Hiệu quả sử dụng vốn đối với các
doanh nghiệp trong nền kinh tế thị
trường hiện nay
Trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế, đặc biệt những năm gần đây nền
kinh tế thế giới nói chung đang phải đối mặt với khủng hoảng và nền kinh tế
Việt Nam cũng không ngoại trừ rơi vào tình trạng của “ Một năm kinh tế
buồn” do vậy đây chính là thách thức lớn đối với các doanh nghiệp. Nên vai
trò của vốn lại càng trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Vốn là chìa khóa, là
phương tiện để biến các ý tưởng trong kinh doanh thành hiện thực. Sử dụng
hiệu quả nguồn vốn sẽ góp phần quyết định sự thành bại của doanh nghiệp,
chính vì vậy bất kỳ một doanh nghiệp nào dù lớn hay nhỏ, dù to hay bé thì
đều quan tâm đến vốn và vấn đề nâng cao hiệu quả sử dụng vốn.
Thực trạng nền kinh tế Việt Nam hiện nay cho thấy bên cạnh những công ty làm ăn
có hiệu quả, đóng góp lớn cho nền kinh tế đất nước thì cũng có không ít các doanh
nghiệp làm thất thoát vốn dẫn đến thua lỗ, phá sản, gây tổn thất cho nền kinh tế.
Bất kỳ một doanh nghiệp nào muốn tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh đều
cần phải có các tài sản nhất định. Biểu hiện hình thái giá trị của các tài sản đó
chính là vốn của doanh nghiệp. Vì vậy, điều đầu tiên doanh nghiệp cần phải có là
một lượng vốn nhất định. Chỉ khi nào có vốn doanh nghiệp mới có thể đầu tư các
yếu tố đầu vào để thực hiện hoạt động sản xuất kinh doanh.
Trong thực tế có rất nhiều khái niệm về vốn, xuất phát từ cách nhìn nhận vốn từ
những góc độ khác nhau. Sự khái quát về phạm trù vốn thành phạm trù tư bản của
C.Mác đã bao hàm đầy đủ bản chất và tác dụng của vốn: “Vốn là giá trị mang lại
giá trị thặng dư, là một yếu tố đầu vào của quá trình sản xuất”.
Theo P.A Samuelson - nhà kinh tế học theo trường phái tân cổ điển: “Vốn là hàng
hoá được sản xuất ra để phục vụ cho quá trình sản xuất mới, là đầu vào của hoạt
động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp”.
Nhiều nhà kinh tế học khác lại cho rằng: “Vốn là một loại hàng hoá đặc biệt mà
quyền sử dụng vốn có thể tách rời quyền sở hữu vốn”
Có rất nhiều khái niệm về vốn nhưng khái niệm được chấp nhận rộng rãi nhất
là: “Vốn của doanh nghiệp là biểu hiện dưới hình thái giá trị của toàn bộ tài sản
hữu hình và tài sản vô hình được đầu tư vào kinh doanh nhằm mục đích tìm kiếm
lợi nhuận”.
Để sử dụng vốn có hiệu quả, doanh nghiệp cần phải hiểu thấu đáo các đặc trưng
của vốn.Vốn có những đặc trưng cơ bản sau:
- Vốn phải được biểu hiện bằng một lượng giá trị thực của những tài sản được sử
dụng để sản xuất ra một lượng giá trị sản phẩm khác
- Vốn phải được tích tụ và tập trung đến một lượng nhất định mới có thể phát huy
tác dụng để đầu tư vào sản xuất kinh doanh.
- Vốn được biểu hiện dưới hình thái tiền tệ, tuy nhiên tiền chỉ là dạng tiềm năng
của vốn. Tiền được gọi là vốn thì đồng tiền đó phải được vận động vì mục đích
sinh lợi.
- Vốn là hàng hoá đặc biệt, không thể tách rời quyền sở hữu và quyền sử dụng, vì
vậy các chủ thể tạm thời thừa vốn hoặc tạm thời thiếu vốn có thể thoả thuận để
thoả mãn nhu cầu của mình.
- Vốn không chỉ biểu hiện bằng tiền của những tài sản hữu hình mà còn được biểu
hiện bằng tiền của những tài sản vô hình.
- Vốn phải có giá trị về mặt thời gian. Nền kinh tế thị trường ảnh hưởng bởi rất
nhiều yếu tố như: lạm phát, khủng hoảng... mà sức mua của đồng tiền ở những thời
điểm khác nhau thì khác nhau.
- Vốn phải gắn với chủ sở hữu nhất định và được quản lý chặt chẽ.
Vốn của doanh nghiệp có thể được phân loại theo nhiều tiêu thức khác nhau. Với
mỗi tiêu thức, vốn sẽ được nhìn nhận và xem xét dưới mỗi góc độ khác nhau, từ đó
thấy được các hình thái vận động của vốn, đặc tính của vốn để sử dụng vốn có hiệu
quả.
Căn cứ theo đặc điểm luân chuyển của vốn: chia làm 2 loại: VCĐ và vốn lưu
động.
Vốn cố định của DN là một bộ phận của vốn SXKD, là khoản đầu tư ứng trước
hình thành nên TSCĐ của DN. Vì vậy quy mô VCĐ nhiều hay ít sẽ quyết định đến
quy mô của TSCĐ. VCĐ ảnh hưởng rất lớn đến trình độ trang bị kỹ thuật vật chất
và công nghệ, năng lực sản xuất kinh doanh của DN.
Vốn lưu động: Vốn lưu động là biểu hiện bằng tiển toàn bộ tài sản lưu động nhằm
đảm bảo cho quá trình sản xuất kinh doanh được diễn ra thường xuyên liên tục.
TSLĐ có đặc điểm gồm nhiều loại tồn tại ở nhiều khâu của quá trình sxkd và biến
động rất nhanh, do đó việc quản lý và sử dụng tài sản lưu động ảnh hưởng rất lớn
đến hiệu quả sxkd của DN. Sự vận động của TSLĐ được diễn ra theo qui trình nhất
định : T – H - Sx ….H’ - T’
Vốn lưu động gắn chặt với từng bước thực hiện của hoạt động sxkd, như vậy để sử
dụng VLĐ có hiệu quả thì phải căn cứ vào thực tế hoạt động sxkd, tiêu thụ sản
phẩm của DN để xây dựng một cơ cấu vốn hợp lý, tránh tình trạng ứ đọng vốn, hay
thiếu vốn.
