M T S CÂU H I B NH VM GAN
* Tôi b viêm gan B, đi u tr b ng Adefovir Lamivudin t 24-4-2008
đ n nay, đãế hai l n xét nghi m sinh h c phân t , đ u cho k t qu < 250x10 mũ 0 ế
copies/ml huy t t ng. Xin h i tôi đã kh i b nh ch a? còn c n u ng thu cế ươ ư
n a không? (Ph m Văn Th y, 59 tu i, phamvanthuy52@... )
- TS.BS Ph m Th L Hoa - phó ch nhi m b môn Nhi m Đ i h c
Y D c TP.HCM: ượ B nh viêm gan B c a b n đang đi u tr b ng Adefovir
Lamivudin. Đây 2 lo i thu c c ch sao chép c a virut. Vì v y HBV-DNA ế
d i 250 copies/ml đang đáp ng virut t t ch ch a ý nghĩa kh iướ ư
b nh. B n c n ti p t c dùng thu c cho đ n khi m t HBeAg antiHBe. Bác ế ế
đi u tr s theo dõi quy t đ nh th i đi m th nên đi u tr an toàn đ ế
tránh tái phát.
* Tôi đã chích ng a viêm gan siêu vi C đ c kho ng 4 năm. Xin h i bao ượ
lâu thì tôi th đi xét nghi m chích ng a l i. Xin c m n! (Nguy n Thành ơ
Minh, 28 tu i, minh...@... )
- BS Nguy n H u Chí: R t ti c, câu h i c a b n ch a ế ư chính xác! Hi n
nay, trên toàn th gi i ch a có thu c ch ng ng a b nh viêm gan siêu vi C, vì v yế ư
tôi không bi t b n chích ng a đâu? Tuy nhiên, n u b n mu n làm xét nghi mế ế
t m soát b nh viêm gan siêu vi C b n th đ n nhi u trung tâm ho c b nh ế
vi n trong thành ph đ xác đ nh b nh viêm gan c a b n.
* M tôi b viêm gan siêu vi B m n tính t năm 2008 b t đ u đi u tr ,
u ng thu c Lamuvidin t đó. C sau 3 tháng đi xét nghi m đ m virus. S ế
virus không quá 2000, men gan n đ nh. T tháng 11-2009, m tôi b t đ u ng ng ư
thu c đ u tái khám kho ng 3 tháng/l n. Tình hình đ n nay đ u n đ nh. Xin ế
h i bác sĩ, s p t i m tôi nên đi u tr th nào? Khi đi u b t th ng tôi ế ườ
ph i làm sao? Xin chân thành c m n. (Nguy n Lê Trà, 24 tu i, tra.nguyen@... ) ơ
- TS.BS Ph m Th L Hoa - phó ch nhi m b môn Nhi m Đ i h c
Y D c TP.HCM: ượ M c a b n đ c đi u tr viêm gan B m n v i Lamivudine ượ
đã đ c ng ng thu c t tháng 11-2009. Thông th ng bác cho b nh nhânượ ư ườ
ng ng đi u tr khi b ng ch ng mi n d ch ki m soát đ c virút t c đ tư ượ
đ c m t HBeAg kháng th antiHBs, đ ng th i virút trong máu m cượ
th p (thông th ng HBV-DNA âm tính hay < 1000 copy/ml. Khi d u hi u ườ
này, b nh nhân c n có thêm th i gian đi u tr c ng c 12 tháng đ h n ch th p ế
nh t kh năng tái phát.
M b n c n tái khám đ ki m tra ch c năng gan m i 3 tháng, xét nghi m
HBsAg, AFP và siêu âm m i 6 tháng cho đ n khi m t h t HBsAg. Đ ng th i ế ế
cũng c n làm xét nghi m HBV-DNA m i năm n u đi u ki n đ b o đ m ế
virut không tái ho t. Khi phát hi n tăng men gan thì c n báo cho bác đ
đ c xét nghi m HBV-DNA. ượ
1
* Chào Ths BS Th Tuy t Ph ng, năm 2005 em n m vi n đi u tr ế ượ
viêm c tim thì có xét nghi m viêm gan. Khi ra vi n em đ c ch n đoán là viêmơ ượ
c tim, viêm gan HPV. Kho ng 1 năm tr c em xét nghi m ki m tra viêm ganơ ướ
thì bác sĩ nói em b nhi m viêm gan siêu vi B ng i lành mang b nh. Em b ư
nh v y thì nguy hi m không? nguy c b nhi m viêm gan hay x ganư ơ ơ
không? Xin cám n bác sĩ.ơ
(Lâm Thanh Hùng, 23 tu i tu i, thanhhunglamvn@... )
- Ths. BS Th Tuy t Ph ng: ế ượ Chào b n, c m n b n đã đ t câu h i. ơ
Ng i mang virut viêm gan B m n có th nhi u d ng.ườ
1. Ng i mang virut không ho t đ ng tr ng h p này th ch theo dõiườ ườ
ch a c n đi u tr đ c tr , tuy nhiên m t th i đi m nào đó có th t d ng khôngư
ho t đ ng s chuy n sang d ng ho t đ ng y t n th ng cho gan, vì v y tuy ươ
d ng không ho t đ ng ng i mang virut viêm gan B v n ph i đ c theo dõi ườ ượ
th ng xuyên.ườ
2. Viêm gan siêu vi B m n ho t đ ng d ng này s th gây t n th ng ươ
gan th ph i ch đ nh đi u tr đ c tr đ h n ch d n đ n bi n ch ng x ế ế ế ơ
gan, ung th gan.ư
Trong tr ng h p c a b n có th b n nhi m siêu vi B d ng không ho tườ
đ ng c n ph i theo dõi đ nh kỳ m i 3 đ n 6 tháng. Tuy nhiên b n ti n căn ế
viêm c tim n u ph i đi u tr s d ng corticoid ho c nh ng thu c c chơ ế ế
mi n d ch khác b n ph i đ n bác chuyên khoa gan m t đ đ c ch đ nh đi u ế ượ
tr s m h n h n ch tình tr ng bùng phát siêu vi. ơ ế
* Tr ng h p b viêm gan siêu vi B do quá th vi c kiêng r u bia d nườ ơ ượ
đ n x gan thì vi c nh n bi t d u hi u x gan nh th nào ph ng th cế ơ ế ơ ư ế ươ
đi u tr ra sao? (huy, 22 tu i, huyho_ht@... )
- BS Tr n Nguyên Hà: Tr ng h p đã b nhi m viêm gan siêu vi B ườ
b nh đang ti n tri n l i còn th v i ế ơ vi c kiêng r u bia thì tr c sau cũng s ượ ướ
d n đ n b nh lý x gan. ế ơ
Như đã nói trên, b nh x gan hay còn g i là b nh chai gan là tr ng h p ơ ườ
lúc đó gan không còn ho t đ ng nh bình th ng n a mà các t bào gan b x đi, ư ườ ế ơ
không t ng đ c nh ng ch t đ c còn đ ng l i trong c th , khi n cho ng i ượ ơ ế ườ
b nh c m th y m t m i, ăn không tiêu, tr ng b ng, th m chíc tr ng ướ ướ
t chuyên môn g i là báng b ng.
X gan m t y u t nguy c cao gây ung th gan nguyên phát đ ng sauơ ế ơ ư
HBV các n c n m trong vùng d ch t h c, y u t nguy c đ ng hàng đ u ướ ế ế ơ
các n c giàu nh M , Pháp, Canada. Nh M thì trong s các b nh nhân ướ ư ư
ch t vì x gan do r u khi đ c m t thi, ng i ta th y kho ng 10 cho đ n 55ế ơ ượ ượ ườ ế
tr ng h p có ung th gan. ườ ư
Ng c l i ng i ta th y x gan kèm theo t 60-80% tr ng h p ungượ ườ ơ ườ
th gan. T c là nguy c ung th gan trên b nh nhân x gan là r t cao, g p 40 l nư ơ ư ơ
2
ng i không b x gan, nh ng ch t 3-4% b nh nhân x gan ti n tri n thànhườ ơ ư ơ ế
ung th gan m i năm. ư
Các lo i x gan đ c xác đ nh kh năng gây ung th gan x gan do ơ ượ ư ơ
viêm gan, do r u, do nhi m s c t s t. Nh v y, v a b viêm gan siêu vi B l iượ ư
kèm thêm u ng r u bia quá đ s gia tăng nguy c x gan ung th gan r t ượ ơ ơ ư
nhi u.
* B nh viêm gan siêu vi B ch a đ c không? Nói là ch a đ c nh ng sao ượ ượ ư
l i b tái l i? M b viêm gan siêu vi B khi mang thai sinh ra con b viêm gan
siêu vi B nh m không? (Tran Thi Thuan, 23 tu i,ư
manhtrangcuoirung_7777_ngoc@... )
- TS.BS Ph m Th L Hoa : Vi c đi u tr b nh viêm gan siêu vi nh m
m c đích ki m soát virut tránh các bi n ch ng x gan ung th gan nhi u ế ơ ư
năm v sau. Khi đi u tr thành công ch t li u di truy n c a virut v n còn hi n
di n trong nhân c a t bào gan th gây tái phát khi mi n d ch c a c th ế ơ
không th ki m soát đ c virut. Vì v y sau khi ng ng đi u tr b nh nhân v n ượ ư
c n đ c theo dõi cho đ n khi m t h n d u n HBsAg. ượ ế
M b viêm gan B có HBeAg d ngươ có kh năng truy n siêu vi cho con. Vì
v y tr sanh t m mang HBsAg c n đ c s d ng Immunoglobulin văcxin ượ
ng a viêm gan cùng lúc trong 24 gi đ u sau sanh. Bi n pháp này r t hi u
qu đ ngăn ng a lây truy n t m sang con và đang đ c áp d ng t t c các ượ
b nh vi n ph s n hi n nay.
* Viêm gan siêu vi B t khi b b nh đ n khi b ung th m t th i gian bao ế ư
lâu? Khi phát hi n b nh nên ki m tra đ nh kỳ bao nhiêu lâu m t l n? B b nh nên
ăn và không nên ăn nh ng lo i th c ăn gì? D u hi u nào đ bi t mình b ung th ế ư
gan? (vu quang duong, 28 tu i, vuquangduong@... )
- BS Tr n Nguyên Hà: Chào em, v liên quan gi a viêm gan siêu vi B
ung th gan, ng i ta th y s liên quan ch t ch có s gia tăng xu t đư ườ
ung th gan theo th i gian nhi m virus. ng i nhi m HBV lâu năm thì nguyư ườ
c b ung th gan tăng g p t 100-200 l n so v i ng i bình th ng không bơ ư ườ ườ
nhi m. Ng c l i, t l ung th gan HBsAg d ng tính cũng đ c bi t cao ượ ư ươ
ng i châu Á châu Phi (chi m t 60-90%).ườ ế TP.HCM thì t l này trên
70%, N i trên 80%.
Kho ng t 20-30% nh ng ng i mang HBV ườ lâu năm s có bi n ch ng x ế ơ
gan và kho ng 3% trong s này s b ung th gan. ư
Tùy theo m c đ nhi m HBV tùy theo t ng tr ng h p t lúc nhi m ườ
HBV cho đ n khi b ung th gan th t 10 năm choế ư đ n 20 năm ho c h nế ơ
n a.
Khi phát hi n b nh nên ki m tra đ nh kỳ 6 tháng/l n. Khi b b nh, tùy theo
giai đo n th ăn u ng t bình th ng cho đ n m t ch đ ăn đ c bi t ườ ế ế
dành cho nh ng ng i b b nh x gan hay còn g i chai gan ung th gan. ườ ơ ư
Nhìn chung, nên ăn nhi u rau qu t i, ch t x , h n ch ch t béo, th t đ ... T t ươ ơ ế
nh t là có s t v n v dinh d ng c a bác sĩ trong nh ng tr ng h p đ c bi t. ư ưỡ ườ
3
V nh ng d u hi u nào đ bi t mình b ung th gan, đa s tr ng h p ế ư ườ
tri u ch ng đ u tiên th ng đau t c ho c khó ch u d i b s n ph i. Đôi ườ ườ ườ
khi, đau lói ra sau l ng ho c lên vai, đau vùng ch n th yư x y ra khi b u to và ướ
thùy bên trái. Kh i đ u th ng tri u ch ng ư đau âm nh ng ư đôi khi cũng
nh ng c n ơ đau đ t ng t, c p tính do b u ướ v gây xu t huy t n i. Các ế tri u
ch ng khác nh tr ng b ng, s t cân, m t m i, chán ăn, r i lo i tiêu hóa... ư ướ
Bác khám s th y gan to tri u ch ng r t th ng g p - t 50-90% ườ
tr ng h p ung th gan. n c trong b ng - t kho ng 30-60% tr ngườ ư ướ ườ
h p. S t, suy ki t, vàng da, n i nh ng gân máu da vùng b ng... Sau đó, bác
s làm nh ng xét nghi m đ kh ng đ nh thêm nh siêu âm vùng b ng, th m t ư
lo i protein phôi thai (AFP) ho c bác th ch c hút b ng kim nh d i ướ
h ng d n c a siêu âm đ xem trên kính hi n vi lo i t bào ung th hay không.ướ ế ư
Các xét nghi m khác bác th làm thêm nh ch p CT vùng b ng cũng nh ư ư
các xét nghi m v ch c năng ho t đ ng c a gan.
* Đi u tr viêm gan siêu vi B b ng thu c Tây hay thu c Nam s t t h n? ơ
N u u ng thu c Tây thì th i gian bao lâu thì h t b nh? (LÊ ĐÌNH LONG, 29ế ế
tu i, ledinhlong1982@... )
- ThS ThS.Bs Th Tuy t Ph ng: ế ượ Hi n nay vi c đi u tr viêm gan
siêu vi B các lo i thu c chính th c đ c FDA công nh n g m các lo i thu c ượ
u ng di t siêu vi Interferon, Peg - Interferon. Tuy nhiên ch đ nh ch n
l a lo i thu c nào tùy t ng tr ng ườ h p c th ph i đ c ch đ nh b i bác sĩ ượ
chuyên khoa. M t vài lo i thu c h tr th s d ng nh ng hi u qu ch a ư ư
đ c ghi nhân rõ ràng. ượ
Th i gian đi u tr viêm gan siêu vi B m n khó xác đ nh c th , tùy vào
t ng tr ng h p. Tuy nhiên ít nh t là ph i vài năm. Trong quá trình đi u tr b nh ườ
nhân không đ c t ý ng ng thu c n u không có ch đ nh c a bác sĩ, n u khôngượ ư ế ế
s gây tình tr ng bùng phát siêu vi kháng thu c gia tăng t l t n th ng gan, ươ
x gan, ung th gan...ơ ư
* Ba tôi năm tr c b viêm gan siêu vi B hay C đó, ch bi t ph iướ ế
chích thu c đi u tr 1 năm. M i tháng chích 4 l n, chi phí m i tháng 18-20
tri u đ ng. Li u ba tôi ch c ch n h t b nh? làm cách nào đ h n ch ế ế
nguy c tái phát b nh? Cám n. (Lâm Thành Chi n, 20 tu i, vokj_kaka@...)ơ ơ ế
- BS Nguy n H u Chí: Thông tin v tình tr ng b nh c a ba b n quá s ơ
sài nên chúng tôi không lo i viêm gan cũng nh m c đ b nh nên khó câu ư
tr l i chính xác. Hi n nay, đ i v i viêm gan siêu vi B hay C đi u có th đi u tr
b ng thu c chích, nh ng cách s d ng đôi chút khác nhau k t qu ph ư ế
thu c r t nhi u y u t : ch n đoán mu n, th b nh, tu i tác, b nh kèm theo... ế
* Tôi đi khám b nh xét nghi m, k t qu báo tăng men gan. V y b ế
viêm gan không? (Nguy n Văn Hòa, 30 tu i, nvhoa1983@... )
- BS Tr n Nguyên Hà: Chào b n, tăng men gan ch a h n đã b viêm ư
gan, đó ch y u t g i ế ý, b n c n làm thêm m t s xét nghi m khác do bác
ch đ nh đ xác đ nh tình tr ng gan c a mình.
4
* Viêm gan siêu vi C va siêu vi- A nguy hiêm nh thê nao? (Anh Hoa, 28. ư / - /
tu i, Auhoa... @... )
- BS Nguy n H u Chí: B nh viêm gan siêu vi A ch y u lây qua đ ng ế ườ
tiêu hóa, bi u hi n b nh ch y u vào giai đo n c p tính, không đ l i h u qu ế
và d ch ng lâu dài v sau. ư
B nh viêm gan siêu vi C th ng di n ti n m n tính, kéo dài trong nhi u ườ ế
ch c năm. Bi n ch ng quan tr ng nh t x gan ung th gan, ế ơ ư th đây ế
b nh có nhi u nguy c t vong. V i tình hình d ch nhi m HIV lan r ng, m c đ ơ
nhi m b nh viêm gan siêu vi C cũng có khuynh h ng gia tăng. ướ
* Em b viên gan B m n tính, u ng thu c BARACLUDE t năm 2007.
U ng liên t c kho ng 15 tháng đ nh l ng thì d i ng ng phát hi n. C ượ ướ ưỡ
kho ng 4 tháng đ nh l ng 1 l n, lúc em u ng thêm m t th i gian, đ n lúc ư ế
không phát hi n n a thì u ng thêm 2 tháng là ng ng. ư
Cu i năm 2010 em đ nh l ng thì phát hi n b l i ư u ng thu c đ n nay ế
nh ng 3 l n đ nh l ng vi rút gi m không đáng k . Xin bác sĩ cho bi t có ph i viư ượ ế
rút đã l n thu c? Hi n thu c nào đi u tr t t r ti n h n? Em th y k t ơ ế
qu ghi là: 271000 CSBT/ng ng 300 copies/ml. V y s VR c a em là/ml máu ưỡ
hay toàn b trong c th . Xin c m n. (NGÔ L I, 38 tu i, LOIDOOR@... ) ơ ơ
- TS.BS Ph m Th L Hoa: Baraclude lo i thu c ho t l c ch ng
siêu vi B m nh. Tuy nhiên trên ng i đã s d ng Lamivudin b kháng thu c ườ
thì hi u qu không cao. Khi đang đi u tr trên 6 tháng m t đ siêu vi trên
100000copies/ml có th nghi ng đáp ng virut kém, n u em dùng thu c liên ế
t c đúng th i đi m trong ngày (cùng th i đi m cách xa b a ăn), không b
gián đo n. Em không nên t đi u tr c n đ c theo dõi quy t đ nh tr li u ượ ế
c a bác sĩ chuyên khoa.
Hi n nay trên th tr ng Entecavir v i r t nhi u bi t d c khác nhau, ườ ượ
là lo i thu c t ng đ ng sinh h c nh Baraclude, có giá thành th p h n. ươ ươ ư ơ
* Ng i b viêm gan B m n tính thì c n làm đ gi s c kho t t? Ănườ
u ng nh th nào? T p th thao các môn gì? U ng thêm thu c đ b i b cho ư ế
gan? C m n. (Nguy n th kim Chi, 30 tu i, nhoc_ot_0503@... ) ơ
- Ths. BS Lê Th Tuy t Ph ng: ế ượ Ng i b nhi m siêu vi B m n tính c nườ
l u ý các v n đ sau:ư
+ Theo dõi và tuân theo s ch d n c a bác sĩ chuyên khoa.
+ H n ch t i đa các ch t kích thích nh r u bia các lo i n c gas, ế ư ượ ướ
các lo i hóa ch t, các lo i ph gia th c ph m.
+ H n ch ch t béo đ ng v t. ế
+ T p th d c đ u đ n.
+ Không s d ng b t lo i thu c n u không ch đ nh c a bác ế
đ c bi t các lo i thu c gi m đau, thu c an th n, thu c ng ...
5