HỌCTẬPDỰATRÊNTHIẾTKẾCHOLỚPHỌCTIỂUHỌC
DESIGN-BASEDLEARNINGFORTHEELEMENTARY
CLASSROOM
LêChíNguyện
TrườngĐạihọcgiáodục,ĐHQGHàNội
LeChiNguyen
UniversityofEducation,VietnamNationalUniversity,Hanoi
Tómtắt:GiáodụcphổthôngViệtNamđangtrongquátrìnhchuyểnđổimụctiêuchươngtrìnhgiáo
dục,trongđócácnănglựcsángtạo,hợptácvàgiaotiếplànhữngnănglựccốtlõicầnpháttriểnởcác
cấphọc[1].Đãcókhánhiềunghiêncứuvềđổimớiphươngphápdayhọctheohướngtiếpcậnpháttriển
nănglựcngườihọc,cácnghiêncứuchorằng:nhữngkỹnăngquantrọngbaogồmtưduyphảnbiện,
nănglựcsángtạo,hợptácvàgiaotiếp...cầnđượcrènluyệnchotrẻemngaytừbậcTiểuhọc.Thốngkê
kếtquảnghiêncứuởnướcngoàiquanhiềuthậpniênchothấy,dạyhọcdựatrênthiếtkế(DBL),cóthể
hìnhthànhvàpháttriểnnhữngnày(Kolodner,J,2003).Nghiêncứunàygiớithiệuphươngpháphọctập
dựatrênthiếtkếnhưmộtphươngphápsưphạmđểhỗtrợtrẻemcónhữngkhácbiệttronghọctập.Dạy
thựcnghiệmlàkếtquảcủasựhợptácnghiêncứuvềhọctậpdựatrênthiếtkếtrongthờigian3tuần,với
hơn100họcsinhlớp4tạitrườngTiểuhọcFPTCầuGiấyHàNội–ViệtNam.Kếtquảthựcnghiệmlà
mộtphầncủanghiêncứunày.
Keywords:kĩnăng;Thiếtkế;Dạyhọcdựatrênthiếtkế;GiáodụcTiểuhọc.
Abstract:Vietnam'sgeneraleducationisintheprocessoftransformingitseducationalprogram
goals,inwhichcreativity,collaborationandcommunicationabilitiesarethecorecompetenciesthat
need to be developed atall levels [1]. There have been quite a few studies on innovating teaching
methods in the direction of developinglearner capacity. Studies show that important skills include
criticalthinking,creativity,collaborationandCommunication...needstobetrainedforchildrenright
from elementary school. Statistics of research results abroad over many decades show that design-
basedlearning(DBL)canformanddevelopthese(Kolodner,J,2003).Thisstudyintroducesdesign-
basedlearningasapedagogicalapproachtosupportchildrenwithlearningdierences.Experimental
teachingistheresultofcollaborativeresearchondesign-basedlearningovera3-weekperiod,with
morethan1004thgradestudentsatFPTCauGiayPrimarySchoolHanoi-Vietnam.Experimental
resultsarepartofthisstudy.
Keywords:skills;Design;Design-basedteaching;Primaryeducation.
Nhậnbài:10/12/2023 Phảnbiện:8/01/2024 Duyệtđăng:10/01/2024
DBL cũng như việc thiếu nguồn lực trong
cáctrường đạihọc giáo dụcdành chođào
tạogiáoviên,đólànhữngtrởngạichoviệc
1.GIỚITHIỆU
Hiệnnaycácchươngtrìnhđàotạogiáo
viênởViệtNamchưacósựcôngnhậnvề
ápdụngrộngrãihơnphươngphápdạyhọc
dựatrênthiếtkế.Vìvậy,cungcấpchogiáo
viênnhữngcôngcụlinhhoạtđểhọcóthể
sửdụngpháttriểncácdựánDBLcủariêng
mình,phùhợpvớinhucầulớphọccủahọ
làyêucầucótínhcấpthiết.Bằngcáchcung
cấpcácnguồnlựcchogiáoviênđểhỗtrợ
họ lập kế hoạch và phát triển các bài học
thiếtkếphùhợpvớichươngtrìnhgiảngdạy
vàmụctiêudạyhọctheochươnggiáodục
phổthôngtrình2018làmụcđíchcủanghiên
cứunày.Câuhỏiđặtrachonghiêncứulà:
Để tạo ra được sự khác biệt về thành tích
họctậpcủahọcsinhthìDBLởlớphọcTiểu
họcsẽthựchiệnnhưthếnào?Lợiíchcủa
DBLlàgì?DBLcóphùhợpvớidạyvàhọc
theomụctiêucủachươngtrìnhgiáodụcphổ
thôngmới(2018)haykhông?
2.CƠSỞLÍLUẬN
Học dựa trên thiết kế (Design-Based
Learning - DBL), học sinh được kết nối
nhữnggìđãhọcvớinhữngtháchthứctrong
thế giới thực và tạo ra các kết nối xuyên
suốt chươngtrình. DBLlà một chiến lược
hiệuquảđểtiếpcậnnhiềuđốitượngngười
họchơnsovớicácphươngphápgiảngdạy
truyềnthống(Kolodner,J,&cộngsự,2003)
[2].DBLđãthuhútsựquantâmcủacộng
đồnggiáodụcvàcácnhànghiêncứutrong
nhiều năm qua. Các nghiên cứu về DBL
thường tập trung vào việc khám phá hiệu
quả của phương pháp này trong việc nâng
caohiệusuấthọctậpvàpháttriểnkỹnăng
cho học sinh Hmelo-Silver, C. E. (2004).
Nghiêncứunàykhámphácáckếtquảhọc
tập của học sinh thông qua phương pháp
họcdựa trên vấnđề(PBL), một hìnhthức
củaDBL.Barak,M.,&Doppelt,Y.(2000),
nghiêncứuvềcáchthiếtkếphầnmềmgiáo
dụcdựatrênlýthuyếtxâydựng.Kolodner,
J.vàCộngsự(2003).Nghiêncứuápdụng
DBLtrongviệcgiảngdạykhoahọcchohọc
sinh trung học cơ sở; Fortus, D., và Cộng
sự. Nghiên cứu khám phá cách DBL có
thể tăng cườnghiệuquả học tập khoa học
chohọcsinh.Tissenbaum,M.,&Slotta,J.
D. (2017). Nghiên cứu xem xét mối quan
hệgiữatưduythiếtkếvàtưduyphêphán
trongviệcpháttriểnchươngtrìnhgiáodục
theohướngthiếtkếđadạnghóa.Thựctếdạy
họcchothấy,nhiệmvụkhókhăncủagiaó
viên hiệnnaylà phải dạychohọc sinh tất
cảnhữnggìhọcầnhọc,vànếuchúngtayêu
cầugiáo viêntíchhợptưduythiết kếvào
lớp học của họ, thì điều đó cần phải được
thựchiệntheocáchkếthợpviệcgiảngdạy
nàyvàocácmônhọcđãsẵncó.DBLsẽlàm
chochươngtrìnhgiảngdạytrởnênlinhhoạt
hơn để giúp giáo viên đổi mớivàcá nhân
hóaviệchọctậptốthơn;giảmbớttínhchất
quy định của chương trình giảng dạy hiện
hành;vàbồidươngcáckĩnănghọcngoại
khóa,hỗtrợviệchọctậpsuốtđời.Họcsinh
họctheoDBLkhôngphảitấtcảcácemhọc
theomộtcáchcáchgiốngnhưnhau...nếusử
dụngphươngphápdạyhọctruyềnthốngthì
gíaoviênkhôngthểtiếpcậnđượccùnglúc
vớinhiềuhọcsinhtronglớp,DBLsẽgiúp
chogiáoviênkhắcphụchạnchếnàyvàhọ
có thể tự do sáng tạo trong quá trình dạy
học(Carroll.D&cộngsự,2010)[3].DBL
đượcxâydựngdựạtrêntriếtlígiáodụccủa
John Dewey (1859-1952), John Dewey là
một trong những người tiên phong trong
việcpháttriểntriếtlýgiáodụcdựatrêntrải
nghiệm.Ôngđãđềxuấtrằnghọcsinhnên
đượcđặttrongtìnhhuốngthựctếvàđược
khuyếnkhíchthamgiatíchcựcđểhọcóthể
họcthôngquatrảinghiệmthựctế.Nhàtâm
lý học nổi tiếng Jerome Bruner (1979) đã
khẳngđịnhrằng:DBLlàmộtphươngpháp
thíchhợpđểcảithiệnkỹnăngthếkỷ21của
học sinh, nó là một trong những kỹ năng
đangcóđàtăngtrưởngtronggiáodụccộng
đồng.Sựnổi lêngầnđâytrongquanđiểm
chorằngcáchoạtđộngthiếtkếthúcđẩycác
kỹnăngcủathếkỷ21nhưhợptác,giaotiếp,
tưduyphảnbiệnvàsángtạo(Gordon,2011)
vàtưduytổnghợp,sựđồngcảm,trítưởng
tượng(Lee&Breitenburg,2010)đãtạora
phongtràotriểnkhaithiếtkếtronglớphọc.
Tuynhiên,nhữngnghiêncứunàytậptrung
vàocáclớphọcđạihọchơnlàgiáodụcphổ
thông. Nghiên cứu và áp dụng DBL trong
trườngphổthôngchỉmớibắtđầuđạtđược
kếtquảgầnđâyởHoaKỳ[4].
2.1.Họcdựatrênthiếtkế(DBL),làviệc
tíchhợpthiếtkếvàolớphọcnhưmộtphương
tiệnhỗtrợviệchọccácmônhọckhácnhau
để phát triển các khả năng bẩm sinh trong
việc giải quyết các vấn đề không rõ ràng,
trong thế giới thực(Fortus,D &Dershimer,
R.2004)[4].DBLcholớphọcTiểuhọclà
mộtphươngphápdạyvàhọcchứkhôngphải
làmộtmônhọcriêngbiệt;thiếtkếduytrìsự
pháttriểnnhậnthứctrongcácphươngthức
nhậnthứccụthể,mangtínhbiểutượng;DBL
mang lại cơ hội phát triển nhiều khả năng
trongtưduyvàgiaotiếpphingônngữ.học
sinhkhôngchỉhọctừsáchgiáotrìnhmàcòn
họctừquátrìnhthiếtkếvàthựchiệndựán.
Cácemcócơhộiápdụngkiếnthứctừnhiều
lĩnhvựckhácnhauđểgiảiquyếtvấnđềthực
tiễn. DBL là một phương pháp giảng dạy
sángtạo,trongđóhọcsinhthamgiavàoviệc
tạora,kiểmtravàsửađổicácmôhình,sản
phẩm,hoặcgiảiphápđểgiảiquyếtcácvấn
đềcụthể.DBLđềxuấtmộthướngtiếpcận
tích hợp giữa giáo dục và thiết kế, khuyến
khíchhọcsinhápdụngquátrìnhthiếtkếđể
giải quyết các vấn đề cụ thể; DBL khuyến
khíchhọcsinhpháttriểnnhiềukỹnăngquan
trọng,baogồmkỹnăngtưduysángtạo,kỹ
nănggiảiquyếtvấnđề,kỹnănghợptácvà
giaotiếp,vàkỹnăngphảnhồivàtựđánhgiá.
DBLcungcấpmộtgiảiphápthaythếmạnh
mẽchomôhìnhdạyhọctruyềnthốngbằng
cách vượt quá các thách thức học sinh tìm
câutrảlờichonhữngvấnđềphứctạpvàkhó
khăncónhiềugiảiphápkhảthivàbằngcách
thúcđẩykhảnăngcủahọcsinhđóngvaitrò
làtácnhânthayđổi.(Barak,M.,&Doppelt,
Y. 2000) [5]. DBL khuyến khích học sinh
suynghĩsángtạovàtìmkiếmgiảiphápđộc
đáo cho các vấn đềhọcầngiảiquyết. Học
sinhđượcápdụngkiếnthứcđãhọcvàothực
tế,giúphọhiểurõhơnvànhớlâuhơn.Khi
thamgiavàoviệcthiếtkếvàxâydựng,học
sinh cần phải sử dụng tư duy logic để giải
quyếtcácvấnđề.DBLthườngyêucầuhọc
sinhlàmviệcnhómđểhoànthànhcácdựán,
giúphọpháttriểnkỹnănggiaotiếpvàlàm
việcnhóm.Họcsinhkhôngchỉhọclýthuyết
màcòntạorasảnphẩmhoặcgiảiphápcóthể
đượcsửdụngtrongcộngđồng.[2]
2.2.ChutrìnhDBL:Mộtnhómcácnhà
nghiên cứu do Janet Kolodner dẫn đầu đã
xuất bản một loạt các Module mà họ đề
cập đến như Học theo Thiết kế vào cuối
những năm 1990 và đầu những năm 2000
(Kolodner, nd). Mô hình này của họ được
thiếtkếnhưmộtphươngphápdạyhọcsinh
cáckháiniệmkhoahọcđồngthờidạycácem
kỹnăngsuyluậnkhoahọc,dựán,giaotiếp
vàhợptác.MôhìnhcủaKolodnerlấyhọc
sinhlàmtrungtâmvàhọcsinhthựcsựlàm
côngviệccủanhàthiếtkế.TheoKolodner
khichúngtađềcậpđếnthiếtkế,chúngtađề
cậpđếnđầyđủcáchoạtđộngmàmộtnhà
thiếtkếchuyênnghiệpthamgiađểđạtđược
một thách thức thiết kế. Một nhà thiết kế
phảihiểutháchthứcvàmôitrườngmàgiải
phápcủanóphảihoạtđộngtốtNgườithiết
kếphảitạoracácýtưởng,tìmhiểucáckhái
niệmmớicầnthiếtđểđạtđượctháchthức
(đôikhithôngquađiềutracóhệthống),xây
dựngmôhìnhvàkiểmtrachúng,phântích
các giải pháp, suy nghĩ lại và sửa đổi các
ý tưởng và lặp lại cho đến khi tìm ra giải
pháp.Hơnnữa,cácnhàthiếtkếgiaotiếpvới
cộngsựvàcácbênliênquankhác,hợptác,
đưaracácquyếtđịnhsángsuốt,đồngthời
cầnphảithíchứngvớinhữngthayđổikhi
chúngphátsinhtheothờigian,cácModule
đượcthiếtkếsẵnchotrẻemởđộtuổiTiểu
học,cácbàihọchướngdẫnhọcsinhquaquá
trìnhthiếtkếđểtìmhiểucáckháiniệmkhoa
họcphùhợpvớilứatuổi.Trêncơsởtham
khảocácModulecủanhómKolodner,trong
nghiêncứunàysửdụngchutrìnhDBLtheo
(Fortus,2005)(hìnhvẽ1),chutrìnhđưara
chohọcsinhnhữngtháchthứctrongthếgiới
thựcvàhướngdẫnhọtrongquátrìnhthiết
kếđểxâydựnggiảiphápchonhữngthách
thứcnàythựchànhphùhợpvàcầnthiếtđể
xâydựngcáckỹnăngthựctếmàhọcóthể
traođổivớingườikhác môi trường trong
tươnglai.“Tấtcảnhữngkiếnthứckhoahọc
mới và kỹ năng giải quyết vấn đề đều đư
ợcxâydựngtrongbốicảnhthiếtkếcácđồ
tạotácnhưnhữngtrườnghợpcụthểđểgiải
quyếtcácvấnđềkhôngxácđịnh,cácvấnđề
trongthếgiớithực,”(Fortusetal.,2005,tr.
857)[4].Bảng1tómtắtcáchoạtđộngdạy
vàhọcDBL
Hoatđộngcủagiáoviên Hoạtđộngcủahọcsinh
Giáoviêntậptrungvàoviệchướngdẫn,hỗ
trợvàđịnhhìnhquátrìnhhọctậpcủahọcsinh
thôngquaviệcápdụngquytrìnhthiếtkếvào
giáodục.Hỗtrợvàđồnghànhcùnghọcsinh
trongquátrìnhhọctậpvàthựchiệncácdựán
thiếtkế,đảmbảorằnghọcóđủkiếnthức,kỹ
năngvàlòngtựtinđểthànhcông.
Họcsinhtậptrungvàoviệckhámphá,ng-
hiêncứuvàthựchiệncácdựánthiếtkếthực
tế.HSđóngvaitròlànhữngnhàthiếtkếvà
nhànghiêncứuchính,đảmnhậnquátrình
khámphá,phântích,thiếtkế,thựchiệnvà
đánhgiácácgiảipháphoặcmôhìnhdựa
trênnhiệmvụvàvấnđềđượcđặtra.
HĐ1.Xácđịnhmụctiêuvàyêucầu:
Xácđịnhrõmụctiêugiáodụcvàkỹnăng
màmuốnhọcsinhpháttriển.
Địnhrõyêucầucụthểchodựánhoặcvấn
đềmàhọcsinhsẽgiảiquyết.
Giớithiệudựánvàhướngdẫnchung:
Giớithiệudựánhoặcvấnđềthiếtkếcho
họcsinh.Cungcấphướngdẫnchungvàtài
nguyênbanđầuđểhọcsinhcóthểbắtđầu
tựtìmhiểuvànghiêncứu.
HĐ1:Xácđịnhvànghiêncứuvấnđề:
HSbắtđầubằngviệchiểurõvấnđềhoặc
nhiệmvụthiếtkếđượcđềra.
Thuthậpthôngtin:HStìmkiếmvàthu
thậpthôngtinliênquanđếnvấnđề,từcác
nguồnsách,bàiviết,phỏngvấn,haythậm
chílàquansáttrựctiếp.
HĐ2:Hỗtrợhọcsinhtrongquátrìnhng-
hiêncứuvàthiếtkế:
Hướngdẫnhọcsinhcáchtiếpcậnvàphân
tíchvấnđề.
Cungcấptàinguyên,côngcụvàkỹthuật
hỗtrợcầnthiết.
Theodõivàhỗtrợhọcsinhtrongquátrình
tìmkiếm,xácminhvàđánhgiáthôngtin.
HĐ2:Phântíchvàsuyluận:
Phântíchvấnđề:HSphântíchvàđánh
giácácthôngtinđãthuthập,nhậndiện
cácyếutốquantrọngvàcầnthiết.
Suyluậnvàđưaragiảthuyết:Dựatrên
thôngtinđãcó,họsuyluậnvàđưaracác
giảthuyết,giảiphápcóthểápdụngcho
vấnđề.
HĐ3:Khuyếnkhíchhợptácvàgiaotiếp:
Hỗtrợhọcsinhtổchứcvàthamgiavào
cáchoạtđộnghợptácnhóm.
Khuyếnkhíchhọcsinhgiaotiếp,chiasẻý
kiếnvàphảnhồivớinhau.
HĐ3:Thiếtkếvàlậpkếhoạch:
Xác định giải pháp: HS dựa trên giả
thuyếtvàthôngtinđãthuthậpđểthiếtkế
cácgiảipháphoặcmôhình.
Lậpkếhoạchthựchiện:HSlênkếhoạch
chitiếtvềcáchthựchiệnvàkiểmtragiải
pháphoặcmôhìnhcủamình.
HĐ4:Tổchứcchiasẻvàtriểnkhai:
Tổchứccácbuổitrìnhbày,triểnkhaihoặc
triểnlãmđểhọcsinhcóthểchiasẻvàtrình
bàydựáncủamình.
Khuyếnkhíchhọcsinhtiếptụcpháttriển
dựáncủamìnhvàápdụngkiếnthứcđã
họcvàothựctế.
HĐ4:Thựchiệnvàkiểmtra:
Thựchiệngiảipháp:HStiếnhànhthực
hiện giải pháp hoặc xây dựng mô hình
theokếhoạchđãđềra.
Kiểm tra và đánh giá: HS kiểm tra và
đánhgiáhiệuquảcủagiảipháphoặcmô
hình,sosánhvớicáctiêuchívàyêucầu
banđầu.
HĐ5:Đánhgiávàphảnhồi:
Theodõitiếntrìnhvàkếtquảcủahọcsinh
trongquátrìnhthiếtkế.
Cungcấpphảnhồixâydựngvàđánhgiá
địnhkỳđểhỗtrợhọcảithiệnvàhoànthiện
dựáncủamình.
HĐ5:Phảnhồivàđiềuchỉnh:
Nhận phản hồi: HS nhận phản hồi từ
giáoviên,đồnghọcvàcộngđồngvềgiải
pháphoặcmôhìnhcủamình.
Điềuchỉnhvàcảithiện:Dựatrênphản
hồi,họđiềuchỉnhvàcảithiệngiảipháp
hoặcmôhìnhcủamìnhđểđạtđượchiệu
suấttốthơn.
HĐ6:Tổngkếtvàđánhgiákếtquảcủadự
án,cảvềmặthọcthuậtvàkỹnăngcánhân
củahọcsinh.Đềxuấtcáccảitiếnvàphản
hồichoquátrìnhdạyvàhọctronglầntriển
khaitiếptheocủaDBL.
HĐ6:Chiasẻvàtriểnkhai:
Trìnhbàykếtquả:HStrìnhbàyvàchia
sẻvềquátrìnhvàkếtquảcủadựánvới
cộng đồng học thuật hoặc cộng đồng
rộnglớnhơn.Triểnkhaigiảipháp(nếu
cần): Nếu giải pháp có thể triển khai
trongthựctế,họtiếnhànhtriểnkhaivà
theodõihiệuquảcủanó.
