i i l l l l l l l l l l l l l l l ^ ^
TRCTGfNG Dfi\ HOC VO TRU0NG TO0N
KHOA LUAN TOT NGHIEP
CHUYEN NGANH VAN HQC
TIT LAY TRONG THO XUAN DIEU
KHOA KHOA HOC CO BAN
TRlTCfC CACH MANG THANG TAM
Sinh vien thyc hien:
DINH THI TRUC LIEN
Th.S BUI THI TAM
MSSV: 0856010022
Giang vien hirong dan:
Hau Giang, thdng 06 nam 2012
mmmmmimimmmmmmimmm
Ldl CAM TA
Tham thoat bon nam hoc a dai hoc da troi qua. Vay la nguai viSt sap phai
noi lai chia tay vai ngoi truang than yeu, thay co va ban be. Nhin lai bon nam hoc nguai viet khong khoi b6i h6i xuc dong, nhung nguai viet cang xuc dong va tham
thia han moi dieu khi nguai viet bat tay vao lam va hoan thanh luan van tot nghiep
de chuan bi ra truang. De hoan thanh dugc luan van nguai viet da nhan dugc su giup do cua r4t nhi^u nguai, vi thl nguai viet xin chan thanh cam an den:
- Ban Giam Hieu truang Dai Hoc V6 Truang Toan va quy thay co khoa ngu van da tan tinh giup da, tao dieu kien cho nguai vilt hoc tap nghien cuu de nang
cao kien thuc cua minh
- Gia dinh va ban be da dong vien nguai vi nguai vilt vuat qua nhung kho khan nhat. - Dae biet, nguai vi6t xin gui lai cam an din co Bui Thi Tarn - Nguai da
true tidp huong din, giup da, cho nguai vilt trong qua trinh nghien cuu cua luan van nay. Du nguai vi va cac ban. Xin chan thanh cam an! Hau Giang, ngay 10 thang 6 nam 2012. Sinh vien thyc hien (Ki va ghi ro ho ten) L0I CAM DOAN Toi xin cam doan rang de tai nay la do chinh toi thuc hien, eac so lieu thu
thap va kit qua phan tich trong de tai la trung thuc, dk tai khong trung vai bat cu de tai nghien cuu khoa hoc nao. Sinh vien thyc hien (Ki va ghi ro ho ten) 1. GlANG VIEN HLT6NG DAN: 2. SINH VIEN THITC HIEN: MSSV: KHOA: 3. TEN DE TAl: NHAN XET CUA GIANG VIEN HlTCfNG DAN 1. Danh gia chung qua trinh lam luan van tot nghiep: 1.1. Chuyen can: 1.2. Thai do: 1.3. Khac: 2.1. Dat van db (theo 5 buac): 2.2. Noi dung chinh: 2. Danh gia luan van: 2.3. Chu thich, thu muc: 2.4. Hinh thuc trinh bay: 2.4.1. Dung lugng (trang): 2.4.2. Khuon kho: 2.4.3. In an: 2.4.4. Trinh bay: 2.4.5. Chinh ta, ngu phap: Danh gia: 3. Danh gia, xep loai: ., ngay Xep loai: TOM TAT 1. Ly do chon de tai
Xuan Dieu la nha tha mai nhat trong eac nha tha mai. Tha ong chua dung
nhieti cai mai. Truac each mang thang tarn ong dugc menh danh la ong hoang cua tha tinh vai hai tap tha: Tha tha va Gui huang cho gio. Di sau vao tim hieu tu lay trong tha Xuan Dieu, ta se nhan thay dugc su da
dang phong phu cua lop tu lay nay va ta thay dugc su doc dao, hap dan trong each dung chung trong sang tac tha cua ong. 2. Muc dich nghien cihi
- Cung c6 dugc kiln thuc da hoc va biet each van dung no
- Ren luyen ky nang viet
- Thay dugc sir doc dao trong viec su dung tu lay trong tha Xuan Dieu 3. Lich su* van de nghien cihi
Tu lay va tha cua Xuan Dieu co nhiSu cong trinh nghien cuu, vai muc do nghien cuu khac nhau. Chung ta co the diem qua mot so cong trinh sau: Mac du eac nha nghien cuu co nhung nhan xet khac nhau ve tu lay, co su goi
ten khong gi6ng nhau ve tu lay, nhung eac tac gia deu giai thich van de ve tu lay
nham dua nguai doc hieu nghia han van de nay. tac dung tao nghia". [15; Tr.20] Vai bai viet Mot hon tha bat ngdt, Vu Nggc Phan da ghi nhan nhung dong gop cua Xuan Dieu nhu sau: "Xuan Dieu la nguai da dem den cho thi ca Viet Nam nhieu cdi mai nhdt" chang nhung the ong con cho rang: "Tha Xuan Dieu dam thdm, nghien cuu van hoc. Tuy nhien van chua co cong trinh nghien cuu nao di sau vao lop tu lay trong tha Xuan Dieu, co chang thi cung mai de cap mot each so luge va trong nhung van de chung 4. Pham vi van de nghien cu*u Van de Tie lay trong tha Xuan Dieu trw&c each mang thdng Tarn vai hai Tom lai mot so cong trinh nghien cuu tren da gop phan rat Ian cho kho tang 5. Phirong phap nghien cihi - Phuang phap he thong. - Phuang phap thong ke phan loai. Chu*o*ng 1
M0T SO VAN DE VE TlT LAY 1.1 CAC QUAN NIEM VE TU* LAY VA PHAN LOAI Tl/ LAY 1.1.1 Cac quan niem ve tu* lay Theo Hoang Van Hanh - Tir lay trong Tieng Viet, thi cho rang: "Tir lay, noi - Phuang phap so sanh doi chieu. Theo Nguyen Thien Giap - Tir vung hoc Tieng Viet, goi tu lay la ngu lay am. Theo tac gia thi: "Ngir lay dm la nhung dan vi duac hinh thanh do su lap lai hoan todn hay lap lai co kem theo su bien doi ngir dm nao do cua tir da co. Chung Theo Do Hii*u Chau - Tir vung ngu nghia Tieng Viet, thi cho rang: "Tir lay la nhung tir duac cdu tao theo phuang thuc lay, do la phuang thuc lap lai todn bo hay bo phan hinh thuc dm tiet (vai thanh dieu giit nguyen hay bien doi theo quy tac Theo Nguyen Thi Thu Thuy trong Bai gidng mon tic vung hoc. "Tir lay la Tu eac khai niem tren cua eac nha nghien cuu, ta co the khai niem chung
nhat \k tu lay nhu sau: Tu lay la nhung tu g6m hai tieng tra len, eac tieng dugc
ghep lai dua tren quan he ngu am co tac dung tao nghia. 1.1.2 Phan loai tu* lay * Theo Hoang Van Hanh: Tu lay dugc chia lam hai loai: tu lay bac mot va tu lay bac hai. - Tu lay bac mot chinh la tu lay doii. Tu lay doi co hai loai: tu lay hoan toan + Lay hoan toan chia lam hai loai: tu lay hoan toan, diep van va tu lay hoan toan, doi van. + Lay bg phan chia lam hai loai: tu lay bg phan, diep van va tu lay bg phan, doi van - Tu lay bac hai gom tu lay ba va tu lay tu.
* Theo Nguyen Thien Giap: Tu lay dugc chia thanh hai loai: ngu lay dan nhat va ngir lay mo hinh * Theo Do Hihi Chau: Tu lay dugc chia lam bon loai: lay doi (lay hai am tiet), lay ba am tilt, lay b6n am tilt chan chinh, lay tu. - Tu lay doi chia lam hai loai: lay toan bg va lay bg phan + Lay bg phan tac gia chia ra lay am va lay van.
* Theo Nguyen Thi Thu Thiiy: Tu lay dugc chia lam ba loai: lay doi, lay ba va lay tu. - Tu lay doi chia lam hai loai: tu lay bg phan va tu lay hoan toan.
Tom lai: Tu lay la tu dugc tao ra bang phuang thuc lay am va no co tac
dung tao nghia. Dua vao bac lay, s6 lugng am tilt trong tu lay ma ta co the phan tu
lay ra thanh: Tu lay doi, tu lay ba, tu lay tu va dua vao so bac trong qua trinh cau tao thi ta co tu lay bac mot va tu lay bac hai. 1.2 TAC DUNG CUA TIT LAY - Tu lay co tac dung ggi hinh, ggi cam + Tu lay co tac dung ggi hinh: La tu lay khong chua bo phan con du ro nghia tu vung, hoac vain co the chung minh nghia cua mot bo phan nao do nhung no khong con tac dung lam ca sa nghia cua toan tu nua + Tu lay co tac dung ggi cam: La nhung tu ma trong do co mot yeu to doc
lap va mot hoac han mot yeu t6 khong doc lap. Yeu t6 doc lap chi phoi nghia cua
toan bo tu lay, ylu t6 con lai co tac dung bo sung mot sac thai nghia nao do khien
cho tu lay khac vai tilng doc lap khi no dung mot minh va khac vai tu lay khac co va tu lay van. - Tu lay co tac dung mieu ta am thanh cung yeu to doc lap ay. Chircng 2 VAN DE StT DUNG TlT LAY TRONG THO XUAN DIEU TRtTdC cAch mang thAng tAm 2.1 gi6i thieu khAi quAt ve tAc giA vA tAc phAm 2.1.1 Ve tac gia 02-02-1917 tai Binh Dinh, mat ngay 18-12-1985 tai Ha Noi. - Tham gia each mang truac 1945 va sau each mang trai qua rat nhieu cong viec. Nhung cong viec chinh ma Xuan Dieu co cong hien Ian lao dan toe van la su - Xuan Dieu ten that la Ngo Xuan Dieu, but danh la Trao Nha. Sinh ngay - Ba yeu to anh huang den hon tha Xuan Dieu la: + Lon len a mot vung que bien co nhieu canh sac thien nhien tuyet dep, dac biet la nggn gio nom Nam da ggi nhieu cam xuc sang tac. nghiep van hoc cua cha la ong do xu nghe + La con vg le sam phai song xa me thuang bi hat hui, nen luon khao khat tinh thuang va su cam thong. 2.1.2 Ve tac pham + Thuang huang va hoc dugc nhung due tinh can cu, nhan nai va cham chi hao dan toe (1959), Viet Nam nghin dam (1946) ... 2.2 TIT LAY TRONG THO THOVA Glfl HlfONG CHO GIO 2.2.1 Tu* lay doi trong Tha tha va Gin huang cho gio Tu lay doi su dung trong tha Xuan Dieu da dang va mang nhieu y nghia khac Tha tha (1938), Gui huang cho gio (1945), phan thong vang (1939), ba thi -*- The hien su phong phii da dang va mai la khi mieu ta canh vat con nguai: nhau. Ta co the thay sir van dung cu the nhu sau luc chieu ve. Chieu mong hoa tha tren nhdnh duyen (Tha Duyen) -fc The hien noi buon cua Xuan Dieu (Trang) ♦ The hien dugc ngon ngu tha mai nhung van gay dugc an tugng bieu cam cao. Nhung luong run ray rung rinh la... (Day mua thu tai) - Cach su dung tu lay cua Xuan Dieu rat doc dao, doi khi ong khong su dung tu lay theo dang nguyen mau ma ong su dung theo dang tach ra va chen vao do nhung thanh to khac. Tom lai: qua viec su dung tu ngu, dac biet la su dung tu lay mot each tai tinh cho van hgc nuac nha, mat khac khang dinh tai nang va phong each rieng ciia chinh nha tha. 2.2.2 Tu* lay ba va tu* lay tu* trong Tha tha va Gui huang cho gio trong sang tac cua minh, Xuan Dieu da gop phan dang ke trong su nghiep doi mai Tu lay ba va tu lay tu ma Xuan Dieu su dung trong hai tap tha: "Tha tha" va truac su sang tao trong viec ket hop tu lay ciia tac gia. Chinmg 3 MUC DICH SIT DUNG TlT LAY TRONG THO THOVA 3. i tit lAy dltoc sir dung de the hien tinh yeu 3.1.1 Tu* lay du*o*c su* dung de the hien tinh yeu doi lira Doi vai Xuan Dieu cho du la tinh yeu khong iron ven thi ong cung rat quy trgng tinh cam ay. Vi ong cho rang: (yeu) Xuan Dieu the hien tinh yeu doi lua vua co cai khao khat cua tarn hon, vua co cai cuang trang cua nhuc the: (Xa each) Co the noi, tu lay Xuan Dieu su dung trong linh vuc tinh yeu la kha nhieu. Nha tha khao khat yeu va cung mong cha dugc yeu. Chinh vi vay, cau tha cua Xuan Dieu nhu co hon, nhu tha thiet, de nguai doc dgc roi nha mai khong quen. 3.1.2 Tu* lay dirge sir dung de the hien tinh yeu cuoc doi Xuan Dieu tha thiet, rao rue bai niem say me yeu dai, yeu cuoc song den manh liet: (Thanh nien) Xuan Dieu khong nhung don nhan cuoc song ma con muon hoa tan vao no theo hai tha cua minh Ca su song mai bat ddu man man (Voi vang) Nguai viet lai cam nhan dugc khat khao yeu dai, yeu cuoc song cua Xuan Dieu qua lop tu lay ma ong dung trong tha. Nhung tu lay nhu: "qudn quyt", "huy quan quyt trong tam hon nguai doc. Chinh dieu nay khang dinh mot tam hon tha tai hoa cua thi ca Viet Nam. 3.2 TIT LAY DLT0C SlT DUNG BE THE HIEN TINH YEU DOI V6l THIEN NHIEN 3..2.1 Tu* lay diro*c su* dung de the hien tinh yeu thien nhien mua xu an Trong bai tha "Nu cuai xuan" Xuan Dieu van dung tu lay rat kheo leo lam cho bai tha them sinh dong han 3.2.2 Tu* lay du*o*c su* dung de the hien tinh yeu thien nhien mua thu Tu lay dugc Xuan Dieu dung de mieu ta mua thu chu yeu la tu lay ggi hinh Dem dung canh mai sat nhanh dao " "Rang lieu dlu hiu dung chiu tang, (Day mua thu tai)
Nghe tilng dan duai anh trang thu lanh leo, chi Xuan Dieu mai nhin thay su Toe buon buongxuong le ngan hang" VI nghe nuang tu trong cdu hat (Nguyet cam) Tom lai ta thay mua thu doi vai nha tha co the la mua de on lai nhung kl niem va mua thu ciing cho ta thay do la mua cua su thay doi luon luan chuyen trong KET LUAN Xuan Dieu dugc xem la nguai ma dau cho phong trao tha mai. Tha ong hay, hap dan, loi cuon nguai dgc a nhieu phuang dien. Nhung hay nhat van la viec ong su dung tu lay. Nghe thuat su dung tu lay cua Xuan Dieu mang tam trang buon man mac, tam trang co dan cua nguai thi si, hay mot niem tin manh liet vao tuang lai. Tam trang nay cua Xuan Dieu dugc the hien ro trong hai tap tha: "Tha tha va Gui cuoc song xung quanh chung ta. Vai bai viet nay, nguai viet chi nghien cuu van de Tit lay trong tha Xuan Dieu tru&c cdch mang thdng tarn, nham trang bi kien thuc ve tu lay cung nhu la Tu de tai nghien cuu Tu* lay trong tho* Xuan Dieu tru*6*c each mang thang each van dung tu lay trong tha cua Xuan Dieu. Tam ta co the ma rgng huang nghien cuu sang lop tu lay trong tha Xuan Dieu sau each mang thang Tam, hoac nghien cuu ve cau true ngu phap hay nghien cuu ve nhung bien phap tu tu trong tha ong de ta co the thay het dugc tai nang cua nha tha mai bac thay nay. MUC LUC • • MCfDAU 1 1. Ly do chon de tai 1 2 2. Muc dich nghien cu*u 3. Lich su* van de 2 4. Pham vi nghien cihi 9 5. Phirong phap nghien cmi 9 Chinmg 1: MOT SO VAN DE VE TlTLAY
1.1 CAC QUAN NIEM VE TlT LAY VA PHAN LOAI TlT LAY 11
11 1.1.1 Cac quan niem ve tir lay 11 1.1.2 Phan loai tir lay 12 1.2 TAC DUNG CUA TlT LAY 27 1.2.1 Tir lay goi hinh, goi cam 27 1.2.2 Tu* lay mieu ta am thanh 29 Chircmg 2: VAN DE StT DUNG TlT LAY TRONG THO XUAN DIEU TRlTCfC CACH MANG THANG TAM 31 2.1 gi6i thieu khAi quAt ve tAc giA vA tAc phAm 31 2.1.1 Ve tac gia 31 2.1.2 Ve tac pham 33 2.2 TlT LAY TRONG THO THOVk Glfl HlfONG CHO GIO 34 2.2.1 Tu* lay doi trong Thatha\k Gui huang cho gio 36 2.2.2 Tu* lay ba trong Thatha\k Gui huang cho gio 45 2.2.3 Tu* lay tu* trong Tha tha\k Gui huang cho gio 46 Chinmg 3: MUC DICH StT DUNG TlT LAY TRONG THO THO VA Glfl HlfONG CHO GIO 48 3.1 TIT LAY Dl/OC SIT DUNG DE THE HIEN TINH YEU 48 3.1.1 Tu* lay dirge sir dung de the hien tinh yeu doi lira 48 3.1.2 Tu* lay diro*c sir dung de the hien tinh yeu cuoc doi 52 3.2 TIT lAy DlTOC sir DUNG de the hien tinh yeu DOI V(5l THIEN NHIEN 55 3.2.1 Tu* lay diro*c sir dung de the hien tinh yeu thien nhien mua xuan 55 3.2.2 Tu* lay dircrc su* dung de the hien tinh yeu thien nhien mua thu 59 KET LUAN 62 DANH MUC CAC BIEU BANG 1. Bang 2.2: thong ke eac kiSu lay qua hon 90 bai tho.
2. Bang 2.2.1: th6ng ke eac kieu tir lay doi. Tir lay trong thaXuan Dieu truac cdch mang thdng Tam 1. Ly do chon de tai
Xuan dieu la mot trong nhung nha tha Ian cua nen van hoc Viet Nam hien
dai. Ong da dong gop to Ian d6i vai nSn van hoc dan toe, gop phan dang ke trong su
nghiep doi mai tha ca Viet Nam. Ong la nha tha mai nhat trong eac nha tha mai. Tha Xuan Dieu luon chua dung nhieu cai mai: cam hung mai, de tai mai,
noi dung mai va each thi hien mai. Truac nam 1945 tha ong boc 16 hai tam trang
nhu trai ngugc nhau: yeu dai tha thieT vai cuoc song, nhung van hoai nghi chan nan
co dan. Nhung sau nam 1945 ong da hoa minh vai cuoc song mai, nhiet thanh dem
nghe thuat phuc vu each mang. Vai sir nghiep sang tac phong phu: tha, van xuoi,
phe binh, ti£u luan, noi chuyen tha vai cong chung Xuan Dieu khang dinh dugc vi tri cua minh tren thi dan cua dan toe. Vai hoat dong sang tao nghe nghe thuat ben bi, Xuan Dieu da de lai cho dai
mot kh6i lugng tac pham do so khoang 40 tap bao gom tha, truyen ngan, but ki,
nghien cuu phe binh van hoc va ban dich tha nuac ngoai. d linh vuc nao ong cung
co dugc nhung thanh tuu dang ke. Tuy nhien, tha van la bo phan sang tac co gia tri
nhat cua ong doi vai lich su phat trien cua van hoc dan toe. Truac each mang thang MdDAU va khao khat hanh phuc cuong nhiet. Tha Xuan Dieu giup doc gia kham pha nhung gia tri quy bau, nen tha cua
ong dugc cong chung yeu thich va thuoc nhieu. Bai le tha ong luon chua dung Canh vat, con nguai ... trong tha Xuan Dieu tra nen mai la han bai dugc mieu ta qua rat nhieu tu lay. Trong he thdng tu loai Tieng Viet thi tu lay chiem mot
s6 lugng kha nhi£u. Di sau vao tim hieu tir lay trong tha Xuan Dieu, ta se nhan thay
dugc sir da dang phong phu cua lop tu lay nay va ta thay dugc su dgc dao, hap dan trong each dung chung trong sang tac tha cua ong. Nguai viSt la mot sinh vien hoc nganh ngu van nen ban than nguai viet da
dugc hgc vh nhi6u nha van, nha tha Ian va nguai viet yeu thich nhat la Xuan Dieu.
Dae biet la tha cua Xuan Dieu da co rat nhieu nguai danh gia ve cai hay va sir hap dan cua tha ong. Nguai viSt la sinh vien nganh ngu van nen cung muon gop mot
phan nho danh gia vh tai nang cua nha tha nay. Chinh vi nhung li do tren, nguai
vi§t manh dan nghien cuu Tu lay trong tha Xuan Dieu tru&c cdch mang thdng GVHD: Bui Thi Tam 1 SVTH: Dinh Thi True Lien nhieu net mai la va doc dao tu noi dung den nghe thuat. Nguai viet yeu thich nha tha Xuan Dieu, nhung nguai viet chua hieu het ve
tha ong, day la dip de nguai viet tim hieu va gop tieng noi chung danh gia ve each
dung tir lay trong tha cua ong. Qua nghien cuu viec su dung lap tir lay nay, nguai
viet thay dugc gia tri ve nhung tac pham ma Xuan Dieu da de lai trong kho tang van hgc dan tgc. Cung tir viec nghien cuu, nguai viet buac dau tap lam quen vai cong viec
nghien cuu khoa hgc va nguai viet se co them nhieu kien thuc sau rgng va ren luyen ky nang viet cua minh de phuc vu cho cong viec sau nay. 3. Lien sir van de nghien cihi
Viec nghien cuu lop tir lay trong ngon tir Tieng Viet la mot cong viec rat thu vi va huu ich, nen no thu hut sir quan tam cua eac nha nghien cuu. Do do ta thay
dugc mot he th6ng eac y kien cua eac nha nghien cuu ve ngu vai muc do nghien
cuu khac nhau. Chung ta co the diem qua mot so cong trinh sau day: GVHD: Bui Thi Tam 2 SVTH: Dinh Thi True Lien Nguyln Thien Giap chi ra rang y nghia cua tu lay hinh thanh tir y nghia cua hinh vi ca sa. Tir lay trong thaXuan Dieu truac cdch mangthdng Tam Tac gia ggi nhung tir dugc cau tao nhu tren la yeu to lap va yeu to dugc lap. Trong cuon Bai gidng mon tir vung hoc Tieng Viet, Nguyen Thi Thu Thuy da tien hanh tong ket nhung thanh qua nghien cuu ve tu lay trong Tieng Viet tir truac den nay. Tir do tac gia cung dua ra nhung mat ton tai va nhung mat co the ke thua, phat huy va bo sung, tiep tuc tim hieu nghien cuu nhung van de chua dugc nhae den chung quanh hien tugng tu lay trong Tieng Viet, tac gia cho rang: "Tir lay Tac gia da trinh bay mot each co he thong ve phan loai va y nghia cua tu lay. Ve mat y nghia cua tir lay, tac gia da phan tich kha ky ca che hinh thanh va gia tri bieu dat cua ba nhom tir lay: Nhom tir lay phong thanh, nhom tir lay sac thai hoa va nhom tu lay am each dieu. Mac du eac nha nghien cuu co nhung nhan xet khac nhau ve tir lay, co su goi ten khong giong nhau ve tir lay, nhung eac tac gia deu giai thich van de ve tir lay Xuan Dieu la mot nha tha dugc nghien cuu tir rat sam, bai trong sir phat trien cua nen van hgc Viet Nam, Xuan Dieu la mot nha tha Ian. Tac pham cua ong rat phong phu va da dang: Van xuoi, tha ca, nghien cuu phe binh van hoc,... Trong su nghiep van hgc cua Xuan Dieu, tha ca chiem mot vi tri quan trong, sir xuat hien cua ong da gop phan thay doi dien mao cua phong trao tha mai. Chung ta co the diem qua mot so y kien ve tac pham va tac gia viet ve tha Xuan Dieu: Hoai Thanh, trong cuon Thi nhan Viet Nam, da danh gia ve Xuan Dieu rat trang trong: "Tha Xuan Dieu con la mot nguon song dao dat chua tieng thay a chon nham dua nguai doc hieu nghia han van de nay. lang le nuac non nay. Xuan Dieu say dam tinh yeu, say dam canh trai, song voi gop cua Xuan Dieu nhu sau: "Xuan Dieu la nguai da dem den cho thi ca Viet Nam Vai bai viet Mot hon tha bat ngdt, Vu Nggc Phan da ghi nhan nhung dong JSVTH: Dinh Thi True Lien GVHD: Bui Thi Tam Trong bai Xudn Dieu noi ve tap Tha tha va Gui huang cho gio, Ha Minh Qua bai The giai khong gian nghe thuat cua Xudn Dieu qua Tha tha va Gui GVHD: Bui Thi Tam 4 SVTH: Dinh Thi True Lien Tir lay trong thaXudn Dieu truac cdch mangthdng Tam Trong cu6n Ba dinh cao tha mai: Xudn Dieu, Nguyen Binh, Han Mac Tu co
bai Xudn Dieu tit nhdn cua chic tinh, Chu Van San da khang dinh: "Sinh ra la de Trong cuon Net doc dao trong tha Xudn Dieu co bai Xudn Dieu Hoang tie Vai bai Xudn Dieu va niem khat khao giao cdm vai dai, Nguyen Dang Manh da nhan xet rang: "Con nguai ay sinh ra de mayeu nen suot dai khao khat tinh yeu"
va tac gia con noi them "Nguai ta phat hien trong linh vuc tha tinh cua ta, Xudn [9;Tr.l58] Trong cudn Net doc dao trong tha Xudn Dieu, co bai Nguai thi si mai: Xudn GVHD: Bui Thi Tam 5 SVTH: Dinh Thi True Lien Tir lay trong thaXudn Dieu truac cdch mangthdng Tam Vai bai Nha tha Xudn Dieu, Pham Tien Duat vai lai danh gia rat trang trgng: Trong bai viet Tha tha vd Gui huang cho gio nhung mua hoa huang sac mot Tr.131.134.135] GVHD: Bui Thi Tam 6 SVTH: Dinh Thi True Lien Trong bai viet Quan niem nghe thuat ve con nguai trong tha Xudn Dieu, Nguyen Thi Hong Nam da nhan dinh: "Moi su vat trong tha Xudn Dieu deu song hoa, gio... " (...) "Trong tha Xudn Dieu, long, hon duac dung de boc 16 cdi sau kin, Vai bai viet Voi vang vd Giuc gia, Phan Cu De cho rang: "Trong tha Xudn Vai bai viet Mot nha thi si mai - Xudn Dieu, The Lu nhan dinh: "Cdnh sac vai dai". [10;Tr.l59] lanh leo cua mua thu, lai van xin, khuyen nhu cua tam long yeu thdm thia nhung rut re; tat cd nhung tinh cdm ay deu ta trong tha cua Xudn Dieu mot cdch mai la, y nhi vira dan gian, vira day du; gai cho ta thay nhicng hinh anh, nhicng tu tuang bat ngdt Trong bai viet nha tha lang man tieu bieu nhdt, Le Dinh Ky nhan xet: "Khat Vai bai viet Tha tha va Gui huang cho gio nhicng mua hoa huang sac mot thai trong tha, Ha Minh Due da nhan dinh: "Vai tha Xudn Dieu, cuoc dai truac mat ma ra biet bao tuai dep tir "nu cuai xudn ", "khuc nhae tham ", "vang trang nao nice" den "buoi chieu ngdn nga". Xudn Dieu von xem trdn the la nai hoi tu cua niem vui. Khi Xudn Dieu chua den cuoc dai cung vdn nhu xua, mot ddt nuac khong co chu quyen. Tha ca khong noi duac nhung bat cong dau kho trong xa hoi. Vd han the nira biet bao buon vui cua cuoc dai thuang, cua su song cung khong den vai qua loi viet cua tha ca cii nang ve tinh lap khuon udc le. Roi tinh dai, tinh nguai, ciing khong khoi kho can theo thdng nam" (...) "Co nguai cho rang niem vui, noi buon, trong tha tinh Xudn Dieu chi la noi buon thudn tuy a trong tha, mang nhieu GVHD: Bui Thi Tam 7 SVTH: Dinh Thi True Lien Trong bai viet The giai khong gian nghe thudt cua Xudn Dieu qua Tha tha va Gui huang cho gio, Ly Hoai Thu cho rang: "Dgc Tha tha vd Gui huang cho gio, Vai bai viet Noi buon va su co dan trong tha Xudn Dieu, Ly Hoai Thu da nhan dinh: "Tha Xudn Dieu khong de lai an tugng dm dam the luang md noi buon Buac vam va nhu la di chinh phuc ". [10; Tr.77] Trong bai viet cdi "toi" doc dao - tich cue cua Xudn Dieu trong phong trdo Trong bai viet Xudn Dieu, nha tha mai tru tinh cdm xuc, trdn day cdm gidc trie tinh cua nha tha deu duac cdm nhdn vd bieu hien bang cdm xuc, cdm gidc, bang Tuy nhien ben canh nhung y kien, nhung nhan dinh ve cai hay, cai mai, cai doc dao cua Xuan Dieu con co nhung y kien phe binh nhu: "Nhung nguai che ngay su thuc nhgn gidc quan, ke cd tinh yeu". [9; Tr.142] Tom lai mot s6 cong trinh nghien cuu tren da gop phan rat lan cho kho tang
nghien cuu van hoc. Tuy nhien van chua co cong trinh nghien cuu nao di sau vao lop tu lay trong tha Xuan Dieu, co chang thi cung mai de cap mot each so luge va trong nhung van de chung. Vi vay vai de tai Tie lay trong tha Xuan Dieu tru&c Nguai viet se di sau vao lop tir lay de tim thay dugc cai hay cai dgc dao va tai nang GVHD: Bui Thi Tam 8 SVTH: Dinh Thi True Lien cua nha tha Xuan Dieu. Nguai viet mong muon gop mot phan nghien cuu cua minh vao viec danh gia ve nha tha xuat sac nhat nay. 4. Pham vi van de nghien ciru Vai de tai nay, nguai viet chi nghien cuu den van de Tie lay trong tha Xuan thai gian nghien cuu co han, kien thuc nguai viet con han hep va day cung la buac dau nguai viet tap nghien cuu vi the trong luan van nay nguai viet chi mong muon dugc tim hieu lop tir lay trong tha Xuan Dieu va phan loai tu lay de co nhung nhan dinh cua rieng minh. Xuan Dieu co nhieu tha truac va sau each mang thang Tam, nhung nguai viet chi chon tha truac each mang thang Tam, vai hai tap tha: Tha tha va Gui Sa di nguai viet chgn hai tap tha tren vi giai doan nay, nha tha Xuan Dieu da huang cho gio. chuyen minh trong sir nghiep sang tac cua ong. 5. Phirong phap nghien ciru Khi di vao nghien cuu de tai Tie lay trong tha Xudn Dieu tru&c cdch mang the hien dugc ro tai nang tha cua minh va giai doan nay cung danh dau dugc buac Phuang phap he thong: vai phuang phap nay, nguai viet da tuy en chon, suu tam nhieu tai lieu, nhieu bai tha cung nhu nhieu bai phe binh ve tha Xuan Dieu truac each mang thang Tam. Do do de viec nghien cuu dugc thuan lgi, nguai viet da chon phuang phap he thong. Phuang phap nay giup chung toi hieu bao quat eac tac pham mot each de dang cung nhu la tong hop tai lieu ma minh da tim hieu de Phuang phap thong ke phan loai: nguai viet tien hanh thong ke phan loai de sap xep va phan loai dugc tir lay trong hai tap tha: Tha tha vd Gui huang cho gio cua Xuan Dieu, tir do nguai viet dugc thong tin so lieu chinh xac de nguai viet nhin nghien cuu mot each co khoa hoc. Phuang phap so sanh doi chieu: nguai viet su dung phuang phap so sanh doi nhan danh gia co khoa hoc, dung dan ve Xuan Dieu. rieng biet cung nhu la tai nang rieng cua nha tha Xuan Dieu. Tat ca phuang phap tren dugc nguai viet tong hop va van dung linh hoat cung vai nhung thao tac phan tich va chung minh de lam sang to eac van de mot each nhanh chong va thuan lgi. GVHD: Bui Thi Tam 9 SVTH: Dinh Thi True Lien chieu de co the so sanh vai mot so tac gia khac, nha tha khac. Tu do thay dugc net CHl/ONG 1 MOT SO VAN DE VE TlT LAY 1.1 CAC QUAN NIEM VE TlT LAY VA PHAN LOAI TLT LAY 1.1.1 Cac quan niem ve tir lay Tir lay trong Tieng Viet la tu loai co so lugng phong phu va da dang, da dugc nhieu nha ngon ngu hoc nghien cuu. Tuy nhien moi nha nghien cuu deu co cuu nhu: Hoang Van Hanh, Nguyen Thien Giap, Do Huu Chau, Nguyen Thi Thu Thuy... Theo Hoang Van Hanh - Tic lay trong Tieng Viet, thi cho rang: "Tir lay, noi nhung y kien khac nhau ve tu lay. Mot so tac gia tieu bieu cua cac cong trinh nghien Theo Nguyen Thien Giap - Tir vung hoc Tieng Viet, goi tu lay la ngu lay am. Theo tac gia thi: "Ngir lay dm la nhicng dan vi duac hinh thanh do su lap lai Theo Do Hiru Chau - Tic vung ngir nghia Tieng Viet, thi cho rang: "Tic lay Theo Nguyen Thi Thu Thuy trong Bai gidng mdn tic vung hoc: "Tic lay la hay dan vi co nghia). [1; Tr.34] Ngoai ra con co rat nhieu cac nha ngon ngu khac nhu: Nguyen Tai Can,
Nguyln Van Tu, Nguyen Huu Quynh... cung dua ra quan niem cua minh ve tir lay.
Nhung y kien tren la tieu bieu cho tir lay, bai cac nha nghien cuu deu dung tren quan diem dong dai de xac dinh tu lay. Tir cac khai niem tren cua cac nha nghien cuu, ta co the khai niem chung
nhat \h tu lay nhu sau: Tu lay la nhung tir gom hai tieng tra len, cac tieng dugc
ghep lai dua tren quan he ngu am co tac dung tao nghia. GVHD: Bui Thi Tam 10 SVTH: Dinh Thi True Lien De phan loai tir lay nguai ta thuang dua vao ca sa: quy luat hoa phoi ngu am, so lan tac dong cua phuang thuc lay va ket hop tieu chi so lugng tieng vai cac bo phan giong nhau trong tir. Nguai viet chgn each phan loai cua mot so tac gia ngon ngu sau: * Theo Hoang Van Hanh: Tu lay dugc chia lam hai loai: tu lay bac mot va 1.1.2 Phan loai tu* lay (cid:127) Tu* lay bac mot (tu* lay don) tir lay bac hai. Tu lay bac mot chinh la tir lay doi: "Do la nhicng tirma khi cdu tao, tieng goc > chum chim v. v... thi chung ta se cd tir lay hoan toan. Con neu nhu trong qud Nhu vay theo Hoang Van Hanh, ong chia tir lay bac mot thanh hai loai: tir - Tu* lay hoan toan: Dae trung chung cua tir lay hoan toan la trong cau tao cua no, tieng goc dugc lap lai toan bg a tiSng lay. Nhung sir lap lai ay the hien duai hai hinh thai: hinh thai thu nhat la: giu nguyen dang khuon van (co hoac khong co chuyen doi thanh), vi du: lam > lam lam, khu > khu khu v.v... (khong co chuyen doi thanh); vi du: do > do dan, cham > cham cham, v.v... (co chuyen doi thanh) tac gia goi loai nay la tir lay hoan toan, diep van va hinh thai thu hai la: bien dang khuon van mot each deu dan nha chuyen d6i chinh am hoac phu am cuoi theo nhung quy tac nhat dinh, vi du nhu: dac > dang dac, knit > khin khit v. v... (chuyen doi phu am cuoi); vi du: turn > turn tim, nghenh > nghenh ngang (chuyen doi chinh am) v. v... tac gia ggi loai nay lay hoan toan va tu lay bo phan. + Tir lay hoan toan, diep van: Tir lay hoan toan, diep van la loai tu lay ma: "Hinh thai giit nguyen dang la tir lay hoan toan doi van. Vi du: Cham -> cham cham Do -> do dan Khu -> khu khu Lam -> lam lam GVHD: Bui Thi Tam 11 SVTH: Dinh Thi True Lien vd thanh. Trong dieu kien dy trong dm (va truang do) tra thanh net di biet trong Ddc trung cua cdc tic thudc mdu nay la diep phu dm ddu vd khudn vdn. [7; Tr.49] i du:
du: -> khudn vdn nha su bien dang theo quy tac chuyen doi chinh dm hoac phu dm cuoi". Turn turn tim -> -> Dac Nghenh nghenh ngang -> Knit khin khit dang dac u - i: vi du: thu thi, ru rl, xu xl, ximg xinh, thung thlnh, dung dinh, cdngkenh, v.v... GVHD: Bui Thi Tam 12 SVTH: Dinh Thi True Lien thanh nha su chuyen doi theo nhung quy tdc nhdt dinh. m - p, vi du: cdm cap, blm bip, xdm xdp, lorn lop, thiem thiep, dm dp, - Tir lay bo phan: phdngphdc, chenh chech, anh dch, v.v.. ". [7; Tr.51.52] "Dac trung cua tic lay bo phan la trong cdu tao cua no tieng goc chi lap lai Theo tac gia tu lay bo phan chia lam hai loai nhd: Tir lay bo phan, diep van mot lan a tieng lay". [7; Tr.53] + Tu* lay bo phan, diep van: va tu lay bo phan, doi van. "Neu phan lap lai do la khudn vdn, con phan di biet hoa la phu dm ddu thi Vi du: chang vang, le the, long thong... Dac trung cua cdc tir lay thudc mdu nay la diep khudn vdn, thanh va doi phu va tieng goc trong cdc tirnay dua theo quy tac nao? Do con la vdn de can duac xem Cic lieu thu thap duac cho thay su phan bd cua the doi giita cdc cap phu dm ddu trong cdc tir dang xet khong deu nhau. nhicng cap phu dm ddu trong cdc tir Phu dm ddu I - vai hdu het cdc phu dm ddu con lai trie n-, g-, vi du: lay bay, b- -1 - , : bd la, beo leo, bong long, v. v... GVHD: Bui Thi Tam 13 SVTH: Dinh Thi True Lien Dac trung cua nhicng tic lay thudc mdu nay ve ca ban cung giong nhu dac trung cua cdc tic lay thudc mdu 5. Net khdc biet giita hai tic thudc hai mdu nay chi a lung thung, lorn khom, v. v... thi a cdc tir thudc mdu thic 6, tieng goc dung a vi tri b - - I, vi du : lau bdu, bd la, bong long, bang lang + Tir lay bo phan, doi van "Tic lay bd phan doi vdn la tic duac cdu tao bang cdch nhdn doi tieng goc, vira bao ton phu dm ddu vira ket hap mot khudn vdn mdi tir ngodi vao tieng lay de 14 SVTH: Dinh Thi True Lien GVHD: Bui Thi Tam tao the lire vira diep vira doi, kieu nhu : chdc > chdc chan, that > that tha, v. v... Tac gia cho rang: "nhicng khudn vdn duac dung de kit hap vao tiing lay loai tieng goc dicng sau, kieu: lap Ide, chde > chichde, v. v... ". [7; Tr.60] bdp benh, bdp binh, bdp bung, bdp bom, chap chan, : 5. - dp nghi ngody, te tai, ti tody, ki cop, nhi nhdng, xl xang, : 7. - i Tac gia cung cho rang: "nhicng khudn vdn duac dung di kit hap vao tiing phdphdch, vocvach, nhdc nhdeh, v. v... SVTH: Dinh Thi True Lien 15 GVHD: Bui Thi Tam da dan, da dan, vuangvdn, v. v... nudi nang, diiu ddng (dicng), v. v... dai ddu, ngdn ngdu, nghiin ngdu, v. v... bibeng, v. v... nhan nheo, vdng veo, lanh leo, nhat nheo, vat veo, trang rii ri, ngu nghi, nang ni, trdn tri v. v... 16 GVHD: Bui Thi Tam SVTH: Dinh Thi True Lien khoe khoang, sa soang, qua qua le loi, thiit thdi, gang gdi, luc lgi, v. v... heo hon, gay gon, ninon, veo von, v. v... lac long, be bong, nghiet ngdng, v. v... ngoi ngdp, thoi thdp, di gp, v. v... thiiu thdn, ngd ngdn, v. v... lung la, lang la, luan la, gap ga, rang ra, v. v... SVTH: Dinh Thi True Lien GVHD: Bui Thi Tam 17 89. - uang : chan chuang, non nudng, ngdt nguang, v. v... (cid:127) Tu* lay bac hai (tir lay kep) Tu lay bac hai gom tir lay ba va tu lay tu. Cac tir nay deu la ket qua cua hai buac nhan doi tieng goc theo quy tac diep va doi. Nhung each nhan doi va nhung - Tu* lay ba: bieu hien cua quy tac diep va doi a tir lay ba va tu lay tu co nhung dac diem rieng. Tir lay ba "La kit qud cua hai buac nhdn doi tiing goc theo quy tac diep va Vi du: xop xop xop (theo quy tac diep phu am dau) -> Xop xop xop xom xop (theo quy tac diep phu am dau, doi -> khuon van, nha chuyen doi phu am cuoi va thanh). Theo tac gia neu ta can cu vao vi tri cua tieng goc va huang nhan doi, thi tir lay ba co the chia ra thanh bon kieu sau day: Theo tac gia: khi cau tao tir lay ba, quy tac diep va doi chi phoi chat che a • Di hoa phu am dau. Vidu: tama la ta ma ^ Ma -> tama -> la ta ma Ma -> tung buac mot. The doi dugc tao ra nha: SVTH: Dinh Thi True Lien GVHD: Bui Thi Tam Chuyen doi phu am cuoi theo quy tac dong vj khac thanh tinh. Vi du: Sat -> sat sat sat san sat -> Tach -> tach tach tach tanh tach -> • Chuyen doi thanh dieu theo nhung quy tac nhat dinh. N^u ti§ng thu nhat va
tieng thu ba dong nhat ve bang trac, ma khu biet ve am virc thi the doi thanh trong tu lay ba se la: rat ran rat, khit khin khit... Neu tieng thu nhat va tieng thu hai khac nhau ve bang trac, thi thanh trong tu Xop -> xop xop xop xom xop -> Vi du: may may may, teo teo teo, dung dung dung... Hoac co the doi nhau theo dieu kien khac am virc: lay ba se co the doi trong dieu kien cung am virc kieu: - Tu* lay tu*; Vi du: ti ti ti, cuong cuong cuong, teo teo teo... Theo tac gia dua vao tieu chi tinh chat cua dan vi goc thi tir lay tu co ba truang hap: vdn, kiiu thdn thin, hon hin, v. v... "". [7; Tr.74] Vidu: Voi vang -> voi voi vang vang Knap khenh -> knap kha knap khenh Vidu: Luom thuom -> luom tha luom thuom Vi du: Hon hen hon ha hon hen -> -> hon hen hon hen Cung theo tac gia neu can cu vao each lay lai tir lay doi dugc dung lam dan vi goc ma phan loai tu lay tu, thi chung ta co it nhat la hai kieu: GVHD: Bui Thi Tam 19 SVTH: Dinh Thi True Lien "Tic lay tu duac cdu tao trin ca sa tic lay hoan todn, doi vdn ". [7; Tr.75] Vi du: Boi hoi -> boi hoi boi hoi Tan ngan -> tan ngan tan ngan Lang bang -> long bong lang bang thi khong giit nguyin khoi md chia tdch ra va xen ke vai tiing lay. Trong truang Kha nang thu nhat la khong co sir bien doi hoac ket hop a cac tieng lay so vai tieng goc neu tieng goc da co diep va doi. Vi du: hung ho -> hung hung ho ho Kha nang thu hai la co sir bien doi hoac ket hop a tieng lay so vai tieng goc, neu a tieng goc co diep va doi Vi du: nhom nhoam -> 16m nhom loam nhoam Theo tac gia neu can cu vao bien doi hoac ket hop a tieng lay so vai tieng goc trong qua trinh nhan doi ma phan loai tir lay tu, thi chung ta se co: "a) nhicng tie lay tu ma trong do cdc tiing lay cd su biin doi theo nhung quy - biin thanh di tao thi doi theo tieu chi thap ciing dm vuc " [7; Tr.76] Vi du: tan ngan tan ngan, lam nham lam nham "- chuyin doi chinh dm di tao thi doi theo tiiu chi tram - bong, dm luang Vi du: long bong lang bang... Vi du: la tha lan than ^ Tha than x a r a xac rac ^ Xaxac Li nhi li nha li nhi -> lenh kha lenh khenh Lenh khenh -> nhat va ngu lay mo hinh * Theo Nguyen Thien Giap: Tir lay dugc chia thanh hai loakngu lay dan - Ngir lay do*n nhat: "ngir lay dan nhdt khong phai la ngu lay duac cdu tao GVHD: Bui Thi Tam 20 SVTH: Dinh Thi True Lien Vidu: - Den det, di dung, lach tach, leng keng, dom dop, loang xoang... - Bo nga, chong chong, dam dam, lam lam, 16 cho, lung tung, trung trinh... - Ngii* lay mo hinh: "La nhitng ngu lay md nghia cua chung khong cd tinh - Binh bich, bim bip, buom buam, chau chau, chuon chuon... Vidu: Nguai nguai Ngay ngay nhieu nguai va nguai nao cung the Lac lac lac di lac lai nhieu lan vai cuang do giam dan Gat gat nhieu ngay va ngay nao cung the gat nhieu lan vai cuang do giam dan Vi du: yeu yeu : hai yeu, yeu vua thoi. Nhung ngu khac nhau nhu: buon buot, thinh thich, so sg, lac lac, vo vo, dam dap, ngai ngai, kinh kinh... "b) Giam cuang do hoat ddng va mice do cua tinh chdt". [5; Tr.99] Vidu: ^ (den) si (den) si si (xanh)le (xanh)le le -} (do) 16m (do) 16m 16m -> (den) lay (den) lay lay -> (trang) phau (trang) phau phau -> (thorn) phung phuc (thorn) phuc (hoi) si si (hoi) si Theo tac gia cac ngu lay ba, lay bon deu mang net nghia tang cuang, nhan manh y nghia cua tu goc bieu thi Vidu: Sach -> sach sanh sanh: rat sach GVHD: Bui Thi Tam 21 SVTH: Dinh Thi True Lien xop xom xom xop: rat xop Xop (cid:127)> -> hap ta hap tap: rat hap tap Hap tap Voi vang voi voi vang vang: rat voi vang (cid:127)^ Lung tung lung ta lung tung: rat lung tiing * Theo Do HCru Chau: Tu lay dugc chia lam bon loai: lay doi (lay hai am tiet), lay ba am tiet, lay bon am tiet chan chinh, lay tu. - Lay doi: Vi du: Xa xaxoi -» xon xao Xon ta cdc tir lay doi hay tir lay hai dm tiit". [1; Tr.34] ggn gang Ggn -> -> Dep dep de Hay -> hay ho phan. + Lay toan bo: Theo tac gia tir lay doi dugc chia lam hai loai nho: lay toan bg va lay bg Vidu: vang vang Vang -> Xanh xanh xanh -> Dem dem dem -> cao cao Cao -> xuong xuong Xuong -> + Lay bo phan: "Neu toan bd dm tiit duac giit lai thi ta cd tir lay toan bo .". [1; Tr.35] Lay bo phan tac gia chia ra:: lay am va lay van (cid:127) Lay am: Vi du: Dep -> dep de Xinh xinh xan -» Xau xau xi -> Khao khao khat -> GVHD: Bui Thi Tam 22 SVTH: Dinh Thi True Lien Khoan -> khoan khoai (cid:127) Lay van: Vi du: Tung -> lung tung Roi -> boi roi Chong -> long chong -> lung chung Da -(cid:127)> 16 da - Lay ba: Chung Vi du: Sach -> sach sanh sanh Dung -> dung dung dung Toe -> toe toe loe - Lay bon am tiet chan chinh: "Phuang thirc lay cd the tdc ddng lan thu hai Vi du: phuang thuc lay hai Khenh -> Phuang thuc lay mot
khap khenh -> knap kha khap khenh Nham -> nham nha nham nham nha nha -> Nham -> lam nham lam nham 16 nho -> - Lay tu*: Vi du: Trung diep -> trung trung diep diep cuai noi -> cuai cuai noi noi Quan ao -> quan quan ao ao * Theo Nguyen Thj Thu Thuy: Tir lay dugc chia lam ba loai: lay doi, lay ba va lay tu. - Lay doi: GVHD: Bui Thi Tam 23 SVTH: Dinh Thi True Lien Tir lay doi "La tir lay gdm cd hai tiing". [15; Tr.20] Theo tac gia tir lay doi chia lam hai loai: Tir lay bo phan va tir lay hoan toan. + Tu* lay bo phan: "Tic giong nhau a phdn vdn hoac phu dm ddu. Giong Tr.20.21] Vidu: Tu lay am: dong due, de dang, de dai, van vi, veo von, vo vang, voi Tir lay van: co ro, lanh chanh, kheo leo, am tham, lung thung, chai vai, boi hoi, bo nga... va, vung vang, thong tha... + Tir lay hoan toan: "Ngoai trie tic lay bd phdn, con lai la cdc tir lay hoan [15;Tr.21] Vidu: Tir lay hoan toan giong ca phan van, phu am dau va thanh dieu: vang vang, do do, dung dung, lu lu, xinh xinh, xanh xanh, tim tim, trang trang, dep dep, dem dem, am am... Tir lay hoan toan giong phan van, phu am dau, khac nhau thanh dieu: trang trang, do do, tim tim, lanh lanh, ho ha, dam dam, nho nho, se se, ... Tu lay hoan toan giong nhau phu am dau va am chinh, khac nhau 6 thanh dieu va phu am cuoi: ton tot, dem dep, sanh sach, - Tu* lay ba: chinh, khdc nhau a thanh dieu va phu dm cuoi do su chi phoi cua quy ludt di hoa". Vidu: nhun nhun nhun Nhun -» -» dung dung dung Dung sat san sat -> Sat khoe khoe khoe Khoe -> khit khin khit Khit -> Tir lay ba la tir lay "Chuyiu dua trin ca chi lay hoan todn ". [15; Tr.21] Cac kieu phoi thanh thuang gap 6 tir lay ba la:: GVHD: Bui Thi Tam 24 SVTH: Dinh Thi True Lien Vi du: dung dung dung, con con con, sach sanh sanh, khoe khoe khoe... Vi du: xop xom xop, sat san sat, khit khin khit... Tir lay tu*: Tir lay tu la tir lay ma "Phdn lan tir lay dua trin ca chi lay doi, mot so it cd Vidu: Voi vang -> voi voi vang vang Boi hoi -> boi hoi boi hoi Am 6 -> am a am 6 Theo tac gia mot so kieu lay tu thuang gap la: Vidu: Am 6 -> am a am 6 Hi hue -> hi ha hi hue San sat -(cid:127)> son so son sat "Ldy bdphdn kit hap vai doi vdn -a, -a hay -a". [15; Tr.21] Vi du: Boi hoi -> boi hoi boi hoi Lam nham -> lam nham "Ldy todn bd kit hop vai biin thanh". [15; Tr.22] Vi du: Tha than -> la tha lan than Nhom nhoam -> 16m nhom loam nhoam "Ldy bdphdn kit hop vai tdch, xen". [15; Tr.22] Vidu: Ham ho -> ham ham ho ha Voi vang -> voi vgi vang vang Cung theo tac gia so lugng tu lay tu kha da dang ve kieu cau tao so vai tir lay ba. Tom lai: Tir lay la tir dugc tao ra bang phuang thuc lay am va no co tac dung tao nghia. Dua vao bac lay, so lugng am tiet trong tir lay ma ta co the phan tu lay ra thanh: Tu lay doi, tir lay ba, tir lay tu va dua vao so bac trong qua trinh cau "Ldy toan bd kit hap vai tdch, xen" [15; Tr.22] GVHD: Bui Thi Tam 25 SVTH: Dinh Thi True Lien tao thi ta co tu lay bac mot va tir lay bac hai. 1.2 TAC DUNG CUA TU LAY 1.2.1 Tir lay co tac dung goi hinh, goi cam - Tu lay co tac dung ggi hinh: La tir lay khong chua bo phan con du ro nghia tir vung, hoac van co the chung minh nghia cua mot bo phan nao do nhung no
khong con tac dung lam ca sa nghia cua toan tu nua. Theo Diep Quang Ban, day la
kieu tu lay thuan khi6t nhat, tieu bi£u cho toan bo tir lay - mot kieu cau tao tu lay sir
hoa ph6i ngu am tao y nghia bieu trung lam ca sa. Ve mo hinh ngu nghia cua kieu tir lay nay van la mot van de con dang bo ngo. Vi du: nho nho, la la, bang khuang, la tha, diu hiu,...
Tu lay co tac dung ggi hinh: giup ta hinh dung ra nhung canh vat, nhung cu chi, dieu bo ... cua con nguai hay con vat mot each cu the. Vidu: Tir lay trongthaXudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm (Trang Giang - Huy Can) thay nhu la con nho ay dang lu du troi. Hay: (Tha Duyen - Xuan Dieu) duang hien ra nhu tha mong han. Hay: (Chay giac - Nguyen Dinh Chieu) Hai cau tha la mot buc tranh cu the sinh dong the hien lai tinh canh tan tac bi
thuang cua nhan dan khi giac thu xuat hien qua dot ngot. "laxa... dao ddc" lam noi
bat len truac mat nguai dgc dang ve xa xac, tan tac cua lu tre va bay chim. GVHD: Bui Thi Tam 26 SVTH: Dinh Thi True Lien Mat 6 bay chim dao ddc bay " va mot hoac hon mot yeu to khong doc lap. Yeu to doc lap chi phoi nghia cua toan bo tu lay, yeu to con lai co tac dung bo sung mot sac thai nghia nao do khien cho tir lay khac vai tieng doc lap khi no dung mot minh va khac vai tir lay khac co cung yeu to doc lap ay. Xet ve mat pham vi bieu vat ciia tu lay so vai tieng doc lap, co hai truang hap: tu lay phi ca the hoa va tir lay cu the hoa. + Tir lay phi ca the hoa la nhung tu ma y nghia bieu thi pham vi sir vat rgng han so vai tieng doc lap. Vi du: hoi he, mua mang... so vai tieng doc lap. Vi du: xanh xanh, xanh xao, de dang... Tir lay co tac dung ggi cam: la tu lay co kha nang dien dat thai do danh gia, tinh cam cua nguai noi doi vai sir vat, hay thuoc tinh do tu bieu thi, va cung la kha nang khai day 6 nguai nghe mot thai do danh gia, mot tinh cam tuang ung. Vidu: + Tu lay cu the hoa la nhung tu ma y nghia bieu thi pham vi sir vat hep han Lai rang bac minh ciing la lai chung " (Truyen Kieu - Nguyen Du) than thay cho nguai phu nu trong xa hoi trong nam khinh nu. Hay: Cau tha la mot lai than dut ruot cua dai thi hao Nguyen Du, nguai da keu "Rang liiu diu hiu dicng chiu tang Tdc buon budngxuong li ngdn hang" Ca mot rang lieu diu hiu dang dung chiu tang toe ay tao nen mot an tugng ghe gam ve noi buon. Nhung canh lieu da trong giong nhu muon ngan hang le khong ngung tuong xuong, lai con giong nhu nhung mai toe dai xoa xuong trong noi buon tang toe. Hay: (Day mua thu tai - Xuan Dieu)
Cay liiu trong tha Xuan Dieu khong dugc dung de bieu hien cho siryeu duoi
cua nguai con gai ma lai dugc nhan hoa de ggi cai buon sau heo hat cua con nguai. GVHD: Bui Thi Tam 27 SVTH: Dinh Thi Tnic Lien (Khoe Duong Khue - Nguyen Khuyen) Cai chet ciia Duong Khue da that su la mot noi dau ciia Nguyen Khuyen, noi dau chan thanh, tron ven, tu minh the hien ra thanh lai. Tu lay co tac dung mieu ta am thanh: la tu lay trong do khong xac dinh dugc tieng doc lap, cac tieng dugc hinh thanh va dugc ghep lai dua vao sir mo phong am thanh ciia cac sir vat, hien tugng trong thuc te. Co the la sir nhay lai am thanh cua doi tugng. Vi du: oa oa, gau gau, ...
Gia tri tugng thanh cua nhung tu dang xet the hien 6 kha nang mo phong, hay ggi ta mot each tinh te va hai hoa am thanh tu nhien trong sir da dang ve am dieu, am sac ciia no. Gia tri do khong he mat di ngay ca khi nhung tir nay dugc dung de chi nhung sir vat hay qua trinh phat ra tieng dong ma nhung tu ay mo 1.2.2 Tir lay co tac dung mieu ta am thanh Vi du: Dua vao mo phong am thanh de dinh danh cho doi tugng: ao ao, ti tach, roc rach, leng keng, huynh huych, ri am... phong. "Dim dim ri ram trong tiing ddt (Dat nuac - Nguyen Dinh Thi) Hai cau tha tren tac gia da ggi den hon thieng song nui, tieng vong "rl ram" ciia cha ong xua bat khuat. Hay: Hai cau tha tac gia nhae lai ki niem mot thai sam horn vai ban minh, hg da cung nhau than thiet, thuy chung qua nhieu vung nui non vang ve nen da nghe dugc tieng suoi chay "rdc rach" 6 lung deo. Do la nhung tir mo phong gan diing am thanh tu nhien, bang nhung phuang
tien va quy tdc ngu am ciia Tieng Viet. Sir mo phong nay la dang dan gian nhat cua
sir bieu trung ngu am. Noi la dan gian, bai vi sir bieu trung nay con mang tinh chat
tu nhien va true tie1p. M6i tuang quan am - nghia trong tu phong thanh la moi tuang
quan true tiep, am d6i thi nghia d6i. Trai lai, do tu lay phong thanh trong Tieng Viet chiu sir chi ph6i ciia quy tac diep va doi, do Tieng Viet la ngon ngu co thanh dieu, nen nhung tu lay co kha nang mieu ta am thanh tu nhien mot each rat tinh te trong sir da dang ve dac trung cua no. GVHD: Bui Thi Tam 28 SVTH: Dinh Thi True Lien (Khoe Duong Khue - Nguyen Khuyen) Vi du: de mo phong tieng trong khac nhau nguai ta thuang chgn dung phu am dau t /1, nhung cap khuon van -ung, -om, inh vai thanh bang: Thung thung: la tieng trong danh ngu lien. Tom torn / thorn thorn: la tieng trong con. Thung thung: la tieng trong cai. Lung tung la tieng trong trong hoi ngay xuan. Tung tung tung: la tieng trong giuc gia. Moi tu lay phong thanh tren deu ggi ta mot loai tieng trong vai am sac, am virc va am dieu rieng biet. GVHD: Bui Thi Tam 29 SVTH: Dinh Thi True Lien CHlTONG 2 TRlTdC CACH MANG THANG TAM 2.1 GICJI THIEU KHAI QUAT VE TAC GlA VA TAC PHAM 2.1.1 Ve tac gia Xuan Dieu ten that la Ngo Xuan Dieu. But danh: Trao Nha. Xuan Dieu Sinh ngay 02-02-1916 tai Binh Dinh, nguyen quan tai Can L6c, Ha Tinh. Mat ngay 18-12-1985 tai Ha Noi. Cha ong (Ngo Xuan Thg) la do Nghe day hgc 6 Binh Dinh, von que 6 xa trao Nha (vi the co khi Xuan Dieu ki duai bai viet la Trao Nha), nay la thi tran Nghen, huyen Can L6c, tinh Ha Tinh, do tii tai kep Han hoc. Me la Nguyin Thj Hiep nguai van Go Boi, xa Tung Gian, huyen Tuy Phuoc,
tinh Binh Dinh. "Cha dang ngodi, me dang trong, Ong do Nghi deo khan gdi do".
Xuan Dieu truac hit hgc dugc cha due tinh can cu, kien nhan trong hoc tap, ren
luyen tai nang lao dong nghe thuat. d Xuan Dieu, hoc tap, ren luyen va lao dong
sang tao vua la mot quyet tam khac kho, vua la mot le song, mot niem sai me lan. Sinh ra va lan len a que me, Xuan Dieu thuang noi den tac dong ciia thien nhien nai day doi vai hon tha nong nan, soi noi cua ong, dac biet la nhung nggn gio
n6m va nhung con song biin. Nguai ta con nghi tai mot li do khat: ong la con vg le,
phai xa me tir nho va thuang bi hat hui. Hoan canh ay khien ong luon luon khao khat tinh thuang va sir cam thong ciia nguai dai. VAN DE Stf DUNG TlT LAY TRONG THO XUAN DIEU va van hoa Phap mot each he thong tren ghe nha truang, mat khac do xuat than tir gia dinh nha nho, nen lai tiep thu dugc mot each tu nhien anh huang cua nen van
hoa truyen th6ng. Vi thi, tim thay 6 nha tha su ket hap hai yeu to co dien va hien
dai, Dong va Tay trong tu tuang va tinh cam tham ml. Tat nhien, Tay hgc van co Xuan Dieu mot mat la tri thuc Tay hgc, da hap thu anh huong ciia tu tuang Xuan Dieu la mot tai nang nhieu mat: lam tha, viet van, nghien cuu phe binh
van hoc, dich thuat. Tat nhien, ong truac het vln la mot nha tho - mot trong nhung anh huang sau dam han. Xuan Dieu lan len a Quy Nhan. C) day, ong hgc het bac thanh chung (pho
thong ca so), sau do ra Ha Noi, r6i vao Hue hgc tiep. Tot nghiep tu tai (pho thong GVHD: Bui Thi Tam 30 SVTH: Dinh Thi True Lien nha tha lan ciia nen van hgc Viet Nam hien dai (Nguyen Dang Manh). trung hgc), ong di day hgc tu va lam vien chuc mot thai gian, nhung chii yeu hoat dong van hoc. Nam 1940, Xuan Dieu do tham ta nha Thuang tin vao lam 6 ti Thuang chinh MTTho (nay thuoc tinh tien Giang) Sau bon nam lam cong chiic, Xuan Dieu thoi viec, ra Ha Noi song bang nghe viet van. Truac each mang thang Tam, Xuan Dieu da cho xuat ban tap Tha tha tai Ha Noi vao nam 1938, viet bai tren bao Phong hoa, Ngay nay, Tinh hoa va co chan trong Tir lire van doan. Nam 1939, ong viet tac pham van xuoi Phdn thdng vdng. Ngay 19 thang 8 nam 1945, each mang thanh cong, Xuan Dieu hang hai hoat dong van nghe phuc vu hai cuoc khang chien gianh doc lap thong nhat To quoc. quoc, lam thu ky cho toa soan tap chi Tien phong. Ong cho xuat ban tac pham: Gui Sau each mang thang Tam, Xuan Dieu hoat dong trong Hoi Van hoa cuu (tha); Viet Nam nghln dam (van xuoi) vao nam 1946, khang chien chong Phap, cong tac tai dai Tieng noi Viet Nam, roi Hoi van nghe Viet Nam va lam thu ky toa Thanh niin vai quoc van (tieu pham phe binh) vao nam 1945; Hoi nghi non song Nam 1957, ong tra thanh hoi vien Hoi Nha van Viet Nam va la Uy vien thuang vu, Uy vien chap hanh cua Hoi (I, II, III). Dai bieu Quoc hoi khoa I. Xuan Dieu cho Xuat ban van xuoi Viet Nam tra dq vao nam 1948; tha Duai sao vao nam 1949, tac pham Ngdi sao nam 1954 dugc nhan giai thuang van hgc Hgi Van nghe Viet Nam; van xuoi Ky su thdm nude Hung nam 1956; Triiu lin nam 1958; tha soan tap chi Van nghe. Nam 1983, Xuan Dieu tra thanh Vien si thong tan Vien Han lam nghe thuat Cong hoa Dan chii Due va xuat ban mot chum tha (tuyen chon tai Pari); cung thai gian nay ong dugc Nha nuac tang thuang Huan chuang doc lap hang nhat. Xuan Dieu cung la nguai de lai nhieu cong trinh nghien ciru va phe binh van hgc co gia tri. Ong viet ve hau het cac nha tho co dien Viet Nam vai nhung tieu luan van hgc dac sac. Ong viet ve Nguyen Trai, Nguyen Du, Cao Ba Quat, Ho Xuan
Huang, Nguyin Dinh ChiSu, Ho Xuan Huong, Tu Xuong, Tan Da, Tran Tuan truac chua de cap den. Ong cung viet nhieu ve cong viec lam tha, ve tha ciia cac Khai... Viet ve ai ong cung co cai nhin mai, kham pha ra nhieu cai hay ma nguai nha tha tre, ve ca nhung hieu biet ciia ong ve ca dao, dan ca. but, nha tho lam dung dieu ong tung noi: "Sir song chang bao gia chan nan". GVHD: Bui Thi Tam 31 SVTH: Dinh Thi True Lien Xuan Dieu lao dong nghe thuat suot mot nua the ki, khong liic nao ngung Nam 1996, ong dugc trao tang Giai thuang Ho Chi Minh ve van hgc Nghe thuat (dot I - nam 1996) cho cac tac pham: Nggn quoc ky, Truang ca, Riing chung, 2.1.2 Ve tac pham Thff: Riing chung (1960) Toi gidu ddi mat (1970) Truven ngan: Tuyin tap tha (1983) But ki: Phdn thdng vdng (1939) Ky su thdm nude Hung (1956) Tieu luan phe binh: Nhitng buac duang tu tuang ciia toi (1958) GVHD: Bui Thi Tam 32 SVTH: Dinh Thi Tnic Lien (1982) Dich tho* VILinin (Maiakopxki, 1967) Nhicng nha tha Bungari (1978) 2.2 TlT LAY TRONG THO 77/(7 VA Glfl HlfONG CHO GIO Trong tho Xuan Dieu, chiing ta co the bat gap so lugng tir lay chiem vi tri kha lan. Ben canh su* dung ngon tu doc dao, hinh anh tinh te, am thanh ggi cam thi tir lay la mot trong nhung net noi bat trong phong each nghe thuat ciia tha Xuan Dieu. Lap tir lay lam cho tha Xuan Dieu cang tra nen hap dan, sinh dong va loi Cach su dung tir lay cua xuan Dieu rat doc dao va linh hoat. Dieu nay da gop phan tao nen phan doc dao cho tung lai tha, tung y tha ciia ong 6 ca hai mat ve hinh cuon nguai doc han. Nha tha da rat cong phu va chu dao trong viec dua tir lay vao trong sang tac. Khong dan thuan chi la dua tir lay trong sang tac ma y do cua nha tha chinh la loi cuon sir chii y ciia nguai dgc. Neu khong co tai nang va sir sang tao ciia minh thi nha tho se khong the xay dung dugc nhung buc tranh cue ky sinh dong bang ngon thuc va ngon tir va ca noi dung ngu nghia ciia chung. Qua viec khao sat va dgc tren 90 bai tha cua hai tap tha truac each mang thang Tam. Nguai viet thu thap dugc khoang 301 tir lay. Viec sii dung kieu lay trong tha Xuan Dieu dugc the hien qua bang thong ke sau: GVHD: Bui Thi Tam 33 SVTH: Dinh Thi True Lien ngu ciia tha ca qua tu lay Bang thong ke cac kieu lay qua hem 90 bai tho*: Lay tu Tong so Lay doi Lay Lay bo phan toan phan Lay Lay van phu am dau 48 55 198 0 0 301 100% 0% 0% 18,3% 15,9% 65,8% Lay ba (Ngudn: Xudn Dieu (2009). Tha tha vd Gui huang cho gid. Nxb tdng hap Nhan xet: Theo bang thong ke Xuan Dieu su dung tir lay doi la chii yeu. (81,7% so vai 18,3%). Nhu vay, tu lay doi dugc Xuan Dieu su dung la chii yeu, dac Trong tir lay doi, tir lay bo phan dugc tac gia su dung nhieu han tu lay toan phan tir lay doi dong vai tro quan trong, chu yeu, co so lugng lan, co cau tao thanh to true biet la tir lay phu am dau (65,8%). Dieu nay khong co gi la, bai vi trong Tieng Viet doi co so lugng lan. Trong Tieng Viet ve mat ngu nghia cac nha nghien cuu dua tiep dan gian va la loai to hop tir co so de tao ra tu lay ba, tu lay tu; cho nen tu lay tren viec nghien cuu tir lay doi ma rut ra ngu nghia ciia chiing. Tir lay noi chung, tir Vidu: lay doi noi rieng rat co gia tri bieu hinh va ggi cam cao. (Tha duyen) gia mieu ta: con duang nhu nho lai de tra nen dep han "nhd nhd", nggn gio thi thoi se se "xiiu xiiu", nhung canh hoang thi nga xuong truac nggn gio xieu xieu nhu de hoa hop cung ngon gio. Qua buc tranh do ta thay dugc tinh yeu ma Xuan Dieu danh cho thien nhien rat nong nan. Bai vi, co yeu thien nhien nhieu tac gia mai co dugc Mot nha tho dem den cho tha ca Viet Nam nhieu cai mai nhat nhu Xuan sir quan sat ti ml den vay. van dung tat ca nhung uu the ciia tu lay vao trong tha ca, thi nhung tu lay nay dugc 34 SVTH: Dinh Thi True Lien GVHD: Bui Thi Tam Dieu, ong da sang tac nen nhung van tho lam say dam long nguai va qua viec ong Xuan Dieu van dung mot each triet de. Chinh each van dung nhung tir lay day sang tao ma cau tha ciia Xuan Dieu bong tra nen song dong han. Nguai dgc co the thay cau tha ong muat ma, tha thiet kho co the quen. Vidu: (Chieu) Cau tha tren cho ta thay Xuan Dieu su dung tir lay mot each sang tao, ong khong sir dung tu lay theo kieu nguyen mau ma ong su dung theo dang tach ra va chen vao do nhung thanh to khac. Tom lai: Tir lay dugc su dung trong sang tac ciia Xuan Dieu rat nhieu. Dac biet la tir lay doi, tac gia su dung nhieu han. Co le xuat phat tu phong each ciia nha tha la de nhay cam, de xiic dong truac thien nhien, nen nhung cau tha tra nen duyen dang, mang dam net cua nha tho mai nhung van gan gui vai nguai doc. Vi du: Am tham, bang khuang, boi hoi, chech choang, buon ba, khang khit, khoan khoai, la la, kha khao... 2.2.1 Tu* lay doi trong Tha tha va Giei huang cho gio Nguai viet da khao sat tren 90 bai tha ciia hai tap tha Tha tha vd Gui huang cua Xuan Dieu dugc the hien qua bang thong ke sau: Bang thong ke cac kieu tu* lay doi: Tong so Lay bo phan Lay toan phan Lay van Lay phu am dau 48 301 198 55 100% 15,9% 65,8% 18,3% Nhan xet: Qua bang th6ng ke cho thay Xuan Dieu su dung tir lay bo phan nhieu han tir lay hoan toan (81,7% so voi 18,3%). Trong tu lay hoan toan Xuan Dieu su dung da phan theo chieu huang giam dan tieng lay so vai tieng goc nhu: "xanh xanh, vang vang, do do...". Nhung tu lay doi sii dung trong tho Xuan Dieu SVTH: Dinh Thi True Lien 35 GVHD: Bui Thi Tam cung da dang va mang nhieu y nghia khac nhau. Ong co the van dung tir lay doi de mieu ta phong canh, tam trang, cam xiic... truac thien nhien, canh vat. Ta co the -*- The hien su phong phii da dang va mai la khi mieu ta canh vat con nguai: luc chieu ve. thay sir van dung cu the nhu sau: Do trai xanh nggc qua muon la Trong kho tha tren ta thay co duang net, dang hinh, co ca mau sac am thanh ma cai nao cung dugc dien ta tot cung ciia cai duyen, cai tho, cai dep, cai dang yeu: (Tha Duyen) Day la luc ma ca khong gian va thai gian deu thi nhau ma hien ra trong ve
tuyet mi ciia minh. Bai vay moi quan he giua chieu mong va nhanh duyen la mot
m6i quan he tuyet mi: "hoa tha". Tir moi quan he ay, mgi dieu deu tra nen hien hoa
tuyet dep, cap chim dang chuyen canh tren cay me tra nen "riu rit". Tieng riu rit hinh nhu khong chi vang len tir cap chim chuyen ma con vang len ca tu cay me nua. Muon la v6n xanh, bau trai von xanh, nhung nha "do trai qua muon la" ma ca trai
cung muon la tra nen xanh han, xanh den tuyet dep: "Xanh nggc". Ket thuc kho tha nha tha da phat hien ra: Cai nhin cua nhan vat tru tinh di chuyen tir cay me sang con duang. Day la dia chi danh cho con nguai ho hen "Thu din nai nai ddng tiing huyin" "Con duang nhd nhd gid xiiu xiiu (Tha duyen) Mot con duang xinh xan, duyen dang voi nhung duang net tinh tu. Tat ca d£u 6 trang thai say men luyen ai. Con duang nhu nho lai de tra nen dep han. Nggn
gio chieu thoi se se han, nuang nhe han bai nggn gio nhu y thuc dugc viec minh
dang lam, nhung canh hoang la xuong &k hoa hop cung nggn gio. Tat ca nhu quan
quyt, quyen luydn nhau, khien con duang hien ra diing la con duang moi moc nhung buac chan doi liia. Hay: La la canh hoang nang trd chiiu" "Thong tha chiiu vdng, thong tha lai GVHD: Bui Thi Tam 36 SVTH: Dinh Thi True Lien Tic lay trongthaXudn Dieu truac cdch mangthdng Tdm (Gia tan) ong khong the nao binh than dugc. Hay: Cang ve cuoi kho tha. Cau tha cang bi cat ngan ra de the hien mot nhip do
thai gian gap gap. Chua co nha tha nao luyen tiec thai gian den xot xa nhu Xuan
Dieu. Bai vay trong cuoc dai, tinh yeu ciia tac gia, sir hien huu ciia thai gian khien No chiim hon ta bang nang nhat (Vi sao) Do la nhung cau tha ma tac gia dinh nghia ve tinh yeu theo each hieu ciia tac gia. Hay: Con cd trin rudng cdnh phdn vdn (Tha duyen)
Canh trong kh6 tha tren la canh dep quen thuoc ciia dong que khi chieu
xu6ng. Mot lan may biee, mot canh co tren mong liia, dan chim gian canh bay va suang da tham lanh nhung bong hoa trong cai nang luc chieu muon. Hay: Hoa lanh chieu thua suang xuong dan " Em im chiiu ngdn nga chiiu (Chieu)
Cau tha tren tac gia bilu hien dugc nhung cam giac rat tinh te trong sir vo thuc ciia con nguai. Hay: GVHD: Bui Thi Tam 37 SVTH: Dinh Thi True Lien (Tuang tu chieu) Tac gia nhae den canh vat ggi buon bang nhung lai than mat va tha thiet. Hay: (Vien khach) tren the hien cai buon boi sir am anh ciia su chia ly, each tra. Hay: Buoi chieu trong tha ong ta luon thay nang trieu noi buon, nhung cau tha "Anh mot minh nghe tat cd budi chiiu (Tuang tu chieu) nguai vai canh vat. The giai tran day cam xiic, cam xiic nay khong chi la the giai khach quan ma ca the giai noi tam cua nhan vat tru tinh. ^ The hien noi buon ciia Xuan Dieu Cau tha tuang nhu gian di nhung da chua dung 6 ben trong su giao cam ciia do xuat phat tu ban chat con nguai "da sau, da cdm" cua ong. Voi Xuan Dieu thi gan nhu mgi vat deu co the lam ong buon, tir nhung sinh vat nho be nhat cua thien nhien cung anh huang den tam trang ciia ong. Noi buon luon dugc dan trai trong moi tac pham ciia Xuan Dieu. Dieu do la "May vang, trai trong, dim thuy tinh Linh lung bong sdng bong rung minh (Nguyet cam) rang: giua cuoc dai nhu the nhung ong chi bat gap dugc tam hon cua minh. Phai chang vi buon qua ma tam trang ciia nha tha cung nhu da chet roi, mac du la dang nghe tieng dan ciia cay nguyet cam. Giua khong gian bon be chi la mot man dem ma lai ngan len tung tieng dan thi lieu tieng dan ay co the lam cho con nguai giai GVHD: Bui Thi Tam 38 SVTH: Dinh Thi True Lien Nha tha buon vi cam thay minh co dan, trong trai. Doi khi ong nhan thay khuay hay khong, hay cang lam cho tam trang them sau nao. Mot phan la do ban chat tieng dan ciia cay nguyet cam khong the gay len nhung khiic nhae vui tuai ma no chi co the mang den nhung khiic nhae tram tu, sau lang. Xuan Dieu da mieu ta cang lam thay ro sir trong vang tir canh vat cho den tam hon ciia nguai thi si. Hay: rat hay quan canh cua mot dem khuya, mgi vat duang nhu deu bat dong, deu do Di long toi sung suang muon tiiu tan? Tat cd toi run ray tua day dan (Doi tra) Doan tha tren nha tha da y thuc dugc than phan ciia minh, nen khi yeu ong da khong giam tho 16 vai nguai ma tac gia yeu tham, khi doi dien vai nguai ma minh tham thuang trgm nha thi nhan vat tru tinh da run ray tua nhu nhung giay dan khi ta danh len,va neu giam tho 16 tinh cam bao lau nay da dau kinh trong long thi cung chi la nhung lai "tho the " ma thoi. Hay: "Trangsdng, trang xa, trang rdng qud (Trang) Noi co dan, ba va duang nhu nha tha da cam giac dugc bang mat va nha tho da nhin thay "anh sdng, trang xa, trang rdng qud", noi buon duang nhu do diem dugc bang mat. Hay: (Tieng gio) Nha tha vo cung nhay cam truac nhung doi thay ciia canh vat va nha tha da nhin thay mot kha nang tan pha d&i muc "kho heo", "rung roi". Xuan Dieu luon luon nhin thay sir doi lap nghiet nga giua vo tan ciia vu tru va thai gian ngan ngui ciia kiep nguai. Hay: Bao ndi pha phoi, khd heo, rung rdi"; "Nang moc chua tin, hoa rung khong ngd, GVHD: Bui Thi Tam 39 SVTH: Dinh Thi True Lien Tinh yiu din, tinh yiu di, ai biet! (Giuc gia) Dang sau mot loat nhung "voi vang", "giuc gia"... ta thay dugc dieu bg cuong cuong, sung sot ciia thi nhan vai noi am anh lo sg ve su li biet va ong da tim each chong do, ngan cang khong cho thai gian cuap di nhung lac thu ciia tuoi tre tinh yeu. Hay: Gid hung du, gid sat sanh, gid cuong! (Cap hai van dam) Trdn hai! trdn tieng/ trdn nhau! trdn minh "! bat lire ciia con nguai trong cuoc dg sue vai thai gian. Nhung uac ma tren day chi la ao tuang, no the hien phan nao sir co don va "Ai rin ri? Phai chang ta than tha? Chdn nay dau, khong phai cho mi li, (Sau) Lai tha that diing vai cai ten tua de Sau, mot tieng ren ri nghe vgng xa xa cu suang cung phai boi roi, tir do tac gia khang dinh day la mot nai dau kho chu khong phai la nhung nai co nhung doi trai gai dang hen ho me li. nga la ciia ai nhung that ra do la tieng than tha cua chinh tac gia. Nhin thay hoa tan (Tuang tu chieu...) (Duac gian han nhau/ sung sudng bao nhiiu) " Doan tha tren tac gia cho ta thay dugc noi buon cua nhan vat tru tinh vi tinh nha lai nhung luc con ben canh nguai minh yeu. GVHD: Bui Thi Tam 40 SVTH: Dinh Thi True Lien yeu tan vo nen nhan vat tru tinh da bi roi vao tuyet vgng va nhan vat tru tinh dang Xuan Dieu cung viet ve noi buon ciia nhung chang trai vi ngheo va nhiit nhat ma chua tung co tinh yeu: Anh cd thiphiiu luu... Sinh ra toi da ngheo. Nghi ngai din tinh nuang! (Chang sau) Xuan Dieu cung the hien noi buon khi phai gia tu than the ciia minh vao nhung trang tha. Nguai se vi tay ai, biit ddu! Ma chi con mat lang gieo sau. Trong man hoan lac - Tdi ma thicc, (Gia tir than the) Va co khi nha tha buon khong co li do: Ophia trai nay, khong mot ai". (Chieu) cao. -*- The hien dugc ngon ngu tha mai nhung van gay dugc an tugng bieu cam (Day mua thu toi) GVHD: Bui Thi Tam 41 SVTH: Dinh Thi Tnic Lien loai hoa tieu tuy rung la trong thai gian cuoi thu. "Run ray rung rinh" bon phu am "r" dugc nha tha sii dung lien tiep vua mai la vua gay an tugng manh den nguai vat. Hay: dgc. Mua thu toi nhung canh hoa roi, la thi rung cang ggi cam giac heo tan ciia canh Nha tha dung "nhanh duyin" de noi den duyen tinh, mot hinh anh mai me (Tho duyen) Hay: dugc tac gia sii dung co tinh ggi cam cao. "May biic vi ddu bay gap gap (Tho duyen) Con cd trin rudng cdnh phdn vdn" buoi chieu ve. "Con cd tren rudng cdnh phdn vdn", hinh anh con co dugc sii dung trong tha Xuan Dieu rat moi la chi sir luang lu, chua quyet dinh nen bay 6 lai. Hay: "Ai hay tuy lang buac thu em Trong thdy chiiu horn nga ngdn vdy (Tha duyen) Tir "cuai" ma Xuan Dieu dung 6 day doc dao den la lung, mai me den vo li. Nhung ngam nghi lai ta thay nha tha co li. "Long anh cuai long em ", do la sir hoa hop hai tam long, hai tam hon den do trgn ven, tuyet doi, sir hoa hgp trong muc do cao nhat cua cam nhan ve hanh phuc. Hay: Long anh thdi da cuai long em " Cd su sdng mdi bat ddu man man GVHD: Bui Thi Tam 42 SVTH: Dinh Thi True Lien Cho chich chodng mui huang, cho da day anh sdng Hai xudn hong ta muon can vao nguai". Doan tha tren Xuan Dieu dung rat nhieu dong tir chi hanh dong va trang thai gay cam giac manh nhu: "dm...riit...say...thdu...no ni...cdn" day cung la dau an ve net rieng trong tha Xuan Dieu. Hoac: (Vgi vang) "Ta dm chodng, dm riit bdnh than tien Khong muon di mai mai a vudn trdn (Thanh nien) Cach su dung tir lay ciia Xuan Dieu rat doc dao, doi khi ong khong su dung tu lay theo dang nguyen mau ma ong su dung theo dang tach ra va chen vao do nhung thanh to khac. (Chieu) "Hay tudn duyim, lira man trdn, (V6 bien) (Gia tan) Va: "Mot binh thuang minh mong nhu vu tru Day khdi huang sua, trdn dn di cii (Biet li an ai) Hien tugng tach tir lay tao cho nguai dgc co cam giac lap di lap lai ciia sir vat, hien tugng... no lam tang them tinh ggi cam cung nhu la sue thuyet phuc 6 nguai dgc. Tuy vay, hien tugng tach tu rat it co tac gia chii trgng dung den rieng Tay trong tay, ddu dua sat bin ddu " GVHD: Bui Thi Tam 43 SVTH: Dinh Thi True Lien Xuan Dieu da manh dan dua vao su dung dang tu lay nay. Tuy so lugng khong nhieu nhung cung gop phan khong nho trong viec the hien tai nang ciia Xuan Dieu va khang dinh vi the ciia ong trong nen van hgc noi chung trong phong trao tha mai noi rieng. Tu viec thong ke tren, Xuan Dieu da dung hau het tir lay thuoc cac nhom lay khac nhau. Trong do nhom tu lay ggi hinh va nhom tir lay ggi cam chiem ti le rat lan so vai nhom tu lay phong thanh. Theo sir tim hieu ciia nguai viet thi trong tha ciia Xuan Dieu, ong su dung cac tu lay ggi hinh va ggi cam nhieu han tu lay mieu ta am thanh (nguai viet da so bo thong ke: Tir lay ggi hinh 171 tir / 301 tir, chiem 56,8%. Tu lay ggi cam 104 tir / 301 tu, chiem 34,6 %. Tu lay phong thanh 26 tir / 301 tu chiem 8,6%). Co le, trong tha Xuan Dieu ddi tugng la con nguai, canh vat, am thanh... nhung qua do chii yeu la de the hien tam trang cua con nguai truac thien nhien. Cho nen tir lay ggi cam va tir lay ggi hinh dugc Xuan Dieu chii y den de lam noi bat len nhung dieu ma nha tha muon noi den. Con nhom tir lay mieu ta am thanh it dugc dung den, co le la do tam trang buon nhieu han vui ciia nha tha truac each mang thang Tam. Tuy nhien nhom tir lay nay tu nao cung dugc tac gia Tic lay trongthaXudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm Tom lai: qua viec su dung tu ngu, dac biet la sii dung tu lay mot each tai tinh trong sang tac cua minh, Xuan Dieu da gop phan dang ke trong sir nghiep doi mai cho van hgc nuac nha, mat khac khang dinh tai nang va phong each rieng ciia chinh nha tha. 2.2.2 Tu* lay ba trong Tha tha va Gin huang cho gio Trong he th6ng ngon ngu Tieng Viet, tir lay ba chiem so lugng rat it. Vi the trong sang tac ciia Xuan Dieu, tir lay ba duang nhu khong the hien trong tha ong. Tuy nhien su ket hop tai tinh ciia tir lay doi "mdng manh" trong viec hai hoa am thanh voi mot tir dan khac "mdng" da tao nen su doc dao rieng ciia tho Xuan Dieu 6 doan tha sau: dat diing vi tri nen no co gia tri bieu cam rat cao. "Sao xuyin trai mdng mong manh sdng, (Y thoang) Cum tir "mdng mong manh" dugc tac gia ket hop vai tir sang 6 cuoi cau tha, cho thay sir xao xuySn ciia nhan vat tru tinh ve mot bau trai sang chi la hi vgng
mong manh, d£ r6i tiep theo do nhan vat tru tinh nhin len cao thi thay canh mau thu Tom lai: tu lay ba ma Xuan Dieu sii dung trong sang tac la rat niem. Dac biet trong hai tap tha: "Tha tha" va "Gui huang cho gid" thi hau nhu khong co. Mac du vay tai nang ciia nha tha Xuan Dieu van dugc khang dinh. GVHD: Bui Thi Tam 44 SVTH: Dinh Thi True Lien vo van dau day vai khong khi tieu dieu. 2.2.3 Tir lay tu* trong Tha tha va Gin huang cho gio Trong he thong ngon ngu Tieng Viet, tir lay tu chiem so lugng rat it. Vi the trong sang tac cung rat it tac gia chii y su dung. Xuan Dieu cung khong ngoai le, nen tu lay tu trong sang tac ciia ong ciing chiem so lugng rat it. Nhirng tu lay tu giup cho cau tha the hien dugc nhung sac thai y nghia cao. Ggi ta nhung sac thai thai gian cung nhu trang thai tam li con nguai, dong thai con dinh danh cho doi tugng. Xuan Dieu dua vao nhung hien tugng cua thien nhien de nhan biet thai gian cua b6n mua cung nhu la thai gian trong ngay. Ong ket hgp hai cap tu lay doi tao
cho nguai doc mot an tuang kho phai ve canh sac doi mua trong doan tha sau: (Day mau thu tai) Hai cau tha tren ta thay, nha tha khong chi cam nhan mua thu bang thi giac, nha tha con ma rgng hon minh de don nhan "nhitng ludng run rdy" cua cam xiic ve mua thu. Bien phap diep phu am vai bon am "r" lien tiep khong chi khac hga tinh te
chuyln dong run ray ciia la cay ma con khien cau tha dgc len ciing nghe rung rinh
mot dieu nhae. "Ludng run rdy", day chinh la cai rung minh cua cay la truac lan gio
mua thu dang lan rgng trong khong gian mot each vo hinh. Tam h6n nha tha mong manh qua, da cam qua tuang nhu chi cham nhe ciing
lam rung len nhung tiing to long. Tac gia da lay sir chuyen dong cua cay de ta gio,
ggi ret, lam cai ret tuy khong hien ra ma van nhu dang tham sau vao trong nhung
sir s6ng. Nha tha quan sat that tai tinh va mieu ta canh vat 6 can canh, khien cho
nhirng canh cay, nhanh cay nho nhoi, manh mai nhat ciing nhu dang run ray len tua Tom lai: Tir lay tu ma Xuan Dieu su dung trong hai tap tha: "Tha tha" va day dan tren dong tha. truac sir sang tao trong viec dung cac cap tu lay canh nhau, va dac biet la sir phoi am ciia chiing. Chinh dieu nay da khang dinh tai nang ciia nha tha. GVHD: Bui Thi Tam 45 SVTH: Dinh Thi True Lien CHlTONG 3 MUC DICH SU" DUNG TlT LAY TRONG THO THO\k 3. i tit lAy ditoc sir dung de the hien tinh yeu Tinh yeu la de tai luon dugc tim thay trong cac sang tac ciia Xuan Dieu. Ong yeu tat ca nhung gi co the yeu, tir tinh yeu cuoc dai den tinh yeu doi liia.... Ong dugc menh danh la "dng hoang tha tinh" thi ta du hieu rang tha tinh chiem kha nhieu trong toan bo sang tac ciia ong. Tir tinh yeu dan phuang, tham kin den tinh yeu tan va hay tinh yeu dugc trgn ven, tat ca deu dugc mieu ta qua nhieu tir lay. Ong dung kha nhieu tir lay de mieu ta cho tinh yeu va trong mot bai tha ong co the dung nhieu tu lay de the hien nhieu cung bac khac nhau ciia tinh yeu. 3.1.1 Tir lay diro*c su* dung de the hien tinh yeu doi lira Doi vai Xuan Dieu cho du la tinh yeu khong trgn ven thi ong cung rat quy trgng tinh cam ay. Vi ong cho rang: Vi may khiyiu ma chdc duac yeu? Cho rdt nhiiu, song nhdn chang bao nhiiu; Ho lac loi giita u sau mil mit, Nhicng nguai si theo doi ddu chdn yiu; (Yeu) Xuan Dieu chang bao gia chan nan, khi vui ciing nhu khi buon ong deu nong dap den thi ong van co niem vui vi chinh minh da biet yeu va co the yeu. Mot tinh yeu co chut ngay tha giua hai nguai dang yeu. Tinh yeu ay nhu rat dep bai ve dep ciia sir trong sang lam cho nguai trong cuoc phai e de va mugn hoa, mugn buam de am chi tinh cam ciia minh trong thu nan tha thiet. Chinh vi the nen nha tha luon san long trong tinh yeu du khong dugc "Em ndi trong thu: "May bita ray, GVHD: Bui Thi Tam 46 SVTH: Dinh Thi True Lien (Don so) Mot tinh yeu rat Dan sa giong nhu nhan de ciia chinh bai tha. Bai tha nhu la mot biic thu tinh ma nguai yeu gui cho tac gia. Timg loi tam su, tung lai dg y den nguai minh yeu co con danh tinh cam cho minh hay khong (Dan sa) Khi yeu Xuan Dieu rat boi roi nen ong khuyen nguai yeu hay lang nghe Ngicng hai tha lai, xem trong dy Tinh yeu da lam cho tam hon cua con nguai tra nen khong con la chinh minh nua, se thuang xuyen co nhirng cai buon, cai vui vo ca vi long cua minh deu huang
va ddu nghi ve nguai minh yeu. Nhung khong phai luc nao Xuan Dieu ciing co dugc tinh yeu dan sa nhu the. Tinh yeu ciia ong van la tinh cam khong trgn ven. Cai dai kha doi vai ong trong tinh yeu la da dat tinh cam nham cho nhung
bi la dai kha. (Huyen dieu) Cd kho vang nhung tang chang tuy nai, (Dai kha) Nha tha da tuang tuang rang ciing co mot trai tim tran day tinh yeu cua mot
nguai con gai danh cho minh. Dau kho la do tinh yeu phai tuang tuang nhu the,
tinh yeu ma khong mi xac dinh dugc doi tugng cu the ma minh dang yeu. Nhung GVHD: Bui Thi Tam 47 SVTH: Dinh Thi True Lien doi khi xac dinh dugc nhung bi nguai yeu tu choi thi cang dau don hon gap tram lan nhu the. Tinh yeu do dugc nha tha vi nhu: "Long ta la mot can mua lu, (Nuac do la khoai) Xuan Dieu da vi minh nhu la "can mua lu" roi lai vi minh nhu la "cd khach khodng diu hiu", tac gia da dung tir "diu hiu" cho ta thay chieu sau trong long tac nha tha da di tim tinh yeu cho minh nhung thay dugc roi ma khong dugc chap nhan thi dau xot nao bang. Cach vi rat thuc te ciia nha tha va tir lay dugc su dung 6 day gia dang buon am dam va khong gian ma tac gia dang ta ciing hiu hat buon. Bai vi, ciing rat gan gui vai thien nhien. Do la net dac trung ciia tha Xuan Dieu, ong khong tha. can phai dung nhung chi tiet sang trgng, ma van co the toat len dugc ve dep cho bai nhip dap dugc. Nhung vi qua khat khao vai tinh yeu nen Xuan Dieu phai ma lai de mai ggi cho tinh yeu den vai minh Yeu phai la sir tu nguyen giua hai con tim thi moi co the cung chung mot "Md miing vdng... Va hay ndi yiu tdi, Ddu chi la trong mot phut ma thdi!... Can chi biit ngay mai hay bita truac? Ta tuang tuang mot tinh duyin mdi nu" thiet, rat nggt ngao. Nha tha trong dgi co nguai noi tieng yeu minh, nhung ong rat khiem ton khi xin tieng yeu ma chi can mot phut de dugc cam nhan lai noi nggt Kho tha tren dugc xem nhu la lai mai ggi cho tinh yeu vai gigng dieu rat tha ngao do, de ong tuang tuang ra mot cuoc tinh mai bat dau he nu cua minh. Mot Xuan Dieu the hien tinh yeu doi liia vua co cai khao khat ciia tam hon, vua co cai cuang trang ciia nhuc the GVHD: Bui Thi Tam 48 SVTH: Dinh Thi True Lien phut cung co the lam ong tran ngap vao trong hanh phuc. "Hay sat ddi ddu! Hay ki ddi nguc! Nhirng cdnh tay! Hay qudn Hit ddi vai! Hay ddng cd tinh yiu lin sdng mat! Hay khang khit nhung cap mdi gan chat (Xa each) Hay: "Tdila mot ke dien cuong Yiu nhitng di tinh ngay dai. Tdi cu bat long tdi dau dan mdi, Nhung mdi lan dua tay lin nen nguc, Lai nghe tinh nhiiu han so ngdn tay (Tha than) Ta thay tinh yeu doi liia doi vai Xuan Dieu no phai la sir tinh tu va no phai huang thu ai an. Cai do dam say, do nong nan ay luc nao cung tran tre trong tha ong Doi vai Xuan Dieu khi yeu thi tinh yeu phai tha thiet, say dam va yeu bao gia cung thay la chua dii Phai ndi yiu, tram ban din nghin lan; (Phai noi) Tinh yeu doi liia trong tha Xuan dieu dgc len ta thay rat diu dang, dam am Day khdi huang xua, tran dn di cu. (Biet li em ai) Co the noi, tu lay Xuan Dieu sii dung trong linh virc tinh yeu la kha nhieu. Qua cac tu lay nay, nguai dgc de dang hinh dung cac cung bac cam xiic trong tam hon nha tha. Nha tha khao khat yeu va cung mong cha dugc yeu. Chinh vi vay, cau GVHD: Bui Thi Tam 49 SVTH: Dinh Thi True Lien tha cua Xuan Dieu nhu co hon, nhu tha thiet, de nguai dgc dgc roi nha mai khong quen. 3.1.2 Tir lay dirffc sir dung de the hien tinh yeu cuoc doi Xuan Dieu tha thiet, rao rue bai niem say me yeu dai, yeu cuoc song den manh liet: Khong muon di, mai mai a yuan trdn, (Thanh nien) Mot uac muon qua ngong cuong, lang man va duang nhu khong the thuc hien dugc. Nhung vai Xuan Dieu co the thuc hien dugc bai nha tha: (Thanh nien) Nha tha dung nhieu tu khien long ta ba nga, nha tha muon 6m, canh tay Sdng todn than! Va thicc nhgn gidc quan " song. Xuan Dieu biet quy luat cua thai gian, ong biet rang xuan qua di roi xuan se tra lai, nhung "tudi tre chang bao gia tham lai" nen nha tha bang khuang tiec ca dat trai, nha tha muon cho minh tre "mai mdi" va muon "qudn quyt" mai vai mua xuan: muon lam ran, muon hoa than thanh "Day da qudn quyt cd minh xudn" ciia cuoc "Khong muon di mai mai a vudn trdn Chinh vi yeu cuoc dai ma Xuan Dieu da phat hien ra: "Cua ong buam nay day tudn thdng mat; Nay day hoa cua ddng ndi xanh ri; Nay day la cua canh ta pha phat; (Voi vang) Xuan Dieu da dua cho nguai ta thay, vai mot tam hon say sua yeu song nhu the khong the hung ha vai thien nhien tuai dep dang hien huu truac mat minh. Xuan Dieu that thiet tha voi cuoc song. Bai vay, tuoi xuan cua nha tha chi Va nay day anh sdng chap hang mi" huyen diu nha tho khong nhung don nhan no ma con muon hoa tan no theo hai tha ciia minh: GVHD: Bui Thi Tam 50 SVTH: Dinh Thi Tnic Lien biet lam sao cho thoa da yeu dai, yeu cuoc song. Khi bat gap dugc cuoc song dep va Cd su sdng mdi bat ddu man man; Ta muon thdu trong mot cdi hon nhiiu (Voi vang) Dgc doan tha tren ta co the nghe thay gigng noi, nghe thay ca nhip dap ciia con tim Xuan Dieu. No hien ra trong nhirng ngon tu dan cheo nhau, song song nhau va giao thoa nhau. Nha tha muon tao ra hinh anh mot nguai co uac muon mai la dang diing giua tran gian, dang rgng vong tay, nai rgng tam tay de 6m cho het, cho khap, gom cho nhieu, mgi canh sac man man, trinh nguyen ciia tran the nay vao Cau tha: long ham muon vo bien cua no. Ciing tran day nhung lan song ngon tu nhu vay, nhip do ciia cau tha cang tang tien cang nhan manh cac dong thai yeu cuoc dai va huong thu no: "chich Ong muon 6m lay ca sir song nay, riet lay tat ca trong doi tay ham ho ciia minh. Ong tha thiet chao mai tat ca: Day la binh thu hap tri muon huang; Ciia vu va nghe mai tiing kiu thdm... (Cam xiic) de to bay tinh yeu thiet tha cua minh doi vai cuoc song va keu ggi tinh yeu cua cuoc song doi vai minh: Xuan Dieu nhu sinh ra de yeu thuang, de nggi ca sir giao cam ciia nguai dai, GVHD: Bui Thi Tam 51 SVTH: Dinh Thi True Lien Va: (Lai tha vao tap gui huang) Long yeu cuoc song thiet tha ay, dac biet la khat vgng song co ich cho doi, co the noi la mot trong nhirng yeu to tao nen siic song, siic hap dan manh me ciia tha Xuan Dieu. (Mai yeu) hung, sir lanh lung vai cuoc song va ong tuyen bo: Xuan Dieu yeu cuong nhiet sir song, cuoc song va ghet cay ghet dang su ha nguai va ong cung muon dang hien, lam dep cho cuoc dai bang nhung sang tao Nha tha yeu cuoc song nen ong muon truyen sir nhiet tinh song ay cho mgi nghe thuat ciia minh: (Lai tha vao tap gui huang) Chiic thuyin long, nude chay phai trdi theo " Duai cai nhin ciia Xuan Dieu tat ca nhirng dieu binh thuang bong tra nen khac thuang dep han, dang yeu han, co tinh han, hoa hop han: (Tha duyen) Con duang hien ra truac mat Xuan Dieu nhu nho lai de dep han, nggn gio chieu thi thoi nhe han, canh hoang thi nga xuong truac nggn gio "xiiu xiiu" de hoa GVHD: Bui Thi Tam 52 SVTH: Dinh Thi True Lien hop cung nggn gio. Tir canh vat ay, nha tha nhin lai chinh long minh, hoa ra dieu ki dieu ay ciing dang xay ra den trong tam hon con nguai. "Long ta nghe y ban", day la dieu chi mai xay ra lan thu* nhat trong dai. Mot sir lang nghe nhung khong lang nghe bang tai, ma nghe bang long, nguai noi thi khong noi bang lai ma lai noi bang y, cho nen long ta nghe y ban. Day la sir cam thong, mot su hoa hop tu nhien cua tam hon, khong muon, khong dinh, ma van xay ra. Va ket qua ciia dieu xay ra ay la mot noi thuang yeu. Xuan Dieu rat tinh te khi dung may tieng "ndi thuang yiu" de xac dinh tam trang ciia minh. Day khong phai la yeu, la tinh yeu ma la thuang yeu, mot tinh cam ve sir hoa hop trgn ven, lai khong phai la tinh ma la noi, mot noi niem ca, ciing khong vi mot muc dich ngan ngui hay tu lgi nao ma do chinh la long yeu cuoc dai ciia tac gia. Mot lan nua nguai dgc lai cam nhan dugc mot tam hon tha thiet yeu cuoc xiic dong, rung dong ciia trai tim, khong danh rieng cho mot doi tugng ca biet nao cuoc song lai ben minh. Tat ca nhung dieu nay, dugc Xuan Dieu the hien qua tai nang tha ciia ong. Nhung nguai viet lai cam nhan dugc khat khao yeu dai, yeu cuoc song ciia Xuan Dieu qua lop tu lay ma ong dung trong tha. Nhung tu lay nhu: song. Xuan Dieu yeu cuoc song, muon hoa vao cuoc song, muon niu keo va giu dinh mot tam hon tho tai hoa ciia thi ca Viet Nam. 3.2 TU* LAY Dl/OC SlT DUNG DE THE HIEN TINH YEU DOI V(3l THIEN NHIEN 3..2.1 Tir lay diro*c sir dung de the hien tinh yeu thien nhien mua xuan Thien nhien trong tha Xuan Dieu dugc mieu ta kha dac sac va song dong tir cua thien nhien da toat len siic song cho con nguai va thuang thay nhat la sir xuat hinh anh, am thanh cho den mieu ta noi tam ciia con nguai. Tir nhirng cai dep nhat ciia mua xuan. Mua xuan trong tho Xuan Dieu khong chi dan thuan la mua cua dat trai, ciia tao hoa ban tang ma con la mua ciia niem hanh phuc, am ap va tinh yeu. Van vat trong khi trai miia xuan nhu bung tinh, tat ca deu dam chim trong hoa tuai, khong khi mat lanh va tran day siic song ciia con nguai. hien kha ro ciia cac mua trong nam. Duong nhu ong uu ai rat nhieu cho canh vat ra han bai da so cac tir lay ma tac gia sii dung la tu lay mo phong lai am thanh va
diin ta lai hinh anh vui tuai mang dac trung ciia canh vat mua xuan. Chang han
trong bai tha Nu cuai xudn, Xuan Dieu van dung tu lay rat kheo leo lam cho bai tha them sinh dong han: GVHD: Bui Thi Tam 53 SVTH: Dinh Thi True Lien Tir lay dugc nha tha dung de mieu ta ve thien nhien cua ngay xuan cung rang Tic lay trongthaXudn Dieu trudc cdch mangthdng Tdm Anh sdng dm triim nhitng nggn cao, cay. Xuan den la tren cay cung reo cuai "xdn xao" chii khong con dung lang yen
nhu truac, gio ciing vui tuai khi xuan ve ma bay "phat pha" nhu vo y lam cho canh
mai cot gheo nhanh dao. Nha tha da rat doc dao trong each quan sat cua minh, ong
da quan sattu chile la, tu ang may, phai la quan sat ky lam ong mai phat hien dugc Nha tha con sir dung tu lay rat quen thuoc de dien ta rang lieu. nhirng bien doi do. (Nu cuai xuan) Hinh anh mot co thi6u nu dang say sua dam minh cung vai thien nhien. Sir xuat hien ciia con nguai da lam cho biic tranh them hoan thien han. gan nhau han. "Thiiu nit bang khuang dai mot nguai GVHD: Bui Thi Tam 54 SVTH: Dinh Thi True Lien (Nu cuai xuan) Duai canh thien nhien, co gai hien ra vai mot sir "bang khuang", nha thuang va trong dgi vao mot nguai ma "chua timg hen din - giita xudn tuai". Sir nho thuang dan phuang ma co dang danh cho mot chang trai tre nao do, trong mot lan gap go tinh ca va khong biet den khi nao co the gap lai. Co cam thay long minh
trung xuong, bai vi tuoi xuan se qua di rat nhanh, nhung tinh yeu den luc nao thi do con la mot cau hoi doi vai long ciia co. (Xuan dau) Nhung hinh anh cay co, hoa la quen thuoc dugc thay trong tho Xuan Dieu. Trong khoanh khac ciia mua xuan, mot khoanh khac rat "thiing liing" dang ngap tran tam tu ciia nha tha. Ong dang yeu, dang say me voi tinh yeu va say me vai mgi vat xung quanh. Ong dang di chuyen rat nhe nhang nhu nhirng hoi lie dang dan quay tra ve. Vai Xuan Dieu thi mua xuan thuang gan vai tuoi tre va tinh yeu. Trong bai tha Voi vdng, Xuan Dieu viet: Nhitng tay e, nhitng ddu nguang cui mau " Nay day hoa ciia ddng ndi xanh ri, Nha tha da nam bat dugc nhirng net dac trung ciia mua xuan. Mua xuan la mua cua ong buam, co cay, hoa la... Mua xuan trong bai tha nay ta thay tran day siic s6ng. Siic song cua mua xuan ciing chinh la siic song manh liet ciia tuoi tre.
Khong phai ngau nhien ma Xuan Dieu chgn "Nay day la ciia canh ta pha phat". Vd nay day anh sdng chap hang mi" nang ciia mua xuan. Net dac bet trong tha Xuan Dieu la khi ong nhan hoa cac hinh anh nhu GVHD: Bui Thi Tam 55 SVTH: Dinh Thi True Lien nhung con nguai, co linh hon va co siic song. (Voi vang) Mua xuan ma nha tha dang noi den la mua xuan cua tuoi tre. Ong da vi mua xuan nhu trang thai ciia con nguai, dang danh lay siic tre ciia ong. Xuan Dieu rat sg mua xuan ciia dat trai ciing nhu la mua xuan ciia tuoi tre bi thai gian cuap di. "Gid tuy nhiu nhiu chi dua hai, (Xuan rung) Mua xuan sap di qua can gio chi nhe bay "nhiu nhiu" tren bau trai, suang chua tung roi nhung nha tha da thay bau trai nhu u am han, chieu thi xuong nhanh han nhuang cho cho bong dem dang dan dan di den, hoa ciing sap tan nen tirng Hay: canh hoa nhe rai theo lan gio thoi nhe tren bau trai. (Voi vang) Xuan Dieu nhu muon khang dinh rang, mua xuan cang dep, cang tuai mat thi con nguai se de dang nam bat dugc tinh yeu cua minh. Khi yeu thi ai ciing muon Xudn con non nghia la xudn se gia " boc bach tinh cam ciia minh mot each chan that ma khong he "gidu giim" mot dieu Xudn cd hong thi tdi cd tinh yiu Tdi gui long tdi, tdi gui hon tdi, (Tang tho) Mua xuan trong tha cua Xuan Dieu co sir vo vap, soi noi, dam say cua con nguai dang yeu. Nha tha mieu ta dugc nhu the la nha ong da thi vi hoa nhung hinh anh binh thuang bang nhirng tir lay co siic ggi hinh, ggi cam cao. Ong lai to them cho nhirng hinh anh ay bang nhung tir lay co kha nang mo ta lai am thanh cua mua xuan rat gan gui va quen thuoc vai cuoc song thuc te cua con nguai. Tir do chiing ta GVHD: Bui Thi Tam 56 SVTH: Dinh Thi True Lien co the thay dugc cuoc song luc nao ciing co muon mau, muon ve va ta phai biet quy trgng nhung gi ma thien nhien ban tang cho chiing ta. 3.2.2 Tir lay dirtfc sir dung de the hien tinh yeu thien nhien mua thu
Mua thu la mot thi &h quen thuoc trong tha ca truyen thong, truac Xuan Dieu
a d£ tai nay da co nhung dinh cao kho vugt qua nhu Nguyen Du, Nguyen Khuyen cung thai vai tac gia. Vai de tai cu da co nhung thanh cong noi bat nhu the, tac
pham mai ra dai chi co the "dicng" dugc khi tac pham chi co dugc ngi dung mai va each noi mai. Mua thu trong tha ciia Xuan Dieu da dap ling dugc nhung doi hoi khe khac tren. Mua thu la mot mua dugc tac gia nhae den nhieu nhat so voi cac mua khac, mua thu dugc noi nhieu den trong tha de boc 16 tam trang cua chinh minh. Cac tir lay dugc dung de mieu ta mua thu van chu yeu la tu lay ggi hinh qua do the hien len tam trang buon co dan cua nha tho: Hinh anh dau tien ma tac gia dua den cho nguai dgc la rang lieu. Lieu thuang xuat hien kha nhieu trong tha xua, nhung duai con mat cua nha tha lang (Day mua thu tai) no van dep, dep mot ve dep that thuat tha yeu dieu va trong sang. Nhung rang lieu
diing diu hiu nhu dang chiu tang, van choang tam ao ma cua mua thu det bang la Nghe thuat lay phu am dac biet dugc nha tha tao ra 6 cau tha sau: vang phai. Bon phu am "r" dugc dung lien tiep "run rdy rung rinh" de dien ta cai yeu at, sg hai ciia nhung chiec la vang sap phai lia canh. Nha tha that tai tinh khi sii
dung tu "mdng manh" 6 cau tha tiep lam cho nguai dgc cam thay sir sg hai cua
canh cay nhu tang them va 6 cau tho nay con ggi cho nguai dgc ve sir lanh lung. (Day mua thu tai) van dep. Mua thu vai nhirng hoa la ta tai va xao dong, vai nhirng luong run ray lanh leo, vai nhung dem quang sang va nhirng ngay buon tenh: GVHD: Bui Thi Tam 57 SVTH: Dinh Thi Tnic Lien Tat ca deu tham mot n6i buon co dan, co dan nhung khong tan ta ma van nen tho, Da nghe ret mudt luon trong gid... Da vang nguai sang nhitng chuyin do " (Day mua thu tai) nhung dot gio lanh lan toa trong khong gian, lam cho bao chiec la lia vang, sg hai run ray, lam cho ca nhung canh cay heo hon, kho gay di. The roi no con khien cho guang mat ciia "nang trang" tra nen nhat nhoa, tir mot dinh nui xa ma va sau cung nhu mot tat yeu, cai lanh da tat dong den con nguai lam cho con nguai ciing it hoat dong han trong mot khong gian tham lanh. Cuoc chuyen mua dugc tac gia dien ta rat tinh te. Dau tien cai lanh tai bang Trong canh mua thu rat quen thuoc voi thi nhan Viet Nam chi Xuan Dieu mai nhan thay: "Non nd suang nggc quanh thim ddu; Hu vd bdng khdi trin ddu hanh (Thu) Mua thu den nhirng giot suang tren them dau deu tra nen "non nd" va dugc nha tha ggi la "suang nggc", vai tia nang chieu yeu at con "bang khdng" chua tat han, lam cho canh la tren cay nhu dang "run run" vi khi trai lanh leo dang dan dan ua ve. Nghe tieng dan duai anh trang thu lanh leo, ciing chi Xuan Dieu mai nhin thay sir "rung rinh" ciia anh trang: (Nguyet cam) Mot biic tranh thu dep va vui tuai vai nhieu phat hien kin dao ciia nha tha: "Do trai xanh nggc qua muon la (Tha duyen) Diing la mot buoi chieu em a nhu ru, no sang bung len bai mau xanh nggc ciia la va nang thu vo hinh da den de dem lai phep mau cho buoi chieu nay. GVHD: Bui Thi Tam 58 SVTH: Dinh Thi True Lien Thu din - nai nai ddng tiing huyin " Mua thu vai khong khi tieu dieu, gigng tha trong khung canh mua thu khong con soi dong nua ma dugc thay vao do bang gigng dieu tram tu han, nhe nhang han. Trong mot dem thu, chiing ta se thay dugc chi con lai mot it vi sao tren bau trai: (Bui mua ma cu) The giai ciia bau trai trong dem thu da dugc nha tha quan sat va mieu ta lai cung vai tam trang cua minh, ong lo sg mot ngay nao do ong cung se roi vao tam trang co dan, lanh leo nhu chi Hang: (Bui mua ma cu) Tom lai ta thay miia thu doi vai nha tha co the la mua de on lai nhirng kT niem va miia thu ciing cho ta thay do la mua ciia sir thay doi luon luan chuyen trong GVHD: Bui Thi Tam 59 SVTH: Dinh Thi True Lien cuoc song xung quanh chiing ta. KET LUAN Xuan Dieu dugc xem la nguai ma dau cho phong trao tha mai. Ong co mot trai tim yeu tha rat nong nhiet, tung lai tha la the hien mot cam xiic dang trao trong tam trang ciia ong. Chinh vi tinh yeu manh Het nhu the ma ong da cho ra dai hang loat nhirng tac pham hay, de lai an tugng tot trong long nguai dgc. Truac each mang thang Tam, Xuan Dieu da dugc ton vinh la ong hoang cua tha tinh vai hai tap: Tha tha (1938) va Gui huang cho gid (1945). Hai tap tha nay cung chung mot mach cam xiic la say dam tinh yeu va khao khat hanh phuc cuong nhiet. Du thay nha tha da tim nguon cam hiing lang man a ngay cuoc dai tran the. Tha Xuan Dieu khang dinh dugc vi tri ciia minh tren thi dan cua dan tgc. la tha ciia mot tam hon rat yeu dai, yeu tha thiet cuoc song. Tir do ong da thuc sir noi dung den nghe thuat. Ong sang tac tha rat nhieu va the hien nhieu de tai khac nhau. Tha ong hay, hap dan, loi cuon nguai dgc a nhieu phuang dien. Nhung hay nhat van la viec ong sii dung tu lay. Nguai viet da bat gap kha nhieu tir lay trong tha ong. Nguai viet da khao sat va phan tich viec sii dung tir lay trong tha Xuan Dieu 6 mot vai phuang dien. Tir do nguai viet co the manh dan khang dinh: Xuan Dieu da the hien dugc tai nang ciia minh qua linh virc nay. Nghe thuat sii dung tir lay ciia Xuan Dieu mang tam trang buon man mac, tam trang co dan ciia nguai thi si, hay mot niem tin manh liet vao tuang lai. Tam trang nay ciia Xuan Dieu dugc Den vai tha Xuan Dieu ta co the bat gap rat nhieu net mai la va doc dao tir Tir truac den nay, cac bai viet, cac bai binh luan ve tha ciia Xuan Dieu da co the hien ro trong hai tap tho: Tha tha vd Gui huang cho gid. nhieu. Vai bai viet nay, nguai viet chi nghien cuu van de Tit lay trong tha Xudn phan nho lam phong phu them cho nhung bai nghien ciru ve nhung van tha cua Xuan Dieu. Dong thai nguai viet cung trang bi cho minh nhirng kien thuc sau rgng Dieu tru&c cdch mang thdng tdm. Voi bai viet nay nguai viet mong muon gop mot Xuan Dieu cung dugc xem la bac thay trong viec su dung ngon tu ciia Tieng Viet. Bai vi, ong la nha tha luon tim toi, kham pha va sang tao trong viec su dung ngon tir. Ong da phat huy tinh hoa ciia nen van chuang nhan loai de mang lai nhirng bai tho co ve dep rat rieng ciia minh. Doi khi chiing ta co the bat gap dugc nhirng ngon tu rat kho hieu, nhung qua nhirng hinh anh, am thanh, cau tnic ngu phap ciing nhu la nhung bien phap tu tir dugc tac gia su dung trong bai tha ma ta co the de dang nhan ra y tu* ciia nha tha. Cho nen, tir de tai nghien cuu Tir lay trong tho* GVHD: Bui Thi Tam 60 SVTH: Dinh Thi Tnic Lien han de phuc vu cho cong viec sau nay. Xuan Dieu trircrc each mang thang Tam ta co the ma rgng huang nghien ciiu sang lap tu* lay trong tha Xuan Dieu sau each mang thang Tam, hoac nghien ciiu ve cau tnic ngir phap hay nghien ciiu ve nhirng bien phap tu tir trong tha ong de ta co GVHD: Bui Thi Tam 61 SVTH: Dinh Thi Tnic Lien the thay het dugc tai nang cua nha tha mai bac thay nay. TAI LIEU THAM KHAO 1. Do Huu Chau (1981). Tir Vung ngit nghia Tiing Viet. Nxb Giao due. 2. Nguyen Huu Chinh, Nguyen Thi Thu Thuy (2000). Ca sa ngdn ngit hgc. Dai hgc Can Tha. 3. Xuan Dieu (2009). Tha tha vd Gui huang cho gid. Nxb tong hop Dong Nai. 4. Ngo Viet Dinh (2000). Din vai tha Xudn Dieu. Nha xuat ban Thanh nien. 5. Nguyen Thien Giap (2010). Tic vung hgc Tiing Viet. Nxb Giao due. van. 6. Bich Ha (2006). Xudn Dieu mot cdi tdi khao khdt nong nan. Nxb Hoi nha 8. Ma Giang Lan (1999). Xudn Dieu nhicng lai binh. Nxb Van hoa - Thong tin. 9. Lu Huy Nguyen (2008). Net ddc dao trong tha Xudn Dieu. Nxb Van hoa - Thong tin. 10. Nhieu tac gia (2006). Tdc gid trong nhd truang Xudn Dieu. Nxb Van hgc. 11. V.S.PanFilov (2008). Cacdu ngitphap tiing Viet. Nxb Giao due. 7. Hoang Van Hanh (2008). Tir lay trong Tiing Viet. Nxb Khoa hgc xa hgi. 12. Chu Van San (2007) Ba dinh cao tha mdi: Xudn Dieu - Nguyin Binh, Han 13. Tran Huu Ta, Nguyen L6c, Hoang Nhu Mai, Nguyen Dang Manh va Pham 14. Hoai Thanh, Hoai Chan (2011). Thi nhdn Viet Nam. Nxb Van hgc. 15.Nguyen Thi Thu Thuy (2008). Bai giang mdn ticvung hgc Tiing Viet. Nxb Dai hoc Can Tha. Van Phuc (2002). Van Hgc 11- tap 1. Nxb Giao due. Bang 1 Tir lay hoan toan Cau thtf STT Tir lay 1 Ciia nhanh triu triu la am am Am am [3,tr. 128] 2 Buac buac [3,tr. 128] Buac buac giang ho giua mat tuai 3 4 [3, tr. 48]
[3, tr. 74]
[3, tr. 96] Vao cham cham 6 trong hon hiu quanh
Co hay diu dang; cham cham, thua anh!
Chong chong ngay tha vut den xuan Cham cham
So lan lap lai: 2 lan
Chong chong 5 Dam dam [3, tr. 48] Nha doi mat dang nhin anh dam dam 6 BANG PHU LUC TlT LAY DOI Dem dem trai nhat vai sao 7 8 9 [3,tr. 110]
[3, tr. 44]
[3,tr. 100]
[3, tr. 127]
[3, tr. 45]
[3, tr. 66]
[3, tr. 116] Dem dem hoa biee no doi hoi
Em em chieu ngan nga chieu
Em em nui biee xanh nhu nggc
Ma mang tren goi hoa dung gan gan Dan dan
So lan lap lai: 2 lan
Dem dem
So lan lap lai: 4 lan
Em em
So lan lap lai: 3 lan
Gan gan 10 [13, tr. 129] May biee ve dau bay gap gap Gap gap 11 [3,tr. 101] Nhung co hay hay con doi tam Nhung dem qua, chan vam moi dan dan
Roi di... Dem xam tai dan dan... 12 13 14 Hay hay
So lan lap lai: 3 lan
Hiu hiu
So lan lap lai: 3 lan
Ha ha [3, tr. 92]
[3, tr. 99]
[3,tr. 15]
[3, tr. 45]
[3, tr. 37] Thoang trong doi sgi gio hay hay
Hay hay thuc nu mat nhu huyen
Bang may nhe nhe gio hiu hiu
Long khong sao ca, hiu hiu khe buon
Tha ta ha ha chua chong 15 Hoai hoai [3, tr. 68] Hay hay La la 16 Toi chi song de hoai hoai tuang nha 17 [13, tr. 129]
[3,tr. 114]
[3, tr. 32]
[3, tr. 142] La la canh hoang nang tra chieu 18 Toi tai ben cay lang lang ngoi
Muon tieng kieu thang tham lang lang
Anh sang ca, lanh lanh tieng dai ngan [3,tr. 133] 19 Ggn lan khong, sau lap lap di qua Lap lap Cau tho* STT Tir lay [3,tr. 146] Mai mai 20 Lang lang
So lan lap lai: 3 lan
Lanh lanh Khong muon di, mai mai 6 vuon tran ^ 21 Mau mau So lan lap lai: 3 lan [3, tr. 34] 22 [3, tr. 96]
Trang nghieng nghieng, tu tuang chuyen uu phien [3, tr. 63] 23 Nghieng nghieng
So lan lap lai: 2 lan
Ngoan ngoan Em ngoan ngoan xich gan them chut nua 24 25 Nhe nhe
So lan lap lai: 2 lan
Nhiu nhiu Phai man nong cho mai mai dem xuan
Mau mau ngay manh yeu phai dan [3, tr.21]
[3, tr. 15]
[3, tr. 17]
[3, tr. 94] 25 Nho nho Con duang nho nho gio xieu xieu [13, tr. 129] 26 Nai nai Bang may nhe nhe gio hiu hiu
Toi vai nguai yeu qua nhe nhe
Gio tuy nhiu nhiu chi dua hai 27 Run run
So lan lap lai: 3 lan
Se se 28 Run run hoa la gan
Canh biet run run chan y nhi
Duyen tham se se mat len dua [3, tr. 139]
[3, tr. 99]
[3, tr. 129] 29 Song song Nhung buac song song xeo dam truang [3, tr. 25] Triu triu 30 Cua nhanh triu triu la am am [3, tr. 128] 31 Tra tra Thu den - nai nai dong tieng huyen [13, tr. 129] 32 Vang vang Long lanh tieng soi vang vang han [3, tr. 78] 33 V6 vo Me bo di, vo vo kiem do chai [3, tr. 134] 34 Xieu xieu Con duang nho nho gio xieu xieu [13, tr. 129] Xinh xinh 35 Hinh eo, dang la, sac xinh xinh [3, tr. 35] 11 Ma long em, sao lai chac tra tra [3, tr. 91] Tir lay van Cau tho* STT Tir lay 1 [3,tr. 126]
[3, tr. 92] Mua la pha nhu da khoe am tham
Am tham co nhung cau than tha 2 [3,tr. 13]
[3.tr.40] Bang
2 Am tham
So lan lap lai: 3
lan
Bang khuang
So lan lap lai: 6
lan [3, tr. 74] Bin rin 3 Chim ngam suoi dau tren canh bin rin [3, tr. 97] 4 Roi het than tien, ba nga xa Bongo 5 [3, tr. 84]
[3, tr. 84] Thieu nu bang khuang dgi mot nguai
Nen bang khuang toi tiec ca dat trai Boi hoi
So lan lap lai: 2
lan r Nam nay lai vuan boi hoi gio sgi
Nam nay huang day lai tai boi hoi [3, tr. 141] Boi roi Hoa tan u? Suang boi roi duang ni! 6 7 [3, tr. 26]
[3, tr. 62] Choi vai
So lan lap lai: 3
lan [3, tr. 123] Chon von Tuang tu nang long len chai vai
Long ta vui rgn thu chai vai 8 [3,tr.41] De me Sa xem: Nguc nong khiic de me 9 10 [3,tr. Ill]
[3,tr. 88] Khac gia tan lun, da chon von Diu hiu
So lan lap lai: 3
lan [3,tr.41] Em dem 11 Nhip thieu em dem, tieng thieu vang 12 [3,tr.l7]
[3,tr. 18] Im lim, khong dam noi nang chi
Sau khi tran gio da im lim [3,tr. 101] Ta nhu co khach khoang diu hiu
Cuoc dai ciing diu hiu nhu dam khach 13 Im lim
So lan lap lai: 2
lan
Lang dang [3,tr. 117] 14 La do Khi nuac suoi da lo da khep mat [3,tr. 126] Mua la pha nhu da khoe am tham! 15 Suang theo lang dang bac cay tung [3,tr. 129] Canh vang roi hat phan la tha La tha 16 [3,tr. 140] 17 La pha Loa xoa [3, tr. 42] Nguai ve day, 16a xoa loi ao cii 18 Lung chung [13, tr. 19 Lung dung Anh di lung dung chang theo gan
129] Ill May lung chimg hang Luat thuat 20 Gio luat thuat keo minh qua co roi [3, tr. 48] Cau tho* STT Tir lay 21 Lung thung 22 Hay tuon au yem, lua man tran
Va man tran ca mot kho an ai [3, tr. 98]
[3, tr. 38]
[3, tr. 71] Man tran
So lan lap lai: 6
lan 23 Long buon lung thung vuang sau ao Thac mac
So lan lap lai: 3
lan 24 Tham tram Cho toi ma mot ao tuang tham tram [3, tr. 85] 25 Vang tuai, thugc dugc canh hai xoa [3, tr. 35] Thugc dugc 26 Trong suot khong gian tich mich dai
Tieng true tu dau than tich mich [3, tr. 79]
[3, tr. 83] 27 Nhung thac mac cho doi long li each
Hon thac mac van di ve vai sach [3, tr. 136]
[3, tr. 76] Tich mich
So lan lap lai: 2
lan
Vang lang IV Tren cung trang vang lang thoi may chung! [3, tr. 100] Cau tha STT Tir lay Khong co canh nhung van them bay bong [3, tr. 12] 1 Bay bong 2 Thuyen khong cham chap [3, tr. 29] Cham chap 3 Cho chech choang mui tham, cho da day anh sang [3, tr. 40]
[3, tr. 63]
Trang, vong rugu khien dem ma chech choang 4 Con den chong chgi vai dem thau [3, tr. 96] Chech choang
So lan lap lai:
3 lan
Chong chgi 5 Tir lay am Bang 3 Dai dang Dan da Va dan da cang ro ret bo xuong [3, tr. 144] 6 Dao dat 7 Ay la toi dao dat voi am thanh [3, tr. 76] 8 Ta dau dan buac len ba thuc su
Toi cii bat long toi dau dan mai [3, tr. 144]
[3, tr. 58] Khach lai muai phuang ciing dai dang [3, tr. 86] 9 Cuoc yeu duang gay gat vi lang chai [3, tr. 81] Dau don
So lan lap lai:
4 lan
Gay gat 10 Khong giau giem, nhu mot con duang thang
Mai mai yeu, nhung giau giem luon luon [3, tr. 120]
[3, tr. 68] 11 Trang cua xa xoi, trang ciia hao huyen
La mot nguai thoi, mong hao huyen! [3, tr. 64]
[3, tr. 93] Giau giem
So lan lap lai:
2 lan
Hao huyen
So lan lap lai:
3 lan Hon ai hiu hat la xanh tre? [3, tr. 114] 12 Hiu hat 13 Giay khang khai cu ren vang mat dat [3, tr. 110] 14 Hay khang khit nhirng cap moi gan chat [3, tr. 22] Khang khai Toi can tin! Toi khao khat dugc nham! [3, tr. 85] 15 Khao khat Toi kho khao lam, ngu nga qua [3, tr. 15] Kha khao 16 Thu khoan khoai den mot toa nghiem chinh [3, tr. 136] Khoan khoai 17 Ai co ghet toi ciing cuoi khuay khoa [3, tr. 76] 18 Khuay khoa Cau tha STT Tir lay Khang khit Gio khuya khoat day can buon la lia [3, tr. 126] 19 Khuya khoat Lan Ion 20 21 Hon uac chung doi, than lang le
Ba canh sao lang le tan [3, tr. 113]
[3, tr. 116] Lang le
So lan lap lai:
9 lan 22 Chet dugc lam sao trong lanh leo!
Anh 6, em di, lanh leo nguai [3, tr. 107]
[3, tr. 124] 23 Lanh trong cung lanh trong trang lanh lung
Sap sua long ta de lanh lung! [3, tr. 100]
[3, tr. 101] 24 Hay nghe lan Ion ghe ben tai [3, tr. 18] Lanh leo
So lan lap lai:
9 lan
Lanh lung
So lan lap lai:
6 lan
Lap loang
So lan lap lai:
2 lan 25 Lau lach [3, tr. 63]
[3, tr. 64] Trang thanh thot, hga dan to lap loang
Trang thanh thot, hga dan to lap loang 26 E ben lau lach thuyen khong vang ba [3, tr. 45] Lay lat 27 Le loi Con han buon le loi suot tram nam [3, tr. 91] 28 Le loi Trang, hoa vang lay lat canh ba may [3, tr. 63] 29 Canh dep lam em thay le loi [3, tr. 43] Lai la 30 Linh lung bong sang bong rung minh [3, tr. 78] Linh lung 31 Ma hong phan phat, mat long lanh
Long lanh tieng soi vang vang han [3, tr. 137]
[3,tr. 78] 32 Sao lai trach nguai tha tinh lai la? [3, tr. 12] Long lanh
So lan lap lai:
2 lan
Long leo 33 Moi khi thu dua gio vang luong lu [3, tr 131] Luang lu 34 Luu li Tren dong long leo khoi gia cam [3, tr. 94] 35 Luu luyen chi nhau de sot buon
Sgi buon se vai ta luu luyen [3, tr. 56]
[3, tr. 86] Luu luyen
So lan lap lai:
2 lan 36 Chi la tinh, nhung toi rat me man
Mot chap me man hon gap hon [3, tr. 88]
[3, tr. 97] 37 Giua long ta thuang tiec noi menh mang [3, tr. 133] Me man
So lan lap lai:
2 lan
Menh mang 38 Veo von tieng cha luu li mong [3, tr 83] Menh mong
So lan lap lai:
3 lan Mi mieu 39 Toe lieu buong xanh qua mi mieu [3, tr. 13] VI No menh mong, vo anh, biia vay toi
Mot bai tha menh mong nhu vu tru [3, tr. 71]
[3, tr. 47] STT Cau tha Tir lay 40 Ma mang Huang ngay toi loi rai ma mang [3, tr. 114] 41 Mo mong Day nu ma mong dgi anh suang [3, tr. 138] 42 Man man nao, em dung khoe, doi ta
Gui vao cay co chut man man [3, tr. 140]
[3, tr. 128] 43 Doi nhanh kho gay xuong mong manh [3, tr. 31] Man man
So lan lap lai:
2 lan
Mong manh 44 Mumit 45 Mong manh Mong manh cho de bi nhau luon [3, tr. 86] 46 Ngan nga Nang hong nung, may bac chay ngan nga [3, tr. 132] 47 Hg lac loi giua u sau mu mit [3, tr. 20] Ngan ngiii 48 Ron tuoi tre duai anh den ngay ngat [3, tr. 110] Ngay ngat 49 Toi se tron, than tha, nga ngac
Mat ngo ngac, va than hinh ao mong [3, tr. 69]
[3, tr. 117] 50 Oi! Ngan ngui la nhung gia hgp mat! [3, tr. 121] Nga ngac
So lan lap lai:
3 lan
Ngo ngang 51 Tay dep ngo ngang chi [3, tr. 139] 52 Cho canh hoa, cho con buam ngu nga
Toi kha khao lam, ngu nga qua [3, tr. 132]
[3, tr. 15] Nggt ngao
So lan lap lai:
2 lan
Ngu nga
So lan lap lai:
2 lan 53 Nho nhe Nggt ngao keu ggi thua xa khai
Gan han xa: yeu men nggt ngao thay! [3, tr. 18]
[3, tr. 76] 54 Nhiit nhat Chang trai nho nhe, toi khi ay [3, tr. 108] 55 No ne Cho no ne thanh sac ciia thai tuai [3, tr. 40] Non na 56 Ngheo nan va nhiit nhat [3, tr. 34] 57 Non na suang nggc quanh them dau [3, tr. 99] Pha phoi 58 Ai co nha nhung thai huang phang phat
Hien hien hoa va phang phat huang [3, tr. 130]
[3, tr. 18] 59 Tinh thoi gio mau yeu len phap phai [3, tr. 90] Phang phat
So lan lap lai:
3 lan
Phap phoi vn Bao noi pha phoi, kho heo, rung roi [3, tr. 54] 60 Phat pho hon ciia bong huang [3, tr. 45] STT Cau tho* Tir lay 61 Pho phat Gio tham pha phat bay vo y [3, tr. 13] 62 Ma hong phan phat, mat long lanh [3, tr. 137] Phan phat 63 Phu phang Dem gui huang cho gio phu phang! [3, tr. 82] 64 Lam day da quan quit ca minh xuan [3, tr. 146] Quan quyt 65 Chim hot xui em nghe quanh que
Yeu nhung ai tinh quanh que [3, tr. 43]
[3, tr. 59] Quanh que
So lan lap lai:
3 lan 66 Rarai Tay nhe lam hoa ciing ra roi 67 Rai rac Sao rai rac nhu le vang dem nho [3,tr.41]
[3, tr. 126] Ran roi 68 Phat pha 69 Tieng ran roi co pha mau muc dam [3, tr. 61] Rao rue
So lan lap lai:
3 lan RaurT 70 Ho than tien rau n bong ta huan [3, tr. 144] Renri 71 Ai ren ri? Phai chang ta than tho? [3, tr. 141] RenrT 72 Long anh rao rue khong duyen ca
Duang rao rue, thi thao, roi ram [3, tr. 41]
[3, tr. 70] Reo rat 73 Toi reo rat, chang qua trai bat vay [3, tr. 74] Ri ra 74 Hay lai than ren n cua dem xa [3, tr. 54] 75 Chim hoa riu rit, lieu vui vay
Riu rit chim, la tuoi uac ma hoa! [3, tr. 138]
[3, tr. 142] Riu rit
So lan lap lai:
3 lan Roc rach 76 Suoi nguai di roc rach gigng hong vang [3, tr. 143] 77 Duong rao rue, thi thao, roi ram
Bang tram canh ciia buam chim roi ram [3, tr. 70]
[3, tr. 84] Roi ram
So lan lap lai:
2 lan Ronra 78 Hay nghe lay. Con nhu sao ri ra [3, tr. 77] 79 Vuon mua gio con nghe chim rgn ra [3, tr. 102] Ron rang 80 Chim horn run ray trong tim nho [3, tr. 66] Run ray Vlll Chim rgn rang bong diit tieng reo thi [3, tr. 40] — Tat ca toi run ray tua day dan [3, tr. 67] 81 Sac ha rung rinh bon phia he
Ngo ra: rung rinh le nggc hai hang [3, tr. 114]
[3, tr. 133] So lan lap lai:
2 lan
Rung rinh
So lan lap lai:
2 lan STT Cau tho* Tu* lay 82 Rung rai Bao noi pha phoi, kho heo, rung rai [3, tr. 54] 83 Rung riic Om mat khoe rung riic [3, tr. 46] 84 (cid:127) Say sua
So lan lap lai:
2 lan 85 Tan tac Ay la tieng nhirng am binh tan tac [3, tr. 54] Tan tanh 86 Dung nhan xe dong, sac dep tan tanh [3, tr. 91] 87 Khap xuong nhanh chuyen mot luong te tai
Tieng da lam toi te tai ca nguai [3, tr. 54]
[3, tr. 68] Te tai
So lan lap lai:
3 lan Than tho 88 Dam chan trong nuac, diing say sua
Muon say sua, phai dem san rugu nong [3, tr. 15]
[3, tr. 89] 89 Thanh thai Em thanh thai nhu buoi sang dau ngay [3, tr. 142] 90 Trang thanh thot, hga dan to lap loang [3, tr. 63] 91 Thanh thot
So lan lap lai:
2 lan
Thap thoang Toi se tron, than tho, nga ngac [3, tr. 69] 92 Thenh thang [3, tr. 129] Ai nga sao manh dang thap thoang 93 Con gio xinh thi thao trong la biee
Duong rao rue, thi thao, roi ram [3, tr. 40]
[3, tr. 70] Thi thao
So lan lap lai:
2 lan 94 Tho the Cua so thenh thang ma gio ho [3, tr. 44] 95 Thong tha, chieu vang thong tha lai [3, tr. 44] Thong tha
So lan lap lai:
2 lan 96 Thua that Canh thua that chi mot con duang vang [3, tr. 132] Thuat tha 97 Than chet thuat tha nuang bong heo [3, tr. 94] 98 Tite Len ti te tham trgm chay qua vao [3, tr. 103] 99 Tre trang Ciing khong tre trang [3, tr. 29] IX Gio dao tho the bao hoa xuan [3, tr. 49] Van vi 100 [3, tr. 42] Bao lai van vi 101 Veo von [3, tr. 83] Veo von tieng cha luu li mong 102 Vien vong Co xuoi nuang doi buac nguai vien vong [3, tr. 118] STT Cau tho* Tu* lay 103 [3, tr. 130]
[3, tr. 83] He xa nhau thoi thuang nha vo vang
Cam khai cau ca khiic vo vang! V6 vang
So lan lap lai:
2 lan 104 V6 vo [3, tr. 134] Me bo di, vo vo kiem do chai 105 [3, tr. 106]
[3, tr. 21] Sao ma voi va di nhanh qua!
Anh sap gian. Em mim cuai, voi va 106 [3, tr. 122]
[3, tr. 146] Sao voi vang la nhung phut trao yeu!
Nguai dang a! Ta voi vang du qua! Voi va
So lan lap lai:
4 lan
Voi vang
So lan lap lai:
10 lan 107 Von va [3, tr. 129] Von va dua tay: dau nua buam? 108 Viing vang 109 Vuang vai Hoa lau vuang vai van tham huang [3, tr. 107] 110 Vuang viu 111 Vuot ve Khi vung vang nhu chang voi gi qua [3, tr. 136] 112 [3, tr. 114]
[3, tr. 34] Bien 6 xa xam goi gio ve
Xa xam ru mong tuang Xaxam
So lan lap lai:
2 lan 113 [3, tr. 115]
[3, tr. 128] Tinh xa xoi khong ai ve nen mau
Toi nhan xa xoi cua dam ngan Xaxoi
So lan lap lai:
7 lan Xao xac 114 [3, tr. 81]
[3, tr. 77] Toe khong phai nhirng day tinh vuang viu
Ta cung buon: man tran vuot ve nao! Xe xich 115 Sam nay, suang xe xich ca chan trai [3, tr. 91] 116 Cay vang rung nang, la xon xao
Nguai xon xao nhu mot van cay rung [3, tr. 13]
[3, tr. 143] Xon xao
So lan lap lai:
2 lan 117 Xotxa [3, tr. 57] Yeu ngan nga roi dau xot xa (cid:127)-(cid:127)— (cid:127) " x Xao xac tieng ga.Trang nga lanh buot [3, tr. 81] ofilHOCVOTRUONGTOfltl (cid:127) (cid:127)PHIEU DANH GIA LUAN VAN TOT NGHIEP
(Gidng vien hir&ng dan)
nam 2012
thdng
Giang vien huong dan
(Ki va ghi ro ho ten)
Mot so cong trinh ve ngir:
Trong cudn Tu lay trong Tieng Viet, Hoang Van Hanh da di vao phan tich
kha sau ve mat hinh thuc ngu am Ian mat y nghia cua tu lay. Theo ong "Lay la su
hda phoi ngu dm giua nhung yeu to tuang ung cua ede dm tiet; do la mot su hoa
phoi ngu dm co tac dung bieu trung hoa " [7; Tr.25]
Trong cuon Bai gidng mon tu vung hoc Tieng Viet, Nguyen Thi Thu Thuy
da tien hanh tong ket nhung thanh qua nghien cuu ve tu lay trong Tieng Viet tu
truac din nay. Tu do tac gia cung dua ra nhung mat ton tai va nhung mat co the ke
thua, phat huy va b6 sung, tilp tuc tim hieu nghien cuu nhung van de chua dugc
nhac din chung quanh hien tugng tu lay trong Tieng Viet, tac gia cho rang: "Tit lay
la nhung tu gdm nhieu tieng, ede tieng duac ghep lai dua tren quan he ngu dm co
Mot so y kien ve tho* va nghe thuat cua Xuan Dieu
Hoai Thanh, trong cu6n Thi nhan Viet Nam, da danh gia ve Xuan Dieu rat
trang trong: "Tha Xuan Dieu con la mot nguon song dao dat chua timg thay a chon
lang le nuac non nay. Xuan Dieu say dam tinh yeu, say dam cdnh trai, song voi
vang, song cudng quyt, muon tan huang cuoc dai ngdn ngiii cua minh. Khi vui cung
nhu khi buon, nguai deu nong nan, tha thiet". [14; Tr.108]
nong nan nhdt trong tdt ca cdc tha mai". [10; Tr. 17.18]
tap tha: Tha tha va Gui huang cho gio.
chung, la tir duac cdu tao bang each nhan doi tieng goc theo nhung nguyen tac
nhdt dinh, sao cho quan he giica cdc tieng trong tir vira diep, vira doi, hai hoa vai
nhau ve dm va ve nghia, co gia tri bieu trung hoa ". [7; Tr.30.31]
vira co su hai hoa ve ngu dm, vira co gia tri gai cam, gai ta ". [5; Tr.86]
bien thanh tuc la quy tac thanh dieu bien doi theo hai nhom: Thanh hoi, thanh sac,
thanh ngang va nhom thap: Thanh huyen, thanh nga, thanh nang - cua mot hinh vi
hay dan vi co nghia). [1; Tr.34]
nhung ticgom nhieu tieng, cdc tieng duac ghep lai dua tren quan he ngu dm co tdc
dung tao nghia". [15; Tr.20]
Cay me riu rit cap chim chuyen
Do trai xanh ngoc qua muon la
Thu den nai nai dong tieng huyen"
"Trang sang, trang xa, trang rong qua
Hai nguai nhung chang bat baya"
"Han mot loai hoa da rung canh
Trong vuan sac do riia mau xanh
Doi nhanh kho gay xuang mons manh"
"Em em chieu ngdn nga chieu
Long khong sao ca, hiu hiu khe buon... "
"Gui huang cho gio" cung hau nhu khong co. Tuy nhien, nguai dgc van cam phuc
Glfl HlfONG CHO GIO
"Yeu, la chet a trong long mot it
Vi may khi yeu ma chdc duac yeu? "
Hay khang khit nhung cap moi gdn chat
Cho anh nghe doi ham ngoc cua rang;
"Ta 6m bo canh tay ta lam ran,
... Chan hoa re de hut miia duai ddt"
r
"Ta muon dm
... Hai xuan hong, ta muon can vao nguai"
hoang", "reo rat", "le loi", "no ne", "chech chodng", "man man"... tuang nhu cu
"Cay vang rung nang, la xon xao;
Gio thamphaphdt bay vo y,
"rung rinh" cua anh trang:
"Linh lung bong sang bong rung minh,
Da chit dem ram theo nuac xanh "
huang cho gio".
Tam, Xuan Dieu dugc ton vinh la "ong hoang tha tinh" vai hai tap tha: Tha tha va
Gui huang cho gio. Hai tap tha nay cung chung mach cam xiic la say dam tinh yeu
Tir lay trong thaXuan Dieu tru&c cdch mang thdng Tam
Tam. Vai phan nghien cuu cua minh, nguai viet cung co dugc kien thuc da hoc va
bilt each van dung chung. Mat khac nguai vieT co thi nhin thay va nhan ro them ve
sir da dang va phong phu cua ngon tir Tieng Viet. Dong thai qua de tai nay, nguai
vilt se co kiln thuc sau va rgng hon de phuc vu cho cong viec sau nay.
2. Muc dich nghien cii u
Qua viec nghien cuu Tu lay trong tha Xuan Dieu tru&c cdch mang thdng
Tdm nguai vilt cung c6 dugc kiln thuc da hoc va biet each van dung no, qua do
nguai vilt thay dugc sir dgc dao trong su dung tir lay trong tha cua ong.
Trong cu6n Tic lay trong Tiing Viet, Hoang Van Hanh da di vao phan tich
kha sau vl mat hinh thuc ngu am Ian mat y nghia cua tir lay. Theo ong "Ldy la sir
hoaphoi ngu dm giica nhung yeu to tuang icng cua cdc dm tiet; do la mot su hoa
phoi ngu dm co tdc dung bieu trung hoa " [7; Tr.25]
Trong cuon Tic vung ngu nghia Tiing Viet, Do Huu Chau da di sau vao phan
tich mat ngu nghia cua tu lay. Ong cho rang "Tic lay la nhung tir duac cdu tao theo
phuang thuc lay, do la phuang thuc lap lai toan bo hay bophan hinh thuc dm tiet
(vai thanh dieu giic nguyen hay bien doi theo quy tac bien thanh tuc la quy tac
thanh dieu biin doi theo hai nhom: nhom cao: thanh hoi, thanh sac, thanh ngang va
nhom thdp: thanh huyen, thanh ngd, thanh nang - cua mot hinh vi hay dan vi co
nghia". [1; Tr.34]
Trong cudn Tir vung hoc Tieng Viet, Nguyen Thien Giap ggi tir lay la nhung
ngu lay am. Ong nhan thay "Ngu lay dm la nhung dan vi duac hinh thanh do su lap
hoan toan hay lap lai co kem theo su bien doi ngir dm nao do cua tir da co. Chung
vira co su hai hoa ve ngu vua co gia tri gai cam, gai ta " [5; Tr.86]
Trong cu6n Cacdu ngir phap Tieng Viet, V. S. PANFILOV cho rang "Tir lay
la nhung kieu tic dep de duac cdu tao tu hinh vi goc dep va bien the cua no ve mat
ngir dm khong co nghia de" [11; Tr.64]
la nhung tir gom nhieu tieng, cdc tieng duac ghep lai dua tren quan he ngu dm co
tdc dung tao nghia". [15; Tr.20]
vang, song cuong quyt, muon tan huang cuoc dai ngdn ngui cua minh. Khi vui cung
nhu khi buon, nguai deu nong nan, tha thiet". [14; Tr.108]
nhieu cai mai nhdt" chang nhung the ong con cho rang: "ThaXuan Dieu dam tham,
nong nan nhdt trong tdt cd car tha mai" -\J\^sfr^\J\X?A
Tic lay trong thaXudn Dieu truac cdch mang thdng Tam
Vai bai viet Tha tha va Gui huang cho gio nhung mua hoa huang sac mot
thai trong tha, Ha Minh Due da nhan dinh: "Vai Tha tha va Gui huang cho gio,
Xudn Dieu da thuc su dua tha mai len ngoi tren thi dan vai khuon mat tre trung,
tuai thdm va hap dan chua tieng co. Tha tha va Gui huang cho gio - hai thipham
mang ddu an cua mot tai nang sang tao tha nhung cung lai chua dung nhieu pham
chat rieng. Tha tha la niem vui, anh sang va nu cuai cua tuoi treyeu dai khat khao
hanh phuc. Va Gui huang cho gio vai giong dieu tram sau han va da thdm huang vi
dai xot xa, cay dang trong nhung nam thdng dat nuac con nhieu chuyen dong de
thay doi. Butphap nghe thuat deu mai me, sang tao, hap dan". [10; Tr.59]
Vai bai vihXudn Dieu: ndng si, tuai tre, Nguyen Dang Diep cho rang: "Doc
tha Xudn Dieu, cai nong nan hien ro tren cdc dong tha, hien thanh nhung thuc
menh lenh, tu vao nhung tua de . Trong hai tap tha ddu tay, Xudn Dieu da su dung
tai 28 cdu menh lenh thuc nham tao cdm gidc giuc gia, yeu duang, 6 Ian noi den
chic si, tinh si, long si. Tat ca deu xudtphat tic quan niem my hoc tao bao cua ong
va tu no, hinh thanh mot phuang trinh tha doc dao: XUAN DIEU = NGLfOI SI=
Toi co sdn mot mat trai giua nguc. NONG SI, theo y toi do la diem cot yeu trong
giong dieu thaXudn Dieu. No the hien mot cdch ro nhdt cai cuang do cdm xuc luon
soi reo trong hon ong. Si den dien cuong, do chinh la ban lai dien muc ma Xudn
Dieu trong dai cung nhu tha. Su nong nan si me trong giong dieu tha Xudn Dieu
cung chinh la thai do khang dinh cai toi cuang trang va manh me cua ong. Do
khong phai la su nong nan kieu thuyet ly, ma la su nong nan duac tua tren cdm gidc
va duac kiem tra bang cdm gidc". [10; Tr. 109.110]
Due da trich nhan xet cua Huy Can ve hai tap tha nhu sau: "Hai tdc pham bo sung
cho nhau di tao nen hon tha Xudn Dieu. Noi Tha tha han Gui huang cho gio la
khong dung vl nghe thuat cua Gui Huang cho gio chin han. Nguac lai cung khong
the noi Gui huang cho gio hay han Tha tha. Tha tha co nhieu chat non ta, rao rue,
thiet tha va hon tha trong treo. Gui huang cho gio dam thdm nhu than hong phu
mot lap tro mongva cung co xen vi dang cay trong tinh dai va tinh yeu". [10; Tr.60]
huang cho gio, Ly Hoai Thu da khang dinh: "Sinh thai Xudn Dieu la mot nha tha
rdt tam ddc va nhay cdm vaipham tru "khong gian - thai gian "ma onggoi chung
la kich thuac cua todn vii tru". Ngoai ra tac gia con cho rang: "Di vao the gia nghe
thuat cua tha Xudn Dieu la buac vao mot vuang quoc nghe thuat rieng vai nhieu
tang, mang, hinh khoi khong gian khac nhau. Cao va thap, rgng va hep, hiru hinh va
vo hinh...Tat ca nhungyeu to thuoc duang net, hinh thu khong gian do da chi phoi
true tiep den but phap tao hinh va he thong hinh anh cua cd hai tap Tha tha va Gui
huang cho gio ". [10; T r.76.85]
danh cho tha tinh, tir Idu, Xudn Dieu da duac nguai ta phong tang nhung danh hieu
xicng ddng: hoang tu cua tinh yeu, ong vua tha tinh, de nhdt tinh nhdn,...! Nhung
danh hieu duac tan phong kia khong chi do cao hung, trai lai, hoan todn co can cu
a sd luang va chat luang, a tinh chat va tinh chat, a nong do va cuang do cua tieng
tha Xudn Dieu viit ve tinh yeu", (...) "Chu tinh nay da sang tao nen Xudn Dieu. No
vua nan ni kheu gai vira ngodnh mat phu bac. No bien Xudn Dieu thanh vi hoang tu
cua vuang quoc di tinh, cung khien ong luon bi vay khon va luu day trong vong di
an. No bien ong thanh tinh nhdn ma cung thanh nan nhdn, dong thai thanh triet
nhdn cua tinh yeu". [12; Tri5.16]
cua thi ca hien dai, Doan Thi Dang Huang da manh dan khang dinh: "Noi den tha
Xudn Dieu ma khong noi den tha tinh yeu cua ong thi co le la mot cdi gl chua day
du, mot mat mat Ian tren bo mat thi ca ong. Mac dit tha cua ong co mot cdi gl rdt
rieng tu, ngay cd khi ong viet ve de tai Ian, van la nhung cdu tha tinh rieng co cua
chang Xudn Dieu hao hoa ngay xua ay". [9; Tr.156]
Dieu la mot trong nhung nguai ddu tien da thuc su hoa nhip linh hon vai sat thit".
Dieu, The Lu da nhan dinh: "Cdnh sac cua su vat, noi dm thdm cua tinh di, ddng
tuai cuai cua mua xudn, noi tiec thuang lanh leo cua mua thu, lai van xin, khuyen
nhu cua tam long yeu thdm thia nhung rut re; tdt cd nhung tinh cam ay deu ta trong
tha Xudn Dieu mot cdch mai la, y nhi, vira dan gian, vira day du, gai cho ta thay
nhung hinh anh, nhung tu tuang bat ngdt va tuai dep khong nga. Tha cua ong
khong phai la "van chuang" nica; do la lai noi, la tieng reo vui hay tieng nan ni, la
su chan thanh cdm xuc, hoac la nhung tinh y rao rue bien Ian trong nhung thanh
dm...". [9;Tr.l27]
Khi dk tua cho tap Tha tha, The Lu cung co nhan xet ve Xuan Dieu nhu sau:
"Lau tha cua ong xdy dung tren dat cua mot tam long trdn gian, ong da khong tron
tranh ma con quyen luyen cdi dai, va lai nguyen uac cua ong co bao nhieu sice
manh". Ben canh do The Lu cung cho rang: "La mot nguai sinh ra de ma song,
Xudn Dieu rdt sa chit, sa im Idng vd bong toi, hai hinh dnh cua hu vd" (...) "Xudn
Dieu tham lam tinh yeu, chat chua vao long, khong chan, khong du, khong nguoi"
(...) "ThaXudn Dieu do day ma buon tich mich ngay trong nhung deu dm nong reo
vui", (...) "ThaXudn Dieu la hai tha thdm kin, gidu giem, trong do an su huyen bi
ghe gan cua mot dem trang, su nao nung bao la cua mot bien chieu, va tdt cd tam
hon kho hieu cua nguai, cua cdnh". [9; Tr. 132.134]
"Hau nhu ngay nao Xudn Dieu cung viet, den nay da may nghln trang sdch, the ma
hdu nhu khong co mot ddng nao tha a, khong co mot ddng nao lanh dam. Xudn
Dieu khong khi nao noi de ma noi, viet de ma viet. Trong ngon ngu cua anh, khi cai
ma, khi cay nghiet, luc tinh tao, lite say me, luon luon dap mot trai tim trung thuc,
luon luon hoi hop mot noi niem khdmphd". [9; Tr.135]
thai trong tha, Ha Minh Due da nhan xet: "Tha tha vai bao cam xuc non ta cua
tiing noi tha ca ddu. Yeu thuang tuoi tre tin cay lai tha nhu ma ra mot the giai mai
cua tudi tre yeu dai. Gui huang cho gio mang theo nhieu tam tu tinh cam cua
nhung thdng nam ma Xudn Dieu cam nhdn sau sac canh ngo be tat cua minh va
nhicng nha tha cung the he". [10; Tr.53]
Vai bai vilt Xudn Dieu: nong si, tuai tre, Nguyen Dang Diep da khang djnh
"Tha Xudn Dieu khong quen vai trang thai nira vai. No bao gia cung si, me, trai,
vo/...", (...) "Khong chi cudng nhiet trong tinh yeu cdc chat lira nong trong giong
thaXudn Dieu con the hien qua hinh tuang mua xudn", (...) "Tha Xudn Dieu co hai
mua xudn: xudn dai vd xudn long". [10; Tr. 112.118]
Vai bai vilt Su da dang cua Xudn Dieu, Ma Giang Lan da nhan dinh: "Tha
Xudn Dieu thai kl nay (Tha tha vd Gui huang cho gio) co tieng vang lan trong ban
doc, nhdt la trong tdng lap thanh nien va dem den cho tha ca Viet Nam mot tieng
noi mai, tre trung sai ddm ", (...) "Net lan xuyen suot trong thaXudn Dieu la tieng
noi soi noi tha thiet mot cdch boc true, mot nang luc cdm thu tinh te doi dao. Ong
quan sat ti mi nhicng doi thay trong cuoc song xung quanh, ong muon chiem linh
thuc tai rgng lan", (...) "Mot netddc sdc nica trong thaXudn Dieu la gidu huang vi
cuoc dai, gay tdc dong manh bang cdm gidc. Tao duac cdm gidc cdu tha co hinh
khdi", (...) "Xudn Dieu tinh ti, nhay cdm. Tha ong nhieu mau, nhieu ve, ong lam
chu duac ngon ngu van dieu va cdc the tha mot cdch vung vang thudn thuc. Nhung
[10;
ban linh nghe thuat ong boc 16 ro rang nhdt
la a mang tha tinh".
Tir lay trong tha Xudn Dieu tru&c cdch mang thdng Tam
trong noi lo saphap phong cua su tanphai: thai gian, khong gian, con nguai, chim,
rieng tu nhdt ciia con nguai". [10; Tr. 154]
Dieu co mot niem dam say thien nhien, dam say ngoai gidi, mot khao khat giao cdm
cua su vat, noi dm thdm cua tinh di, ddng tuai cuai cua mua xudn, noi tiec thuang
va tuai dep khong nga. Tha cua ong khong phai la "van chuang" nira; do la lai
noi, la tieng reo vui hay nan ni, la su chan thanh cdm xuc, hoac la nhicng tinh y rao
rue bien lan trong nhung thanh dm...". [10; Tr.6]
vong giao cdm, yeu thuang co mot doi tuang chdc chan han la thien nhien. Vai tinh
yeu, vai thien nhien Xudn Dieu da thiet tha say dam nhu nhau. Ngon ngu danh cho
thien nhien, ngon ngir cua thien nhien cung la ngon ngu cua tinh yeu, (...) "Tre
trung, soi noi, tha Xudn Dieu ddc biet gdn gui vai tuoi tre duang thai: Dieu nay do
tang nguai, tang tha cua Xudn Dieu, nhung co le con co goc gdc trong thai diem
lich sic luc bdy gia". [10; Tr.40.42]
tha? Thien nhien tuai dep qua nam thdng chuyen mua tra nen ngheo nan, kho heo
tinh chat ngon tir, it thay ddu vet cua mot tinh yeu hien huu, it thay bong ddng cua
Tir lay trong thaXudn Dieu tru&c cdch mang thdng Tdm
doi tuang hien hinh theo mat cdch nao day. Co the la nhu the, nhung phan co duac
that su da la mot dong gop quan trong". [10; Tr.46.54.55]
nguai ta rdt de hinh dung ra mat bang khong gian vui tuai vd dm dp chan hoa cua
Xudn Dieu: Mot khong gian tre trung vai nhung co gdi muai tdm, doi muai "md
hong phan phat mat long lanh", " nhicng chang trai" duang sice luc tuai xanh -
cu thodt den lai thodt di, ma ho phdngphat, buon do nhung lai vui ngay do... Su
"chuyen kenh " lien tiep cua trang thai cdm xuc qua mot so bai nhu Day mua thu
tai, Buon trang da tao nen nhieu hinh anh thu vi bat nga. Nha do ma tha Xudn Dieu
da dang, co nhieu tdngy nghia vd ddc biet la hien dai han cdc nha tha cung thai ve
cd hai phuang dien tu duy vd hinh anh tha". [10; Tr.90]
"tha mai", Le Quang Hung da nhan dinh: "Tha Xudn Dieu thdm dam chat nguai,
triu nang noi dau nhdn the. Tu co chi kim, tha dam chat nguai, sau nang noi dau
nguai vdn la thic tha cdm hoa duac nhieu nguai nhdt". [10; Tr.107]
vd luon "thuc nhgn gidc quan", Nguyen Quoc Tuy da nhan dinh: "Trong Tha mai
Xudn Dieu, mgi tu tuang, tinh cam, cam nghi cua cdc nhdn vat tru tinh vd cdi toi
ngo qua, "Tay" qua; nhdt la tir ve dm dieu, nhicng bai hoan todn mai cua Xudn
Dieu cd nhieu cdu gdn nhu nhicng lai noi tdm thuang. Nguai ta da phe binh tha cua
Xudn Dieu theo khudn sdo cii, nguai ta doc tha Xudn Dieu md vdn tuang nha den
tha Yen Do, tha Xudn Huang". [10; Tr.16]
cdch mang thdng tdm nguai viet hy vong se gop phan tim hieu van de mai me nay.
Tir lay trong thaXudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
Dieu tru&c cdch mang thdng Tdm. Trong khi nghien cuu ve tha Xuan Dieu, do
thdng Tdm, nguai viet da su dung eac phuang phap sau:
Tir lay trong tha Xudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
chung,
la tir duac cdu tao bang cdch nhdn doi tieng goc theo nhicng nguyen tac
nhdt dinh, sao cho quan he giira cdc tieng trong tir vira diep, vira doi, hai hoa vai
nhau ve dm vd ve nghia, cd gia tri bieu trung hoa ". [7; Tr.30.31]
hoan todn hay lap lai cd kem theo su bien doi ngir dm nao do cua tic da cd. Chung
vira cd su hai hoa ve ngir dm, vira cd gia tri gai cdm, gai td". [5; Tr.86]
la nhicng tic duac cdu tao theophuang thicc lay, do la phuang thuc lap lai todn bo
hay bo phan hinh thicc dm tiet (vai thanh dieu giit nguyen hay bien doi theo quy tac
bien thanh tire la quy tdc thanh dieu bien doi theo hai nhom: Thanh hoi, thanh sac,
thanh ngang vd nhom thap: Thanh huyen, thanh nga, thanh nang - cua mot hinh vi
nhung tic gom nhieu tieng, cdc tieng duac ghep lai dua tren quan he ngu dm cd tdc
dung tao nghia". [15; Tr.20]
Tir lay trong tha Xudn Dieu tru&c cdch mang thdng Tdm
duac nhdn doi mot buac sau cho giita tieng lay vd tieng goc co duac su hoa phoi
ngir dm the hien a quy tac diep vd doi. Neu trong qud trinh nhdn doi dy, tieng lay
lap lai toan bo tieng goc duai mot hinh thai nao do, kieu nhu lam >ldm lam, chum
trinh nhdn doi, tieng lay chi lap lai mot phan tieng goc, nhu do > do dan, benh >
bap benh, v.v...
thi chung ta se cd ticlay bo phan ". [7; Tr.44]
khudn vdn ". [7; Tr.45]
Tir lay trong tha Xudn Dieu tru&c cdch mang thdng Tdm
"Mau 1: lam lam
Ddc trung cua nhung tir lay thudc mdu nay la diep phu dm ddu, khudn vdn
quan he giita tieng goc vd tieng lay vd la yeu to tao nen the doi trong tir". [7; Tr.46]
"Mdu 2: do do
Thanh dieu duac chuyen doi de tao the doi. Su chuyen doi thanh a day la cd quy tac
doi bang - trdc cung dm vuc ". [7; Tr.47]
+ Tu lay hoan todn, doi van:
"Dac trung chung cua tir lay hoan toan, doi vdn la diep phu dm ddu vd doi
"Mdu 3: chum chim
Dac trung cua tirlay thudc mdu nay la diep phu dm ddu va thanh, doi khudn
vdn nha qui tac chuyen doi chinh dm (vd cd the cd su chuyen sac a phu dm cuoi).
Mot la, giita chinh dm tram vai chinh dm bong, md chityeu la giua cdc cap
chinh dm sau day:
v.v...
d - e: vi du: ngd nghe, xd xe, go ghe, ngdng nghenh, mong menh,
o - e: vi du: nhd nhe, tho the, ngo ngoe, mdn mem, thdm them, v. v...
Hai la, giita cdc chinh dm cd dm luang nhd vai chinh dm cd dm luang
lan, nhu:
u - a: vi du: nhu nha, du da, u a, v.v...
u - a: vi du: nhung nhdng, tung tdng, thung thdng, nhung nhdng, lung
lang, v.v...
d - a: vi du : re ra, khe kha, xue xda, v.v... ". [7; Tr49.50]
"Mdu 4: vang vac
Dac trung cua tie lay thudc mdu nay la diep phu dm ddu, doi khudn vdn va
Tir lay trong tha XudnDieu truac cdch mang thdng Tdm
De tao the doi ve khudn vdn, tuy thudc vao phu dm cuoi cua tieng goc ma
phu dm cuoi cua tieng lay duac chuyen theo quy tdc ddng vi, khdc thanh tinh. Su
chuyen doi nay dien ra a ba cap la: m-p, n- tva ng- k (nh- ch); cu the la:
nam nap, ram rap, v.v...
n —t, vi du: gidn gidt, ngiin ngut, than that, ngoen ngoet, hun hut,
phan phat, san sat, v.v...
ng - k, vi du: vang vac, dang dac, nhung nhicc, rieng rue, rdng roc,
chung ta se cd tir lay bd phan". [7; Tr.53.54]
"Mdu 5: long thdng
dm ddu. Tieng goc dicng a vi tri thu hai. The doi giita cdc phu dm ddu ciia tieng lay
xet.
dang xet khong deu nhau. Nhicng cap phu dm ddu nam trong the doi thuang gap la:
lam bam,
liin ciin, Id do, lac ddc, liu hiu, lenh khenh,
lan man, liin phiin,
luynh
quynh, lit rii, lam tdm, v. v...
-b- - nh-, vi du :
bung nhung, bang nhdng, v. v...
b- - ng-,
biii ngui, bat ngdt, v. v...
:
b- - kh-,
bang khudng, ban khodn, v. v...
:
b- - r-,
bun run, bin rin, v. v...
:
ch- - b-,
chai bai
:
ch- - h-,
chanh hoanh, chung hung, v. v...
:
Tir lay trong thaXudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
ch- - m-,
chang mang, chui mui, v. v...
ch- - v-,
chang vang, chon von, chenh venh, chai vai, v. v...
c (k) - n
cap nap, keo neo, v. v...
cdu nhau, can nhan, kem nhem, v.v ...
c (k) —nh
kh-n
khiim niim, khi ne, v. v...
t — m
ti mi, tun mun, to md, lama, v. v...
t-h
tun him, turn hum, v. v...
th- - d
thduddu, thong dong, v. v...
Cho den nay, cdc nhd nghien ciru deu thua nhdn rang su doi lap cua cdc phu
dm ddu trong cdc tu dang xet la su doi lap cd xu huang deu dan. Dieu do dac biet
ro a mdi quan he cua b, ch, t, va I (dicng truac) vaiphdn lan cdc phu dn khdc (dicng
sau). [7; Tr.54.55]
"Mdu 6: kheo leo
vi tri tieng goc ma thdi. Neu nhu cdc tic a mdu 5, tieng goc a vi tri thic hai kieu nhu
thic nhdt, vi du: kheo leo, ke le, v. v... the doi giita phu dm ddu cua tieng goc vd
tieng lay thuang thay nhicng cap sau day:
kh -1, vi du :
kheo leo
th-1,
vi du :
thu lu, the le, tho Id, than lan
ch - I, vi du :
cheo leo (treo leo?), chdi loi, chi li
x- I,
vi du :
xai lai, xen len
m —l, vi du :
mung lung
v - I,
vi du :
vd la (noi)
t-l,
vi du :
tudt ludt, tudt ludt
x-r,
vi du :
xo ro, xa ra (dicng)
k-r, vi du :
ke re, (cd ra) v. v...
kh - r, vi du :
khom rom (gia) v. v...
Cu lieu thuc nghiem cho thay cdc ticduac cdu tao theo mdu nay duac nhdn a
tieng thicnhdt, tire la a tieng goc ". [7; Tr.57]
Tir lay trong tha Xudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
hoac benh > bdp benh, nguyt > ngdm nguyt, v. v... Nhu vdy, cd the thdy tic lay bd
phan vdn gom cd hai loai: mot loai tieng goc dicng truac, kieu: do > do dan, mot
dicng truac thuang gap la:
la liim, tha than, v. v...
:
I.-a
lac lao, xac xuac, v. v..
:
2. -d
ngdm nguyt, thdm thut,
thdm thodt,
tdm tuc, dm ire,
:
3. - dm
ham hue, ngdm ngiii, dam dui, v. v...
chan chic, ngdm ngir, v. v...
:
4. - dn
chap chitng, hdp hdy, gap ghinh, lap Id, lap Ide, thap tho, ngdp nghe, mdp me, v.
v...
ve vdy, ngoe ngudy, te tai, le loi, v. v...
:
6. - e
nghi ngiit, thi thut, bi bet, v. v...
ngo ngoe, v. v...
:
8.-0
la lao, nga ngdc, nga ngdn, da dan, vd vdn, v. v...
:
9. - a
nhdn nhdo, xdn xao, ngdn ngang, v. v...
:
10. - dn
nhan nhdc, xdn xac, v. v...
:
11. -an
nhuc nhich, nhuc nhae, rue rich, luc lac, v. v...
:
12. -
iic
xum xde, xum xui, chum choe, v. v...
:
13. - um
tung tang, lung lang, lung lay, ngung ngudy, v.v...
:
14. - ung
muatmdi, v. v... ". [7; Tr.60.61]
:
15. - uat
lay dicng sau la:
1. - a
le la, ngdm nga, ngdn nga, xdu xa, xdt xa, thdi tha, v.
:
v...
a c
2.
chitng chac, gagac, bdi bac, rdi rdc, v. v...
dch
3.
ai
4.
be bai, mia mai, sa sdi, miitmdi, trong trai, v. v...
am
5.
hoi ham, diiu dam, v. v...
an
me man, nong nan, ve van, v. v...
6.
anh
do danh, tan tdnh, vat vanh, nhat nhanh, v. v...
8.
9.-ao
sit sao, phongphao, lan lao, ngotngao, v. v...
nham nhdp, qua cap, lam lap, tdm tap, cham chap, v. v...
10. - ap
Tir lay trong thaXudn Dieu tru&c cdch mang thdng Tdm
11. -at
to tat, chao chat, uat dt, dao dat, v. v...
12. - au
nhanh nhau, liin Idu, v. v...
13. - ay
nong nay, rue ray, ngica ngay, rica ray, v. v...
14. - ac
ky quae, nong nac, v. v...
15. — an
nhoc nhan, tuc tan, muon man, ngay ngdn, do dan, khde
khodn, v. v...
16. - dng
kiiu cdng, noi nang, dai ddng, deo dang, v. v...
17. -dt
thim that, khuya khoat, quay qudt, de ddt, v. v...
18. - dm
gq gdm, dga dam, md mdm, do ddm, sa sdm, dua ddm,
v. v...
19. - dn
20. - dng
21. - dp
a) dinh dap, don dap, nguang ngdp, v. v...
b) nhdp nhd, nhdp nhom, lap Id, thap thodng, v. v...
22.
dt
tuam tat, du ddt, vdng vat, quanh qudt, v. v...
23.
du
24.
vui vdy, long lay, lung lay, rung ray, v. v...
dy
e
25.
ho he, nhan nhe, ggn ghe, v. v...
em
26.
gdi gem, nhg nhem, v. v...
en
27.
nhanh nhen, nhd nhen, rdi ren, v. v...
eng
28.
eo
29.
trio, v. v..
ep
30.
nhainhep, v. v...
et
31.
nhau nhet, leo let, Ide loet, v. v...
- e
32.
33.
ich
nga nghich, ngd nghich, v. v...
34.
inh
ha hinh, v. v...
35.
it
sa sit, ro ret, v. v...
iu
36.
ngdt nghiu, that thiu, v. v...
37.
i
rdu ri, rin ri, bin bi, nham nhi, v. v...
38.
ich
ra rich, v. v...
39.
inh
bdu binh, xoangxinh, vdvinh, Hiu linh, v. v...
40.
nhdn nhip (rdn rip), v. v...
ip
it
41.
qua quit, nhdng nhit, qudn quit, tiu tit, v. v...
iu
42.
ham hiu, nang niu, chat chiu, phdngphiu, v. v...
Tic lay trong tha Xudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
43. -
ia
dam dla, sung sia, ngdm nghia, thdm thia, v. v.
44. -
iic
gam ghiic, hoc hiic, v. v...
45. -
iim
xuc xiim, gidugiim, dap diim, v. v...
46. -iin
xdxiin, tho thiin, ngdu nghiin, v. v...
47. -
it
thdm thiit, than thiit, v. v...
48. — ieu
16 liiu, de diiu, v. v...
49.-0
50. - oa
51. -oa
dm, tham tho, hay ho, rui ro, v. v...
xoayxda, khudy khoa, v.v... r
ui odi, ngdc ngodi, v. v...
HQ- yA *|f)(JrjfHCi
"
'
52. - oan
khan khodn, v.v...
53. - oang
54.-0
gan goc, gai gdc, chit chdc, mai moc, v. v..
55. - oi
56. - om
nhe nhom, nhdc nhom, di ddm, v. v...
57. -on
58. - ong
59. - op
60. - ot
nan ndn, ranh rot, ninh ngt, v. v...
61.-6
ngay ngd, ram ro, sdn so, loang Id, v. v...
62. - di
xaxdi, bice bdi, la loi, chat chdi, v. v...
63. - dn
64. - dng
hat hong, liu long, ho hong, v. v...
65. - dt
bong bdt, dai dot, v. v...
66. - ua
giay giua, sac sua, nhap nhua, sang sua, v. v...
67. - udc
nhem nhudc, gay gudc, v.v...
68. - udt
sang sudt, nao nudt, v. v...
69.-a
70. - ai
Id lai, vevai, lanh lai, v. v...
71. - am
kich cam, li lam, nghich ngam, hay ham, v. v...
72. - an
dau dan, cong can, du dan, trang tran, v. v...
73. - ap
nha nhap (?), v. v...
74. - at
thua that, non nat, yiu dt, v. v...
75. - u
tran tru, can cu, cay cu, v. v...
76. -
iic
chen chiic, ddng due, lay luc, cay cue, v. v...
77. - ui
gan gui, den dui, ngdn ngui, nhan nhui, v. v...
78. - ung
tre trung, nhd nhung, lanh lung, ngai ngiing, v. v...
Tir lay trong tha XudnDieu truac cdch mang thdng Tdm
79. - urn
:
nhen nhiim, danh dum, v. v...
80. - ut
:
cham chut, len lut, cdi cut, v. v...
81. -u
:
ngdc ngu, chan chic, lac lu, v. v...
82. - uc
:
thdch thuc, hdo hue, phiinphicc, v. v...
83. —ung
:
trdo trung, ha hung, v. v...
84. —ut
:
day dirt, v. v...
85. - ua
:
say sua, lan lita, ken cua, khan khira, v. v...
86. - uac
:
hai hudc, ngd nguac, v. v...
87. - uai
:
thanh tuai, rdc ruai, rdch ruai, ru ruai, v. v...
88. - uam
:
tinh tuam, v. v...
90. - uat
:
sdngsuat, tha thuat, v. v... ". [7; Tr.61.62.63.64.65.66]
doi".[l;TrJ0]
"Kiiu 1: mom
mom mdm
mom mdm mom
>
>
Kiiu 2: xop
xop xop
xop xom xop
>
>
Kiiu 3: ma
ta md
ta la md
>
>
Kiiu 4: dung > dung dung > dung dung dung". [7; Tr.70]
Tir lay trong thaXudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
"La kit qud cua phep nhdn doi tic lay doi duai su chi phoi cua quy tac diep
vd doi. Trong phep nhdn doi nay, chi cd ba loai tic lay doi cd khd nang dung
lam dan vi goc, do la tir lay bd phan doi vdn, kiiu khdp khinh, voi vdng, tir
lay bd phan diep vdn, kiiu luom thuom, luat thuat vd tir lay hoan toan doi
"Tic lay tu duac cdu tao trin ca sa tic lay bdphan, doi vdn". [7; Tr.75]
"Tic lay duac cdu tao trin ca sa tirlay bdphan, diep vdn ". [7; Tr.75]
Tir lay trong tha Xudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
"Kiiu thic nhdt gdm nhitng tielay tu md trong do, tirgoc duac lay lai nguyin
khoi di tao thi diep. Trong truang hap nay, bao gia ciing diin ra nhicng su biin doi
hay kit hop di tao thi doi". [7; Tr.75]
"Kiiu thic hai gdm nhung tir lay tu ma khi tirgoc duac lay lai di tao thi diep
hap nay cd thi gap hai khd nang'." [7; Tr.76]
tac nhdt dinh:
lan - dm luang nhd ". [7; Tr.77]
"b) nhicng tic lay tu ma trong do cd cdc tiing lay cd su thay thi khudn vdn
hoac phu dm ddu theo nhitng quy tac nhdt dinh di tao thi doi". [7; Tr.77]
theo mot kiiu lay cd biet, khong sdn sinh md vdn duac cdu tao theo cdc kiiu lay
Tir lay trong tha Xudn Dieu trudc cdch mang thdng Tdm
binh thuang; nhung hieu qua ngu nghia cua no cd tinh chdt dan nhdt, tuc la mdi
ngit lay cd y nghia rieng cua minh, khong cd net nao chung vai nghia cua cdc ngit
lay khdc ciing kiiu cdu tao ". [5; Tr.98]
nhdt thi. Nguai ta cd thi phan tich y nghia cua chitng thanh nhitng yiu to nghia,
trong do cd yeu to thi tuang icng vai y nghia cua tic goc, cd yiu to thi do md hinh
cdu true dua lai. Yiu to nghia do md hinh cdu true quy dinh, cd tinh chdt chung cho
nhiiu tir. Cd thi niu ra nhitngyiu to nghia chung nhu sau:
"a) Tinh liin tuc, lap di lap lai cua su vat, hanh ddng". [5; Tr.98]
"c) Tang cuang, nhdn manh vao mice do cua thudc tinh, trang thdi" [5; Tr.99]
->
->
Tic lay trong tha Xudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
->
"Phuang thicc lay tdc ddng lan ddu vao mot hinh vi gdc mot dm tiit se cho
->
"Niu bd phan dm tiit duac giit lai thi ta cd tir lay bdphdn" [1; Tr.35]
"Tir lay bd phdn cd thi la lay dm tuc la tir lay ma phu dm ddu thi giit lai, con
vdn thi khdc" [1; Tr.35]
Tir lay trong thaXudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
"Tic lay bd phdn cd thi la lay vdn, niu vdn duac giit lai, conphu dm ddu thi
khdc". [l;Tr.36]
"Phuang thirc lay cung cd thi tdc ddngmot Idn vao mot hinh vi mot dm tiet
cho ta mot tu lay ba dm tiit". [1; Tr.35]
vao mot tic lay doi di cho ta cdc tir lay bon dm tiet". [1; Tr.34]
"Phuang thicc lay ciing cd thi tdc ddng mot lan vao mot dm vi hai dm tiet
cho cdc tir lay tu. Nhung cdc tic lay tu nay khdc vai cdc tir lay tu chdn chinh ndi
trin a cho no chi chiu tdc ddng lay cd mot lan". [1; Tr.35]
Tir lay trong tha Xudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
nhau a phu dm ddu ggi la tir lay dm, giong nhau a phdn vdn la tir lay vdn". [15;
todn: cu thi gdm cdc dang sau: giong cd phdn vdn, phu dm ddu va thanh dieu;
giong phdn vdn, phu dm ddu, khdc nhau thanh dieu; giong nhau phu dm ddu va dm
"Tiing thic hai mang thanh bang (thuang xudt hien thanh huyin han
thanh ngang). [15; Tr.21]
Tir lay trong tha Xudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
"Tiing thu nhdt va tiing thic ba doi lap nhau vi duang net bang / trac
hoac vi dm vuc cao / thap " [15; Tr.21 ]
phdn gdc la ticghep ". [15; Tr.21 ]
"La tha con nhd gid diu hiu
Ddu tiing lang xa van ca chiiu"
"La tha...diu hiu" la khong gian ke" can cua ba Trang Giang, duang nhu
dong song dang chay qua mot nghia dia, 6 nai ay chi co go ma ngon ngan. Nhung
con nho lup xup ben ba song, "la tha" no co sir thua that rai rac va no ggi len cho
"Con duang nhd nhd gid xiiu xiiu
la la cdnh hoang nang tra chiiu "
"Nhd nhd...xiiu xiiu...Id la" cho ta thay dang ve cu the cua tung canh vat ma
tac gia mieu ta: con duang thi "nhd nhd", gio thi "xiiuxieu", con canh hoang thi '7
"Bd nha lu tre laxa chay
Tir lay trong thaXudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
- Tir lay co tac dung ggi cam: la nhung tu ma trong do co mot yeu to doc lap
"Dau dan thay phdn dan ba
"Bac Duang thdi da thdi roi
Nude may man mac, ngdm ngui long ta "
Tic lay trong tha Xudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
Nhitng budi ngay xua vong ndi vi "
"Cung cd luc chai nai dam khdeh
Tiing sudi nghe roc rach lung deo "
Tic lay trong thaXudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
Tir lay trong thaXudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
Tir lay trong tha Xudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
huang cho gid (tha), Ngon quoc ky (truang ca), Miin Nam ddt nude (van xuoi);
Riing chung nam 1960.
Tic lay trong tha Xudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
Mui Ca Mau - Cdm tay, Mot khdi hong, Hai dai sdng, Toi gidu ddi mat, Hon toi ddi
cdch, Cdc nha tha cd diin Viet Nam.
Tha tha (193%)
Gui huang cho gid, Nggn quoc ky (1945)
Hgi nghi non sdng (1949)
Sdng (1953)
Me con (1954)
Ngdisao (1955)
Mui Ca Mau - Cdm tay (1967)
Hon toi ddi cdnh (1976)
Thanh ca (1982)
Truang ca, Miin Nam nude Viet (1945)
VietNam nghin dam (1946)
Viet Nam tra da (\9\%)
Triiu lin (1958)
Thanh niin vai quoc van (1945)
Tieng tha (1951)
Ba thi hao dan tdc (1959)
Phi binh giai thiiu tha (1960)
Ho Xudn Huang vd bd chua tha Ndm, Trd truyin vai cdc ban lam tha tre (1961)
Dao cd mai mdi sac (1963)
Thi hao dan tdc Nguyin Du (1966)
Di trin duang lan (1968)
Tir lay trong tha Xudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
Tha Tran Ti Xuong (1970)
Dgc tha Nguyin Khuyin, vd cay dai dai nhd mai xanh tuai (1971)
Mai sac nin kim (1977)
Luang thdng tin va nhitng ky su tdm hon dy (1978)
Cdc nha tha cd diin Viet Nam (tap I. 1981, tap II, 1982), 77m hiiu Tan Da
Tha A Nam Tran Tudn Khdi, Cong viec lam tha (1984)
Thi hao Nadim Hitmet (1962)
Vdy giita tinhyeu (B. Dimitrova, 1968)
Viet Nam hon toi (1974)
Nha thoNicdlai Ghiden (1981)
Tir lay trong tha XudnDieu truac cdch mang thdng Tdm
•>
r
Ddng Nai.)
"Con duang nhd nhd gid xiiu xiiu
La la canh hoang nang trd chiiu "
'Nhd nhd... xiiu xiiu... Id la" cho ta thay dang ve cu the cua canh vat ma tac
Tir lay trong tha Xudn Dieu trudc cdch mang thdng Tdm
"Em im chiiu ngdn nga chiiu
Long khong sao cd, hiu hiu khe buon..."
cho gid. Qua do nguai viet thu thap dugc khoang 301 tu lay doi. Cac kieu lay doi
r
f
(Ngudn: Xudn Dieu (2009). Tha tha va Gui huang cho gid. Nxb tdng hap
Ddng Nai.)
Tir lay trong thaXudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
"Chiiu mong hoa tha trin nhanh duyin
Cay me riu rit cap chim chuyen
Thu din nai nai ddng tiing huyin"
"Chiiu mong hoa tha trin nhanh duyin"
Roi di...dim xdm tai dan dan...
Cu thi md bay cho din hit
Nhitng ngay, nhitng thdng, nhitng miia xudn"
"Lam sao cat nghia duac tinh yiu
Cd nghia gl ddu mot budi chiiu
Bang may nhe nhe gid hiu hiu"
"May biic vi ddu bay gap gap
Chim nghe trai rgng giang thim cdnh
"Khong gian nhu cd day ta
Buac di se diet, ddng ha se tiiu
Long khong sao cd hiu hiu khe buon"
"Khonggl buon bang nhitng budi chiiu em,
Ma anh sdng diu hoa ciing bong toi
Gid ludt thuat keo minh qua cd roi;
Tir lay trong tha Xudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
Vai miing dim u udt lan trong cdnh;
May theo chim vi day nui xa xanh
Tieng doan lap nhip nhdng vd lang le
Khong gian xdm tuang sap tan thanh li ".
"Budi chiiu ra cua so
Bong chup cd trai toi
Om mat khdc rung rice;
Ra di la hit roi"
Vao cham cham a trong hon hiu quanh
Vi nghe nuang tirtrong cdu hat
Da chit dim ram theo nude xanh "
Tir lay trong tha XudnDieu truac cdch mang thdng Tdm
"Ndi chi nua tiing buon ghi gdm dy
Nghe tho the chinh diiu toi gidu ki"
Hai nguai nhung chang bat bava"
"Cay bin duang, trui la, dicng tan ngdn
Khap xuang nhanh chuyin mot ludng ti tai
Vd giita vudn im, hoa run sa hai
Tic lay trong tha Xudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
Tronggap ga da cd mdm li biet;
Nhicng vudn xua, nay doan tuyet ddu hai";
"Ta theo gid manh, gid nhanh
Di say va cu di sudng,
Ta di mau lai han ludng gid mau.
Di mau! trdn ret! tim mdu!
Hoa tan u? Suang boi roi duang mi!
Mui vuc thdm xdng lin vira lanh dn, "
"Thdi hit roi! con chi nua ddu em!
Thdi hit roi/ gid gdc vai trang thim,
Vai suang la rung trin ddu gan gui.
Thdi da het han ghen vd gian ddi,
Tir lay trong tha Xudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
"Xaxam ru mong tuang,
Tao hoa khong tinh cdm.
r
Anh sung sudng han nhiiu...
Ngheo nan va nhut nhdt,
Tdi chua tieng duac yiu "
"Gia tic than thi muon yiu ddu
Cha mong cdnh tay cdnh chudt nggc,
Nguai se nam em khong nhd tdi,
Dim dim hoa biic nd ddi hoi.
"Horn nay, trai nhe lin cao,
Tdi buon khong hiiu vl sao tdi buon."
"Han mot loai hoa da rung cdnh
Trong vuan sac do riia mau xanh
Nhung ludng run ray rung rinh la...
Ddi nhanh khd gay xuang mong manh."
Tir lay trong tha Xudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
"Han mot loai hoa" tac gia dung each dien ta rat mai me de noi den nhieu
"Chiiu mong hoa tha trin nhanh duyin
Cdy me riu tit cap chim chuyin "
"May biic" bay "gap gap" vua the hen sir vgi va, vua the hien dugc
Tuy chang bang nhdn ga to niim
"Ta muon dm
Ta muon riit may dua vd gid luom
Ta muon say cdnh budm vai tinh yiu
Ta muon thdu trong mot cdi hon nhiiu
Vd non nude, va cdy vd cd rang
Tir lay trong tha Xudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
Cho no ni thanh sac cua thai tuai
Ta dm bd cdnh tay ta lam ran
Lam day da qudn quyt cd minh xudn
Chdn bat ri di hut mua duai ddt"
"Em im chiiu ngdn nga chiiu
Long khong sao cd, hiu hiu khe buon... "
Sdng mat, lai mdi, nhiiu - That nhiiu"
"Thongtha, chiiu vang thong tha lai...
Roi di... Dim xdm tdi dan dan... "
Chung tdi ngdi, vdyphu bai trang thdu.
Mat ngdn nhin cao nga ngdn thu"
Tic lay trong tha Xudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
"Nhicng ludng run rdy rung rinh la...
Ddi nhanh khd gay xuang mdng manh ".
"Gui huang cho gid" cung hau nhu khong co. Tuy nhien, nguai dgc van cam phuc
Tir lay trong tha Xudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
Glfl HlfONG CHO GIO
"Yiu, la chit a trong long mot it
Vd cdnh ddi la sa mac vd liiu.
Vd tinh di la sai day vdn vit.
Yiu, la chit a trong long mot it"
Sao md buam budm cic dua bay;
Em buon, em nhd, chao! Em nhd!
Em goi thdm anh sudt cd ngay "
Tir lay trong thaXudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
"Mua xudn khd chiu qud di thdi!
Cdnh dep lam em thdy le loi,
Chim hot xui em nghe quanh que;
Hay la anh da bd em rdi? "
"khue nhae tham" hay "udng tha tan trong khue nhae" va:
"Hay lang nghe em khue nhae huang
Dan vao thi giai cua Du duang:
Hiin hien hoa va phdng phat huang"
"Nguai ta khd vi thuang khongphai cdch,
Yiu sai duyin, va min chang nham nguai.
Nguai ta khd vi sinh khongphai cho.
Nhitng mat can ciing cho rang sau chica;
Nhitng tim khong ma tuang tuang trdn day.
Muon nghln dai tim cd doi suang may,
Dan than mai di kiim trai duai ddt"
Tir lay trong tha Xudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
Da gap long em la la khoai
Ta nhu cd khach khodng diu hiu,
Da gap chiiu horn, lai buac liiu,
Muon trdn sau dan muon van kiip;
Lai tim sa mac ciia tinh yiu "
Gan horn nay, thi yiu ddu la nin,
Tdi ung dua, nguai hay cat than nhiin;
(Mai yeu)
Tir lay trong tha Xudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
Hay trdn nhau ddi mdi tdc ngdn dai!
Cho anh nghe ddi ham nggc ciia rang;
Trong say sua, anh se bao em rang:
"Gdn thim nita! Thi vdn con xa lam!"
Vai mi kia, mat no, vai mdi nay"
"Yiu tha thiit, thi vdn con chua du,
Phai man nong cho mai mai dim xudn,
Dem chim buam tha trong vudn tinh di"
"Mot bai tha minh mdng nhu vu tru,
Chung tdi ngdi, vdyphu bai trang thdu,
Tay trong tay, ddu dua sat bin ddu "
Tic lay trong tha Xudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
"Ta dm bd cdnh tay ta lam ran,
Lam day qudn quyt cd minh xudn;
Chdn hda ri di hut mua duai ddt"
"Sdng toan tim, toan tri, sdng toan hon!
Chdn hda ri di hut mua duai ddt"
Cua yin anh nay day khiic tinh si;
Tir lay trong tha Xudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
"Ta muon dm
Ta muon Hit may dua va gid luan,
Ta muon say cdnh buam vai tinh yiu,
Vd non nude, va cdy, va cd rang.
Cho chich chodng mui tham, cho da day anh sdng,
Cho no ni thanh sac cua thai tuai;
Hai xudn hong, ta muon can vao nguai"
"Cho chich chodng mui tham, cho da day anh sdng,
Cho no ni thanh sac cua thai tuai"
chodng"- "da day" - "no ni'
"Day la qudn tha ho muon khach din;
Ciia xanh tham thdy luon mdu ndi se"
"Va hay yiu tdi, mot gia cung du,
Mot giay cung cam, motphut ciing danh;
Tir lay trong tha Xudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
Khd tdi hat, loai nguai xin cha phu!
Cd hay diu ddng; cham cham, thua anh "
"Md miing vang... Vd hay ndi yiu tdi,
Ddu chi la trong mot phut ma thdi!...
Tdi ung dua, nguai hay cat than nhiin;
Ta tuang tuang mot tinh duyin mdi nu "
"Tha mot phut huy hoang roi chat tat
Con han buon le loi sudt tram nam "
"Hat vd ich, thi ma chim va cd,
Heo tim xanh cho qud do tdi tinh;
Tdi reo rat, chang qua trai bat vdy;
"Con duang nhd nhd gid xiiu xiiu
La la cdnh hoang nang trd chiiu
Budi dy long ta nghe y ban
Lan ddu rung ddng ndi thuang yiu "
Tir lay trong tha Xudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
"qudn quyt", "huy hoang", "reo rat", "le loi", "no ni", "chich chodng", "man
man"... tuang nhu cii quan quyt trong tam hon nguai dgc. Chinh dieu nay khang
"Giita yuan anh di tiing chim vui,
Thiiu nu nhin suang chdi mat trai.
Sao budi ddu xudn im di thi!
Cdnh hong kit nhitng nu cuai tuai.
Cdy vang rung nang, la xdnxaoj
Gid tham pha phat bay vd y,
Dem dung canh mai sat nhanh dao "
Mua xuan din co nhung tieng chim ca, anh sang, voi nhung nu cuai tuai
tham tren moi ciia nguai thieu nu. Chiing ta co the thay dugc sir bien doi cua la tren
"Tdc liiu budng xanh qud mimiiu
Bin mau hoa mdi tham nhu kiiu;
Ndi gl duyim qua khong khi,
Nhu thodng dua mui huang min yiu"
Xuan Dieu da su dung bien phap nhan hoa cac canh lieu buong dai nhu mai
toe ciia nguai thiSu nu. 0 day rang liiu dugc nha tha mieu ta mot ve dep rat "mi
mieu", "mi mieu" thuang dugc dung di noi den ve dep ciia nguai con gai han la
dugc dung cho sir vat. Nhung 6 day nha tha da gan no voi thien nhien, dieu nay
cang ton them ve dep cho loai hoa ay. Net dep ay lai cang dam da han khi no hoa
quyen cung vai "mau hoa mdi", sir co mat cua "mau hoa mdi" cang chiing toa them
day la khoanh khac cua mua xuan. Tat ca nhirng cai cii dieu dugc thay bang cai
mai, dep han, tuai tan han. D6 r6i giua lan khong khi tuai mat toa ra mot "mui
huang men yiu" cang cu6n hut van vat bay bong cung vai minh va lam cho mgi thu*
Chua tieng hen din, - giua xudn tuai
Tic lay trong tha Xudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
Cung chang trai tre xa xdi dy
Thiiu nu lam duyin, dung mim cuai"
"Traixanh thi ! hang cdy tha biit may!
Vudn nan sao ! duang cd mdng bao nhiiu;
Thiing liing qua, nhitng chiiu khong ddm ndi,
"Cua ong buam nay day tudn thdng mat,
Nay day la cua canh cdy pha phat;
Ciia yin anh nay day khue tinh si,
"Cdnh ta" la mot sir non to, ggi cho nguai dgc lien tuang den nhung chang trai to,
nhirng co gai to dang vao tuoi xuan thi va dang phe minh "pha phat" truac anh
Tir lay trong tha Xudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
"Cho no ni thanh sac ciia thai tuai;
Hai xudn hong, ta muon can vao nguai"
Suang ddu chua budng li dm trai;
Nhung bong chiiu mau sa nang lam,
Ma hoa thi nhe; cdnh rai...rai... "
"Xudn duang tdi nghia la xudn duang qua
"Trai reo nang thi chim reo tiing sdng,
Khong gidu giim, nhu mot con duang thang "
Tir lay trong thaXudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
"Rang liiu diu hiu dicng chiu tang,
Tdc buon budngxuong li ngdn hang"
man thi rang H6u tra nen "diu hiu" nhu dang dung chiu tang va no co mai toe "buon
budng xuong" trong nhu "li ngdn hang", d hai cau tho tren nha tha da su dung
nghe thuat lay van va lay phu am dau tao ra dugc am dieu buon. Song, buon nhung
"Nhitngludng run rdy rung rinh la
Ddi nhanh khd gay xuang mong manh"
Tir lay trong tha Xudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
"Thinh thodng nang trang tu ngdn nga...
Non xa khdi su nhat suang ma...
Nang nhd bdng khuang chiiu la thi
Canh biit run run chdny nhi"
"Linh lung bdng sdng bdng rung minh,
VI nghe nuang tic trong cdu hat
Da chit dim ram theo nude xanh "
Tir lay trong tha Xudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
"Bui mua ma cii guang trang,
Hoa lau trang da kit bang tieu dao.
Dim dim trai nhat vai sao,
Sdng ngdn ddng bac cung hao bdng vang "
"Lanh thay la cdnh cd Hang,
Lanh trong cung lanh, trong trang lanh lung"
Tir lay trong tha Xudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
Tir lay trong tha Xudn Dieu truac cdch mang thdng Tdm
Mac Tic. Nxb Giao due.
r
r
r
r
r
r
r
•>
f
THiivilrP
