Hiệu Quả Mô Hình Chăm Sóc Răng Miệng Tích Cực Cho Người Nhiễm HIV Tại Quận 6, TP.HCM: Nghiên Cứu Can Thiệp

HỘI NGHỊ KHOA HỌC KỸ THUẬT - HỘI Y HỌC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

214

HIỆU QUẢ MÔ HÌNH THỬ NGHIỆM CHĂM SÓC SỨC KHỎE RĂNG MIỆNG

TÍCH CỰC NGƯỜI NHIỄM HIV TẠI PHÒNG KHÁM NGOẠI TRÚ QUẬN 6,

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH: NGHIÊN CỨU CAN THIỆP CÓ NHÓM CHỨNG

Nguyễn Thị Khánh Hà1, Hoàng Trọng Hùng2,

Nguyễn Đức Minh1, Lê Thị Ngọc Ánh3, Nguyễn Quốc Trung4

TÓM TẮT26

Mục tiêu: Đánh giá hiệu quả của mô hình

thử nghiệm chăm sóc sức khỏe răng miệng

(CSSKRM) tích cực trong việc cải thiện các rào

cản tiếp cận dịch vụ CSSKRM ở người nhiễm

HIV tại phòng khám ngoại trú Quận 6, Thành

phố Hồ Chí Minh. Đối tượng và phương pháp:

Nghiên cứu can thiệp cộng đồng có nhóm chứng,

thực hiện trên 168 người nhiễm HIV ≥ 18 tuổi

(84 can thiệp và 84 chứng) tại phòng khám ngoại

trú Quận 6, Thành phố Hồ Chí Minh, từ tháng

02/2023 - 09/2023. Cả 2 nhóm can thiệp và

chứng đều được tư vấn chăm sóc răng miệng

(CSRM), gửi tờ rơi hướng dẫn CSRM, cung cấp

bàn chải, kem đánh răng. Riêng nhóm can thiệp

sẽ được xem 2 video hướng dẫn CSRM, điều trị

răng miệng cơ bản (điều trị khẩn, trám, nhổ) theo

nhu cầu và tư vấn răng miệng từ xa. Các rào cản

được đánh giá qua bộ công cụ BAOCS. Kết quả:

Đối tượng có tuổi trung bình là 41,8 ± 0,5 tuổi,

1Bệnh viện Răng Hàm Mặt Thành phố Hồ Chí

Minh

2Khoa Răng Hàm Mặt, Đại học Y Dược Thành

phố Hồ Chí Minh

3Viện Y tế Công cộng Thành phố Hồ Chí Minh

4Khoa tư vấn, điều trị nghiện chất và HIV/AIDS,

Trung tâm Y tế Quận 6

Chịu trách nhiệm chính: Hoàng Trọng Hùng

Email: htrhung@ump.edu.vn

Ngày nhận bài: 10/7/2024

Ngày phản biện khoa học: 19/7/2024

Ngày duyệt bài: 1/8/2024

nam nhiều hơn nữ chiếm 76,2% và đa số có trình

độ học vấn cấp 2, cấp 3. Kết quả đánh giá mô

hình cho thấy ở nhóm can thiệp tất cả nhóm các

rào cản đều có điểm trung bình giảm (cải thiện)

đáng kể ở cả 1 tháng và 3 tháng (p < 0,01). Trong

khi đó, nhóm chứng hầu hết không có cải thiện (p

> 0,05), trừ nhóm rào cản hành chính. Kết quả so

sánh giữa 2 nhóm, trước can thiệp, điểm trung

bình hầu hết các rào cản đều không có sự khác

nhau giữa 2 nhóm, trừ nhóm rào cản nhận thức.

Sau can thiệp 3 tháng, điểm trung bình tất cả các

nhóm rào cản ở nhóm can thiệp đều thấp hơn

nhóm chứng (p < 0,05). Kết luận và kiến nghị:

Mô hình thử nghiệm CSSKRM tích cực giúp

giảm đáng kể các rào cản tiếp cận dịch vụ

CSSKRM cho người trưởng thành nhiễm HIV tại

Thành phố Hồ Chí Minh.

Từ khóa: rào cản, chăm sóc sức khỏe răng

miệng, BAOCS, HIV.

SUMMARY

EFFECTIVENESS OF A PILOT

POSITIVE ORAL HEALTH CARE

MODEL FOR PEOPLE LIVING WITH

HIV AT THE OUTPATIENT CLINIC IN

DISTRICT 6, HO CHI MINH CITY: A

CONTROLLED INTERVENTION

STUDY

Objective: The aim of this study was to

evaluate the effectiveness of an active oral health

care (OHC) pilot model in improving barriers to

accessing oral health care services among people

with HIV at an outpatient clinic in District 6, Ho

TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 542 - THÁNG 9 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024

215

Chi Minh City. Methods: A community

intervention study with a control group was

conducted on 168 people infected with HIV,

aged ≥18 years (84 in the intervention group and

84 in the control group), at an outpatient clinic in

District 6, Ho Chi Minh City, from February

2023 to September 2023. Both intervention and

control groups received dental care advice

(DCA), OHC instruction leaflets, and

toothbrushes and toothpaste. Additionally, the

intervention group watched two OHC

instructional videos, received basic dental

treatment (emergency treatment, fillings,

extractions) as needed, and had access to remote

dental consultations. Barriers were assessed

using the BAOCS toolkit. Results: The subjects

had an average age of 41.8 ± 0.5 years old. Males

accounted for 76.2% of the participants. The

majority had secondary or high school education,

and most had viral loads below the detection

threshold. Model evaluation results indicated that

in the intervention group, all barrier groups

showed a significant decrease (improvement) in

average scores at both 1 month and 3 months (p

< 0.01). Conversely, the control group showed

almost no improvement (p > 0.05), except for the

administrative barrier group. When comparing

results between the two groups before the

intervention, the average scores of most barriers

did not differ, except for the cognitive barriers

group. After 3 months of intervention, the

average scores of all barrier groups in the

intervention group were lower than those in the

control group (p < 0.05). Conclusion: The active

oral health care pilot model significantly reduces

barriers to accessing reproductive health care

services for HIV-infected adults at the outpatient

clinic in District 6, Ho Chi Minh City.

Keywords: oral health care (OHC), people

living with HIV, barriers to access, outpatient

clinic.

I. ĐẶT VẤN ĐỀ

Thành phố Hồ Chí Minh (TP. HCM) là

địa phương có số lượng người nhiễm HIV

nhiều nhất cả nước, chiếm gần 27% với

khoảng 68.420 người nhiễm đang sinh sống.1

Đây là nhóm người dễ bị tổn thương trong

cộng đồng, khó có được cuộc sống bình

thường như những người khác và có nhiều

rào cản trong việc tiếp cận với chăm sóc sức

khỏe, trong đó có chăm sóc sức khỏe răng

miệng (CSSKRM).2 Mặt khác, bệnh răng

miệng ở người nhiễm HIV có thể nghiêm

trọng, khó điều trị hơn và và dễ khởi phát các

bệnh nhiễm trùng cơ hội khác. Nghiên cứu

được thực hiện với mục tiêu: Đánh giá hiệu

quả của mô hình thử nghiệm CSSKRM tích

cực trong việc cải thiện các rào cản tiếp cận

dịch vụ CSSKRM ở người nhiễm HIV tại

phòng khám ngoại trú Quận 6, TP. HCM.

II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Đối tượng nghiên cứu: Người nhiễm

HIV ≥ 18 tuổi đang được điều trị tại phòng

khám ngoại trú Quận 6, TP. HCM, từ tháng

02/2023 - 09/2023.

Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu can

thiệp cộng đồng có nhóm chứng.

Tiêu chuẩn chọn mu: Chọn vào người

nhiễm HIV ≥ 18 tuổi, đang được điều trị tại

phòng khám ngoại trú Quận 6, TP. HCM.

Loại ra những người suy giảm trí nhớ, hạn

chế về mặt tâm thần và khiếm thính, khiếm

thị.

Cỡ mu, phương pháp chọn mu và

thu thập số liệu: Cỡ mẫu 168 (84 can thiệp

và 84 chứng). Chọn ngẫu nhiên đơn danh

sách bệnh nhân đến khám, tư vấn, điều trị

HIV tại phòng khám ngoại trú Quận 6 từ

tháng 02/2023 đến khi đủ cỡ mẫu và phân bổ

ngẫu nhiên đối tượng cho 2 nhóm nghiên

cứu. Số liệu được thu thập bằng bộ câu hỏi

HỘI NGHỊ KHOA HỌC KỸ THUẬT - HỘI Y HỌC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

216

BAOCS tự điền.3 Đánh giá trước can thiệp

(T0), sau can thiệp 1 tháng (T1) và 3 tháng

(T3).

Thực hiện can thiệp ở 2 nhóm như

sau: Cả 2 nhóm can thiệp và chứng đều được

tư vấn chăm sóc răng miệng (CSRM), gửi tờ

rơi hướng dẫn CSRM, cung cấp bàn chải,

kem đánh răng. Nhóm chứng được chuyển

điều trị răng miệng tại các cơ sở y tế liên

quan theo hướng dẫn chung của phòng khám

ngoại trú Quận 6. Riêng nhóm can thiệp sẽ

được xem video “Chăm sóc răng miệng ở

người sống chung với HIV” (https://www.

youtube.com/watch?v=zU81gKTaJeA),

video “Dự phòng và phát hiện sớm những

tổn thương trong miệng ở người sống chung

với HIV” (https://www.youtube.com/watch

?v=a3EZfCRu0fQ), được điều trị răng miệng

cơ bản (điều trị khẩn, trám, nhổ) theo nhu

cầu và tư vấn răng miệng từ xa qua

Zalo/Viber.

Biến số chính của nghiên cứu: Thang

đo BAOCS gồm 27 câu hỏi với 6 nhóm rào

cản gồm tài chính, nhận thức, ý thức, nỗi sợ,

tiếp cận và hành chính. Thang đo này đã

đươc phát triển và chuẩn hóa tại Việt Nam.

Khi điểm trung bình cộng của các nhóm (từ 1

-< 3,5) là rào cản thấp và trung bình. Từ 3,5 -

5 là rào cản cao.3 Việc sử dụng thang đo

BAOCS trong nghiên cứu này đã được sự

đồng ý của tác giả.

Nhập liệu và xử lý số liệu: Nhập liệu

bằng Epidata 3.1, phân tích bằng stata 14.2.0.

Các phép kiểm sử dụng trong nghiên cứu

gồm kiểm định chi bình phương, t-test, chi

bình phương McNemar, Wilcoxon, Mann-

Whitney. Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê

với p < 0,05.

Y đức: Nghiên cứu đã được được chấp

thuận của Hội đồng Y đức Đại học Y Dược

Thành phố Hồ Chí Minh (Số 25/HĐĐĐ -

ĐHYD ngày 11/01/2023). Đối tượng tham

gia nghiên cứu tự nguyện và có quyền từ bỏ

nghiên cứu bất cứ lúc nào. Các dữ liệu thu

thập được đảm bảo bí mật và chỉ phục vụ cho

mục đích nghiên cứu.

III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

Đặc điểm mu nghiên cứu

Bảng 8. Đặc tính của mẫu nghiên cứu (n = 168)

Đặc điểm mu

Tổng

n (%)

Can thiệp

(n = 84) n (%)

Chứng

(n = 84) n (%)

Tuổi (TB ± ĐLC)

41,8 ± 0,5

41,4 ± 6,7

42,2 ± 7,1

0,598a

Giới tính

Nam

128 (76,2)

64 (76,2)

1,000

Nữ

40 (23,8)

20 (23,8

20 (23,8)

Nơi cư trú

Nội thành

147 (87,5)

72 (85,7)

75 (89,3)

0,759b

Ngoại thành

11 (6,6)

6 (7,1)

5 (6,0)

Tỉnh

10 (6,9)

6 (7,1)

4 (4,7)

Trình độ học vấn

≤ Cấp 1

25 (14,9)

10 (11,9)

15 (17,9)

0,498b

Cấp 2 và cấp 3

118 (70,2)

60 (71,4)

58 (69,0)

> Cấp 3

25 (14,9)

14 (16,7)

11 (13,1)

TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 542 - THÁNG 9 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024

217

Thu nhập bình quân/tháng

Từ chối trả lời

49 (29,2)

21 (25,0)

28 (33,3)

< 1 triệu đồng

14 (8,3)

7 (8,3)

0,473b

1 -< 5 triệu đồng

48 (28,6)

23 (27,4)

25 (29,8)

5 - 10 triệu đồng

42 (25,0)

26 (31,0)

16 (19,1)

> 10 triệu đồng

15 (8,9)

7 (8,3)

8 (9,5)

Tải lượng vi rút (bản sao/mm3)

< 200 (dưới ngưỡng)

165 (98,2)

82 (97,6)

83 (98,8)

1,000c

≥ 200 (có thể lây nhiễm)

3 (1,8)

2 (2,4)

1 (1,2)

aKiểm định t-test cho 2 mẫu độc lập,

bKiểm định Chi bình phương, cKiểm định chính xác Fisher

Bảng 1 cho thấy tuổi trung bình của đối

tượng nghiên cứu là 41,8 ± 0,5 tuổi, nam

nhiều hơn nữ chiếm 76,2%, đa số ở tại nội

thành (87,5%) và có trình độ học vấn cấp 2,

cấp 3 (70,2%). Có 36,9% đối tượng nghiên

cứu có thu thập < 5 triệu đồng/tháng. Hầu hết

(98,2%) các đối tượng nghiên cứu đều có tải

lượng vi rút dưới ngưỡng phát hiện. Không

có sự khác biệt về tuổi, giới tính, trình độ học

vấn, nơi cư trú, thu nhập, tải lượng vi rút ở 2

nhóm nghiên cứu (p > 0,05).

Sự thay đổi mức độ rào cản cao về tiếp

cận chăm sóc SKRM của người nhiễm

HIV trước, sau 1 tháng và 3 tháng can

thiệp

So sánh giữa sau can thiệp 1 tháng (T1),

3 tháng (T3) với trước can thiệp (T0) ở nhóm

can thiệp bằng kiểm định chi bình phương

McNemar: 6 rào cản và rào cản chung đều có

p < 0,001.

Biểu đồ 1: Sự thay đổi mức độ rào cản cao ở nhóm can thiệp tại T0, T1 và T3 (n = 168)

HỘI NGHỊ KHOA HỌC KỸ THUẬT - HỘI Y HỌC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

218

Biểu đồ 1 cho thấy ở nhóm can thiệp: Tỉ

lệ rào cản chung và 6/6 nhóm rào cản cao về

tài chính, nhận thức, ý thức, nỗi sợ, tiếp cận

và hành chính đều giảm đáng kể sau can

thiệp 1 tháng và 3 tháng, sự khác biệt có ý

nghĩa về mặt thống kê (p < 0,001).

So sánh giữa T1 và T0, T3 và T0 ở nhóm

chứng bằng kiểm định chi bình phương

McNemar: 6 rào cản và rào cản chung đều có

p > 0,05.

Biểu đồ 2: Sự thay đổi mức độ rào cản cao ở nhóm chứng tại T0, T1 và T3 (n = 168)

Biểu đồ 2 cho thấy ở nhóm chứng: Tỉ lệ các rào cản cao về tài chính, nhận thức, ý thức,

nỗi sợ, tiếp cận và hành chính và các rào cản chung không khác biệt có ý nghĩa thống kê sau 1

tháng và 3 tháng so với trước can thiệp (p > 0,05). Ngoại trừ rào cản cao ở lĩnh vực tiếp cận

có giảm ở thời điểm T1 so với T0 (p < 0,05).

Bảng 2. So snh trung bình điểm số rào cản giữa nhóm can thiệp và nhóm chứng ở

các thời điểm T0, T1 và T3 (n = 168)

Lĩnh vực

TB ± ĐLC

Giá trị px

Giá trị py

Tài chính

Can thiệp

3,6±0,8

3,2±0,8

3,0±0,9

<0,001c

Chứng

3,5±0,9

3,5±0,8

3,5±0,7

0,607c

0,502c

Giá trị p

0,948b

0,012a

<0,001a

Nhận thức

Can thiệp

3,0±0,8

2,5±0,7

2,3±0,6

<0,001c

Chứng

2,7±0,7

2,7±0,8

2,8±0,7

0,673c

0,332c

Giá trị p

0,007 b

0,128 a

<0,001 a

Hiệu quả mô hình thử nghiệm chăm sóc sức khỏe răng miệng tích cực người nhiễm HIV tại phòng khám ngoại trú Quận 6, Thành phố Hồ Chí Minh: Nghiên cứu can thiệp có nhóm chứng

Chủ đề:

Tài liệu liên quan

Tài liêu mới

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Hỗ trợ

Phương thức thanh toán

Theo dõi chúng tôi