Khoa học xã hội - kinh tế: Mô hình ra quyết định đa tiêu chí lựa chọn vị trí xây dựng nhà máy điện rác ở Thành phố Hồ Chí Minh

Trong bối cảnh phát triển kinh tế-xã hội không ngừng, lượng rác thải đô thị ngày càng gia tăng, tạo áp lực lớn lên môi trường và hệ thống quản lý chất thải tại các thành phố lớn, đặc biệt là Thành phố Hồ Chí Minh. Việc chuyển đổi rác thải thành năng lượng (Waste-to-Energy - WtE) nổi lên như một giải pháp cấp thiết và bền vững, không chỉ giúp giảm khối lượng rác chôn lấp mà còn tạo ra nguồn năng lượng tái tạo, đóng góp vào mục tiêu phát triển kinh tế tuần hoàn. Tuy nhiên, việc lựa chọn vị trí tối ưu để xây dựng các nhà máy WtE là một thách thức phức tạp, đòi hỏi cân nhắc kỹ lưỡng các yếu tố môi trường, kinh tế và xã hội để đảm bảo hiệu quả dự án và sự chấp thuận của cộng đồng.

Các nhà nghiên cứu, giảng viên, và sinh viên trong các lĩnh vực kỹ thuật môi trường, quản lý chất thải, quy hoạch đô thị, và phân tích quyết định; các nhà hoạch định chính sách và quản lý dự án tại các cơ quan chính phủ và doanh nghiệp liên quan đến phát triển năng lượng bền vững và hạ tầng xử lý chất thải.

Nghiên cứu này giải quyết thách thức về quản lý rác thải đô thị ngày càng gia tăng tại các thành phố lớn, đặc biệt là Thành phố Hồ Chí Minh, bằng cách đề xuất và áp dụng giải pháp chuyển đổi rác thải thành năng lượng (Waste-to-Energy - WtE). Đây là hướng đi chiến lược nhằm giảm áp lực chôn lấp, tạo ra năng lượng tái tạo và thúc đẩy kinh tế tuần hoàn, góp phần vào mục tiêu giảm tỷ lệ chôn lấp rác thải xuống 0% vào năm 2030 của thành phố. Để lựa chọn vị trí tối ưu cho nhà máy WtE, bài báo đã sử dụng mô hình ra quyết định đa tiêu chí kết hợp AHP-TOPSIS. Phương pháp AHP (Analytic Hierarchy Process) được dùng để xác định trọng số các tiêu chí, trong khi TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution) dùng để xếp hạng các địa điểm tiềm năng. Dữ liệu được thu thập và phân tích dựa trên sáu tiêu chí phụ thuộc ba nhóm tiêu chí chính: môi trường, kinh tế và xã hội, bao gồm các yếu tố như chi phí đất, khoảng cách đến mạng lưới giao thông, khu dân cư, khu bảo tồn và hướng gió. Qua quá trình phân tích 24 địa điểm tiềm năng tại Thành phố Hồ Chí Minh, kết quả chỉ ra rằng Củ Chi là vị trí tối ưu nhất. Việc lựa chọn này không chỉ giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và cộng đồng, mà còn thúc đẩy phát triển bền vững và tạo ra năng lượng xanh cho thành phố. Nghiên cứu cung cấp một khung phân tích khoa học và thực tiễn để hỗ trợ quá trình ra quyết định trong việc triển khai cơ sở hạ tầng WtE, mang lại ý nghĩa ứng dụng cao trong công tác quản lý chất thải bền vững.