính...............................................................................................................................................................16
4.1.Quytrìnhsảnxuấtmộtbàibáo...................................................................................................................................16
4.2.Cáckhókhăncơbảntrongthựchiệnbàiviếtvềgỗlậu............................................................................................17
5.Gỗlậuquagócnhìnbáochí:Hạnchếvàméomóthôngtin............................................................................................20
5.1.Gỗlậuquabáochí:Thiếuvàyếuvềthôngtin...........................................................................................................20
5.2.Gỗlậuquabáochí:Méomóvềthôngtin,hạnchếvềgiảipháp..............................................................................20
6.Gỗlậuquagócnhìncủabáochí:thựctrạngvànhữngtồntại.........................................................................................22
7.Kếtluận.................................................................................................................................................................................23
Tàiliệuthamkhảo....................................................................................................................................................................24
Phụlục1:Phươngphápsưutầmvàlựachọnbàibáo..........................................................................................................25
Phụlục2:Môtảcácbiến.........................................................................................................................................................26
Phụlục3:Sốlượngbàibáocógiảipháp................................................................................................................................32
i
Tóm tắt
TruyềnthôngbáochíởViệtNamđangkhôngngừngpháttriển,đặcbiệtkểtừkhiLuậtBáochírađờivàonăm1989.
Đếnnay,ViệtNamđãcótrên800cơquanbáochívớitrên1.100đầubáovàkhoảng18.000nhàbáođượccấpthẻ
hànhnghề.LuậtBáochínăm1999quyđịnhbáochícóvaitròcungcấpthôngtintrungthựcvềtìnhhìnhtrongnước
vàcónhiệmvụgópphầnxâydựngvàbảovệđườnglối,chủtrương,chínhsách,đấutranhchốngcáchànhviviphạm
phápluậtvàcáchiệntượngtiêucực.Báochíđãvàđangthâmnhậpvàonhiềulĩnhvựcpháttriểnkinhtế,xãhộivà
chínhtrịnhằmcảithiệntínhminhbạchvềthôngtin,phảnánhtrungthựccácvấnđềtiêucựctrongxãhội.
Gỗlậulàmộttrongnhữngchủđềđượccáccơquanbáochíquantâmtrongnhữngnămvừaqua.Vớivaitròlàcầu
nốithôngtingiữathựctếvàcôngluận,baogồmcảcácnhàhoạchđịnhchínhsách;gópphầnxâydựngchínhsách
phápluậtnóichungvàchínhsáchlâmnghiệpnóiriêng,trongnhữngnămvừaqua,báochícóvaitròquantrọngtrong
phòngchốnggỗlậu,gópphầnbảovệbềnvữngnguồntàinguyênrừng.Tuynhiên,đếnnayvẫnchưacónghiêncứu
nàođánhgiávềhiệuquảcủatruyềnthôngbáochítrongviệcphòngchốnggỗlậuvàbảovệrừng.
BáocáoGỗlậutạiViệtNamquagócnhìnbáochí:Thựctrạng,nguyênnhânvàgiảiphápmôtảthựctrạnggỗlậu
hiệnnayởViệtNamquagócnhìncủabáochí.Báocáotậptrungvàocáccâuhỏisau:
• ThựctrạnggỗlậuđượccáccơquanbáochíởViệtNamphảnánhnhưthếnào?
• Yếutốnàođóngvaitròquantrọngtrongviệchìnhthànhcácbàibáomôtảthựctrạngđó?
• Thựctrạnggỗlậuđượcphảnánhbởicáccơquanbáochícókhácbiệtgìsovớithựctếvàđâulànhữnglýdo
dẫnđếnnhữngkhácbiệtđó?
• Cầncónhữnggiảiphápgìnhằmgiảmthiểucáckhácbiệtnêutrên?
Báocáophântíchthôngtintừhơn1.300bàibáođăngtảitrên4tờbáođiệntửvà7trangđiệntửcủacácbáolớnở
ViệtNamtronggiaiđoạn2011‐2013.Bêncạnhđó,Báocáocòndựatrênnguồnthôngtinthuthậpthôngquaphỏng
vấnsâuvàthảoluậnnhómvớimộtsốnhàbáo,nhàquảnlývàmộtsốcơquanđốitáclàmviệctrựctiếpvớicáccơ
quanbáochí.ChủđềGỗlậuđượctrìnhbàytrongBáocáohoàntoànđượctổnghợptừcácbàibáovàthôngtintham
vấntừcácbênliênquan.Nóicáchkhác,nhómtácgiảkhôngtrựctiếpthựchiệnnghiêncứuthựcđịavềchủđềgỗlậu
màchỉnghiêncứugỗlậuthôngquacácbàibáovàýkiếnthamvấntừmộtsốbênliênquan.
Mặcdùnghiêncứumớithựchiệnkhảosátvớimộtsốlượngnhỏcáctờbáođiệntử,consốtrên1.300bàibáoviếtvề
chủđềgỗlậutrong3năm(2011‐2013)chothấycáccơquanbáochíđãcósựquantâmlớnđốivớichủđềgỗlậu.
Thôngtinđưaratừcácbàibáothuthậpđượcchothấygỗlậuthườngxảyraởnhữngđịaphươngcònrừngtựnhiên,
đặcbiệtlànơicórừngphònghộvàrừngđặcdụng;cácloạigỗbịkhaithácthườnglàcácloàigỗquý,cógiátrịthị
trườngcao.Theocácbàibáo,gỗlậuchủyếuxảyraởkhâukhaithác,vậnchuyểnmàítdiễnraởcáckhâuchếbiến,
thươngmại.Cũngtheocácbàibáo,nguyênnhândẫnđếngỗlậulàdocáchộdânnghèosốnggầnrừngcầnnguồnthu
từgỗđểduytrìsinhkế;cácnguyênnhânkhácbaogồmmộtsốcánbộđịaphươngkhônglàmtròntráchnhiệmquản
lý,thôngđồngvớicácđốitượngbuônbángỗlậunhằmhưởnglợicánhân;gỗlậutồntạicòndocáccơquanchức
năngthiếunguồnlựcđểthựchiệnnhiệmvụbảovệrừngvàdonhucầuthịtrườngvềcácsảnphẩmgỗrừngtựnhiên
còncao.
Tuynhiên,cácbàibáovềgỗlậutậptrungchủyếuởdạngcungcấpthôngtinmàkhôngphântíchcácnguyênnhân
mangtínhchấthệthốngdẫnđếntìnhtrạnggỗlậu.Sốlượngcácbàimangtínhchấtphântíchchuyênsâunhưphóng
sựđiềutravàphânchbìnhluậncònít;sốlượngcácbàiđưarakiếnnghịđểgiảmthiểuhoặcchấmdứttìnhtrạnggỗ
lậuhiệnnaycũngrấthạnchế.Đốivớicácbàiđềcậpđếngiảipháp,cácgiảiphápđượcđưarathườngdựavàokiến
nghịcủacáccơquanquảnlý,nhưtăngcườngthựcthilâmluật,xửlýđốitượngviphạm.Nóicáchkhác,cácgiảipháp
đượcđưarathườngtheohướngthiếtchặtquảnlý.
Bứctranhtổngthểvềchủđềgỗlậuđượcphảnánhbởicáccơquanbáochíđãcungcấpchođộcgiảmộtgócnhìnvề
nhhìnhgỗlậuhiệnnay,nguyênnhâncủagỗlậuvàcácgiảiphápđốivớitìnhtrạnggỗlậu.Tuynhiên,bứctranhnày
khônghoànthiện,thậmchíméomótrongmộtsốtrườnghợp.Cáchạnchếvàméomóthểhiệntrêncácmặtvềquy
