63
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG Tập 11, Số 3 (2025): 63 - 70
*Email: nguyenthithanhtuyen@hvu.edu.vn
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG
Tập 11, Số 3 (2025): 63 - 70
HUNG VUONG UNIVERSITY
JOURNAL OF SCIENCE AND TECHNOLOGY
Vol. 11, No. 3 (2025): 63 - 70
Email: tapchikhoahoc@hvu.edu.vn Website: www.jst.hvu.edu.vn
THỰC TRẠNG VIỆC SỬ DỤNG TRÒ CHƠI DÂN GIAN HỖ TRỢ HỌC SINH
GẶP KHÓ KHĂN TRONG HỌC TOÁN Ở TIỂU HỌC
Nguyễn Thị Thanh Tuyên1*, Đào Thái Lai2
1Khoa Khoa học tự nhiên, Trường Đại học Hùng Vương, Phú Thọ
2Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, Hà Nội
Ngày nhận bài: 29/4/2025; Ngày chỉnh sửa: 26/5/2025; Ngày duyệt đăng: 02/6/2025
DOI: https://doi.org/10.59775/1859-3968.289
Tóm tắt
Trò chơi dân gian là loại hình giải trí gắn liền với đời sống văn hóa và phong tục tập quán của dân tộc. Với
đặc điểm dễ chơi, dễ nhớ, gần gũi, phù hợp với nhiều lứa tuổi, trò chơi dân gian không chỉ mang giá trị giải
trí mà còn tăng cường hứng thú học tập cho học sinh. Nhiều nghiên cứu đã cho thấy, việc tích hợp trò chơi dân
gian vào dạy học môn toán, đặc biệt dạy học cho học sinh gặp khó khăn trong học toán, thể tạo ra những
chuyển biến tích cực. Bài báo này trình bày kết quả khảo sát 205 giáo viên tại 9 trường tiểu học ở tỉnh Phú Thọ
(03–05/2024), nhằm làm rõ thực trạng sử dụng trò chơi dân gian trong hỗ trợ học sinh gặp khó khăn trong học
toán. Kết quả cho thấy: việc sử dụng trò chơi dân gian phổ biến trong các giờ học toán tiểu học, tuy nhiên
phần lớn giáo viên lại chưa quan tâm tới học sinh gặp khó khăn trong học toán khi tổ chức các trò chơi; nguyên
nhân chính: chưa kỹ năng thiết kế trò chơi phù hợp, chưa được tập huấn cách thức tổ chức trò chơi hỗ trợ
học sinh gặp khó khăn trong học toán, hạn chế thời gian. Nghiên cứu nhấn mạnh rằng trò chơi dân gian vừa có
giá trị văn hóa, vừa tiềm năng trở thành biện pháp hỗ trợ học sinh gặp khó khăn trong học toán tiểu học
nếu được thiết kế phù hợp, đồng thời chỉ ra nhu cầu cấp thiết bồi dưỡng giáo viên về khai thác trò chơi dân gian
trong dạy học toán tiểu học
Từ khóa: Trò chơi dân gian, học sinh gặp khó khăn trong học tập, dạy học môn toán, tiểu học.
1. Đặt vấn đề
Trong bối cảnh thực hiện Chương trình
Giáo dục phổ thông 2018 Thông
27/2020/TT-BGDĐT về đánh giá học sinh
tiểu học, yêu cầu đổi mới phương pháp dạy
học, đặc biệt là hỗ trợ học sinh gặp khó khăn
trong học tập, ngày càng được nhấn mạnh [1,
2]. Học sinh gặp khó khăn trong học toán
một hiện tượng khá phổ biến ở tiểu học. Các
em thường thiếu tập trung, dễ bị phân tán, kỹ
năng tính toán chưa vững chắc, dẫn đến hạn
chế trong tiếp thu tri thức [3, 4]. Do vậy, cần
những biện pháp hỗ trợ hiệu quả, vừa mang
tính sư phạm, vừa khơi gợi hứng thú.
T chơi dân gian trong một số nghiên
cứu còn được gọi trò chơi truyền thống
64
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG Nguyễn Thị Thanh Tuyên và Đào Thái Lai
hay trò chơi bản địa, một loại hình trò chơi
do người dân lao động sáng tạo ra, được lưu
truyền qua nhiều thế hệ. Với hình thức vui
chơi theo nhóm, luật chơi dễ nhớ, dễ chơi.
Trò chơi dân gian không chỉ là hình thức vui
chơi giải trí, thông qua chơi giúp học sinh
được phát triển năng lực giao tiếp, hợp tác,
năng lực giải quyết vấn đề sáng tạo [5]. Đối
với học sinh gặp khó khăn trong học toán,
việc sử dụng trò chơi dân gian trong quá
trình dạy học giúp học sinh vượt qua những
rào cản tâm lý, tạo ra môi trường học tập thân
thiện từ đó các em được tiếp cận toán học
một cách tự nhiên [5]. Khác với nhiều hình
thức hỗ trợ truyền thống như hỗ trợ biệt
hay giao bài tập riêng, việc hỗ trợ học sinh
gặp khó khăn trong học toán thông qua sử
dụng trò chơi dân gian tạo điều kiện cho học
sinh tương tác, các học sinh được hỗ trợ lẫn
nhau, cùng nhau học tập trong sự vui vẻ.
Tại các trường tiểu học Việt Nam, việc
sử dụng trò chơi trong các tiết học rất phổ
biến [6]. Các trò chơi thường được tổ chức
trong các hoạt động khởi động hoặc hoạt
động ôn luyện củng cố kiến thức. Các loại
hình trò chơi cũng rất phong phú như: trò
chơi dân gian, trò chơi kĩ thuật số và trò chơi
trực tuyến. Tuy nhiên, việc khai thác trò chơi
dân gian để hỗ trợ học sinh gặp khó khăn
trong học toán chưa được nhiều giáo viên
quan tâm. Bài viết dưới đây trình bày kết quả
khảo sát thực trạng việc hỗ trợ học sinh gặp
khó khăn trong học toán tiểu học, các loại
hình trò chơi được sử dụng trong dạy học
toán mức độ quan tâm đến học sinh gặp
khó khăn trong học toán khi tổ chức trò chơi.
2. Phương pháp nghiên cứu
- Khách thể khảo sát: 205 giáo viên tiểu
học tỉnh Phú Thọ gồm các trường tiểu học
Phùng Nguyên 1, tiểu học Phùng Nguyên
2, tiểu học Tứ 1, tiểu học Tứ 2, tiểu
học Sơn Vi, tiểu học Tân Dân, tiểu học Minh
Nông, tiểu học Đinh Tiên Hoàng, CLC Hùng
Vương. Đây là các trường có quy mô lớp học
điều kiện dạy học đa dạng, thể phản ánh
tương đối khách quan thực trạng trong tỉnh.
- Công cụ khảo sát: Bảng hỏi được chia
thành 3 nhóm: (i) Nhóm khảo sát các biện
pháp hỗ học sinh gặp khó khăn trong học
toán; (ii) nhóm khảo sát mức độ sử dụng các
trò chơi; (iii) nhóm khảo sát đánh giá của
giáo viên về tính khả thi của việc sử dụng trò
chơi để hỗ trợ học sinh gặp khó khăn trong
học toán những khó khăn của giáo viên
khi thiết kế trò chơi hỗ trợ học sinh gặp khó
khăn trong học toán.
- Thời gian khảo sát: Từ 3/2024 - 5/2024.
3. Kết quả nghiên cứu và thảo luận
3.1. hội hỗ trợ học sinh gặp khó khăn
trong học toán tiểu học từ trò chơi dân gian
Moloi (2015) đã chỉ ra, trò chơi dân gian
thường được trẻ yêu thích khả năng
phát triển động lực học tập nội tại cho học
sinh. Khi học sinh cảm thấy vui vẻ trong quá
trình học, các em sẽ chủ động hơn trong việc
tìm hiểu giải quyết các vấn đề toán học.
Đặc biệt với những học sinh gặp khó khăn
trong học toán khi được học thông qua trò
chơi, các em sẽ không bị giảm bớt
những lo lắng của việc học tập, từ đó dễ dàng
hòa nhập vào bài học. Bên cạnh đó, việc sử
dụng trò chơi dân gian trong dạy học toán
còn giúp tăng tính kết nối toán học với thực
tiễn [5].
Freudental (1991) Mutema (2014) đã
phát biểu: toán học cần được kết nối với thực
tiễn cuộc sống hàng ngày của học sinh.
Tchơi dân gian không chỉ giúp học sinh
học các khái niệm toán học mà còn giúp các
em nhận thức được mối liên hệ giữa toán học
65
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG Tập 11, Số 3 (2025): 63 - 70
cuộc sống. Điều này đặc biệt quan trọng
đối với học sinh gặp khó khăn trong học toán,
các em thường gặp khó khăn do nhìn nhận
toán học như một môn học lý thuyết tách rời
thực tế [7, 8].
Bishop (1994), cho rằng giáo dục toán
học là một quá trình tương tác văn hóa. Việc
sử dụng trò chơi dân gian giúp học sinh tiếp
cận văn hóa địa phương, từ đó giúp các em
cảm thấy gần gũi hơn với môn toán. Thông
qua trò chơi, các em không chỉ học toán
còn được trải nghiệm hiểu hơn về văn
hóa dân tộc, điều này tạo thêm niềm vui
sự thích thú khi học [9].
Nghiên cứu của Dewah & Van Wyk
(2014) cũng chỉ ra rằng việc sử dụng trò chơi
dân gian trong học toán không chỉ làm phong
phú thêm chương trình học mà còn tạo ra sự
gần gũi và dễ hiểu đối với học sinh, đặc biệt
đối với những học sinh gặp khó khăn trong
học toán [10].
Như vậy, việc sử dụng trò chơi dân gian
không chỉ giúp học sinh gặp khó khăn trong
học toán vượt qua những những rào cản tâm
lý mà còn tạo ra môi trường học tập tích cực,
thân thiện và hứng thú, giúp các em tiếp cận
kiến thức toán học một cách tự nhiên.
3.2. Kết quả khảo sát thực trạng việc sử
dụng trò chơi dân gian trong hỗ trợ học
sinh gặp khó khăn trong học toán tiểu học
Kết quả khảo sát giáo viên về mức độ sử
dụng các biện pháp hỗ trợ học sinh gặp khó
khăn trong học toán ở tiểu học.
Bảng 1. Tổng hợp mức độ sử dụng các biện pháp hỗ trợ học sinh gặp khó khăn
trong học toán ở tiểu học
STT Biện pháp hỗ trợ học sinh gặp khó khăn
trong học toán
Mức độ sử dụng
Rất
thường xuyên
Thường
xuyên Thi thoảng Không
bao giờ
1. Giảng giải chi tiết, kèm riêng trong các buổi học 95,6 4,4 0 0
2 Giao nhiệm vụ riêng trên lớp 43.9 48.8 7.3 0
3 Giao nhiệm vụ về nhà riêng 24.4 41.5 34.1 0
4 Cho bạn khá giỏi kèm cặp, hỗ trợ 12.2 63.4 24.4 0
5Phối hợp với phụ huynh giám sát HS thực
hiện nhiệm vụ ở nhà 24.4 63.4 12.2 0
6Sử dụng sơ đồ tư duy giúp học sinh khái quát
kiến thức cơ bản 12.2 61 26.8 0
7Sử dụng hình ảnh trực quan giúp học sinh
hiểu khái niệm toán học 61 39 0 0
8Tổ chức cho học sinh trải nghiệm để hiểu bản
chất toán học 39 43.9 17.1 0
9
Hướng dẫn học sinh sử dụng các kĩ thuật tính
mang tính chất vui vẻ, dễ nhớ (finger math,
mẹo nhân với số 11, mẹo nhân với số 5,...)
2.4 36.6 61 0
10 Phân tích và hướng dẫn học sinh sửa chữa
những lỗi sai 43.9 51.2 4.9 0
11 Tổ chức cho học sinh chơi trò chơi tăng
cường hứng thú trong học tập 9.8 87.8 2.4 0
12 Gần gũi quan tâm đến học sinh 96.6 3.4 0 0
66
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG Nguyễn Thị Thanh Tuyên và Đào Thái Lai
Biểu đồ 1. Mức độ sử dụng các biện pháp hỗ trợ học sinh gặp khó khăn trong học toán
Từ bảng tổng hợp kết quả khảo sát trên cho
thấy, giáo viên tiểu học luôn trăn trở trong việc
hỗ trợ học sinh gặp khó khăn trong học toán
và đã triển khai nhiều biện pháp khác nhau, cụ
thể: Giáo viên thường xuyên sử dụng các biện
pháp giúp học sinh hiểu bản chất toán học, ôn
luyện ghi nhớ kiến thức như: Giảng giải chi
tiết, kèm riêng trong các buổi học (100%),
Giao nhiệm vụ riêng trên lớp (92,7%); Cho
bạn khá giỏi kèm cặp hỗ trợ (90,2%); Phối
hợp với phụ huynh giám sát học sinh thực hiện
nhiệm vụ nhà (87,8%), Sử dụng đồ
duy giúp học sinh khái quát kiến thức bản
(73,2%); Sử dụng hình ảnh trực quan giúp học
sinh hiểu khái niệm toán học (100); Tổ chức
cho học sinh trải nghiệm để hiểu bản chất toán
học (82,9); Phân tích hướng dẫn học sinh
sửa chữa những lỗi sai (95,1). Tổ chức cho học
sinh chơi trò chơi tăng cường hứng thú trong
học tập (97,6); Ngoài những biện pháp giúp
học sinh hiểu bài, ghi nhớ kiến thức toán, các
giáo viên còn rất quan tâm gần gũi học sinh
(100% thường xuyên gần gũi, quan tâm đến
học sinh). Một điều đáng lưu ý là hầu hết giáo
viên tiểu học đã sử dụng trò chơi trong dạy học
toán (97,6% GV sử dụng thường xuyên rất
thường xuyên; chỉ 2,4% GV thi thoảng sử
dụng). Như vậy, giáo viên tiểu học đã triển khai
nhiều biện pháp hỗ trợ học sinh gặp khó khăn
trong học toán từ giảng giải chi tiết, kèm riêng
trên lớp, giao nhiệm vụ phù hợp, phối hợp với
phụ huynh cho tới các kĩ thuật dạy học đặc thù
như sử dụng hình ảnh trực quan, sơ đồ tư duy,
tổ chức cho học sinh trải nghiệm để hiểu bản
chất toán...Tuy nhiên, mức độ ưu tiên áp dụng
các biện pháp rất khác nhau:
+ Những biện pháp truyền thống như
giảng giải chi tiết, kèm riêng trên lớp gần
như đươc tất cả giáo viên sử dụng. Điều này
phản ánh thói quen phạm quen thuộc, dễ
thực hiện nhưng lại nguy làm cho học
sinh phụ thuộc vào sự kèm cặp của giáo viên.
67
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG Tập 11, Số 3 (2025): 63 - 70
+ Biện pháp giúp học sinh hiểu bản chất
toán học như: tổ chức hoạt động trải nghiệm,
hướng dẫn học sinh kĩ thuật tính toán hay sử
dụng sơ đồ tư duy để khái quát kiến thức đòi
hỏi kiến thức chuyên môn sâu sáng tạo
của giáo viên.
+ Những biện pháp tăng hứng thú học
sinh như sử dụng trò chơi, mặc được
nhiều giáo viên quan tâm nhưng chủ yếu áp
dụng với lớp chung. Điều này phản ảnh một
nghịch lý: giáo viên sử dụng trò chơi làm
tăng hứng thú cho học sinh nhưng lại chưa
dùng nó cho đúng đối tượng cần hỗ trợ.
Chúng tôi tìm hiểu sâu hơn về các loại
hình trò chơi theo tính chất hiện đại truyền
thống của các trò chơi mức độ quan tâm
đến học sinh gặp khó khăn trong học toán khi
sử dụng trò chơi trong dạy học. Kết quả thu
được như sau:
Biểu đồ 2. Mối liên hệ giữa mức độ thường xuyên sử dụng trò chơi và mức độ thường xuyên quan tâm
đến học sinh gặp khó khăn trong học toán trong sử dụng trò chơi
Từ biểu đồ trên cho thấy các loại hình trò
chơi dân gian (màu xám) trò chơi không
cần kết nối internet (màu vàng) được sử dụng
thường xuyên. Trò chơi dân gian (70,7% GV
thường xuyên sử dụng), Trò chơi không kết
nối internet (58,5% GV thường xuyên sử
dụng) trong khi đó những trò chơi qua ứng
dụng kết nối internet chỉ 9,8% giáo
viên thường xuyên sử dụng. Tuy nhiên, khi
thực hiện cả 3 loại hình trò chơi này giáo
viên đều chưa quan tâm đến đối tượng học
sinh gặp khó khăn trong học toán. Hơn 90%
giáo viên đều chưa quan tâm đến việc hỗ trợ
học sinh gặp khó khăn trong học toán khi tổ
chức các loại hình trò chơi trong lớp học.
Chúng tôi tiếp tục khảo sát bằng bảng hỏi
đối với giáo viên bằng google form ( https://
forms.gle/Dqd6tdD2Sofyn1yM6) để tìm hiểu
nguyên nhân của việc chưa quan tâm đến học
sinh gặp khó khăn trong quá trình tổ chức trò