TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
KHOA HÓA
BỘ MÔN HÓA HỮU CƠ
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
KHẢO SÁT THÀNH PHẦN HÓA HỌC CAO ETYL ACETAT
CỦA CÂY NAM SÂM ĐỨNG BOERHAAVIA ERECTA L.
HỌ BÔNG PHẤN (NYCTAGINACEAE)
GVHD: GS. TS. NGUYỄN KIM PHI PHỤNG
SVTH: NGUYỄN THỊ MỸ HƯƠNG
LỚP: 4C
HỆ: CỬ NHÂN NGOÀI SƯ PHẠM
MSSV: 35106019
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH- THÁNG 5, NĂM 2013
MỤC LỤC
MỤC LỤC ........................................................................................ 2
LỜI CẢM ƠN .................................................................................. 3
LỜI MỞ ĐẦU ................................................................................. 4
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............................................. 5
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN ........................................................... 6
1.1. ĐẶC TÍNH THỰC VẬT ....................................................................... 6
1.2. NGHIÊN CỨU VỀ DƯỢC TÍNH CỦA CHI BOERHAAVIA ............ 8
CHƯƠNG 2: NGHIÊN CỨU VÀ KẾT QUẢ ............................ 19
2.1. THU HÁI VÀ XỬ LÝ MẪU ............................................................... 20
2.2. ĐIỀU CHẾ CÁC LOẠI CAO .............................................................. 20
2.3. TRÍCH LY, CÔ LẬP MỘT SỐ HỢP CHẤT HỮU CƠ TRONG CÂY
NAM SÂM ĐỨNG ..................................................................................... 21
2.4. KHẢO SÁT CẤU TRÚC HÓA HỌC CỦA CÁC HỢP CHẤT CÔ
LẬP ĐƯỢC ................................................................................................. 23
CHƯƠNG 3:KẾT LUẬN .............................................................. 30
3.1. CÔ LẬP CÁC HỢP CHẤT HỮU CƠ ................................................. 30
3.2. CÁC HƯỚNG NGHIÊN CỨU TIẾP THEO ...................................... 31
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................ 32
LỜI CẢM ƠN
Em xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến:
Cô GS. TS. Nguyễn Kim Phi Phụng đã tận tình hướng dẫn, động viên, truyền
đạt những kiến thức quý báu và tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp em hoàn thành tốt
khóa luận này. Cô là một người thầy tận tụy, một tấm gương nghiên cứu khoa học,
cô không những trang bị cho em kiến thức chuyên môn mà cả những hành trang, kỹ
năng cho con đường tương lai sau này.
Chị NCS Đỗ Thị Mỹ Liên- là người chị- đã nhiệt tình hướng dẫn, giúp đỡ,
động viên, truyền đạt những kiến thức và kinh nghiệm quý báu mà chị tích lũy được
trong quá trình nghiên cứu giúp em hoàn thành tốt khóa luận. Chị đã truyền tinh
thần nghiên cứu khoa học, sự ham học hỏi và giúp em định hướng cho những bước
đi sau này.
Thầy NCS Dương Thúc Huy đã cho em kiến thức và cơ hội được học tập,
hoàn thành khóa luận tại Phòng thí nghiệm Hóa hữu cơ- Trường Đại học Khoa
học tự nhiên TP. HCM.
Các thầy cô Trường Đại học sư phạm TP. HCM đã giảng dạy và truyền thụ
cho em nhiều kiến thức khoa học.
Các anh chị học viên cao học và các bạn sinh viên cùng làm việc, học tập
tại Phòng thí nghiệm Hóa hữu cơ- Trường Đại học Khoa học tự nhiên TP. HCM đã
nhiệt tình giúp đỡ, động viên em trong suốt quá trình làm khóa luận.
Và cuối cùng là ba mẹ đã ủng hộ, tiếp sức và là nguồn động viên lớn lao trên
suốt con đường học tập của em.
LỜI MỞ ĐẦU
Từ xa xưa con người đã sử dụng nhiều loại cây cỏ hoặc các hợp chất trích
ly từ cây cỏ để làm hương liệu, gia vị thực phẩm, màu tự nhiên,…đặc biệt là sử
dụng để làm thuốc chữa bệnh. Trong y học cổ truyền có nhiều bài thuốc giá trị mà
cho đến nay chúng ta chỉ mới khám phá được một phần.
Có đến 80% các hoạt chất đã và đang sử dụng làm thuốc trong y học hiện
đại là các chất có nguồn gốc tự nhiên, các chất tổng hợp và bán tổng hợp đều dựa
trên cấu trúc hóa học của các hợp chất tự nhiên. Vì vậy, việc nghiên cứu, tìm kiếm
các thuốc mới từ nguồn gốc tự nhiên hiện nay đang rất được quan tâm.
Chi Boerhaavia, họ Bông phấn (Nyctaginaceae), có khoảng hơn 40 loài,
trong đó ở Việt Nam, theo tài liệu đã tìm thấy khoảng 3 loài. Một số loài cây thuộc
chi Boerhaavia đã được sử dụng trong y học cổ truyền của nhiều nước trên thế giới
để chữa trị rất nhiều loại bệnh như viêm nhiễm, kháng u bướu, kháng tế bào ung
thư, kháng virút, …
Các nghiên cứu hóa – dược cho thấy chi Boerhaavia chứa rất nhiều loại hợp
chất hữu cơ có hoạt tính sinh học hấp dẫn như triterpen, steroid, glycoside,
flavonoid, alkaloid, ... Tuy nhiên, các cây thuộc chi Boerhaavia rất giống nhau về
hình dáng bên ngoài và lại chưa được nghiên cứu và áp dụng vào thực tế ở Việt
Nam.
Cây Boerhaavia erecta L. là một loài cây được phân bố rộng rãi ở nước ta,
đây là loài cây chịu hạn rất dễ sống và sự phát tán cũng như sự sinh sôi nảy nở rất
dễ dàng. Với những hoạt tính rất hấp dẫn cũng như sự thuận lợi khi nuôi trồng thì
quả thật đây là nguồn dược liệu rất quý giá. Mục tiêu của đề tài là nghiên cứu thành
phần hóa học cây Nam sâm đứng Boerhavia erecta L. thu hái ở Thủ Đức bằng cách
cô lập và xác định cấu trúc hóa học của các hợp chất hữu cơ có trong cây; tiến hành
so sánh đặc tính hóa thực vật của cây này với các cây cùng chi. Hy vọng rằng kết
quả nghiên cứu sẽ mang lại những hiểu biết mới về mặt hóa – dược của cây
Boerhaavia erecta L. và làm tăng giá trị ứng dụng của cây vào thực tế cuộc sống.
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
br: rộng (broad)
C: cloroform
d: mũi đôi (doublet)
dd: mũi đôi - đôi (doublet-doublet)
DEPT: Distortionless Enhancement by Polarization Transfer
EA: etyl acetat
ED: eter dầu hỏa
H: hexan
HSQC: tương quan H-C qua 1 nối (Heteronuclear Single Quantum Correlation)
HMBC: tương quan H-C qua 2, 3 nối (Heteronuclear Multiple Bond Coherence)
M: metanol
N: nước
NMR: phổ cộng hưởng từ hạt nhân (Nuclear Magnetic Resonance spectroscopy)
s: mũi đơn (singlet)