TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG
KHOA KINH TẾ VÀ KINH DOANH QUỐC TẾ
CHUYÊN NGÀNH KINH TẾ NGOẠI THƢƠNG
-------***-------
KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP
Đề tài:
XU HƢỚNG HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN
MỘT SỐ TẬP ĐOÀN KINH TẾ Ở VIỆT NAM
Họ và tên sinh viên : Đỗ Thị Vân
Lớp : Nhật 1
Khoá : 42 F
Giáo viên hƣớng dẫn : TS. Bùi Thị Lý
Hà Nội - Tháng 11/2007
Xu hướng hình thành và phát triển một số tập đoàn kinh tế ở Việt Nam
Đỗ Thị Vân Lớp: Nhật 1 – K42F – KTNT
MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU .............................................................................................. 1
CHƢƠNG 1 : MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TẬP ĐOÀN KINH TẾ 4
1. KHÁI NIỆM VỀ TẬP ĐOÀN KINH TẾ ............................................ 4
2. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN TẬP ĐOÀN KINH
TẾ TRÊN THẾ GIỚI ............................................................................... 6
2.1. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN TẬP ĐOÀN KINH TẾ
................................................................................................................................. 6
2.2. CÁC PHƯƠNG THỨC HÌNH THÀNH TẬP ĐOÀN KINH TẾ ............ 8
3. ĐẶC ĐIỂM CỦA TẬP ĐOÀN KINH TẾ ........................................... 9
4. NGUYÊN NHÂN RA ĐỜI CỦA CÁC TẬP ĐOÀN KINH TẾ ........ 13
5. MÔ HÌNH TỔ CHỨC CỦA TẬP ĐOÀN KINH TẾ ........................ 16
5.1. CÁC MÔ HÌNH CHỦ YẾU CỦA TẬP ĐOÀN KINH TẾ ..................... 16
5.2. CÁC LOẠI TẬP ĐOÀN KINH TẾ ............................................................ 19
6. Ý NGHĨA CỦA TẬP ĐOÀN KINH TẾ TRONG PHÁT TRIỂN
KINH TẾ XÃ HỘI ................................................................................. 21
CHƢƠNG 2: SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN MỘT SỐ TẬP
ĐOÀN KINH TẾ Ở VIỆT NAM ............................................................... 25
1. TÍNH TẤT YẾU CỦA SỰ RA ĐỜI TẬP ĐOÀN KINH TẾ TỪ CÁC
TỔNG CÔNG TY 91 Ở VIỆT NAM ..................................................... 25
1.1. KHÁI QUÁT VỀ CÁC TỔNG CÔNG TY 91 - TIỀN THÂN CỦA CÁC
TẬP ĐOÀN KINH TẾ VIỆT NAM .................................................................. 25
1.1.1. SỰ HÌNH THÀNH CÁC TỔNG CÔNG TY 91 Ở VIỆT NAM ...... 25
1.1.2. ĐẶC ĐIỂM VÀ TÌNH HÌNH SẢN XUẤT KINH DOANH CỦA
CÁC TỔNG CÔNG TY 91 ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN TẬP ĐOÀN
KINH TẾ.......................................................................................................... 29
1.1.3. NHỮNG TỒN TẠI TRONG HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC TỔNG
CÔNG TY 91 .................................................................................................. 34
Xu hướng hình thành và phát triển một số tập đoàn kinh tế ở Việt Nam
Đỗ Thị Vân Lớp: Nhật 1 – K42F – KTNT
1.2. TÍNH TẤT YẾU CỦA VIỆC CHUYỂN ĐỔI TỔNG CÔNG TY SANG
MÔ HÌNH TẬP ĐOÀN KINH TẾ Ở VIỆT NAM .......................................... 35
1.2.1. SỰ CẦN THIẾT CHUYỂN TỔNG CÔNG TY NHÀ NƢỚC SANG
MÔ HÌNH TẬP ĐOÀN KINH TẾ ................................................................ 36
1.2.2. SỰ KHÁC BIỆT GIỮA TẬP ĐOÀN KINH TẾ VÀ TỔNG CÔNG
TY NHÀ NƢỚC ............................................................................................. 37
2. THỰC TRẠNG VÀ QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH PHÁT TRIỂN TẬP
ĐOÀN KINH TẾ Ở VIỆT NAM .............................................................. 39
2.1. TẬP ĐOÀN BƯU CHÍNH - VIỄN THÔNG VIỆT NAM ...................... 40
2.2. TẬP ĐOÀN CÔNG NGHIỆP THAN - KHOÁNG SẢN VIỆT NAM ... 45
2.3. TẬP ĐOÀN CÔNG NGHIỆP TÀU THUỶ VIỆT NAM ......................... 47
2.4. TẬP ĐOÀN ĐIỆN LỰC VIỆT NAM ........................................................ 50
2.5. TẬP ĐOÀN DẦU KHÍ QUỐC GIA VIỆT NAM ..................................... 55
3. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG CỦA TẬP ĐOÀN TRONG
THỜI GIAN QUA .................................................................................. 59
CHƢƠNG 3: ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN CHO CÁC TẬP ĐOÀN
KINH TẾ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY ....................................................... 65
1. KINH NGHIỆM PHÁT TRIỂN MỘT SỐ TẬP ĐOÀN KINH TẾ
TRÊN THẾ GIỚI ................................................................................... 65
1.1. TẬP ĐOÀN SAMSUNG VÀ KINH NGHIỆM CỦA HÀN QUỐC ....... 65
1.2. TẬP ĐOÀN SUMITOMO VÀ KINH NGHIỆM CỦA NHẬT BẢN ..... 67
1.3. TẬP ĐOÀN CHINA TELECOM VÀ KINH NGHIỆM CỦA TRUNG
QUỐC ................................................................................................................... 72
1.4. MỘT SỐ BÀI HỌC RÚT RA TỪ KINH NGHIỆM CỦA CÁC TẬP
ĐOÀN TRÊN THẾ GIỚI .................................................................................. 74
2. MỘT SỐ ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN TẬP
ĐOÀN KINH TẾ Ở VIỆT NAM ........................................................... 75
2.1. QUAN ĐIỂM CỦA NHÀ NƯỚC VỀ ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP
XÂY DỰNG, PHÁT TRIỂN CÁC TẬP ĐOÀN KINH TẾ Ở VIỆT NAM ... 75
2.1.1. MỘT SỐ QUAN ĐIỂM CỦA NHÀ NƢỚC VỀ ĐỊNH HƢỚNG
XÂY DỰNG TẬP ĐOÀN KINH TẾ Ở VIỆT NAM .................................. 75
Xu hướng hình thành và phát triển một số tập đoàn kinh tế ở Việt Nam
Đỗ Thị Vân Lớp: Nhật 1 – K42F – KTNT
2.1.2. GIẢI PHÁP VỀ PHÍA NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI VIỆC XÂY DỰNG
VÀ PHÁT TRIỂN TẬP ĐOÀN KINH TẾ Ở VIỆT NAM ......................... 80
2.2. ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN VỀ PHÍA CÁC TẬP
ĐOÀN KINH TẾ ................................................................................................ 84
2.2.1. ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN CỦA CÁC TẬP ĐOÀN KINH TẾ 84
2.2.2. GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN CỦA CÁC TẬP ĐOÀN KINH TẾ....... 87
KẾT LUẬN ................................................................................................. 92
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 94
Xu hướng hình thành và phát triển một số tập đoàn kinh tế ở Việt Nam
Đỗ Thị Vân Lớp: Nhật 1 – K42F – KTNT
1
LỜI NÓI ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong quá trình đổi mới khu vực kinh tế nhà nƣớc, trong đó, trọng tâm là
các doanh nghiệp nhà nƣớc, đƣợc coi là những nhiệm vụ quan trọng và yêu
cầu phải xúc tiến với nhịp độ nhanh nhƣng vững chắc, có hiệu quả hơn. Một
trong những giải pháp lớn đƣợc đề cập tới trong Nghị quyết Hội nghị Trung
ƣơng 3 khoá IX là thành lập các tổng công ty nhà nƣớc theo hƣớng tập đoàn
kinh tế, tạo nền tảng cho sự phát triển kinh tế đất nƣớc và cho các doanh
nghiệp nhà nƣớc có thể cạnh tranh với các đối tác nƣớc ngoài trong quá trình
toàn cầu hoá và hội nhập kinh tế quốc tế nhƣ hiện nay. Để chủ trƣơng lớn này
đƣợc thực hiện cần phải có cơ chế và chính sách phù hợp áp dụng cho các
tổng công ty.
Việc thành lập và quản lý các tập đoàn kinh tế là vấn đề không mới ở các
nƣớc phát triển nhƣng hoàn toàn mới ở Việt nam. Với xu thế mở cửa, hội
nhập, hợp tác và phát triển nhƣ hiện nay, yêu cầu phải có những tập đoàn kinh
tế lớn về quy mô, mạnh về lực là một nhu cầu cấp thiết đối với nền kinh tế
Việt nam.
Do đó, cần có những nghiên cứu sâu hơn về mô hình tập đoàn kinh tế
phát triển từ các tổng công ty nhà nƣớc và vai trò của chúng đối với sự phát
triển của nền kinh tế, từ đó đƣa ra các giải pháp để phát triển tập đoàn kinh tế
trong điều kiện hiện nay ở nƣớc ta. Đây cũng là lý do em lựa chọn vấn đề: “
Xu hướng hình thành và phát triển một số tập đoàn kinh tế ở Việt nam”
làm đề tài cho Khoá luận tốt nghiệp của mình.
2. Mục đích nghiên cứu của khoá luận
Nghiên cứu thực trạng hình thành và phát triển của các tập đoàn kinh tế
của Việt nam kết hợp nghiên cứu kinh nghiệm của một số nƣớc trên Thế giới,
từ đó đƣa ra một số định hƣớng và giải pháp phát triển cho các tập đoàn kinh
tế của Việt nam trong giai đoạn hiện nay.
