Kết quả khảo sát bước đầu về thực trạng giảng dạy thực hành mạch kiến thức Sinh học trong môn Khoa học tự nhiên 7 ở một số trường trung học vùng Đồng bằng sông Cửu Long

Trong bối cảnh giáo dục hiện đại, việc dạy học cần phát triển năng lực thực tiễn cho học sinh thông qua hoạt động thực hành. Môn Khoa học tự nhiên (KHTN), đặc biệt là khoa học tự nhiên 7, là lĩnh vực lý tưởng để áp dụng kiến thức vào thực tiễn. Tuy nhiên, việc triển khai hiệu quả hoạt động thực hành thí nghiệm (THTN) ở cấp trung học cơ sở còn đối mặt nhiều thách thức, và thực trạng tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long chưa được hiểu rõ. Nghiên cứu này nhằm đánh giá và làm rõ thực trạng giảng dạy THTN mạch kiến thức Sinh học trong môn KHTN 7 tại một số trường THCS trong khu vực, cung cấp cái nhìn tổng quan về bối cảnh hiện tại và tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng dạy học thực hành.

Các nhà nghiên cứu giáo dục, cán bộ quản lý giáo dục, giáo viên và các nhà hoạch định chính sách liên quan đến việc giảng dạy khoa học tự nhiên ở cấp trung học cơ sở, đặc biệt là những người quan tâm đến phương pháp thực hành thí nghiệm và phát triển chương trình học.

Nghiên cứu này đã tiến hành khảo sát thực trạng giảng dạy thực hành thí nghiệm (THTN) mạch kiến thức Sinh học trong môn khoa học tự nhiên 7 tại một số trường trung học cơ sở ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Với phương pháp khảo sát sử dụng bảng câu hỏi Google Form và phỏng vấn sâu 31 giáo viên, dữ liệu được xử lý bằng phần mềm Jamovi để đánh giá nhận thức và phương pháp giảng dạy THTN. Kết quả cho thấy, khoảng 51,6% giáo viên hiểu bản chất THTN là hình thành kiến thức thực tế và phát triển năng lực thực tiễn, trong khi 45,2% có nhận thức chưa phù hợp. Đa số giáo viên dạy theo hình thức "lý thuyết trước, thực hành sau" và tổ chức THTN theo phân phối chương trình. Các phương pháp như học tập theo nhóm, giải quyết vấn đề và dạy học hợp tác được sử dụng thường xuyên. Một phát hiện đáng chú ý là yếu tố thâm niên không ảnh hưởng đáng kể đến tần suất sử dụng phương pháp, nhưng giáo viên thâm niên thường ít áp dụng phương pháp học tập thông qua thực hành và khám phá hơn do ngại đổi mới và thiếu điều kiện, trong khi giáo viên trẻ tuổi năng động hơn trong việc áp dụng. Internet và đồng nghiệp là kênh thông tin chính để giáo viên tìm hiểu về THTN. Nghiên cứu cũng chỉ ra khó khăn về thiếu trang thiết bị, thời gian và tập huấn. Từ đó, nghiên cứu này góp phần bổ sung tài liệu tham khảo quý giá, làm cơ sở cho các nghiên cứu sâu hơn và đề xuất giải pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học THTN, đặc biệt là trong việc phát triển năng lực cho học sinh.