1
TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG NAM
KHOA TIỂU HỌC – MẦM NON & NGHỆ THUẬT
----------
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Tên đề tài:
VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN VÀ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
VÀO THIẾT KẾ KÉ HOẠCH BÀI DẠY DẠNG BÀI HÌNH THÀNH
CÔNG THỨC TÍNH CHU VI, DIỆN TÍCH CÁC HÌNH HÌNH HỌC
Sinh viên thực hiện
KHAMPHONE TOMSOUPHATY
MSSV: 2116050154
CHUYÊN NGÀNH: GIÁO DỤC TIỂU HỌC
KHÓA 2016 - 2020
Cán bộ hướng dẫn
ThS. Trương Thị Kim Ngọc
MSCB: ……….
Quảng Nam, tháng 6 năm 2020
2
A. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng, Nhà
nước và toàn dân, giữ vai trò một nhân tố quyết định để thực hiện thành công
mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Năm 2013 nghị
quyết hội nghị Trung ương Đảng lần thứ VIII, khóa XI thông qua nghị quyết “Về
đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu của công nghiệp
hóa – hiện đại hóa đất nước trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”.
Trong hệ thống giáo dục quốc dân Tiểu học là cấp học nền tảng, không phải
ngẫu nhiên mà người ta gọi cấp học “nền tảng”, bởi cấp học này là cơ sở quyết
định đến con đường học vấn của mỗi con người. Người ta ví cấp Tiểu học như
những “viên gạch” đầu tiên đặt nền móng cho “ngôi nhà tri thức”, “móng” có
chắc thì “nhà” mới vững, đó là nguyên lý mà chúng ta ai cũng biết.
Cùng với môn Tiếng Việt, môn Toán ở tiểu học có vai trò rất quan trọng,
tạo cơ sở vững chắc để học sinh học tập các môn học còn lại. Với vai trò và vị trí
quan trọng như vậy nên chương trình Toán ở tiểu học gồm nhiều mạch kiến thức
được tích hợp chặt chẽ. Chủ đề kiến thức một số yếu tố về hình học chiếm một vị
trí quan trọng trong chương trình môn Toán ở tiểu học giúp HS củng cố, vận
dụng và hiểu sâu sắc hơn những mảng kiến thức khác trong chương trình toán,
làm cơ sở để các em học tốt hơn các kiến thức toán chuyên sâu về hình học khi
học ở các cấp học cao hơn. Vì vậy giúp học sinh biết và nắm rõ được những kiến
thức cơ bản về hình học không những giup các em trau dồi được vốn kiến thức
toán học phong phú, mà còn giúp ích không nhỏ cho các em khi có thể áp dụng
vào thực tiễn cuộc sống.
Ở các lớp tiểu học, khả năng nhận thức của học sinh được phát triển theo
hướng từ tư duy trực quan sinh động ở các lớp 1, 2, 3 và phát triển lên tư duy
trừu tượng ở các lớp 4, 5. Học sinh dần dần đã có vốn sống, hiểu biết thực tế nhất
định về một số vấn đề, có khả năng tự chủ và giải quyết vấn đề một cách đơn
giản, điều này được thể hiện rõ nhất khi các em học ở lớp 4, 5. Cêu cầu đặt ra khi
3
học về các yếu tố hình học cũng cao hơn các lớp trước. Trên thực tế, trong quá
trình dạy học Toán, rất nhiều học sinh vẫn chưa có được khả năng nhận biết,
quan sát cũng như ghi nhớ các biểu tượng hình học, dẫn đến việc nhiều em
không thể định hình được các công thức tính diện tích các hình học. Cho nên,
việc tìm kiếm giải pháp để giải quyết được vấn đề đó luôn được các thầy cô quan
tâm, phát hiện và giải quyết vấn đề là một tỏng những phương pháp được xem là
biện pháp hữu hiệu giúp các em khơi dậy tinh thần học tập tích cực, giúp các em
có thể học tốt được hình học, qua đó ghi nhớ, tái hiện và vận dụng nó vào giải
các bài toán mà yêu cầu áp dụng các công thức tính diện tích hình học. Giúp thầy
cô soạn được những kế hoạch giảng dạy có chất lượng, đem lại hiệu quả giảng
dạy cao.
Xuất phát từ những yêu cầu thực tiễn như trên chúng tôi chọn đề tài: “Vận
dụng phương pháp phát hiện và giải quyết vấn đề vào thiết kế kế hoạch bài
dạy dạng bài hình thành công thức tính chu vi, diện tích các hình hình học”
làm đề tài khóa luận tốt nghiệp của mình.
2. Mục đích nghiên cứu
Vận dụng phương pháp phát hiện và giải quyết vấn đề vào thiết kế kế
hoạch bài dạy dạng bài hình thành công thức tính chu vi, diện tích các hình hình
học nhằm tích cực hoá hoạt động học tập của người học, nâng cao hứng thú trong
học tập và phát huy sáng tạo của học sinh, giúp học sinh tự hình thành tri thức
mới, hiểu sau và khác ghi kiếm thức
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Thiết kế kế hoạch bài dạy dạng bài hình thành công thức tính chu vi, diện
tích các hình hình học có vận dụng phương pháp phát hiện và giải quyết vấn đề.
3.2. Khách thể nghiên cứu
Quá trình dạy và học các các yếu tố hình học ở Tiểu học
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu về cơ sở lý luận:
+ Tìm hiểu về các yếu tố hình học ở Tiểu học
4
+ Tìm hiểu về vị trí, vai trò của việc dạy học hình thành các công thức tính
chu vi, diện tích hình học ở Tiểu học
+ Tìm hiểu về đặc điểm tâm lý của học sinh Tiểu học
- Nghiên cứu về cơ sở thực tiễn:
+ Tìm hiểu nội dung chương trình
+ Tìm hiểu thực trạng của việc thiết kế kế hoạch bài dạy có áp dụng phương
pháp phát hiện và giải quyết vấn đề nhằm hình thành các thức tính chu vi, diện
tích các hình học.
+ Thiết kế kế hoạch bài dạy có áp dụng phương pháp phát hiện và giải
quyết vấn đề nhằm hình thành các thức tính chu vi, diện tích các hình học.
+ Thực nghiệm để đánh giá tính khả thi và hiệu quả của đề tài.
5. Phương pháp nghiên cứu
5.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận
5.1.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu
Đọc, khai khác các tài liệu như sách giáo khoa Toán tiểu học, sách giáo
viên Toán tiểu học, các loại sách tham khảo, tạp chí về nội dung đổi mới phương
pháp dạy học và các phương pháp dạy học tích cực.
5.1.2. Phương pháp phân tích - tổng hợp
Nghiên cứu các tài liệu liên quan đến đề tài để làm luận cứ cho việc vận
dụng phương pháp phát hiện và giải quyết vấn đề vào thiết kế kế hoạch bài dạy
dạng bài hình thành công thức tính chu vi, diện tích các hình hình học.
5.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
5.2.1. Phương pháp điều tra
Xây dựng phiếu điều tra gồm hệ thống các câu hỏi về việc dạy học môn
Toán ở tiểu học có vận dụng phương pháp phát hiện và giải quyết vấn đề vào
thiết kế kế hoạch bài dạy dạng bài hình thành công thức tính chu vi, diện tích các
hình hình học.
5.2.3. Phương pháp hỏi ý kiến chuyên gia
Tham khảo ý kiến của các thầy cô trong khoa Tiểu học – Mầm non và các
thầy cô giáo tại trường Tiểu học.
5
5.2.4. Phương pháp thực nghiệm sư phạm
Thực nghiệm sư phạm tại trường Tiểu học để nghiên cứu về việc vận dụng
phương pháp phát hiện và giải quyết vấn đề vào thiết kế kế hoạch bài dạy dạng
bài hình thành công thức tính chu vi, diện tích các hình hình học.
5.3. Phương pháp thống kê toán học
Trong quá trình thực nghiệm sư phạm, chúng tôi tập trung nghiên cứu
những vấn đề thực hiện liên quan đến đề tài từ đó thống kê những số liệu thu
thập được để hoàn thành đề tài nghiên cứu.
6. Lịch sử vấn đề nghiên cứu
6.1. Trên thế giới
Thuật ngữ “Dạy học nêu vấn đề” xuất hiện từ những năm 70 của thế kỷ
XIX xuất phát từ thuật ngữ “Orixtic” – có nghĩa là phương pháp phát triển, tìm
tòi. Các nhà nghiên cứu khoa học như A.Ja Ghecto, B.E Raicop… đã nêu lên
phương pháp tìm tòi, phát triển trong dạy học nhằm hình thành nhận thức của
học sinh bằng cách đưa học sinh vào các hoạt động tìm kiếm tri thức, học sinh là
chủ thể của hoạt động dạy và học. Đó là một trong những cơ sở lí luận của dạy
học phát hiện và giải quyết vấn đề. Phương pháp này được nhà giáo dục Ba Lan
V.Okon đánh giá là phương pháp dạy học tích cực, tuy nhiên chỉ dừng lại ở việc
ghi lại những thực nghiệm chứ chưa đưa ra cơ sở lí luận. Đến những năm 70 của
thế kỷ XX, M. I Makmutov đã dưa ra đầy đủ cơ sở lí luận của phương pháp dạy
học phát hiện và giải quyết vấn đề.
6.2. Ở nước ta
Ở nước ta, dịch giả Phan Tất Đắc là người đầu tiên đưa ra phương pháp này
khi dịch cuốn “Dạy học nêu vấn đề ” (Lecne) (1977). Về sau, nhiều nhà khoa học
đã nghiên cứu về phương pháp này như : Nguyễn Bá Kim, Lê Khánh
Bằng,….Gần đây, Nguyễn Kỳ đã đưa phương pháp phát hiện và giải quyết vấn
đề vào nhà trường tiểu học và thực nghiệm ở một số môn Toán, Tự nhiên xã hội,
Đạo đức… Trong công cuộc đổi mới phương pháp dạy học, phát hiện và giải
quyết vấn đề là một trong những phương pháp dạy học tích cực được đưa vào
vận dụng dạy và học ở nhà trường. Tuy nhiên , chưa có tác giả nào nghiên cứu