HỌCTẬPDỰATRÊNTHIẾTKẾCHOLỚPHỌCTIỂUHỌC
DESIGN-BASEDLEARNINGFORTHEELEMENTARY
CLASSROOM
LêChíNguyện
TrườngĐạihọcgiáodục,ĐHQGHàNội
LeChiNguyen
UniversityofEducation,VietnamNationalUniversity,Hanoi
Tómtắt:GiáodụcphổthôngViệtNamđangtrongquátrìnhchuyểnđổimụctiêuchươngtrìnhgiáo
dục,trongđócácnănglựcsángtạo,hợptácvàgiaotiếplànhữngnănglựccốtlõicầnpháttriểnởcác
cấphọc[1].Đãcókhánhiềunghiêncứuvềđổimớiphươngphápdayhọctheohướngtiếpcậnpháttriển
nănglựcngườihọc,cácnghiêncứuchorằng:nhữngkỹnăngquantrọngbaogồmtưduyphảnbiện,
nănglựcsángtạo,hợptácvàgiaotiếp...cầnđượcrènluyệnchotrẻemngaytừbậcTiểuhọc.Thốngkê
kếtquảnghiêncứuởnướcngoàiquanhiềuthậpniênchothấy,dạyhọcdựatrênthiếtkế(DBL),cóthể
hìnhthànhvàpháttriểnnhữngnày(Kolodner,J,2003).Nghiêncứunàygiớithiệuphươngpháphọctập
dựatrênthiếtkếnhưmộtphươngphápsưphạmđểhỗtrợtrẻemcónhữngkhácbiệttronghọctập.Dạy
thựcnghiệmlàkếtquảcủasựhợptácnghiêncứuvềhọctậpdựatrênthiếtkếtrongthờigian3tuần,với
hơn100họcsinhlớp4tạitrườngTiểuhọcFPTCầuGiấyHàNội–ViệtNam.Kếtquảthựcnghiệmlà
mộtphầncủanghiêncứunày.
Keywords:kĩnăng;Thiếtkế;Dạyhọcdựatrênthiếtkế;GiáodụcTiểuhọc.
Abstract:Vietnam'sgeneraleducationisintheprocessoftransformingitseducationalprogram
goals,inwhichcreativity,collaborationandcommunicationabilitiesarethecorecompetenciesthat
need to be developed atall levels [1]. There have been quite a few studies on innovating teaching
methods in the direction of developinglearner capacity. Studies show that important skills include
criticalthinking,creativity,collaborationandCommunication...needstobetrainedforchildrenright
from elementary school. Statistics of research results abroad over many decades show that design-
basedlearning(DBL)canformanddevelopthese(Kolodner,J,2003).Thisstudyintroducesdesign-
basedlearningasapedagogicalapproachtosupportchildrenwithlearningdierences.Experimental
teachingistheresultofcollaborativeresearchondesign-basedlearningovera3-weekperiod,with
morethan1004thgradestudentsatFPTCauGiayPrimarySchoolHanoi-Vietnam.Experimental
resultsarepartofthisstudy.
Keywords:skills;Design;Design-basedteaching;Primaryeducation.
Nhậnbài:10/12/2023 Phảnbiện:8/01/2024 Duyệtđăng:10/01/2024
DBL cũng như việc thiếu nguồn lực trong
cáctrường đạihọc giáo dụcdành chođào
tạogiáoviên,đólànhữngtrởngạichoviệc
1.GIỚITHIỆU
Hiệnnaycácchươngtrìnhđàotạogiáo
viênởViệtNamchưacósựcôngnhậnvề
ápdụngrộngrãihơnphươngphápdạyhọc
dựatrênthiếtkế.Vìvậy,cungcấpchogiáo
viênnhữngcôngcụlinhhoạtđểhọcóthể
sửdụngpháttriểncácdựánDBLcủariêng
mình,phùhợpvớinhucầulớphọccủahọ
làyêucầucótínhcấpthiết.Bằngcáchcung
cấpcácnguồnlựcchogiáoviênđểhỗtrợ
họ lập kế hoạch và phát triển các bài học
thiếtkếphùhợpvớichươngtrìnhgiảngdạy
vàmụctiêudạyhọctheochươnggiáodục
phổthôngtrình2018làmụcđíchcủanghiên
cứunày.Câuhỏiđặtrachonghiêncứulà:
Để tạo ra được sự khác biệt về thành tích
họctậpcủahọcsinhthìDBLởlớphọcTiểu
họcsẽthựchiệnnhưthếnào?Lợiíchcủa
DBLlàgì?DBLcóphùhợpvớidạyvàhọc
theomụctiêucủachươngtrìnhgiáodụcphổ
thôngmới(2018)haykhông?
2.CƠSỞLÍLUẬN
Học dựa trên thiết kế (Design-Based
Learning - DBL), học sinh được kết nối
nhữnggìđãhọcvớinhữngtháchthứctrong
thế giới thực và tạo ra các kết nối xuyên
suốt chươngtrình. DBLlà một chiến lược
hiệuquảđểtiếpcậnnhiềuđốitượngngười
họchơnsovớicácphươngphápgiảngdạy
truyềnthống(Kolodner,J,&cộngsự,2003)
[2].DBLđãthuhútsựquantâmcủacộng
đồnggiáodụcvàcácnhànghiêncứutrong
nhiều năm qua. Các nghiên cứu về DBL
thường tập trung vào việc khám phá hiệu
quả của phương pháp này trong việc nâng
caohiệusuấthọctậpvàpháttriểnkỹnăng
cho học sinh Hmelo-Silver, C. E. (2004).
Nghiêncứunàykhámphácáckếtquảhọc
tập của học sinh thông qua phương pháp
họcdựa trên vấnđề(PBL), một hìnhthức
củaDBL.Barak,M.,&Doppelt,Y.(2000),
nghiêncứuvềcáchthiếtkếphầnmềmgiáo
dụcdựatrênlýthuyếtxâydựng.Kolodner,
J.vàCộngsự(2003).Nghiêncứuápdụng
DBLtrongviệcgiảngdạykhoahọcchohọc
sinh trung học cơ sở; Fortus, D., và Cộng
sự. Nghiên cứu khám phá cách DBL có
thể tăng cườnghiệuquả học tập khoa học
chohọcsinh.Tissenbaum,M.,&Slotta,J.
D. (2017). Nghiên cứu xem xét mối quan
hệgiữatưduythiếtkếvàtưduyphêphán
trongviệcpháttriểnchươngtrìnhgiáodục
theohướngthiếtkếđadạnghóa.Thựctếdạy
họcchothấy,nhiệmvụkhókhăncủagiaó
viên hiệnnaylà phải dạychohọc sinh tất
cảnhữnggìhọcầnhọc,vànếuchúngtayêu
cầugiáo viêntíchhợptưduythiết kếvào
lớp học của họ, thì điều đó cần phải được
thựchiệntheocáchkếthợpviệcgiảngdạy
nàyvàocácmônhọcđãsẵncó.DBLsẽlàm
chochươngtrìnhgiảngdạytrởnênlinhhoạt
hơn để giúp giáo viên đổi mớivàcá nhân
hóaviệchọctậptốthơn;giảmbớttínhchất
quy định của chương trình giảng dạy hiện
hành;vàbồidươngcáckĩnănghọcngoại
khóa,hỗtrợviệchọctậpsuốtđời.Họcsinh
họctheoDBLkhôngphảitấtcảcácemhọc
theomộtcáchcáchgiốngnhưnhau...nếusử
dụngphươngphápdạyhọctruyềnthốngthì
gíaoviênkhôngthểtiếpcậnđượccùnglúc
vớinhiềuhọcsinhtronglớp,DBLsẽgiúp
chogiáoviênkhắcphụchạnchếnàyvàhọ
có thể tự do sáng tạo trong quá trình dạy
học(Carroll.D&cộngsự,2010)[3].DBL
đượcxâydựngdựạtrêntriếtlígiáodụccủa
John Dewey (1859-1952), John Dewey là
một trong những người tiên phong trong
việcpháttriểntriếtlýgiáodụcdựatrêntrải
nghiệm.Ôngđãđềxuấtrằnghọcsinhnên
đượcđặttrongtìnhhuốngthựctếvàđược
khuyếnkhíchthamgiatíchcựcđểhọcóthể
họcthôngquatrảinghiệmthựctế.Nhàtâm
lý học nổi tiếng Jerome Bruner (1979) đã
khẳngđịnhrằng:DBLlàmộtphươngpháp
thíchhợpđểcảithiệnkỹnăngthếkỷ21của
học sinh, nó là một trong những kỹ năng
đangcóđàtăngtrưởngtronggiáodụccộng
đồng.Sựnổi lêngầnđâytrongquanđiểm
chorằngcáchoạtđộngthiếtkếthúcđẩycác
kỹnăngcủathếkỷ21nhưhợptác,giaotiếp,
tưduyphảnbiệnvàsángtạo(Gordon,2011)
vàtưduytổnghợp,sựđồngcảm,trítưởng
tượng(Lee&Breitenburg,2010)đãtạora
phongtràotriểnkhaithiếtkếtronglớphọc.
Tuynhiên,nhữngnghiêncứunàytậptrung
vàocáclớphọcđạihọchơnlàgiáodụcphổ
thông. Nghiên cứu và áp dụng DBL trong
trườngphổthôngchỉmớibắtđầuđạtđược
kếtquảgầnđâyởHoaKỳ[4].
2.1.Họcdựatrênthiếtkế(DBL),làviệc
tíchhợpthiếtkếvàolớphọcnhưmộtphương
tiệnhỗtrợviệchọccácmônhọckhácnhau
để phát triển các khả năng bẩm sinh trong
việc giải quyết các vấn đề không rõ ràng,
trong thế giới thực(Fortus,D &Dershimer,
R.2004)[4].DBLcholớphọcTiểuhọclà
mộtphươngphápdạyvàhọcchứkhôngphải
làmộtmônhọcriêngbiệt;thiếtkếduytrìsự
pháttriểnnhậnthứctrongcácphươngthức
nhậnthứccụthể,mangtínhbiểutượng;DBL
mang lại cơ hội phát triển nhiều khả năng
trongtưduyvàgiaotiếpphingônngữ.học
sinhkhôngchỉhọctừsáchgiáotrìnhmàcòn
họctừquátrìnhthiếtkếvàthựchiệndựán.
Cácemcócơhộiápdụngkiếnthứctừnhiều
lĩnhvựckhácnhauđểgiảiquyếtvấnđềthực
tiễn. DBL là một phương pháp giảng dạy
sángtạo,trongđóhọcsinhthamgiavàoviệc
tạora,kiểmtravàsửađổicácmôhình,sản
phẩm,hoặcgiảiphápđểgiảiquyếtcácvấn
đềcụthể.DBLđềxuấtmộthướngtiếpcận
tích hợp giữa giáo dục và thiết kế, khuyến
khíchhọcsinhápdụngquátrìnhthiếtkếđể
giải quyết các vấn đề cụ thể; DBL khuyến
khíchhọcsinhpháttriểnnhiềukỹnăngquan
trọng,baogồmkỹnăngtưduysángtạo,kỹ
nănggiảiquyếtvấnđề,kỹnănghợptácvà
giaotiếp,vàkỹnăngphảnhồivàtựđánhgiá.
DBLcungcấpmộtgiảiphápthaythếmạnh
mẽchomôhìnhdạyhọctruyềnthốngbằng
cách vượt quá các thách thức học sinh tìm
câutrảlờichonhữngvấnđềphứctạpvàkhó
khăncónhiềugiảiphápkhảthivàbằngcách
thúcđẩykhảnăngcủahọcsinhđóngvaitrò
làtácnhânthayđổi.(Barak,M.,&Doppelt,
Y. 2000) [5]. DBL khuyến khích học sinh
suynghĩsángtạovàtìmkiếmgiảiphápđộc
đáo cho các vấn đềhọcầngiảiquyết. Học
sinhđượcápdụngkiếnthứcđãhọcvàothực
tế,giúphọhiểurõhơnvànhớlâuhơn.Khi
thamgiavàoviệcthiếtkếvàxâydựng,học
sinh cần phải sử dụng tư duy logic để giải
quyếtcácvấnđề.DBLthườngyêucầuhọc
sinhlàmviệcnhómđểhoànthànhcácdựán,
giúphọpháttriểnkỹnănggiaotiếpvàlàm
việcnhóm.Họcsinhkhôngchỉhọclýthuyết
màcòntạorasảnphẩmhoặcgiảiphápcóthể
đượcsửdụngtrongcộngđồng.[2]
2.2.ChutrìnhDBL:Mộtnhómcácnhà
nghiên cứu do Janet Kolodner dẫn đầu đã
xuất bản một loạt các Module mà họ đề
cập đến như Học theo Thiết kế vào cuối
những năm 1990 và đầu những năm 2000
(Kolodner, nd). Mô hình này của họ được
thiếtkếnhưmộtphươngphápdạyhọcsinh
cáckháiniệmkhoahọcđồngthờidạycácem
kỹnăngsuyluậnkhoahọc,dựán,giaotiếp
vàhợptác.MôhìnhcủaKolodnerlấyhọc
sinhlàmtrungtâmvàhọcsinhthựcsựlàm
côngviệccủanhàthiếtkế.TheoKolodner
khichúngtađềcậpđếnthiếtkế,chúngtađề
cậpđếnđầyđủcáchoạtđộngmàmộtnhà
thiếtkếchuyênnghiệpthamgiađểđạtđược
một thách thức thiết kế. Một nhà thiết kế
phảihiểutháchthứcvàmôitrườngmàgiải
phápcủanóphảihoạtđộngtốtNgườithiết
kếphảitạoracácýtưởng,tìmhiểucáckhái
niệmmớicầnthiếtđểđạtđượctháchthức
(đôikhithôngquađiềutracóhệthống),xây
dựngmôhìnhvàkiểmtrachúng,phântích
các giải pháp, suy nghĩ lại và sửa đổi các
ý tưởng và lặp lại cho đến khi tìm ra giải
pháp.Hơnnữa,cácnhàthiếtkếgiaotiếpvới
cộngsựvàcácbênliênquankhác,hợptác,
đưaracácquyếtđịnhsángsuốt,đồngthời
cầnphảithíchứngvớinhữngthayđổikhi
chúngphátsinhtheothờigian,cácModule
đượcthiếtkếsẵnchotrẻemởđộtuổiTiểu
học,cácbàihọchướngdẫnhọcsinhquaquá
trìnhthiếtkếđểtìmhiểucáckháiniệmkhoa
họcphùhợpvớilứatuổi.Trêncơsởtham
khảocácModulecủanhómKolodner,trong
nghiêncứunàysửdụngchutrìnhDBLtheo
(Fortus,2005)(hìnhvẽ1),chutrìnhđưara
chohọcsinhnhữngtháchthứctrongthếgiới
thựcvàhướngdẫnhọtrongquátrìnhthiết
kếđểxâydựnggiảiphápchonhữngthách
thứcnàythựchànhphùhợpvàcầnthiếtđể
xâydựngcáckỹnăngthựctếmàhọcóthể
traođổivớingườikhác môi trường trong
tươnglai.“Tấtcảnhữngkiếnthứckhoahọc
mới và kỹ năng giải quyết vấn đề đều đư
ợcxâydựngtrongbốicảnhthiếtkếcácđồ
tạotácnhưnhữngtrườnghợpcụthểđểgiải
quyếtcácvấnđềkhôngxácđịnh,cácvấnđề
trongthếgiớithực,”(Fortusetal.,2005,tr.
857)[4].Bảng1tómtắtcáchoạtđộngdạy
vàhọcDBL
Hoatđộngcủagiáoviên Hoạtđộngcủahọcsinh
Giáoviêntậptrungvàoviệchướngdẫn,hỗ
trợvàđịnhhìnhquátrìnhhọctậpcủahọcsinh
thôngquaviệcápdụngquytrìnhthiếtkếvào
giáodục.Hỗtrợvàđồnghànhcùnghọcsinh
trongquátrìnhhọctậpvàthựchiệncácdựán
thiếtkế,đảmbảorằnghọcóđủkiếnthức,kỹ
năngvàlòngtựtinđểthànhcông.
Họcsinhtậptrungvàoviệckhámphá,ng-
hiêncứuvàthựchiệncácdựánthiếtkếthực
tế.HSđóngvaitròlànhữngnhàthiếtkếvà
nhànghiêncứuchính,đảmnhậnquátrình
khámphá,phântích,thiếtkế,thựchiệnvà
đánhgiácácgiảipháphoặcmôhìnhdựa
trênnhiệmvụvàvấnđềđượcđặtra.
HĐ1.Xácđịnhmụctiêuvàyêucầu:
Xácđịnhrõmụctiêugiáodụcvàkỹnăng
màmuốnhọcsinhpháttriển.
Địnhrõyêucầucụthểchodựánhoặcvấn
đềmàhọcsinhsẽgiảiquyết.
Giớithiệudựánvàhướngdẫnchung:
Giớithiệudựánhoặcvấnđềthiếtkếcho
họcsinh.Cungcấphướngdẫnchungvàtài
nguyênbanđầuđểhọcsinhcóthểbắtđầu
tựtìmhiểuvànghiêncứu.
HĐ1:Xácđịnhvànghiêncứuvấnđề:
HSbắtđầubằngviệchiểurõvấnđềhoặc
nhiệmvụthiếtkếđượcđềra.
Thuthậpthôngtin:HStìmkiếmvàthu
thậpthôngtinliênquanđếnvấnđề,từcác
nguồnsách,bàiviết,phỏngvấn,haythậm
chílàquansáttrựctiếp.
HĐ2:Hỗtrợhọcsinhtrongquátrìnhng-
hiêncứuvàthiếtkế:
Hướngdẫnhọcsinhcáchtiếpcậnvàphân
tíchvấnđề.
Cungcấptàinguyên,côngcụvàkỹthuật
hỗtrợcầnthiết.
Theodõivàhỗtrợhọcsinhtrongquátrình
tìmkiếm,xácminhvàđánhgiáthôngtin.
HĐ2:Phântíchvàsuyluận:
Phântíchvấnđề:HSphântíchvàđánh
giácácthôngtinđãthuthập,nhậndiện
cácyếutốquantrọngvàcầnthiết.
Suyluậnvàđưaragiảthuyết:Dựatrên
thôngtinđãcó,họsuyluậnvàđưaracác
giảthuyết,giảiphápcóthểápdụngcho
vấnđề.
HĐ3:Khuyếnkhíchhợptácvàgiaotiếp:
Hỗtrợhọcsinhtổchứcvàthamgiavào
cáchoạtđộnghợptácnhóm.
Khuyếnkhíchhọcsinhgiaotiếp,chiasẻý
kiếnvàphảnhồivớinhau.
HĐ3:Thiếtkếvàlậpkếhoạch:
Xác định giải pháp: HS dựa trên giả
thuyếtvàthôngtinđãthuthậpđểthiếtkế
cácgiảipháphoặcmôhình.
Lậpkếhoạchthựchiện:HSlênkếhoạch
chitiếtvềcáchthựchiệnvàkiểmtragiải
pháphoặcmôhìnhcủamình.
HĐ4:Tổchứcchiasẻvàtriểnkhai:
Tổchứccácbuổitrìnhbày,triểnkhaihoặc
triểnlãmđểhọcsinhcóthểchiasẻvàtrình
bàydựáncủamình.
Khuyếnkhíchhọcsinhtiếptụcpháttriển
dựáncủamìnhvàápdụngkiếnthứcđã
họcvàothựctế.
HĐ4:Thựchiệnvàkiểmtra:
Thựchiệngiảipháp:HStiếnhànhthực
hiện giải pháp hoặc xây dựng mô hình
theokếhoạchđãđềra.
Kiểm tra và đánh giá: HS kiểm tra và
đánhgiáhiệuquảcủagiảipháphoặcmô
hình,sosánhvớicáctiêuchívàyêucầu
banđầu.
HĐ5:Đánhgiávàphảnhồi:
Theodõitiếntrìnhvàkếtquảcủahọcsinh
trongquátrìnhthiếtkế.
Cungcấpphảnhồixâydựngvàđánhgiá
địnhkỳđểhỗtrợhọcảithiệnvàhoànthiện
dựáncủamình.
HĐ5:Phảnhồivàđiềuchỉnh:
Nhận phản hồi: HS nhận phản hồi từ
giáoviên,đồnghọcvàcộngđồngvềgiải
pháphoặcmôhìnhcủamình.
Điềuchỉnhvàcảithiện:Dựatrênphản
hồi,họđiềuchỉnhvàcảithiệngiảipháp
hoặcmôhìnhcủamìnhđểđạtđượchiệu
suấttốthơn.
HĐ6:Tổngkếtvàđánhgiákếtquảcủadự
án,cảvềmặthọcthuậtvàkỹnăngcánhân
củahọcsinh.Đềxuấtcáccảitiếnvàphản
hồichoquátrìnhdạyvàhọctronglầntriển
khaitiếptheocủaDBL.
HĐ6:Chiasẻvàtriểnkhai:
Trìnhbàykếtquả:HStrìnhbàyvàchia
sẻvềquátrìnhvàkếtquảcủadựánvới
cộng đồng học thuật hoặc cộng đồng
rộnglớnhơn.Triểnkhaigiảipháp(nếu
cần): Nếu giải pháp có thể triển khai
trongthựctế,họtiếnhànhtriểnkhaivà
theodõihiệuquảcủanó.