Đặc thù dạy học môn Toán Tiểu học ở Việt Nam và gợi ý cải tiến từ kinh nghiệm quốc tế

Việc nhận diện các đặc thù của dạy học môn Toán tiểu học tại Việt Nam, đặc biệt khi so sánh với các cấp học khác và kinh nghiệm quốc tế, đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao hiệu quả giảng dạy. Hiện nay, các nghiên cứu thường chỉ mô tả mà thiếu đi sự đối chiếu chuyên sâu. Nghiên cứu này nhằm phân tích bối cảnh giáo dục Toán học ở cấp tiểu học Việt Nam, làm rõ những khác biệt trong cách tiếp cận, nội dung và phương pháp giảng dạy so với cấp mầm non, trung học cơ sở và các quốc gia phát triển như Mỹ, Anh. Qua đó, bài viết đề xuất các định hướng cải tiến quan trọng, hướng tới một nền giáo dục Toán học tiểu học toàn diện và hiệu quả hơn, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý học sinh và xu thế phát triển giáo dục toàn cầu.

Giảng viên, nghiên cứu sinh, giáo viên tiểu học, các nhà quản lý và hoạch định chính sách giáo dục quan tâm đến cải tiến phương pháp dạy học Toán.

Nghiên cứu này đã đi sâu phân tích đặc thù của dạy học môn Toán tiểu học tại Việt Nam, sử dụng phương pháp phân tích tài liệu từ chương trình, sách giáo khoa và các báo cáo chuyên đề, đồng thời tham khảo các mô hình giáo dục quốc tế. Kết quả cho thấy sự khác biệt rõ rệt về mục tiêu, nội dung chương trình và phương pháp giảng dạy Toán giữa các cấp học mầm non, tiểu học và trung học cơ sở, cũng như so với các quốc gia phát triển như Mỹ và Anh. Cụ thể, Toán tiểu học lần đầu tiên được giảng dạy như một môn học độc lập, tập trung xây dựng nền tảng kiến thức cơ bản về số học, hình học, đo lường và thống kê, đồng thời tích hợp phương pháp học với nội dung thông qua hoạt động thực hành. Lý thuyết phát triển nhận thức của Piaget được sử dụng làm cơ sở lý giải sự khác biệt này, nhấn mạnh việc điều chỉnh phương pháp giảng dạy phù hợp với từng giai đoạn phát triển của học sinh. Nghiên cứu cũng chỉ ra tầm quan trọng của việc rèn luyện kỹ năng tính toán cơ bản và giải toán có lời văn, cùng với việc tích hợp các tình huống thực tế để tăng cường tính ứng dụng. Các gợi ý cải tiến bao gồm việc nâng cao phương pháp dạy học, tăng cường ứng dụng thực tiễn và công nghệ, đồng thời nghiên cứu cá nhân hóa giáo dục và tích hợp văn hóa địa phương với kinh nghiệm quốc tế. Bài viết còn đề cập đến những thách thức trong triển khai chương trình giáo dục mới tại Việt Nam và rút ra bài học từ giáo dục Toán học tại Mỹ và Anh về tư duy phân tích, giải quyết vấn đề và ứng dụng công nghệ STEM.