
MỤC LỤC
1
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
………………………
TÀI LIỆU BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN
DẠY HỌC LỊCH SỬ Ở TIỂU HỌC
THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH
Hà Nội, tháng 10 năm 2019

MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU........................................................................................................................4
PHẦN I. HƯỚNG DẪN TÌM HIỂU CHƯƠNG TRÌNH MÔN LỊCH SỬ VÀ ĐỊA
LÍ TRONG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 2018..........................................5
I. Quan điểm xây dựng Chương trình môn Lịch sử và Địa lí..................................................5
II. Mục tiêu môn Lịch sử và Địa lí.........................................................................................6
III. Yêu cầu cần đạt về năng lực đặc thù môn Lịch sử và Địa lí.............................................6
IV. Nội dung chương trình môn Lịch sử và Địa lí................................................................10
V. Phương pháp giáo dục môn Lịch sử và Địa lí..................................................................12
PHẦN II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ DẠY HỌC LỊCH SỬ Ở TIỂU HỌC
THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH........................................15
I. Một số yêu cầu khi dạy học Lịch sử chương trình hiện hành ở tiểu học theo hướng
phát triển năng lực HS..........................................................................................................15
1. Quan niệm về tổ chức dạy học Lịch sử theo định hướng phát triển năng lực HS.............15
2. Vì sao phải dạy học lịch sử ở trường tiểu học theo hướng phát triển năng lực.................17
3. Đặc điểm và bản chất của dạy học lịch sử theo hướng phát triển năng lực HS.................22
4. Nội dung, biểu hiện các năng lực cần hình thành, phát triển trong dạy học lịch sử ở
tiểu học.................................................................................................................................24
5. Một số yêu cầu đối với giáo viên khi dạy học lịch sử ở tiểu học theo định hướng
phát triển phẩm chất, năng lực..............................................................................................28
II. Rà soát, bổ sung, sắp xếp các nội dung dạy học lịch sử trong chương trình hiện
hành......................................................................................................................................32
PHẦN III. VẬN DỤNG CÁC PHƯƠNG PHÁP VÀ HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY
HỌC LỊCH SỬ Ở TIỂU HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC
HỌC SINH...........................................................................................................................34
I. Vận dụng các phương pháp dạy học lịch sử theo định hướng phát triển năng lực
HS.........................................................................................................................................34
1. Định hướng đổi mới phương pháp dạy học Lịch sử ở tiểu học theo hướng phát
triển năng lực........................................................................................................................34
2. Vì sao phải vận dụng các phương phápdạy học lịch sử theo hướng phát triển năng
lực?.......................................................................................................................................35
3. Vận dụng các phương pháp dạy học Lịch sử theo hướng phát triển năng lực HS.............36
2

II. Vận dụng các hình thức tổ chức dạy học lịch sử theo định hướng phát triển năng
lực học sinh..........................................................................................................................64
1. Vì sao phải vận dụng các hình thức tổ chức dạy học lịch sử theo hướng phát triển
năng lực HS..........................................................................................................................64
2. Thực hiện các hình thức tổ chức dạy học lịch sử theo định hướng phát triển năng
lực HS...................................................................................................................................68
III. Một số kế hoạch bài học minh họa.................................................................................89
PHẦN IV. KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ MÔN LỊCH SỬ VÀ ĐỊA LÍ Ở TIỂU HỌC
(PHẦN LỊCH SỬ) THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH.......113
I. Một số vấn đề chung về kiểm tra, đánh giá môn Lịch sử và Địa lí theo định hướng
phát triển năng lực HS........................................................................................................113
1. Vì sao phải kiểm tra, đánh giá theo định hướng tiếp cận năng lực HS............................113
2. Đổi mới kiểm tra, đánh giá môn Lịch sử và Địa lí theo định hướng phát triển năng
lực.......................................................................................................................................115
II. Xây dựng câu hỏi, đề kiểm tra, đánh giá theo định hướng phát triển năng lực
HS
......................................................................................................................................118
1. Kĩ thuật biên soạn câu hỏi môn Lịch sử và Địa lí theo định hướng phát triển năng
lực HS.................................................................................................................................118
2. Cách biên soạn đề kiểm tra định kỳ môn Lịch sử và Địa lí với các câu hỏi theo 4
mức.....................................................................................................................................120
III. VÍ DỤ MINH HOẠ......................................................................................................127
3

LỜI MỞ ĐẦU
Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện
giáo dục và đào tạo nêu rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học
theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến
thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ
máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để
người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực”
Để thực hiện tốt mục tiêu về đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT theo Nghị
quyết số 29-NQ/TW, cần có nhận thức đúng về bản chất của đổi mới phương pháp
dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học và một số biện pháp đổi
mới phương pháp dạy học theo hướng này.
Như vậy, để đạt được mục tiêu của nền giáo dục tiên tiến cũng như đáp
ứng được quan điểm chỉ đạo của Bộ giáo dục và Đào tạo, cần phải hướng tới cách
dạy theo hướng phát triển năng lực của HS. Giống như các môn học khác, dạy học
lịch sử ở tiểu học cũng phải theo xu hướng đó, vì vậy, chúng tôi viết tài liệu: Dạy
học lịch sử theo định hướng phát triển năng lực HS với hi vọng hỗ trợ giáo viên
trong việc đổi mới phương pháp, hình thức dạy học.
Mặc dù rất cố gắng trong việc biên soạn, nhưng chắc chắn tài liệu không
tránh khỏi những sơ suất. Chúng tôi trân trọng đón chờ những ý kiến đóng góp của
các đồng nghiệp và các bạn đọc để sửa chữa cho hoàn thiện.
NHÓM TÁC GIẢ
4

PHẦN I. HƯỚNG DẪN TÌM HIỂU CHƯƠNG TRÌNH MÔN LỊCH SỬ VÀ
ĐỊA LÍ TRONG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 2018
I. Quan điểm xây dựng Chương trình môn Lịch sử và Địa lí
Chương trình môn Lịch sử và Địa lí cấp tiểu học tuân thủ các quy định nêu
trong Chương trình tổng thể, đồng thời xuất phát từ đặc điểm môn học, nhấn mạnh
một số quan điểm sau:
1. Chương trình môn Lịch sử và Địa lí tích hợp nội dung giáo dục lịch sử, địa
lí và một số nội dung văn hoá, xã hội trong các kết nối về không gian và thời gian;
tích hợp nội dung bảo vệ môi trường, giáo dục giá trị nhân văn; gắn lí thuyết với
thực hành, gắn nội dung giáo dục với thực tiễn nhằm hình thành, phát triển ở HS
năng lực đặc thù của môn học và các phẩm chất chủ yếu, năng lực chung được quy
định trong Chương trình tổng thể. Chương trình kết nối với các môn học và hoạt
động giáo dục khác như: Tự nhiên và Xã hội, Khoa học, Đạo đức, Hoạt động trải
nghiệm,... giúp HS vận dụng tích hợp kiến thức, kĩ năng của nhiều môn học và
hoạt động giáo dục để giải quyết các vấn đề trong học tập và đời sống, phù hợp
với lứa tuổi.
2. Trên cơ sở kế thừa, phát huy ưu điểm của môn Lịch sử và Địa lí trong
Chương trình giáo dục phổ thông hiện hành và tiếp thu kinh nghiệm của các nước
tiên tiến trên thế giới, chương trình môn Lịch sử và Địa lí chọn lọc những kiến
thức cơ bản và sơ giản về tự nhiên, dân cư, một số hoạt động kinh tế, lịch sử, văn
hoá của các vùng miền, đất nước Việt Nam và thế giới; các sự kiện, nhân vật lịch
sử phản ánh những dấu mốc lớn của quá trình dựng nước và giữ nước của dân tộc
Việt Nam. Nội dung môn học vừa bảo đảm tính khoa học, vừa phù hợp với đặc
điểm tâm sinh lí và trình độ nhận thức của HS.
3. Chương trình được thiết kế theo phạm vi mở rộng dần về không gian địa lí
và không gian xã hội, từ địa lí, lịch sử của địa phương, vùng miền, đất nước Việt
Nam đến địa lí, lịch sử của các nước láng giềng, khu vực và thế giới.
4. Chương trình lựa chọn những nội dung thiết thực đối với việc hình thành,
phát triển phẩm chất, năng lực của HS thông qua phương pháp tổ chức các hoạt
động học tập tích cực như: tìm hiểu các vấn đề lịch sử và địa lí, luyện tập và thực
hành (ứng dụng những điều đã học để phát hiện và giải quyết những vấn đề có
thực trong đời sống),...
5

