76
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG Nguyễn Thị Thanh Tâm và ctv.
*Email: nguyenthithanhtam@hvu.edu.vn
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG
Tập 11, Số 2 (2025): 76 - 82
HUNG VUONG UNIVERSITY
JOURNAL OF SCIENCE AND TECHNOLOGY
Vol. 11, No. 2 (2025): 76 - 82
Email: tapchikhoahoc@hvu.edu.vn Website: www.jst.hvu.edu.vn
THỰC TRẠNG XÂY DỰNG VÀ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM
TRONG MÔN TOÁN LỚP 5 Ở MỘT SỐ TRƯỜNG TIỂU HỌC
TỈNH PHÚ THỌ
Nguyễn Thị Thanh Tâm1*, Phùng Ngọc Bích1, Nguyễn Thị Định2
1 Khoa Giáo dục Tiểu học và Mầm non, Trường Đại học Hùng Vương, Phú Thọ
2 Khoa Khoa học tự nhiên, Trường Đại học Hùng Vương, Phú Thọ
Ngày nhận bài: 03/03/2025; Ngày chỉnh sửa: 22/03/2025; Ngày duyệt đăng: 31/03/2025
DOI: https://doi.org/10.59775/1859-3968.260
Tóm tắt
Nghiên cứu thực trạng xây dựng và tổ chức hoạt động trải nghiệm trong môn Toán lớp 5 ở một số trường
tiểu học tỉnh Phú Thọ chúng tôi thấy rằng: một bộ phận giáo viên đã có nhận thức tích cực về vai trò của
hoạt động trải nghiệm, nhưng vẫn còn nhiều giáo viên chưa thực sự nắm bắt được tầm quan trọng của phương
pháp này; mức độ sẵn sàng triển khai các hoạt động trải nghiệm vào thực tiễn giảng dạy còn nhiều hạn chế và
các hoạt động được tổ chức chưa thực sự hiệu quả, chưa thực sự tạo được hứng thú cho học sinh tham gia. Điều
này cho thấy sự cần thiết phải tiếp tục nâng cao năng lực chuyên môn và đổi mới phương pháp giảng dạy cho
đội ngũ giáo viên.
Từ khóa: Hoạt động trải nghiệm, môn Toán lớp 5, thực trạng, tỉnh Phú Thọ.
1. Đặt vấn đề
Trong xu thế đổi mới căn bản và toàn
diện giáo dục hiện nay, việc tổ chức các hoạt
động trải nghiệm trong dạy học được xem
là một trong những định hướng quan trọng
nhằm phát triển năng lực và phẩm chất cho
người học. Đặc biệt, đối với môn Toán lớp 5
- một lớp học có nhiều kiến thức trừu tượng
và phức tạp - thì việc tổ chức các hoạt động
trải nghiệm càng trở nên cấp thiết, góp phần
giúp học sinh hình thành kiến thức một cách
tự nhiên và bền vững [1]. Tại tỉnh Phú Thọ,
công tác đổi mới phương pháp dạy học theo
hướng phát triển năng lực người học đã và
đang được các cấp quản lý giáo dục quan tâm
chỉ đạo. Tuy nhiên, việc xây dựng và tổ chức
các hoạt động trải nghiệm trong môn Toán
lớp 5 ở các trường tiểu học vẫn còn gặp nhiều
khó khăn, hạn chế. Nhiều giáo viên còn lúng
túng trong việc thiết kế và tổ chức các hoạt
động trải nghiệm phù hợp với từng nội dung
bài học và đặc điểm tâm sinh lý của học sinh
lớp 5. Hơn nữa, hiện nay chưa có một nghiên
cứu cụ thể nào về thực trạng xây dựng và tổ
chức hoạt động trải nghiệm tại tỉnh Phú Thọ.
77
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG Tập 11, Số 2 (2025): 76 - 82
Xuất phát từ thực tiễn trên, việc nghiên
cứu thực trạng xây dựng và tổ chức hoạt
động trải nghiệm trong môn Toán lớp 5 ở các
trường tiểu học tỉnh Phú Thọ là việc làm cần
thiết. Kết quả nghiên cứu sẽ là cơ sở để đề
xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả tổ chức
hoạt động trải nghiệm, góp phần đổi mới
phương pháp dạy học môn Toán theo hướng
phát triển năng lực người học tại các trường
tiểu học trong tỉnh.
2. Phương pháp nghiên cứu
Để đánh giá thực trạng xây dựng và thiết
kế hoạt động trải nghiệm trong môn Toán ở
một số trường Tiểu học ở tỉnh Phú Thọ ngoài
phương pháp nghiên cứu lý luận để xác định
cơ sở lý thuyết về hoạt động trải nghiệm nói
chung và hoạt động trải nghiệm trong môn
Toán nói riêng. Chúng tôi sử dụng kết hợp
các phương pháp điều tra bằng bảng hỏi,
phương pháp chuyên gia nhằm xây dựng
công cụ nghiên cứu, phương pháp phỏng
vấn, phương pháp thống kê toán học. Trong
đó phương pháp điều tra bằng bảng hỏi là
phương pháp chính.
3. Kết quả nghiên cứu và thảo luận
3.1. Một số vấn đề về hoạt động trải nghiệm
trong môn Toán ở Tiểu học
3.1.1. Khái niệm về hoạt động trải nghiệm
Theo chương trình giáo dục phổ thông
2018, hoạt động trải nghiệm (HĐTN) là hoạt
động giáo dục do nhà giáo dục tổ chức và
hướng dẫn thực hiện, tạo cơ hội cho học sinh
tiếp xúc trực tiếp, thể nghiệm các cảm xúc tích
cực, khai thác những kinh nghiệm đã có và
huy động tổng hợp kiến thức, kỹ năng của các
môn học để thực hiện những nhiệm vụ được
giao hoặc giải quyết những vấn đề của thực
tiễn đời sống nhà trường, gia đình, xã hội phù
hợp với lứa tuổi [5]. Thông qua đó, chuyển
hóa những kinh nghiệm đã trải qua thành tri
thức mới, hiểu biết mới, kỹ năng mới, góp
phần phát huy tiền năng sáng tạo và khả năng
thích ứng với cuộc sống, môi trường.
Học tập thông qua trải nghiệm là học tập
thông qua sự phản ánh về việc làm, thường
tương phản với học vẹt, sách giáo khoa. Khi
tổ chức HĐTN cho học sinh tiểu học, không
nhất thiết phải là hoạt động quy mô lớn, ở
ngoài trời,... mới được gọi là trải nghiệm.
Khi học sinh trực tiếp tham gia vào các hoạt
động trên lớp học, được tương tác với con
người, sự vật, được làm những cái mới mẻ
mà trước đó chưa từng làm, chưa từng nói,
qua đó lấy được kinh nghiệm cho bản thân
cũng là trải nghiệm [4]. Thêm vào đó, không
phải khi học sinh hoạt động chân tay, chạy
nhảy... mới gọi là trải nghiệm. Việc các em
tư duy, động não về những cái chưa biết, cái
mới cũng được cho là trải nghiệm. Từ quan
điểm này khi tổ chức hoạt động trải nghiệm
cho học sinh, giáo viên không nên cứng nhắc
về thời gian, địa điểm hay quy mô thực hiện.
3.1.2. Hoạt động trải nghiệm trong môn Toán
ở Tiểu học
Hoạt động trải nghiệm trong môn Toán ở
Tiểu học là hình thức tổ chức dạy học tích cực,
trong đó học sinh được trực tiếp tham gia vào
quá trình khám phá và học tập thông qua các
hoạt động thực hành, trải nghiệm thực tế [2].
Đây là phương pháp giúp học sinh tiếp thu kiến
thức một cách tự nhiên, gắn liền với cuộc sống
hàng ngày và phát triển tư duy toán học. Trong
quá trình tổ chức hoạt động trải nghiệm, giáo
viên đóng vai trò là người hướng dẫn, tạo môi
trường và điều kiện để học sinh tự khám phá,
tìm tòi và xây dựng kiến thức. Các hoạt động
có thể được tổ chức dưới nhiều hình thức đa
dạng như: trò chơi học tập, thực hành đo đếm,
làm việc nhóm giải quyết vấn đề, hay các dự án
học tập mini.
Thông qua hoạt động trải nghiệm, học
sinh không chỉ nắm vững kiến thức toán
78
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG Nguyễn Thị Thanh Tâm và ctv.
học cơ bản mà còn phát triển các kỹ năng
quan trọng như: kỹ năng quan sát, kỹ năng
tư duy logic, kỹ năng giải quyết vấn đề, kỹ
năng làm việc nhóm và kỹ năng giao tiếp [5].
Điều này giúp tạo nên những giờ học toán
sinh động, hấp dẫn và có ý nghĩa với học sinh
tiểu học. Việc tổ chức hoạt động trải nghiệm
cần được thiết kế phù hợp với lứa tuổi, đảm
bảo tính vừa sức và gắn liền với mục tiêu bài
học. Đồng thời, cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng
về không gian, thời gian, phương tiện và đồ
dùng dạy học để đạt hiệu quả cao nhất.
3.2. Thực trạng xây dựng và tổ chức hoạt
động trải nghiệm trong dạy học môn Toán ở
một số trường Tiểu học tỉnh Phú Thọ
3.2.1. Khái quát chung về khảo sát
- Mục đích khảo sát: Tìm hiểu thực trạng
xây dựng và tổ chức hoạt động trải nghiệm
trong dạy học môn Toán ở một số trường
Tiểu học tỉnh Phú Thọ. Phân tích những khó
khăn của giáo viên (GV) trong quá trình tổ
chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học
môn Toán ở trường Tiểu học.
- Nội dung khảo sát:
* Về phía GV: Mức độ quan tâm, mức độ
sẵn sàng, nhận thức, mức độ thường xuyên
và những khó khăn trong công tác thiết kế và
tổ chức hoạt động trải nghiệm của giáo viên.
* Về phía học sinh (HS): Tìm hiểu mức
độ mong muốn của HS với việc tổ chức hoạt
động học tập trải nghiệm trong môn Toán;
Mức độ được tham gia các HĐTN trong quá
trình học môn Toán lớp 5.
- Một số phương pháp khảo sát chính:
Phương pháp điều tra, phương pháp quan sát,
phương pháp phỏng vấn, thống kê toán học.
- Đối tượng khảo sát: Gồm 350 HS Tiểu
học và 60 GV dạy toán thuộc 7 trường Tiểu
học tỉnh Phú Thọ, gồm: Trường Tiểu học Tân
Dân, TP. Việt Trì, Trường Tiểu học Minh
Nông, TP. Việt Trì; Trường phổ thông Chất
lượng cao Hùng Vương, TP. Việt Trì; Trường
Tiểu học Tiên Du, huyện Phù Ninh, Trường
Tiểu học Bình Phú, huyện Phù Ninh, Trường
Tiểu học Trường Thịnh, TX. Phú Thọ,
Trường Tiểu học Hùng Vương, TX Phú Thọ.
- Thời gian khảo sát: 01/2025 - 02/2025.
3.2.2. Kết quả khảo sát
Trên cơ sở nghiên cứu nội dung và yêu
cầu cần đạt về chương trình hoạt động thực
hành và trải nghiệm trong môn Toán đối với
học sinh cấp Tiểu học được quy định trong
chương trình 2018. Khi khảo sát về thực
trạng về mức độ quan tâm của GV đối với
việc tổ chức và thiết kế các hoạt động trải
nghiệm trong dạy học môn Toán, chúng tôi
thu được kết quả ở Bảng 1 sau:
Bảng 1. Mức độ quan tâm của GV đối với việc tổ
chức và thiết kế các hoạt động trải nghiệm trong
dạy học môn Toán
STT Mức độ quan tâm Số lượng Tỷ lệ
1 Rất quan tâm 50 83,3%
2 Quan tâm 8 13,3%
3 Bình thường 2 3,4%
4 Không quan tâm 0 0%
Kết quả khảo sát cho thấy phần lớn GV
(83,3%) dạy lớp 5 quan tâm đến việc tổ chức
các hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn
Toán. Điều này phản ánh xu hướng tích cực
khi đa số giáo viên sẵn sàng tiếp cận, nghiên
cứu và triển khai hoạt động trải nghiệm vào
giảng dạy.
Tuy nhiên, do đây là một nội dung mới
trong chương trình, nhiều GV vẫn còn băn
khoăn và mong muốn có thêm cơ hội tìm hiểu
để áp dụng hiệu quả. Đặc biệt, khi xem xét mức
độ sẵn sàng tổ chức các hoạt động trải nghiệm
toán học theo hai hình thức: cho HS vận dụng
kiến thức toán học vào thực tiễn qua các chủ đề
liên môn và tổ chức hoạt động ngoài giờ chính
khóa, chúng tôi thu được kết quả sau:
79
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG Tập 11, Số 2 (2025): 76 - 82
Hình 1. Mức độ sẵn sàng thiết kế và tổ chức các
hoạt động trải nghiệm trong dạy học Toán
Kết quả khảo sát cho thấy, mặc dù phần
lớn giáo viên tiểu học đã nhận thức được vai
trò quan trọng của việc thiết kế và tổ chức
các hoạt động trải nghiệm trong dạy học
Toán lớp 5, nhưng mức độ sẵn sàng thực hiện
vẫn còn hạn chế. Chỉ có 15% giáo viên cảm
thấy rất sẵn sàng, trong khi hơn một nửa số
giáo viên (55%) vẫn còn băn khoăn khi triển
khai hoạt động này.
Điều này phản ánh thực tế rằng giáo viên
có nhu cầu được hướng dẫn, hỗ trợ về chuyên
môn để nâng cao sự tự tin trong việc thiết kế
và tổ chức các hoạt động trải nghiệm. Do đó,
chúng tôi tiếp tục khảo sát để tìm hiểu sâu
hơn về nhận thức của giáo viên đối với hoạt
động trải nghiệm trong dạy học Toán lớp 5.
Bảng 2. Nhận thức của GV về hoạt động trải
nghiệm trong dạy học
STT
Nhận thức của GV
về hoạt động trải nghiệm trong
dạy học
Số
lượng Tỷ lệ
1
Là hình thức tổ chức cho HS
tham gia các hoạt động tham
quan dã ngoại.
915%
2
Là hình thức học tập HS được
trực tiếp trải nghiệm, tham gia
vào các hoạt động.
38 63,3%
3
Là hoạt động ngoại khóa sau giờ
lên lớp, nhằm bổ sung hỗ trợ các
hoạt động học tập trên lớp.
610%
4Cũng chính là hoạt động ngoại
khóa. 711,7%
Kết quả khảo sát cho thấy, mặc dù phần
lớn giáo viên (63,3%) có nhận thức đúng về
bản chất của hoạt động trải nghiệm trong dạy
học, nhưng vẫn có một bộ phận không nhỏ
giáo viên (11,7%) xem đây chủ yếu là hoạt
động ngoại khóa hoặc tham quan, dã ngoại.
Điều này cho thấy vẫn còn sự nhầm lẫn giữa
hoạt động trải nghiệm và các hình thức tổ
chức hoạt động ngoài giờ chính khóa.
Nguyên nhân có thể xuất phát từ việc nhiều
giáo viên đã được tiếp cận với khái niệm hoạt
động trải nghiệm thông qua các đợt tập huấn
thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông
2018, nhưng chưa có cơ hội trực tiếp thiết kế và
triển khai trong thực tế. Đồng thời, thời lượng
dành cho hoạt động trải nghiệm trong chương
trình bồi dưỡng giáo viên còn hạn chế, khiến
họ chưa có đủ kiến thức và kỹ năng để áp dụng
hiệu quả trong dạy học Toán.
Bảng 3. Nhận thức của GV về tầm quan trọng của
tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học
STT
Mức độ quan trọng của việc
tổ chức HĐTN trong môn
Toán lớp 5
Số
lượng Tỷ lệ
1 Rất quan trọng 10 16,7%
2 Quan trọng 16 26,7%
3 Bình thường 28 46,6%
4 Không quan trọng 6 10%
Qua kết quả khảo sát, nhận thức của giáo
viên về hoạt động trải nghiệm trong dạy học
Toán lớp 5 đang ở giai đoạn chuyển biến. Với
43,4% giáo viên đánh giá ở mức quan trọng
và rất quan trọng, cho thấy sự chấp nhận dần
của đội ngũ giáo viên đối với phương pháp
giảng dạy mới. Tuy nhiên, con số 46,6% ở
mức độ “bình thường” và 10% “không quan
trọng” cho thấy vẫn còn nhiều thách thức
trong việc nâng cao nhận thức và kỹ năng
triển khai hoạt động trải nghiệm. Điều này
đòi hỏi các nhà quản lý giáo dục cần có chiến
lược đào tạo, tập huấn và hỗ trợ giáo viên
một cách hiệu quả hơn, nhằm giúp các giảng
viên nắm bắt và vận dụng phương pháp này
một cách chủ động và sáng tạo trong quá
trình giảng dạy.
80
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG Nguyễn Thị Thanh Tâm và ctv.
Hình 2. Mức độ thường xuyên tổ chức các hoạt động trải nghiệm trong dạy học Toán lớp 5
Kết quả khảo sát cho thấy chỉ có một số
ít giáo viên (6,7%) tổ chức hoạt động trải
nghiệm một cách thường xuyên trong dạy
học Toán lớp 5. Trong khi đó, phần lớn giáo
viên (66,7%) chỉ hiếm khi triển khai hoạt
động này và 10% giáo viên cho biết họ chưa
từng tổ chức hoạt động trải nghiệm trong quá
trình giảng dạy.
Điều này phản ánh thực tế rằng mặc dù
giáo viên nhận thức được tầm quan trọng của
hoạt động trải nghiệm, nhưng việc triển khai
trong thực tế còn nhiều hạn chế. Để tìm hiểu
nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, chúng
tôi đã tiến hành khảo sát nhằm xác định
những khó khăn mà giáo viên gặp phải trong
quá trình thiết kế và tổ chức hoạt động trải
nghiệm trong dạy học Toán lớp 5, từ đó thu
thập được các kết quả sau:
Bảng 5. Những khó khăn của GV khi thiết kế, tổ
chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn
Toán lớp 5
STT Những khó khăn Số
lượng Tỷ lệ
1Nội dung môn Toán lớp 5 nhiều
và khó để thiết kế HĐTN. 38 63,3%
2Thời lượng của tiết học không
đủ để tổ chức HĐTN. 50 83,3%
3
Phương tiện, thiết bị đồ dùng
dạy học Toán lớp 5 có thể
phục vụ cho HĐTN.
42 70%
4Đối tượng HS trong một lớp
không đồng đều. 35 58,3%
5
Chưa được trang bị kiến thức,
lý luận, kỹ năng sư phạm về
thiết kế và tổ chức các HĐTN
trong dạy học môn Toán.
52 86,7%
Kết quả khảo sát cho thấy 63,3% giáo
viên nhận định rằng nội dung môn Toán lớp
5 khá phức tạp, khiến việc thiết kế hoạt động
trải nghiệm trở nên khó khăn. Bên cạnh đó,
83,3% giáo viên cho rằng hạn chế về thời
lượng tiết học là một rào cản lớn trong việc
tổ chức các hoạt động này.
Ngoài ra, 58,3% giáo viên cho rằng sự
chênh lệch về năng lực học tập của học sinh
trong lớp cũng gây khó khăn khi triển khai
hoạt động trải nghiệm. Đặc biệt, 86,7% giáo
viên thừa nhận rằng họ chưa được trang bị
đầy đủ kiến thức, kỹ năng sư phạm cần thiết
để thiết kế và tổ chức hoạt động trải nghiệm
trong môn Toán. Kết quả trao đổi trực tiếp
với giáo viên cũng cho thấy nhu cầu thực tế
của họ trong việc được đào tạo bài bản và
có cơ hội tham gia trực tiếp vào quá trình
thiết kế, tổ chức hoạt động trải nghiệm để
hiểu sâu hơn về phương pháp này. Ngoài ra,
có tới 70% giáo viên mong muốn được hỗ trợ
về cơ sở vật chất, thiết bị dạy học phù hợp để
tổ chức hoạt động trải nghiệm hiệu quả hơn.
Những kết quả trên hoàn toàn phù hợp với
các khảo sát trước đó về mức độ quan tâm,
mức độ sẵn sàng cũng như những khó khăn
mà giáo viên gặp phải trong việc triển khai
hoạt động trải nghiệm trong dạy học Toán
lớp 5.
Đối với HS, chúng tôi điều tra mức độ
mong muốn của học sinh về tham gia các
hoạt động trải nghiệm trong môn Toán lớp 5.