Khám và theo dõi bệnh nhân chấn thương sọ não

Chia sẻ: Danh Thanh Tam | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

917
lượt xem 111
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu học tập: Qua bài này sinh viên có khả năng: · Trình bày thang điểm tri giác Glasgow. · Cách khám bêṇh nhân bi ̣ chấn thương sọ não (CTSN). · Nêu đươc cách theo dõi bệnh nhân CTSN trong 24 giơ đầu & những ngày sau.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khám và theo dõi bệnh nhân chấn thương sọ não

KHAM VÀ THEO DOI BÊNH NHÂN ́ ̃ ̣ CHÂN THƯƠNG SỌ NAO ́ ̃ Môn hoc: Ngoai cơ sơ ̣ ̣ Bai giang: lý thuyêt lâm sang NgoaI ̀ ̉ ́ ̀ ̣ ́ Khôi: Y3-CT2 Thơi gian: 2 tiêt ́ Đia diêm: hôI trương BVĐKTW Cân thơ ̣ ̉ ̣ ̀ ̀ GV: BS. Đam xuân Tung. ̀ MUC TIÊU HOC TÂP : Qua bai nay sinh viên có khả năng: ̣ ̣ ̣ ̀ ̀ • ̀ ̀ ̉ ́ Trinh bay thang điêm tri giac Glasgow. • Cach kham bênh nhân bị chân thương sọ nao (CTSN). ́ ́ ̣ ́ ̃ • Nêu đươc cach theo doi bênh nhân CTSN trong 24 giơ đâu & nhưng ́ ̃ ̣ ̀ ̀ ngay sau. ̣ ̀ ̉ NÔI DUNG BAI GIANG: 1.KHAM BÊNH NHÂN CHÂN THƯƠNG SỌ NAO ́ ̣ ́ ̃ 1.1.Bênh sư: ̣ Hoi bênh nhân và thân nhân để biêt : ̉ ̣ ́ • Tai nan xay ra như thế nao, ơ đâu và luc nao ? ̣ ̉ ̀ ́ ̀ • Có bât tinh sau chân thương ? bao lâu ? có khoang tinh ?. ́ ̉ ́ ̉ ̉ • Có rôi loan trí nhơ ngay trươc và sau khi bị chân thương . ́ ̣ ́ • Cac triêu chưng đi kem như nhưc đâu, oi mưa, đông kinh . ́ ̣ ̀ ̀ ́ ̣ • Ghi nhân tinh trang thân kinh, và xư trí cuả tuyên trươc. ̣ ̀ ̣ ̀ ́ 1.2.Tiên sư: ̀ -Ngoai khoa : cac phâu thuât đã trai qua. ̣ ́ ̉ ̣ ̉ -Nôi khoa: tiêu đương, tim mach (cao huyêt ap, rôi loan nhip tim), thuôc ̣ ̉ ̣ ́ ́ ́ ̣ ̣ ́ ́ khang đông, bênh đông kinh v.v ̣ ̣ - Dị ưng thuôc : khang sinh v.v. ́ ́ 1.3.Kham: ́ Bênh nhân bị chân thương sọ nao (CTSN) cân đươc xem có khả năng bị đa ̣ ́ ̃ ̀ chân thương và nêu bênh nhân bị hôn mê cân ưu tiên kham cac cơ quan có ́ ́ ̣ ̀ ́ ́ anh hương đên tinh mang cuả bênh nhân: ̉ ́ ́ ̣ ̣ - Đương hô hâp trên (Airway): ́ Kiêm tra đương hô hâp xem có thông không? Khai thông đương thơ trên là ̉ ́ nhiêm vụ ưu tiên gôm: lây dị vât, hut đam nhơt, thao răng gia, hut mau chay ̣ ̀ ́ ̣ ́ ̀ ́ ̉ ́ ́ ̉ trong miêng- hâu, keo lươi ra trươc, đăt canule miêng- hâu ( MAYO), có thể ̣ ̀ ́ ̣ ̣ ̀ đăt nôi khí quan hay mơ khí quan nêu cân. ̣ ̣ ̉ ̉ ́ ̀ - Cach thơ cuả bênh nhân (Breathing): ́ ̣
Kham nhip thơ, cach thơ đêu hay không, nêu bênh nhân thơ yêu hay ngưng ́ ̣ ́ ̀ ́ ̣ ́ thơ phai giup thơ băng tăng thông khí = bop bong hay may thơ . ̉ ́ ̀ ́ ́ ́ - Tuân hoan: ̀ ̀ Kham mach , huyêt ap và tim ; nêu bênh nhân bị choang phai tim nguyên nhân ́ ̣ ́ ́ ́ ̣ ́ ̉ ̀ gây xuât huyêt ơ nơi khac như ổ bung, khoang mang phôi, gay khung châu v.v. ́ ́ ́ ̣ ̀ ̉ ̃ ̣ 1.3.1. Kham thân kinh: ́ ̀ Hôp sọ: tim vêt rach, mau tụ ơ da đâu, chổ nưt ơ vom so, lom so; dâu vơ nên ̣ ̀ ́ ́ ́ ̀ ̀ ̣ ̃ ̣ ́ ̀ ̣ ́ ́ ̉ ̣ so: dâu mang kinh râm, chay dich nao tuy hay mau qua mui, chay mau hay dich ̃ ̉ ́ ̃ ̉ ́ ̣ nao tuy qua tai, dâu bâm sau tai (dâu Battle); kham khôi xương măt như hôc ̃ ̉ ́ ̀ ́ ́ ́ ̣ ́ măt, xương mui, xương gò ma, xương ham trên, xương ham dươi v.v ́ ̃ ́ ̀ ̀ Tri giac : đanh giá tri giac cuả bênh nhân dưạ vao thang điêm hôn mê cuả ́ ́ ́ ̣ ̀ ̉ Glasgow ; gôm 3 yêu tố (măt mơ, lơi noi và vân đông) : ̀ ́ ́ ́ ̣ ̣ ̉ ́ ̉ Bang 1. Tri giac theo thang điêm hôn mê Glasgow (Theo Lê xuân Trung) : Mơ măt (Eye opening) ́ Tư mơ măt ( linh hoat) ́ ̣ 4 Goi thì mơ măt ̣ ́ 3 Kich thich đau mơi mơ măt ́ ́ ́ 2 Lam gì cung không mơ măt ̀ ̃ ́ 1 Đap ưng băng vân đông tôt nhât ( Best motor responses) ́ ̀ ̣ ̣ ́ ́ Theo y lênh (đinh hương đung ) ̣ ̣ ́ 6 Tai nơi kich thich đau ̣ ́ ́ 5 Co lai khi bị kich thich đau ̣ ́ ́ 4 Co bât thương khi kich thich đau ́ ́ ́ 3 Duôi bât thương khi kich thich đau ̃ ́ ́ ́ 2 Không môt đông tac nao ̣ ̣ ́ ̀ 1 Trả lơi tôt nhât ( Best motor responses) ́ ́ Trả lơi chinh xac câu hoi ́ ́ ̉ 5 Trả lơi lú lân ̃ 4 Trả lơi tư ngư không thich hơp ́ 3 Trả lơi băng âm thanh vô nghiã ̀ 2 Không trả lơi 1 Thang điêm hôn mê cuả Glasgow có ưu điêm là dễ theo doi, khach ̉ ̉ ̃ ́ quan, song cung có han chế đôi vơi nhưng bênh nhân say rươu, mơ khí quan ̃ ̣ ́ ̣ ̉ v.v Theo thang điêm Glasgow có thể phân thanh 3 mưc độ năng CTSN : ̉ ̀ ̣ -độ nhẹ ( 13-15 điêm) chiêm 80% trương hơp. ̉ ́ ̀ ̉ - trung binh : 9-12 điêm ……10% " " ̣ ̉ - năng : £ 8 điêm ………… 10% " " -Đông tư: ̀ Kham kich thươt cuả đông tư và phan xạ anh sang, kich thươt đông tư chênh > ́ ́ ̀ ̉ ́ ́ ́ ̀
1mm là có ý nghia, dan đông tư và mât phan xạ anh sang 1 bên noi lên thoat vị ̃ ̃ ̀ ́ ̉ ́ ́ ́ ́ hôi hai mã qua khe lêu tiêu nao. ̀ ̉ ̀ ̉ ̃ -Vân đông: kham sưc cơ , binh thương sưc cơ là 5/5 ; tim yêu liêt nưa ngươi ̣ ̣ ́ ̀ ̀ ́ ̣ thương ơ phiá đôi bên vơi tôn thương. ́ ̉ -Phan xạ thân nao: ̉ ̃ • phan xạ tran - măt ̉ ́ ́ • phan xạ anh sang ̉ ́ ́ • phan xạ giac mac ̉ ́ ̣ • phan xạ xoay măt – xoay đâu ngang ̉ ́ ̀ • Phan xạ xoay măt – xoay đâu chiêu đưng: it dung ̉ ́ ̀ ̀ ́ ̀ • Phan xạ măt tim ̉ ́ -Thân kinh so:̀ ̣ Cân kham cac dây thân kinh sọ thương găp như dây số I, II, III, VI, VII v.v cac ̀ ́ ́ ̀ ̣ ́ tôn thương dây thân kinh sọ hay găp trong bênh nhân bị vơ nên so. ̉ ̀ ̣ ̣ ̀ ̣ -Dâu mang nao: cổ cưng, dâu Kernig do xuât huyêt mang nhên . ́ ̀ ̃ ́ ́ ́ ̀ ̣ 1.3.2.Dâu hiêu sinh tôn:́ ̣ ̀ Lây mach, huyêt ap, nhip thơ và nhiêt đô; Harvey Cushing nhân thây khi có ́ ̣ ́ ́ ̣ ̣ ̣ ̣ ́ tăng ap lưc trong sọ câp do khôi choang chổ như mau tụ sẽ dân tơi mach châm, ́ ́ ́ ́ ́ ̃ ̣ ̣ tăng huyêt ap và rôi loan nhip thơ; moi vân đề rôi loan hô hâp cân đươc giai ́ ́ ́ ̣ ̣ ̣ ́ ́ ̣ ́ ̀ ̉ quyêt ngay vì sư thiêu oxy nao sẽ lam cho phù nao năng thêm. ́ ́ ̃ ̀ ̃ ̣ 1.3.3. Kham cac cơ quan khac: ́ ́ ́ -Ngưc, bung, côt sông, tư chi vì bênh nhân bị CTSN thương có phôi hơp vơi ̣ ̣ ́ ̣ ́ tôn thương cac cơ quan khac trong 40-50% trương hơp. ̉ ́ ́ ́ 2. CAC XET NGHIÊM CÂN LÂM SANG: ́ ̣ ̣ ̀ • Chup Xquang sọ đơn gian: gôm 3 tư thế Thăng, Nghiêng, Towne cho ̣ ̉ ̀ ̉ phep tim đương nưt so, lom so, hoăc tụ khí trong so. ́ ̀ ̣ ̃ ̣ ̣ Cân chú ý bênh nhân tinh có nưt sọ sẽ tăng nguy cơ mau tụ trong sọ lên 400 ̀ ̣ ̃ ́ ̀ lân. • X quang côt sông cổ : Trong cac bênh nhân hôn mê, có khoang 5-15% ̣ ́ ́ ̣ ̉ bênh nhân CTSN năng có kem tôn thương côt sông cô. ̣ ̣ ̀ ̉ ̣ ́ ̉ • Xquang ngưc: cân thiêt cho bênh nhân mê giup phat hiên cac tôn thương ̀ ́ ̣ ́ ́ ̣ ́ ̉ ngưc phôi hơp. ́ • Chup căt lơp điên toan (CT Scanner) nao : ̣ ́ ̣ ́ ̃ Cân cho bênh nhân hôn mê, rôi loan tri giac, tôn thương thân kinh khu tru, có ̀ ̣ ́ ̣ ́ ̉ ̀ ́ dâu tăng ap lưc nôi so, chụ p cắ t lơ p điên toan là phương phap tôt nhât hiên ́ ́ ̣ ̣ ́ ́ ́ ́ ̣ nay để chân đoan CTSN. ̉ ́ • Mach nao đô: nêu cơ sơ không có CT Scanner, có thể dung mach nao đô. ̣ ̃ ̀ ́ ̀ ̣ ̃ ̀
• Cac xet nhiêm thương qui: công thưc mau đương huyêt, urê mau, đo ́ ́ ̣ ́ ́ ́ nông độ rươu (> 0,5g/l), ̀ HIV , nhom mau, xet nghiêm đông mau v.v ́ ́ ́ ̣ ́ 3.THEO DOI BÊNH NHÂN CHÂN THƯƠNG SỌ NAO: ̃ ̣ ́ ̃ Bênh nhân CTSN cân đươc theo doi sat trong 48 giơ đâu vì cac biên chưng ̣ ̀ ̃ ́ ̀ ́ ́ mau tụ trong so, tăng ap lưc trong sọ câp thương xay ra trong thơi gian nay ́ ̣ ́ ́ ̉ ̀ (70%). 3.1. Lâm sang : Môi 15-30’ trong 24 giơ đâu sau đó môi 2 giơ trong nhưng ̀ ̃ ̀ ̃ ngay sau. ̀ ̃ - theo doi tri giac : theo thang điêm hôn mê Glasgow; nêu thang điêm giam 2 ́ ̉ ́ ̉ ̉ điêm so vơi ban đâu là có ý nghia. ̉ ̀ ̃ - Dâu hiêu sinh tôn: lây mach, huyêt ap, nhip thơ và nhiêt đô: nêu mach châm ́ ̣ ̀ ́ ̣ ́ ́ ̣ ̣ ̣ ́ ̣ ̣ dân, huyêt ap tăng dân, và nhip thơ nhanh (hôi chưng Cushing) biêu hiên cua ̀ ́ ́ ̀ ̣ ̣ ̉ ̣ ̉ hôi chưng tăng ap lưc nôi so. Theo Marshall LF, khi ap lưc tâm thu ̣ ́ ̣ ̣ ́ tăng ³ 15mmHg, và mach châm hơn 15 lân/phut.; nhip thơ tăng trên 20 ̣ ̣ ̀ ́ ̣ lân/phut là bât thương ơ ngươi trên 15 tuôi, có khả năng tăng ap lưc nôi sọ ̀ ́ ́ ̉ ́ ̣ hay bât thương ơ phôi. ́ ̉ -Dâu thân kinh khu tru: tim yêu liêt nưa ngươi, dan đông tư cung bên tôn ́ ̀ ́ ̀ ́ ̣ ̃ ̀ ̀ ̉ thương, ban manh, bât đôi xưng cuả phan xạ gân xương hay phan xạ Babinski. ́ ́ ́ ̉ ̉ - Ngoai ra tinh trang nhưc đâu ngay cang tăng, kem nôn oi cung là dâu hiêu ̀ ̀ ̣ ̀ ̀ ̀ ̀ ́ ̃ ́ ̣ tăng ap lưc nôi sọ cân chú ý đăc biêt. ́ ̣ ̀ ̣ ̣ - Cân lâp bang theo doi: thang điêm Glasgow, đông tư (kich thươt và phan xạ ̀ ̣ ̉ ̃ ̉ ̀ ́ ̉ anh sang), vân đông, dâu hiêu sinh tôn cho môi bênh nhân để phat hiên kip thơi ́ ́ ̣ ̣ ́ ̣ ̀ ̃ ̣ ́ ̣ ̣ bênh nhân có biêu hiên tăng ap lưc nôi so. ̣ ̉ ̣ ́ ̣ ̣ 3.2. Cân lâm sang: ̣ ̀ - Chup lai CT Scanner: nêu bênh nhân đã chup CT Scan sơm trong 3 giơ đâu ̣ ̣ ́ ̣ ̣ ̀ sau CTSN, tri giac giam 2 điêm so vơi thang điêm tri giac ban đâu hoăc xuât ́ ̉ ̉ ̉ ́ ̀ ̣ ́ hiên dâu thân kinhkhu trú, bênh nhân có hôi chưng tăng ap lưc nôi so. ̣ ́ ̀ ̣ ̣ ́ ̣ ̣ - Kham đay măt : phù gai thị trong TALNS có thể xuât hiên sau vai ngay sau ́ ́ ́ ́ ̣ ̀ ̀ chân thương. ́ - Đo điên nao đồ : để phat hiên bênh nhân đông kinh. ̣ ̃ ́ ̣ ̣ ̣ - Chup mach nao đồ : để tim cac biên chưng mach mau như : dò đông ̣ ̣ ̃ ̀ ́ ́ ̣ ́ ̣ ̣ mach canh- xoang hang, huyêt khôi đông mach nao. ̉ ́ ́ ̣ ̣ ̃ ̀ ̣ TAI LIÊU THAM KHAO ̉ 1.Lê xuân Trung và cs. (1997). Chân thương và vêt thương sọ nao ơ trẻ em và ́ ́ ̃ ngươI trương thanh. Trong: Lê x Trung eds. Bênh hoc ngoai thân kinh; Tâp I; ̀ ̣ ̣ ̣ ̀ ̣ ĐHYD: TPHCM, Tr. 148. 2. Marshall LF (1996). Head injury. In: Cecil eds; Texbook of Medecine; 10ed, Mc Graw-Hill: USA, 2135-38.
CÂU HOI LƯƠNG GIÁ ̉ ̣ ́ Chon 1 câu đung: • Dâu hiêu lâm sang KHÔNG liên quan đên bênh nhân bị vơ sang so: ́ ̣ ̀ ́ ̣ ̀ ̣ • ̀ bâm quanh hôc măt ́ ́ • liêt thân kinh sọ ̣ ̀ • ́ dâu Battle/ chay mau tai ̉ ́ • tăng huyêt ap @. ́ ́ • Chỉ số nghi ngơ cao cua vơ sang sọ ơ ________B______________ khi ̉ ̀ bênh nhân có dâu hiêu Battle: ̣ ́ ̣ • hố sọ trươc • hố sọ giưa • lổ châm ̉ • lổ Monro • Bênh nhân nam, 25 tuôI, đươc chuyên vao câp cưu sau khi đâu bênh ̣ ̉ ̉ ̀ ́ ̀ ̣ nhân đâp vao kinh chăn gió ô tô do tai nan giao thông. Kham tri giac cho thây ̣ ̀ ́ ́ ̣ ́ ́ ́ bênh nhân mơ măt, rut tay khi kich thich đau và trả lơI băng cac tư không đung. ̣ ́ ́ ́ ́ ̀ ́ ́ ̉ Thang điêm Glasgow cua bênh nhân nay: ̉ ̣ ̀ • 6 • 9 @. • 12 • 15 • không tinh đươc ́ • Xet nghiêm nao cân chỉ đinh cho bênh nhân trên? ́ ̣ ̀ ̀ ̣ ̣ • chup mach nao ̣ ̣ ̃ • tiêp tuc theo doI không cân xet nghiêm trư khi điêm Glasgow giam ́ ̣ ̉ ̀ ́ ̣ ̉ ̉ • chup CT Scan nao @. ̣ ̃ • choc dò dich nao tuy ̣ ̣ ̃ ̉ • chup X quang sọ ̣ 5. Môt số bênh nhân chân thương sọ nao có biêu hiên tăng ap lưc nôI sọ câp. ̣ ̣ ́ ̃ ̉ ̣ ́ ̣ ́ Cac dâu hiêu cua tam chưng Cushing: ́ ́ ̣ ̉ o tăng huyêt ap, mach nhanh, thơ nhanh ́ ́ ̣ o tăng huyêt ap, mach châm, thơ nhanh @. ́ ́ ̣ ̣ o giam huyêt ap, mach nhanh, thơ nhanh ̉ ́ ́ ̣ o giam huyêt ap, mach châm, thơ châm ̉ ́ ́ ̣ ̣ ̣ ̀ ̀ GV.BS. Đam Xuân Tung