Khóa luận tốt nghiệp Văn học: Nhân vật mang tính tự thuật trong tác phẩm của Nam Cao

TRCTCJfNG Dfll HOC VO TRtfGfNO TOflN

KHOA KHOA HOC CO BAN

KHOA LUAN TOT NGHIEP

CHUYEN NGANH VAN HOC

NHAN VAT MANG TINH TlT THUAT

•

TRONG TAC PHAM CUA NAM CAO

Giang vien hiro*ng dan:

Sinh vien thuc hien:

HO THI XUAN QUYNH

LE VAN BE TIT

DfilHOCVOTRtTdNQTOfiH

THUVIEN

Hau Giang, thdng 06 nam 2012

Nhan vat mang tinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

LOI CAM TA

De hoan thanh khoa luan tot nghiep nay, chung toi da nhan dugc sir giup do,

huong dan tan tinh va tao dieu kien tot nhat de chung toi sdm hoan thanh luan van

toi co.

Trong qua trinh hgc tap chung toi cung nhan dugc sir chi bao tan tinh cua cac

tu ThS. Ho Thi Xuan Quynh. Chung toi xin bay to long biet on chan thanh, sau sac

quy thay co trong viec giang day, dinh huong nghien cuu de tai, each tiep can,

nghien cuu va each trinh bay khoa luan,... Va chung toi nhan dugc ung ho, tao dieu

kien thuan lgi cua Ban giam hieu, cac thay co trong khoa Khoa hoc co ban va cac

thay co loi cam on chan thanh.

Dong thoi chung toi xin cam on cac dong nghiep, ban be da ho trg, dgng vien

va giup do chung toi trong suot qua trinh hgc tap va nghien cuu.

thay co o cac phong ban khac cua truong. Mot Ian nua chung toi xin gui toi quy

nuoi duong, dong vien va ung ho rat nhieu trong thoi gian qua.

Sinh vien thuc hien

Cuoi cung, toi xin gui loi biet on chan thanh toi gia dinh, noi da sinh thanh,

(Ky va ghi ro ho ten)

Le Van Be Tu*

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vat mang tinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

LOfI CAM DOAN

Toi xin cam doan rang de tai nay la do chinh toi thuc hien, cac s6 lieu thu

thap va ket qua phan tich trong de tai la trung thuc, de tai khong trung voi bk cu dh

tai nghien cuu khoa hgc nao.

Sinh vien thyc hien

(Ky va ghi ro ho ten)

Le Van Be Tu*

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tir

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

t>HIEU DANH GIA LUAN VAN TOT NGHIEP (Giang vien hw&ng dan)

2. SINH VIEN THlTC HIEN:

MSSV:

KHOA:

3. TEN DE TAI:

NHAN XET CUA GIANG VIEN HUCfNG DAN

1. GIANG VIEN HU'dNG DAN:

1.1. Chuyen can:

1.2. Thai do:

1.3. Khac:

2. Danh gia luan van:

2.1. Dat van de (theo 5 buoc):

2.2. Noi dung chinh:

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

iii

SVTH: Le Van Be Tu

1. Danh gia chung qua trinh lam luan van tot nghiep:

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

2.3. Chu thich, thu muc:

2.4. Hinh thuc trinh bay:

2.4.1. Dung lugng (trang):

2.4.2. Khuonkho:

2.4.3.

In an:

2.4.4. Trinh bay:

2.4.5. Chinh ta, ngu phap:

3. Danh gia, xep loai:

Danh gia:

Xep loai:

, ngay

thdng

nam 20

Giang vien huong dan (Ki va ghi r5 hg ten)

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdc phdm cua Nam Cao

MUC LUC

LOflCAMTA

LOI CAM DOAN

PHIEU DANH GIA LUAN VAN TOT NGHIEP

•

modAu

1. LI DO CHON DE TAl

2. LICHSU'VANDE

3. MUC DICH, YEU CAu

4. PHAM VI NGHIEN CUU

5. PHUONG PTlAP NGHIEN CUU

5.2. Phuong phap he thong

5.3. Phuong phap so sanh

5.4. Phuong phap nghien cuu tac gia

6. KET CAU N0I DUNG CHINH CUA KHOA LUAN

CHUONG 1: MOT SO VAN DE CHUNG

1.1. TIEU SU'.....

1.2. SU'NGHIEP

1.2.1. Tnrcrc nam 1945

5.1. Phuong phap phan tich - tong hgp 5

1.2.1.1, De tai ve ngiroi nong dan

1.2.1.2. De tai ve nguai tri thuc tieu tu sdn

1.2.2. Sau nam 1945

1.3. QUAN DIEM SANG TAC

CHUONG 2: NHAN VAT TRI THlTC TIEU TU SAN TRONG TAC

PHAM CUA NAM CAO

2.1. NHAN VAT TRUNG TAM LA TRI THU'C TIEU TU' SAN

2.2. HOAN CANH CUA NHAN VAT TRI THUC TIEU TU' SAN

2.2.1. Hoan eanh xuat than

2.2.2. Hoan canh nghe nghiep

2.2.3. Hoan canh cuoc song

2.3. NHAN VAT TRI THUC TIEU TU' SAN LA NGU'CJI CO \S6C MO, KHAT

VONG

GVHD: Ho Thj Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

2.4. NHAN VAT TRf THUC TIEU TU' SAN LA NGU'CJl CO Y THUC CAO VE

NGHE NGHIEP

CHUONG 3: CAC NHAN VAT TRI THUC TIEU TU SAN MANG

TINH TU THUAT TRONG TAC PHAM CUA NAM CAO

3.1. THE NAG LA NHAN VAT MANG TINH TU' THUAT

3.2. CAC NHAN VAT TRI THUC TIEU TU' SAN MANG DANG DAP CUA

NAM CAO

3.2.1. Ngoai hinh

3.2.2. Hanh dong, cir chi, dieu bo

3.3. NAM CAO TU" THE HIEN MJNH TRONG CAC NHAN VAT MANG TINH

3.3.1. Giau tinh cam

TU'THUAT 53

3.3.1.1. Hieu thdo

3.3.1.2. Thuang va con

3.3.1.3. Quy trong ban be

3.3.1.4. Trongphu nit, yeu tre em

3.3.2. Yeu nghe

3.3.2.1. Sieng ndng, chdm chi

3.3.2.2. Co y thuc trdch nhiem

3.4. CAC NHAN VAT TU' THUAT TRONG NHU*NG SANG TAC CUA NAM

CAO LUON SONG TRONG NOI TRAN TRCJ

3.4.1. Tran no giua thien va ac

3.4.2. Tran tro giua hien thuc va li tuong

3.4.3. Tran tro giua tinh thuong va sang tao nghe thuat

KET LUAN

TAI LIEU THAM KHAO

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdc phdm cua Nam Cao

MdDAU

l.LIDOCHONDETAI

Luc con hgc chuong trinh Trung hgc Pho thong, toi chi dugc tim hieu mot so

tac pham truyen ngan cua Nam Cao: Lao Hgc, Dai thua, Chi Pheo, Doi mdt va Mot

dam cudi. Mac du, tac pham cua ong dugc in trong sach giao khoa khong nhieu

nhung qua nhung tiet giang bai cua thay co thi nhung nhan vat trong tac pham cua

ong da de lai trong toi mot an tugng sau sac, kho phai. Do la hinh anh ngudi nong

dan bj tha hoa ve nhan hinh Ian nhan tinh. Cuoi cung, hg cung tim lai dugc cai

luong thien von co cua minh. Hay do la hinh anh nguoi tri thuc tieu tu san ngheo bj

mieng com, manh ao hang ngay niu chat uoc mo cua hg: "Mot tdc phdm that gia

tri, phdi vuat len ben tren tdt cd cdc ba coi va giai han, phdi la mot tdcphdm chung

cho cd loai ngudi. No phdi chua dung duac mot cdi gi Ian lao, manh me, viva dau

dan, Igi viraphan khai. No ca tung long thuang, tinh bdc di, su cong binh... No lam

cho nguai gdn nguai han " [21, tr.348]. Day la y nghT cua van si Ho (Dai thua), toi

dgc di dgc lai nhieu Ian thi moi hieu hon ban chat cua mot con nguoi that sir dam

me nghe thuat, xa than vi nghe thuat. Nhung cuoi cung, ho vi cuoc song ngheo kho,

be tac ma khong the thuc hien li tuong cao dep cua minh. Tuy toi dgc nhung tac

pham do nhieu Ian nhung toi khong cam thay cu ma ngugc lai, no con khoi ggi

nhieu dieu hay, moi la. Moi Ian dgc nhung sang tac cua nha van, toi nhu bj xe long

minh boi nhung chat vj chua cay, dau xot ve nhung than phan nguoi dau kho, be

vat mang voc dang, tinh each cua Nam Cao nhu Thu, Dien, Ho,...

Moi Ian., i6\ dgc nhung tac pham ve nguoi tri thuc tieu tu san ngheo thi trong

suy nghT khong !uc nao ma khong ban khoan: cac nhan vat trung tarn tri thuc tieu tu

san nhu Thu, He, Dien va Do,... Hg co mang dang voc, hinh anh cua nha van hay khong? Neu co thi each ma nha van da tu thuat lai ban than minh nhu thi nao? Hoa

than minh trong nhung nhan vat do ra sao? Dieu do lai cang thuc giuc toi suy nghT

va dan do nhieu hon. Va toi mong muon mot dip nao do se tim ra loi giai dap thoa

dang cho nhung van de ay.

Nhung khia canh nghe thuat trong nhung tac pham cua Nam Cao da dugc

gioi nghien cuu, sinh vien tim hieu kha sau sac, toan dien. Ngugc lai, van de nhan

vat mang tinh tu thuat trong nhung sang tac Nam Cao, cu the la van de doi s6ng noi

tac, bat lire den tan cung cua cuoc song nhu Chi Pheo, Lao Hac, dac biet la cac nhan

nhan vat mang tinh tu thuat cua nha van thi trudc do chua ai tim hieu, quan tarn

den. Vi the, chung toi nhan thuc dugc con nhieu van de, khia canh co the tiep can,

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

tarn, tinh each, dien mao, doi song tinh than, hanh dong, cu chi, dieu bo cua cac

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

kham pha nhung dieu moi trong nhung tac pham cua ong. Vi vay, a cong trinh nghien cuu nay, chung toi tap trung di sau vao nghien cuu Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdc phdm cua Nam Cao. Tren tinh than ke thua nhirng cong trinh nghien cuu, tieu luan, nhung bai danh gia, nhan xet cua nhirng nha nghien cuu, li luan - phe

binh truoc do.

Mat khac, toi chgn de tai nay de nghien cuu vi de tai nay phu hop voi dieu kien va kha nang hieu biet cua ban than. Va day cung la co hoi di toi co the tim hieu kT hon ve nhan vat mang tinh tu thuat trong sang tac cua nha van hien thuc phe phan xuat sac va day cung la djp toi trau doi, cung c6 hon ve kiln thuc, tien cho viec nghien cuu chuyen sau sau nay.

2. LjCH SU VAN DE

Nam Cao la mot trong nhirng nha van tieu trao luu van hgc hien thuc phe phan, giai doan nam 1930 - 1945. Truoc truoc tarn pham Chi Pheo, Nam Cao da sang tac nhieu truyen ngan lang man, tho nhung din khi tac pham Chi Pheo ra doi thi ong moi hinh thanh phong each rieng va khang djnh dugc ten tu6i, dau an cua minh trong gioi doc gia. Ban dau, Ong dat ten tac pham la Cdi Id ggch cu. Nhung khi, ong gui ban thao den nha xuat ban Thoi dai thi tac pham cua ong bj nha bien tap de quen. Mai den 1941, Le Van Truong viet loi tua va doi ten truyen ngan thanh Doi lua xung doi. Ong da nhan djnh rang: "Giua luc nguai ta dang ddm minh trong nhung chuyen tinh ma mong va hiia nhau "phung su" cdi thi hieu tarn thuang cua doc gia ong Nam Cao da manh bgo di theo mot loi rieng, nghia la ong da khong them dim sia den cdi sd thick cua doc gia " [15, tr.299]. Sau nay, tac pham Doi lira xung doi dugc in trong tap Ludng cay (1946) va doi ten thanh Chi Pheo. Vi thi ma mai den thap nien 50 cua the ki XX, Nam Cao moi dugc gioi doc gia, nghien cuu, phe binh chu y sau sac va rong rai hon.

Nam 1952, tac pham cua Nam Cao da tro thanh d6i tugng nghien cuu cua van hoc. Tac gia Nguyen Dinh Thi la nguoi dau tien vilt vl Nam Cao voi chuyen luan Nam Cao (1952). Nha van To Hoai voi cac bai Chung ta mdt Nam Cao (1954), Ngudi va tdc phdm Nam Cao (1956).

Sau do, cong trinh nghien cuu Ion dau tien ve nhung tac pham, cuoc doi cua Nam Cao la Giao su Ha Minh Due. Ong da bo ra nhieu cong sue, tarn huylt dh cho ra doi cong trinh: Nam Cao, nha van hien thuc xuat she dugc xuat ban nam 1961. Co le, nhung cong trinh ay da khoi nguon, khai thong cho nhilu cuoc tranh luan, trao doi ve nhung tac pham cua Nam Cao. Va dung la nhu thi, nhirng cong trinh tren dugc xuat ban thi co hang loat nhirng chuyen luan nghien cuu vl Nam Cao dugc cong bo, chua kl nhirng bai bao va cac bai viet phe binh le te khac. Theo

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

trinh viet ve Nam Cao.

Cac cong trinh moi nghien cuu ve Nam Cao Ian lugt xuat hien, noi bat la

quyen Nam Cao, dai van va tdc phdm cua Giao su Ha Minh Due (1997), cong trinh

thong ke cua cac nha nghien cuu thi da co den hon 200 ten cac bai bao, cac cong

Nam Cao, phdc thdo su nghiep va chan dung cua Giao su Phong Le (1997) va cac

cong trinh cua Nguyen Dang Manh {Nha van tu twang va phong each), Vuong Tri

Nhan (Nhung hien hoa cua chat nghich di trong truyen ngan Nam Cao trudc 1945),

Chu Van Son da cho ra chuyen luan Nghe thudt van xudi cua truyen lao Hgc va sau

nay, nhieu tac gia khac da nghien cuu ve nhirng sang tac cua ong.

Qua hon nua the ki, viec nghien cuu ve tac gia Nam Cao da dat dugc nhieu

thanh tuu moi. Cac nha nghien cuu, phe binh hien nay khi dgc lai Nam Cao da

khong dung lai d nhirng ket luan san co ma luon co gang khoi sau vao nhung van de

moi me trong nhung sang tac cua Nam Cao. Van tren co sd khang djnh con ngudi

va tai nang cua Nam Cao nhung tat ca da dugc nang len d nhirng van de mdi, vdi

nhirng phat hien sau hon, tam dac hon nhu nghe thuat sang tao, gia trj hien thuc va

gia trj nhan dao cua nha van the hien trong nhung bai viet hoac y kien phat bieu tai

Nguyen Dang Manh,...

cac hoi thao ve Nam Cao cua cac nha nghien cuu nhu: Ha Minh Due, Phong Le,

Nam Cao thi chua dugc ai de cap den. Tuy cac nha nghien cuu chi noi den hinh

Rieng doi vdi mang van de nhan vat mang tinh tu thuat trong tac pham cua

tat ca con d dang chung chung va so luge. Trong cong trinh Nam Cao, dai van va

thuc tu truyen irong nhirng sang tac ve de tai ngudi tri thuc tieu tu san ngheo nhung

truyen trong sang tac cua Nam Cao: "Tren ca sd khai thdc va xdy dung tdc phdm cd

tdc phdm (1997), Giao su Ha Minh Due da khang djnh khai quat ve hinh thuc tu

tinh tu truyen, Nam Cao da biet chon loc nhung net dien hinh va nang len muc do

khai quat cd gid tri xa hoi sau sac " [5, tr.90]. Cung trong nam 1997, Giao su Phong

Le cho ra ddi cong trinh Nam Cao, phdc thdo su nghiep va chan dung. Giao su da

phat hien ra trong tu each xuat hien cua Nam Cao trong sang tac ong: "Cd nguai

viet tu truyen nhu tieu thuyit. Cd ngudi viet tieu thuyit nhu tu truyen. Nam Cao

thuoc dang thu hai. Doc Igi hdu hit sang tdc cua Nam Cao, thay hinh dnh cua nha

van gdn nhu cd mat a khdp moi nai. Luc a vi tri nhu Thu, Diin, Ho, Nggn, Du...

Luc a vi tri mot nhdn vdt phu, di quan sat, nhin ngdm, cam thong, chia se vdi canh

ngo nhung ngudi lao dong, tren hai dia ban, hai mdi truang hogt dong chinh la cdi

lang Vu Dgi - que ong hodc a mot vung ngogi d thanh pho, nai cd cdi truang tu ong

day thue" [11, tr.13]. Hay trong bai chuyen luan Nam Cao cua Giao su Ha Minh

Phuong Ngan (2000), ong da nhan djnh tinh doc dao ve hinh thuc tu truyen cua

GVHD: Ho fhfXuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Due, dugc in lai trong tac pham Nam Cao, nha van hien thuc xuat sac cua tac gia

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdc phdm cua Nam Cao

Nam Cao: "Cdi tdi cua tdc gid trin dudngddy tu truyen ludn phat triin vira kit hap

giua su that cua cuoc dai tdc gid vdi phdn hu cdu tdi tgo lam cho hien thuc duac

mieu ta vira cd mdu sac rieng vira cd tinh chat chung tieu biiu. Do do tuy khong the xem toan bo sang tdc cua Nam Cao vi di tdi tiiu tu san la hoan todn phu hap vdi cuoc dai rieng cua tdc gid, nhung rd rang duac xdy dung tren mot dudng ddy tu truyen chan thuc va gidu tinh nghe thudt" [15, tr.63].

Chung toi cung xin dugc khang djnh lai mot Ian nua, chua cd cong trinh, tilu luan, luan van nao nghien cuu de tai Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdc phdm cua Nam Cao. Nhirng nha nghien cuu truoc day chi dl cap din hinh thuc tu truyen trong cac tac pham tri thuc tieu tu san ngheo cua ong va dlu d tinh chat khai quat, chua that sir mang tinh cu the, chuyen sau va he thing.

Nhu the, Nam Cao la mot vi sao sang chdi tren bau trdi van hgc, cd sir khoi ngudn cho nhung cam hung nghien cuu, sir tim tdi kham pha cua bao thi he sau nay. Nhieu ngudi trong sd hg dat nhieu tam huyet, da day cong nghien cuu nhilu van de va da dat nhung ket qua dang ke. Chung tdi van mudn tren co sd tilp thu nhirng thanh qua tren va tiep tuc ra sue san lgc, may md, dao xdi nhung van dl mdi hon va he thong chung lai de tiep tuc di sau va xa hon nua. Cd nhu the, chung tdi mdi gdp phan vao de khang djnh them sir dong gdp, vai trd cua nha van trong ljch

sir van hgc nude nha.

3. MUC DICH, YEU CAu

Van de nghien cuu ve nhirng tac pham cua Nam Cao thi trudc do da cd nhilu cong trinh: luan van tien sT, thac sT; cac bai tilu luan; chuyen dl khoa hgc da xoay sau nghien cuu va rat thanh cong tren nhieu phuong dien tu dac trung nghe thuat, den thi phap cua tac pham Nam Cao.

Trong de tai khoa luan nay, luan van tap trung thi hien rd rang nhirng van dl co ban xoay quanh luan diem la Nhdn vdt mang tich tu thudt trong tdc phdm cua Nam Cao: each the hien ban than nha van trong tac pham cua minh, doi sdng ndi tam cua nhan vat. Trong van de lorn do ngudi viet cd gang phan tich, xoay sau vao khia canh nhd de tao nen mdt net nghe thuat dac trung trong truyen ngan cua Nam Cao. Tu do, chung ta cang cd them co sd de hieu va khang djnh tai nang cua ong, cung nhu net doc dao ve nghe thuat ma tac gia gui gam trong tac pham cua minh.

4. PHAM VI NGHIEN CUU

Pham vi nghien cuu cua de tai nay, chung tdi se tim hilu, nghien cuu mdt sd cong trinh cua cac tac gia cd lien quan vdi de tai khoa luan tot nghiep nhu Ha Minh Due, Phong Le, Phuong Ngan,... De tai chi nghien cuu, di sau, bde tach nhirng dac diem, khia canh the hien tinh each, hinh dang, pham chat, tam li va ddi sdng ndi tam cua nhan vat mang tinh tu thuat cua Nam Cao qua mdt so tac pham tieu bilu cua

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdc phdm cua Nam Cao

thuyet va but ki: Cdi mat khong chai duac, nhin nguai ta sung sudng, Mua nha,

Nam Cao trudc va sau Cdch mgng thdng Tam la cac tac pham truyen ngan, tieu

Giang sdng, Bai hoc quit nha, Dai thira, Nude mat, Cudi, Quin diiu do, Sdng mdn,

Doi mdt, O rung, Bon cay sd cdch mdt can cu dich, Nhung ban tay dep ay,...

Trong mdi de tai nghien cuu khoa hgc nao thi cung phai su dung phuong

phap thich hgp de tien hanh thuc hien de tai. Vi the, phuong phap nghien cuu trd

thanh cong cu quan trgng khong the thieu trong qua trinh nghien cuu khoa hgc ndi

chung va nghien cuu trong lmh vuc van hgc ndi rieng. Trong mdi de tai khoa hgc,

ngudi ta khong the dung mdt hoac hai phuong phap nghien cuu don le, rdi rac ma

cd sir ho trg, bd sung cua nhieu phuong phap nghien cuu khac nhau. Vi the, trong de tai nay, chung tdi da su dung, ket hop nhieu phuong phap nghien cuu dl dat kit qua chinh xac, khach quan hon nhu: Phuong phap phan tich - tong hop, phuong

phap he thdng, phuong phap so sanh va phuong phap nghien cuu tac gia.

5.1. Phirorig phap phan tich - tong hgp

5. PHUONG PHAP NGHIEN CUU

hgc dat ra, ngudi viet chu y den nhung chi tiet chinh, net dac sac nhat da phac hga

Tir viec phan tich, md xe tac pham d nhieu van de, khia canh ma de tai khoa

tieu tu san, cac nhan vat tri thuc tieu tu san mang tinh tir thuat trong cac tac pham

ciia ong. Dong thoi, chung tdi con tim hieu cac mdi quan he bien chung ciia cac thanh phan do trong mdt chinh the sang tac cua Nam Cao. Mat khac, ngudi vilt con dat cac tac pham cua Nam Cao trong tien trinh phat triln chung cua nen van hgc dan tdc de tim hieu gia trj cua van de. Tir thao tac phan tich do, ngudi vilt mdi cd du co sd di den sir danh gia cd tinh chat tong hgp de tao nen nhan vat mang tinh tu thuat

nen nhan vat mang tinh tu thuat trong truyen ngan Nam Cao nhu nhan vat tri thuc

5.2. Phirong phap he thong

Ngudi nghien cuu phai biet each thu thap thdng tin, du lieu cho dl tai cua minh. Ngudi viet can phai lira chgn vj tri de tiep can hgp li. Tir do, ngudi nghien

cuu mdi nhin nhan cac phuong dien, cac phan cua doi tugng trong sir tuong tac cua

he thdng. Day la mdt phuong phap nghien cuu dong vai trd thiet yeu, giup cho ngudi viet xac dinh phuong hudng de khai thac tot hon cac gia trj ben trong cac tac pham Nam Cao. Trong phuong phap nay, chung tdi se dat mdi truyen ngan, tilu thuyet ciia Nam Cao trong he thdng toan bd truyen ngan cd cung mdt de tai cua ong de thay nhung net dac trung chung cua nhan vat mang tinh tu thuat trong tac pham

Nam Cao.

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

dac sac trong tac pham ciia nha van Nam Cao.

Nhdn vdt mang tinh tu thuat trong tdc phdm cua Nam Cao

5.3. Phuong phap so sanh

So sanh la doi chieu hai hay nhieu ddi tugng cung chung loai vdi nhau, nham

muc dich phat hien ra nhung net tuong dong va khac biet. Trong khi nghien cuu

nhan vat mang tinh tu thuat thi chung tdi cd ddi sanh vdi nhung yeu to do trong

truyen ngan cua nha van cung thoi vdi tac gia: Nguyen Hong, Thach Lam,... Tir do,

chung tdi se tim hieu nhirng net tuong dong va dj biet cua nhan vat mang tinh tu

thuat vdi cac nhan vat tir thuat ciia cac nha van khac, trong cung the loai van xudi

luc bay gid. Dong thoi, no con giup cho ta danh gia, djnh vj dugc vj tri cua nhung

tac pham cua nha van Nam Cao trong cac mdi quan he da chieu vdi nhirng tac pham

cua cac nha van khac.

Nhan vat mang tinh tu thuat da the hien rat ro net ddi sdng ndi tam, ngoai hinh, cung nhu tinh each cua nha van. Vi the, chung tdi muon chiem lmh, hilu rd hinh anh ciia nha van the hien trong tac pham cua minh nhu the nao? thi chung tdi

phai cd sir lien he chat che, bien chung giua cac nhan vat tir thuat dugc nghien cuu

trong tac pham vdi cuoc ddi va sir nghiep sang tac cua nha van. Chinh vi vay, trong

cong trinh nay, chung tdi rat coi trgng phuong phap nghien cuu tac gia. Va chung tdi xem day la mdt trong nhirng chia khda de giup cho luan van di sau va li giai van

5.4. Phirong phap nghien cihi tac gia

6. KET CAU NOI DUNG CHINH CUA KHOA LUAN

- Ngoai phan md dau va ket luan, luan van cd ba chuong:

Chuong 1: Mdt sd van de chung

Chuong 2: Nhan vat tri thuc tieu tu san trong tac pham cua Nam Cao

Chuong 3: Cac nhan vat tri thuc tieu tu* san mang tinh tir thuat trong tac pham

cua Nam Cao

- Tai lieu tham khao

GVHD: Ho Thj Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

de mdt each xac dang, chat che hon.

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm ciia Nam Cao

CHUONG1

M0T SO VAN DE CHUNG

1.1.CU0CDOI

Nha van Nam Cao ten that la Tran Huu Tri, sinh ngay 29 thang 10 nam 1915, tai lang Dai Hoang, tong Cao Da, phu Nam Sang (nay thudc xa Hda Hau, huyen Ly Nhan, tinh Ha Nam). But danh cua ong cung dugc ghep tir hai tilng dau tien cua tong va phii ma tao thanh. Ong xuat than trong mdt gia dinh cong giao ngheo. Than

sinh ciia nha van la ong Tran Huu Hue, dng budn ban thua lo d tinh Nam Djnh nen mdi trd ve que lam rudng. Vi day la vung dat xa phu, xa tinh: "Nen dat lang nay rai

vao cdi thi "quan ngu tranh thuc" vi thi bon dan anh la chi la mot dan cd tranh

mdi. Mdi thi ngon day, nhirng ma nam be bay bdi, be nao cung muon an. Ngoai mat tir ti vdi nhau, nhung that ra trong bung luc nao cung muon cho nhau lun bgi di

cum len ddu len cd " [21, tr.37] va "Lang nao cung cd nhiiu canh, mdi canh kit be kit dang xung quanh mot ngudi... " [21, tr.41]. Nhirng sir viec nhu thi dugc nha van ghi lai tren nhirng trang sach cua minh mdt each cu thi, sinh dong vdi dau an nang ne, am anh, khd phai.

Khi Nam Cao ra ddi, than phu nha van khong cd mat d nha nen dng dugc sdng trong tinh yeu thuong, cham lo, day dd ciia ba ngoai (ba Tran Thj Van) va me

(ba Tran Thj Minh).

Nam 1922, nha van bat dau di hgc d trudng lang. Ngudi thay dau tien cua nha van la thay Tran Khang Lan (ky Lan). Sau khi hgc d day ba nam, dng Huu Hue da dua Nam Cao den hgc trudng Cua Bac (Nam Djnh). Cha cua nha van da kl cho chau ndi cua minh nghe ve tinh each cua nha van khi dng con hgc d noi day. Tir dd, chung ta cung cd the nhan thay dugc tai nang bam sinh cua nha van ldn nay: "Con hoc a trudng Cua Bac, cha chau rdt ham me doc sdch. O nha trong toy luc nao

cung cd mot quyin sdch van hoc, ham doc sdch din ndi nhiiu luc quen an. Con a

lop hoc mdi gid tap lam van, thaygiao thuang dem bai cua trd Tran Huu Tri cho cd lap nghe rdi khen gai. Luc dy thi tai, mat cdu hoc trd do tia len, td ra rdt nguang nghiu " [14, tr.6]. Ket thuc chuong trinh hgc d trudng Cua BSc, dng tilp tuc len hgc d trudng Thanh Chung (Nam Djnh). Ong tham gia phong trao vilt bdo toy d trudng. Giua nam 1933, Nam Cao sap chuan bj de thi lay bang tdt nghiep Trung hgc (Cao dang Tieu hgc) thi dng bj benh tim va thap khdp nen vl que chua benh. Luc dd, gia dinh da di hdi vg cho dng. Vao ngay 2 thang 10 nam 1933., Nam Cao da lap gia dinh cung ba Tran Thi Sen: "... Khi do mdi muai bay tudi, la con thu trong mot gia dinh khd gid a lang Dgi Hoang, nha liin ki vdi gia dinh Nam Cao. Tuy la con nha gidu, nhung la phdn gai dudi thaiphong kiin nin khong duac hoc hdnh gi nhiiu. Den khi

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm ciia Nam Cao

vi nha chdng ciing khong cd ciia nd gi ngoai mot ddi khuyen vdng lam cua hoi

mdn " [14, tr.7j.

Cudi vg hon dugc mdt thang thi dng vao Sai Gdn va lam thu ki cho ngudi cau la dng Ba Le, chu mdt cua tiem may quan ao kilu Tay Au. Tai day, Nam Cao ludn nudi y djnh tim each xuat duong du hgc. Cong viec thu ki cd ve nhu khong cd gi sang sua lam. Nam Cao rat chan chuong nen quylt djnh tu bd nghl thu ki va di lam nhieu nghe khac nhau: "O Sai Gdn, y kiem an bdng rdt nhieu nghi, ke cd nhung nghi ma ngudi tu xung la tri thuc, khong lam. Ytrd trdn vdiphuphen, vdi tha thuyin. Ymac do bd ba, di chich thudc thi a nha thuang. Con mot chut thi gid thiva nao, y hoc rdt cham. Ydai mot dip may man cd the xin xuong lam boi tdu de di

sang Phap. Yse sang day, di nhin rong, biit xa han, de tim cdch hoc them. Phdi cd trinh do nhdn thuc khd cao. Phdi luyin tai. Cd hoc, cd tai, y mdi cd du nang luc di phung su cdi ly tudng ciia y. Tgng ngudi y khong cho y cam sung, cdm guam. Yse cdm but ma chiin dau "[21, tr.542]. Sau gan ba nam d Sai Gdn, do dng 6m dau va danh phai trd ve que (1936) va van vdi hai ban tay trang: "Nha tdi vao Nam duac dung ba nam thi ra, do bi dm. Ldn dy anh dm nang, binh tim va te thap. Tren dudng vi anh phdi bdn cd bo quan do di cd tiin an dudng. Khi anh ve den nha, tdi phdi bdn ddi khuyen vdng la ciia hoi mdn trong ngay cudi, va vay muan thim de chgy thudc thang cho anh. Hai nam trai binh mdi thuyen giam " [9, tr.15].

Sau khi benh da giam di nhieu, Nam Cao da quylt tam on lai nhirng kiln thuc cu ma minh bd dd nua chung. Cuoi cung, dng da thi dau va lay dugc bang Thanh chung. Nam Cao di xin lam cong chuc nhung benh tim van cdn nen khong dugc nhan vao.

Sau do cd thoi gian, Nam Cao day cho mdt trudng tu thuc Cong Thanh, thudc Thuy Khe, gan Budi, Ha Ndi. Din nam 1940, quan Nhat keo sang xam chilm Dong Duong, trudng Cong Thanh dong cua va sau dugc dung lam chuong nudi ngua cho linh Nhat. Den dau nam 1941, dng tilp tuc xin day hgc d trudng tu thuc Ky Giang, tinh Thai Binh. Trong thoi gian nay, dng cung tilp tuc vilt van chuong. Nam 1942, Nam Cao xin thoi day d Thai Binh va trdvl lang que Dai Hoang. (3 day, dng chu yeu sdng bang nghe viet van. Sau thoi gian, Nam Cao va vg cung vdi hai ngudi con cua (Tran Thj Hong, Tran Mai Thien) da ra d nha rieng. Chi mdt thoi gian sau, ngdi nha lam bang tre, lgp la da bj mdt tran bao giua nam lam sap tat ca, the la canh khd khan, ngheo khd lai tilp tuc deo bam nha van: "Mua nha thi phdi cong no; minh tdi lam nudi bdn miing an, luc nao cung thiiu tiin. Tdi ndng nay va sot rudt, gat gong cd ngay... Nam tdi mua nha xong trai dap lien hai tran bao. Ddi sdng that la gieo neo. Que tdi chiiyiu la vudn cay an qua. Niu mot trdn bao dp vao la xa xac hit, coi nhu mat mua. Khodng thdng 8 dm lich nam do, vira sau trdn bao,

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdc phdm ciia Nam Cao

nha chung tdi may tdc gdn hit. Ngoai vudn chudi, mia do nhu ngd vg. Vudn trdu

khdng gdn nhu cd ca nghiep cung do... " [9, tr. 17-18].

Nam 1943, nha van Td Lloai da gioi thieu cho Nam Cao tham gia nhdm Van

Hong, Nguyen Dinh Thi, Nguyen Huy Tudng,... Sau khi co sd Van hda cuu qudc bj

khung bd manh, dng phai tranh ve que va tham gia phong trao each mang d dja

phuong.

De chuan bj cho cong cuoc tong khdi nghTa Cdch mgng thdng Tam 1945, Trung uong dang da cu dong chi Nguyen Huu An (Le Quang Tuan) ve phu Ly Nhan de lanh dao cuoc khdi nghTa gianh chinh quyen. Nam Cao cung vdi quan

chung danh cucrp chinh quyen. Sau do, Nam Cao dugc bau giu chuc chu nhiem Viet

Minh. Nam 1946, dng dugc bau lam chu tjch Uy ban hanh chinh khang chien xa

hoa cuu qudc bi mat d Ha Ndi, cung mot sd nha van, nha tho khac nhu Nguyen

Dai Hoang. Ong da thuc hien cac cong viec: "...van dong nhdn dan tang gia cuu

ddi, xda ngn mu chu va chuan bi cho thanh nien tham gia dodn quan Nam tien... "

len, lam d Hoi Van hda cuu qudc, tai Ha Ndi. Cd thoi gian, dng giu chuc vu thu ki

[14, tr.23]. It lau sau, dng tham gia lam bao d tinh Ha Nam. Sau do, dng dugc dieu

tham gia doan quan Nam tien, vdi tu each la dac phai vien Van hda cuu qudc.

Khdng lau sau, dng ve nhan cong tac d linh vuc van hda cua tinh Ha Nam. Nam

Cao lam bao d Ca chiin thdng, Giir nude rdi dng lam chu but to bao Xung Phong

cua tda soan tap chi Tiin Phong, co quan ngdn luan chinh cua hoi. Rdi Nam Cao

Mua he nam 1947, Nam Cao nhan dugc ldi mdi, len cong tac d chien khu

ciia tinh Dodn thanh niin Ciru Qudc.

Viet Bac. O day, dng lam phong vien va kiem giu chuc vu thu ki cua tda soan bao

vinh du dung trong hang ngu cua Dang cong san. Td Hoai va Xuan Thuy (chu

nhiem bao Cuu Qudc) gioi thieu. Cd le, day la nhung phut giay thieng lieng nhat va

day y nghTa nhat ddi vdi cudc ddi ciia nha van: "Nam Cao thuang ki Igi cdi budi

Cuu Qudc. Den nam 1948, Nam Cao da hoan thanh udc nguyen cua minh, dugc

sang khdng bao gia quin duac dy. Luc do, anh nghi Igi nhirng ngay lang thang a

thanh pho, nhirng quan qugi cua nhirng con nguai tiiu tu san ham hoc, cdi gi cung

ghet, ghet cd minh, cu "chit mdn" khdng ldi thodt. Tiing dong chi bi thu ndi, mdi

tiing nhu dnh cd do cu phat len, sdng hong tirngphia roi vao bdng tdi ciia cuoc dai

cfi" [15, tr.525].

Cudi nam 1949, Nam Cao dugc phan cong nhiem vu la giang day d ldp bdi

Cao ve hgc tai Truang Dang Nguyin Ai Qudc trung uong, cung vdi Phong Nha,

Phan Hien, Do Nhuan, tai tinh Bac Can. Cung tai day, Nam Cao dugc Ha Huy Giap

(phd hieu trudng trudng) phan cong lam chu but to Bao Hip cua trudng. Sau do,

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

dudng viet bao Huynh Thuc Khdng, do Tong bo Viet Minh mo. Nam 1950, Nam

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

dng tham gia Chiin dich Bien giai. Ngay 30 thang 11 nam 1951, Nam Cao di cong tac vao vung dich hau Lien khu III, de tuyen truyen thue ndng nghiep. Qua chuyln di nay dng se thu thap them tu lieu de viet mdt tac pham ldn vl que huong minh. Tren dudng di, Nam Cao cung vdi bdn dong chi khac, bj giac phuc kich bat va bj

ban ngay trudc cua nha thd Mudu Giap, huyen Gia Vien, tinh Ninh Binh.

Nha van Nam Cao ra di, da de lai mdt khoang trong vd cung ldn trong nln van hgc nude nha. Tren bau trdi van chuong da vTnh vien mat di mdt ngdi sao sang chdi va dng da de lai mdt khoang trong vd cung to ldn trong nln van hgc Viet Nam. Vdi nhung cong hien to ldn, vT dai cua minh, Nam Cao da dugc Nha nude tang Hudn chuong khdng chiin chdng Phap, hang nhat (1961) va Giai thuang Ho Chi Minh vi Van hoc va nghi thudt, dot mdt (1996).

Ngay 18 thang 1 nam 1998, di hai ciia nha van liet sT Nam Cao da dugc dua ve que huong, sau gan hai nam tim kiem. Md dng dugc dat ngay canh dudng lang, ben bd sdng Chau Giang, manh dat ma gia dinh dng sinh sdng khi xua.

Ngay 30 thang 11 nam 2004, Nha twang niem Nam Cao chinh thuc dugc

khanh thanh, ben canh khu md cua nha van.

1.2. SU NGHIEP

1.2.1. Triroc nam 1945

Vao nhung nam 1935 - 1936, van dan van hgc Viet Nam xuat hien nhilu trao luu sang tac, trong do ndi bat nhat la trao luu lang man. Lang man la gan liln vdi nhirng udc mo, khat vgng, niem tin vdi nhirng dilu tdt dep chua xay ra, tham chi khdng xay ra trong ddi sdng. Sir tich cue la giai phong cai "tdi" ca nhan, tam long yeu dat nude, thien nhien,... ket qua ciia phong trao lang man nay dl lai nhilu cau chuyen tinh, bai tho dep, day nude mat, uy mj. Song trong mdi trudng chung do, nha van Nam Cao khdng tranh khdi sir anh hudng, nhiem trao luu. Nam Cao da di den quan niem sang tac Nghi thudt vi nghi thudt ma nhdm dng Hoai Thanh da khdi xudng. Ong da tung viet vai bai tho, cau chuyen tinh de dai nhu vay:

"Tam hon tan tdc lam tram manh

Vuang van theo ai bdn gdc trai

Rdi di mot chiiu theo gid thoi

Bay len thanh nhirng manh may trdi" [3, tr.473]

Sir nghiep van chuong cua Nam Cao bat dau tir nam 1936, dng sang tac mdt

sd tac pham tho va truyen ngan (Ngheo, Dui mu, Cdi chit ciia con muc,...), vdi cac but danh khac nhau nhu Thuy Ru, Xudn Du, Nguyit,... Nhung Nam Cao thuc sir djnh hinh cho minh mdt ban ITnh, mdt phong each sang tao ddc dao rieng va trd

thanh nha van cua cong chung khi truyen ngan Chi Pheo ra ddi vao nam 1941. Dd la mdt truyen ngan xuat sac, phan anh hien thuc sinh ddng, sac net vl ngudi ndng

GVHD: Ho Thj Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

dan. Tir day, Nam Cao da hoan toan tir bd but phap lang man, thoat ly thuc tl dl trd ve dung cai noi cua ddi sdng hien tai dang hien huu xung quanh minh.

Truoc Cach mang thang Tam, Nam Cao da sang tac gan sau muoi truyen ngan (Chi Pheo, Lao Hgc, Ddi Thira,...), mdt tieu thuyet (Song mdn), mdt truyen dai (Ngudi hangxdm). Ben canh dd, dng cdn sang tac vai vd kjch ngan (Dong gdp)

va mdt sd bai tho (Ngay xudn).

Vdi each nhin hien thuc, day tinh sang tao, sac ben cua minh, nha van da dat

ra trudc mat ngudi dgc nhieu van de nhuc nhdi, xdt xa: nhung canh ddi chua chat, eo le; nhirng tan bi kjch gia dinh, ca nhan ren n, dau ddn, vat va;... Vdi nhirng sang tac cua minh, Nam Cao da phan anh dugc cai buc tranh ngdt ngat, tam tdi cua xa hoi Viet Nam trudc nam 1945. Tir nhirng tac pham dau tay nhu truyen ngan Chi Pheo cho den nhung tac pham sau nay nhu tilu thuyit Song mdn, tac gia da phan anh nhieu khia canh ciia sd phan con ngudi va rdng ldn hon nua la cuoc sdng kho dau, keu gao cua mdt tang lop ngudi, mdt giai cap da bj vui dap dudi vung bun cua

xa hoi.

Nhin chung, trudc Cdch mgng thdng Tdm - 1945, cac sang tac cua Nam Cao xoay quanh hai de tai: ngudi ndng dan, ngudi tri thuc tilu tu san ngheo. Dua vao nhirng tac pham tieu bieu cua dng, ta thay du tac gia vilt vl dl tai nao thi cung dlu the hien mdt tu tudng chung: ndi ban khoan, dau ddn trudc tinh trang con ngudi bj huy hoai ve nhan pham do cuoc sdng ddi ngheo dua din.

1.2.1.1. Be tai ve ngudi ndng ddn

De tai nay chua han la da mdi, vi trong van chuong Viet Nam, hinh anh ngudi ndng dan da xuat hien tuong ddi sdm. d thi ky XV, trong bai Bao kinh canh giai, bai sd 19, Nguyen Trai da de cap den hinh anh cua ngudi ndng dan, mac du

khdng mang tinh chat tieu bieu, chua quyet djnh dugc ljch sir: P(1I HOC VO TR(J#NG T0#ft;^thl nh& idns™ng dot,

'& k%An 15c d^n on ki ™y ™y" ^] 6'tr'] 19^ Giolg tac pham Van te nghTa si Can Giudc, Nguyen Dinh Chieu da chinh thuc dua tugng dai nghe thuat cua ngudi ndng dan vao van hgc va xung dang vdi vj the vdn cd ciia minh. Hg tu giac dung len, danh giac de tu cuu minh va bao ve dat nude: "Vdn chang phdi quan ca, quan vi, theo dong a linh diin binh, chang qua la ddn dp, ddn ldn, min nghTa lam quan chieu mo" [1, tr. 32].

Den giai doan van hgc 1900 - 1930, Hd Bilu Chanh da vilt nhilu tac pham ve ngudi ndng dan. Hg bj bde lot vl kinh tl, lam lung dau tdt mat tdi nhung cai ngheo ddi van ludn deo bam vi bgn dja chu ra tay bde lot nang nl. Dilu nay, dugc the hien qua nipt sd tac pham: Con nha ngheo, Ngon cd gid diia,... Ngudi ndng dan cdn la nan nhan cua nhirng ham muon de hen, due vgng kinh tdm cua bgn dja chu,

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdc phdm cua Nam Cao

ly trudng, huong ca nhu Chua Tau kim quy, Con nha ngheo, Khdc tham,... Den trao

sau sac hon va trd thanh ddi tugng phan anh chinh trong tac pham: chj Dau trong

luu van hgc hien thuc phe phan thi hinh anh cua ngudi ndng dan da dugc td dam

Mjch trong tac pham Gidng to (Vu Trgng Phung),... Khi dgc nhung tac pham cua

hg thi chung ta bat gap ngudi ndng dan ludn dung trong hoan canh eo le, dau khd,

be tac, lam than trudc sir bde lot, da man cua bgn dja chu, ly trudng,... va hg bj dua

day den budc dudng cung cua sir sdng. Trong sd nhirng nha van hien thuc phe phan

Tat den (Ngd Tat Td), anh Pha trong Budc dudng ciing (Nguyen Cong Hoan), thj

cua giai cap ndng dan. Khac vdi mdt sd cay but cung thoi, nha van da di sau vao bi

kjch tinh than cua con ngudi. Ong khdng mieu ta rd rang bgn cudng quyen, quan lai

ma thdng qua cudc ddi ngheo khd, be tac, tha hda the tham cua ngudi ndng dan ma

tdi ac da man cua chung dugc phan anh, da kich. Nam Cao sdng trong lang Vu Dai -

noi ma bgn dja chu, cudng hao, ac ba da keo be, keo dang de thi nhau bdp nan, bde

lot ngudi dan den tan xuong tuy. Va dng gan nhu sdng trgn thoi tho au cua minh

trong cai lang ngheo nen dng rat thau hieu ndi khdn khd, dau ddn, quan quai cua

ngudi ndng dan thoi bay gid.

Nam Cao ludn mang nang trong minh mdt dau an den tdi cua noi ma dng

sinh ra, noi chua day tieng ren ri, lam than cua ngudi dan: "Ggo kim, thdc cao.

(1940-1945), chung ta khdng the nao khdng nhac den nha van Nam Cao, cay but

Ngd, khoai cung khd chudc duac md an. Tham chi din hgt mudi cung sinh ra hiim

not: mua mot vdi xu chang hang nao chiu bdn" [21, tr.286]. Trong tac pham cua

minh, trudc nam 1945, Nam Cao da xem cai ddi nhu la mdt sue manh vd hinh, bam

nhan dao da day ngudi dan den cai ddi khd chet choc. Trong truyen ngan Quai di,

nha van da cho ngudi dgc thay dugc khung canh am dam, tdi tam cua lang Vu Dai:

chat lay sd phan ciia con ngudi. Nhung xet cho cung, chinh cai xa hoi den tdi, vd

"Chiiu thu nam, chung tdi dirng Igi mot lang xa xac va cd ve ngheo nan. Nha cua

lua thua. Todn nhung nha tre up xiip giua nhung khu vudn rdng thi cd rdng, nhirng

xdu lam: mia dot nhu lau hodc khang khiu nhu chdn gd, chudi le te nhu nhirng cdy

rau diip ngdng, di chi din cdy khoai, cdy rdi ciing khdng len duac, Nguai xdu xi va

rdch ruoi. Cdi so tre con bung dng, mat toet ngoai dudng san lam. Dan ba mdc cua,

md dc. Dan dng di bat chudt, riu tip hay xiic gidn " [21, tr. 151 -152].

Trong cai xa hoi den tdi do, ngudi ndng dan bj tudc doat het cac tu lieu san

xuat, rudng vu'dn. Cac nhan vat trong sang tac cua dng phai tim each thoat li khdi

thuc te do: ke phan chi den ddn dien cao su vi khdng dap ung du sd tien thach cudi

(con trai cua lao Hac trong truyen ngan Lao Hgc), me con Hien danh phai tir bd

lang que de len thanh pho thue nha de budn ban, sdng qua ngay (Truyen ngudi hang

xdm) hay vi ngheo qua nen Dan tir nhd da di d muon cho nha dja chu. Va den khi

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm ciia Nam Cao

dugc mudi lam tuoi thi Dan danh phai di lay chdng de gia dinh giam mdt mieng an.

Dam cudi cua Dan dugc td chuc trong khung canh ban cung, tdi tam. Trong buoi dua dau Dan da dien ra trong quang canh lang tham, chua cay: "Dim toi, dam cudi mdi ra di. Vin ven cd 6 nguai cd nha gai vd nha trai... Cd bon di liii thiii trong

suang Ignh vd bdng tdi nhu mot gia dinh xdm lang lang dat diu nhau di tim cho

wgw"[21,tr.l29].

Mdt phan ldn cac sang ve de tai ngudi ndng dan, nha van da dat cac nhan vat

cua minh vao nhung thu thach, gudng quay cua canh ngheo. Hg bj ban cung hda

mdt each am tham, lang le. Ngheo va chet ddi nhu la mdt quy luat, cung ton tai va di song song vdi nhau. Mac du, cai ngheo khdng han luc nao cung din din cai chit. Nhung cai chet la hau qua tu nhien ciia cai ddi thi cai ddi trd thanh mdt thuc trang thudng xuyen, dai dang trong xa hoi. Nhung ngudn gdc chinh cua cai ngheo, ddi cung deu do cai xa hoi ngudi bde lot ngudi gay ra. Cd le, do la mdt thuc trang dau ddn nhat ma chinh nha van da xdt xa nhan ra. Trong truyen ngan Ngheo, khi anh dT

Chudt nhan ra minh chi la ngudi vd dung, an bam gia dinh va anh trd thanh mdt ganh nang cho gia dinh. Luc nay, gia dinh anh lai kiet que, tiing thilu va ddi din noi phai an cam de thay com: "Khdn nan, che dau md an, cam con khdng cd nua la

che! Rd may khd tir trong bung me... " [21, tr.21]. Nen anh da ket thuc cuoc ddi minh bang bi kjch ciia cai chet. Lao Hac la mdt ngudi cha dao dat tinh thuong yeu, mdt ngudi cha cd trach nhiem va mdt ngudi cd nhan each sang ngdi. Ong san sang hy sinh ban than minh vi dng mong muon danh sd tien thu Igi tir manh dat vudn dl lai cho con trai minh: "Ta bdn vudn cua no, ciing nin di ra cho no; luc no vi, niu

no khdng du tiin cudi va thi ta them vao vdi no, niu no cd du tiin cudi va thi ta cho

va chdng no di cd chut vdn md lam an... " [21; tr. 251]. Trong truyen ngan Mot bua no, tac gia da dat cai chet ciia ba cai Ti trong hoan canh trd treu, do la cai chit no. Tat ca, cung bat ngudn vi cai ddi, ba danh bd roi di si dien, long tu trgng cua minh de dugc mieng an. Ba lao da muon cd den tham chau gai cua minh dk mong dugc

an chuc mdt bua com: "Con cam md thoi an thi dec. Vd da di an chuc thi con danh

gid gi ma lam khdeh. Bd cu an nhu khdng biit gi... " [21, tr.234]. Trong tac pham Diiu vdn, cai chet ciia anh Phuc la do benh nhung nguyen nhan sau xa thi ciing bat

ngudn tir cai doi ma ra: "Sdng nay, anh uong nude la cdm hai. Budi trua anh duac

ba lum liim bat cam ngd hodc cam khoai. Budi tdi, nguai ta Igi cho anh vdi nam

ngd rang hodc cu khoai, cu ray" [21, tr.219]. Ngoai ra, tac gia cdn td cao giai cap thdng tri da ra sire bde lot sue lire con ngudi den muc kiet que: "Ba bac tdi coi anh

khdng bdng con trdu anh thuang dat di chdn" [21, tr.219]. Cai ngheo la nguyen

nhan gay ra ca' ddi cho con ngudi nhung suy ve ngudn gdc sau xa, chinh cai xa hoi thoi nat da dua day con ngudi den budc dudng cung cua cuoc sdng.

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdc phdm cua Nam Cao

Trong tac pham Tre con khdng duac an thit cho, tac gia phe phan sir vd trach

chen rugu ma quen di tinh nghTa vg chdng, cha con. Hg ung dung an uong ha he;

nhiem cua nhirng ngudi lam chdng, lam cha. Hg vi due vgng de hen cua mieng an,

sung sudng cudi ndi mdt each ghe tdm, quai gd va lai cd nhirng hanh dong dj hom,

Id bjch. Tieng ndi cudi ay da hda lan vao tieng khdc than, ren ri, oan oai trudc sir

ddi khat ciia vg, cua con hg: "Ddi! Bu ai! Ddi!... " [21, tr. 131].

phan cua ngudi phu nu. Hg khdng chi nan nhan cua giai cap dja chii phong kien ma

hg cdn nan nhan cua che dd gia dinh. Hg bj lie hiep, danh dap tan nhan ciia chdng

Tac gia cdn bde Id tam trang thuong cam, xdt xa, giang xe cho nhirng than

bac. Cd lan, thj tinh an quyt ciia chj hang banh mdt dong xu thi thj bj phat hien. Vi

nguyen nhan ay, ngudi chdng da bat trdi va danh thj. Vi thj da lam cho han nhuc

nha vdi xdm lang: "Chao di! Va han beu han qua! Va han lam han nhudc nha vdi

minh. Vdi truyen ngan Ddn chdng, thj cd mdt ngudi chdng chi biet uong rugu, danh

lang vdi xdm. Tgi sao va han Igi cu sdng ma lam tdi han! Sao va han chang chit di

cho rdi!... " [21, tr. 102]. Cdn di Hao trong truyen ngan cung ten, di cd due tinh can

cu, thao vat va thuong chdng. Nhung cudi cung vi khdng lam ra tien va lai mang

danh nghTa la mdt diia con nudi nen di bj chdng khinh re. Cudi cung, di Hao cung

danh nhjn nhuc ngay ca luc chdng dua vg nhd ve nha: "Sau ciing thi di nhdn ngi.

Phdi, nhdn ngi la han... " [21, tr.338]. Cdn ddi vdi Nhu (O hiin) thi do tinh each

hien lanh qua nen di ra ngoai deu bj moi ngudi uc hiep. Nhung dieu lam Nhu cang

dau ddn hon khi bj chinh ngudi than cua minh lai che bai, khinh thuong. Nhu dau

ddn, tu hdi minh rang: "Tgi sao a hiin khdng phdi bao gid cung gap lanh?" [21,

tr.238]. Ciing vi ban tinh hien lanh ma Nhu khdng the kien chdng minh de lay lai

gia san. Nhu danh quay ve sdng vdi chdng va vg hai. Nhu sdng vdi than phan nhu

mdt con d trong nha ciia minh.

Ciing vdi de tai ve ngudi ndng dan, Nam Cao da phan anh dugc qua trinh

pha san, tha hda cua ngudi ndng dan. Ben canh mdt sd nhan vat van giu dugc thien

luong cua minh (lao Hgc, lang Ran,...) trudc sir cha dap phu phang cua xa hdi

nhung van cd nhung nhan vat khdng vugt qua khiic cua dd va bat dau cd sir tha hda,

chuyen hda tir mdt con ngudi hien lanh nhu dat da trd thanh: "Mot thang md du tu

bien chat. Truyen ngan Tu cdch mo, trudc sir tac ddng cua xa hdi, nhan vat Ld

cdch md, chang chiu kim nhirng anh md chinh tong mot ti gi: cung de tiin, ciing lay

la, ciing tham an" [21, tr.210]. Cdn nhan vat Trach Van Doanh (Ddi mong gid) da

bien han thanh mdt ngudi hoan toan khac: "Han ngdm ngdm soi mdi din nhung

viic cua ede dng lam dm mudi. Mot hdm, dung mot cdi, han dua bdn dng len huyin,

vi viic bao chiim cong diin. Dung mot cdi nua, han dua may dng khdc len huyin vi

GVHD: Ho Thj Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

viic Igm tiin cong quy " [21, tr. 117]. Trong tac pham Nua dim, nhan vat Le Van Ru

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

(Thien Ldi) da trd thanh mot ten an cudp va han bj tha hda nhan tinh mdt each dang sg: "Cdi nghi ac due dy cho han duac khoai Igc thay nhirng con vdt songgidy danh dgch dudi luai dao thoc vao cd chung, cho mdu tuai vot toe ra, rdi chdy ong dc vao cdi chau "[21, tr.229]. Cd le ndi bat nhat trong de tai ngudi ndng dan la thien truyen Chi Pheo. Tir mdt con ngudi hien lanh va cd nhirng udc mo nhu bao ngudi ndng dan binh thuong khac. Nhung chinh Ba Kiln cung vdi su tilp tay ciia chi dd thuc dan da day ngudi ndng dan vao budc dudng tha hda. Vi thi ma tir mdt con ngudi hien lanh, Chi Pheo bdng dung trd thanh con quy du ciia lang Vu Dai. Chi Pheo da thay ddi ve ca nhan tinh lan nhan hinh. Chi Pheo da thay doi hinh hai rat nhilu: "Han vi ldn nay trong khdc han, mdi dau chang ai biit han la ai. Trong dac nhu thang sang cd! Cdi dau thi troc loc, cdi rang ego trang han, cdi mat thi den md rat cang cong, hai matgudm gudm trong gam chit! Han mac quan do ndi den vdi cdi do tay vdng. Cdi nguc phanh day nhung net chgm trd rdng, phuang vdi mot dng tudng cdm chiiy, cd hai canh tay ciing thi. Trong gam chet! "[21, tr.33]. Va vl nhan tinh thi Chi lai bj huy hoai cang dau xdt hon: "Hdn dau biet hdn da pha bao nhieu ca nghiep, dap not bao nhieu canh yin vui, dap do bao nhiiu hgnh phuc, lam chdy mdu nude mat cua bao nhiiu ngudi luang thien... Tat cd ddn lang deu sa hdn va tranh mat han mdi ldn hdn qua. " [21, tr.46]. Trong con say, Chi lac vao nha cua Tu Lang va chinh Tu Lang da khoi day phan nao tinh ngudi trong Chi. Cang qua chen, Chi vao vudn chudi, rdi gap Thj No. Chinh tinh yeu chan thanh cua Thj, Chi da tinh trong con me dai. Chi tinh ra de biet mui chao hanh, mui vj dan ba, sir cd don, 6m dau. Quan trgng hon, Chi tinh ra de tim lai cai thien luong trong con ngudi minh. Chi muon lam lanh vdi moi ngudi va muon trd thanh ngudi luong thien nhu bao ngudi khac. Chi ciing nhan ra ke da lay di cai luong thien trong ngudi Chi, do la Ba Kien. Cudi cung, Chi da giet ke da lam tha hda ddi minh. Roi Chi ciing tu kit lieu ludn cudc ddi chinh minh. Cai chit bi tham ciia Chi Pheo la ldi kit tdi danh thep cai xa hdi vd nhan dao, la tieng keu cuu ve quyen lam ngudi, ciing la tiing ggi tham thiet, cap bach: Hay cuu lay con ngudi! Hay yeu thuong con ngudi!

Vdi de tai ve ngudi ndng dan, Nam Cao da ve len mdt biic tranh bang mau, rat dac sac ve xa hdi ndng thdn Viet Nam trudc Cdch mgng thdng Tdm - 1945. Ong da cho ngdi but cua minh xoay sau vao ndi khd dau ciia ngudi ndng dan. Khdng chi hg ren la, dau ddn ve mat the xac va cdn bj khung hoang, quan quai vl tinh than. Vdi trai tim yeu thuong chan thanh, dng van tin rang trong tam hdn ciia nhirng con ngudi khdng cdn dugc ggi la ngudi, nhirng con ngudi be ngoai dugc mieu ta nhu nhung con vat van cdn nhan tinh, khat khao nhan ban va ban chat luong thien van cdn ton tai. Bang viec phat hien ra cai phan con ngudi cdn sot lai, tran trgng nhirng khat khao nhan ban va mieu ta nhirng rung ddng trong sang cua nhirng tam hon

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

tudng chung bi cudc ddi lam cho can coi, u me da lam cho Nam Cao trd thanh mdt

trong nhirng nha nhan dao ldn cua nen van hgc hien dai Viet Nam.

1.2.1.2. Be tdi ve nguvi tri thtic tieu tw san Cudc song cua ngudi tri thuc tieu tu san ngheo la mdt trong hai dl tai chu dao ciia nha van Nam Cao trudc Cdch mgng thdng Tdm - 1945. Mac du, dng sinh ra d ndng thdn nhung phan ldn thoi gian dng sinh sdng d dat thanh thj. Doi vdi ngudi ndng dan thi nha van da thanh cong xuat sac trong each thi hien sd phan bap benh, bi kjch tinh than cua hg. Nhung du the nao thi dng van la ngudi dung ngoai tang ldp dd. Ddi vdi de tai ve ngudi tri thuc thi dng lai cd sir nhin nhan tham thia, cam xiic tinh te hon. Vi do la giai cap ciia dng va dd ciing la sir hien than mdt phan cho cudc ddi ciia dng d hien tai. Sang tac ciia dng phac hga lai cudc sdng luan quan, bl tac trong cudc sdng. Mat khac, nha van van thi hien niem tin cua minh vao tuong lai tdt dep hon.

Nam Cao da tai hien dugc canh ngd that nghiep cua ngudi tri thuc. Dd la nhirng hgc sinh, nhung vien chiic hang bet, nhirng giao khd trudng tu, nhirng nha van ngheo bat dac chi,... Tat ca hg danh phai ban dan di nhan each song cua ca nhan minh de giu cho minh dugc sdng. Nhan vat chinh trong Xem bdi do la mdt thanh nien that nghiep: "Nhirng do dac ban di... Nhung ngay an chdo loang cam hai... Nhung budi tdi va chdng can rut nhau " [21, tr. 209]. Nhirng lan vac don di xin viec thi han rom rdm nude mat, nan ni nhu mdt thang an may xin mdt ddng xu: "Bam dng, dng ru long thuang din con! Ong thue hang tram nguai nua cd vao ddu? Ong cho con mdi thdng bao nhieu ciing duac. Con that nghiep qua mot nam roi. Nha ngheo lam. Ong khdng thuang con thi con chet ddi mat... " [21, tr.398]. Nhirng lo lang com ao hang ngay de nang cudc ddi hg, giay vd tam tri hg. No tao cho hg cai

tam tri xo ro tham hai, cai nhjp sdng dieu dd, tdi nghiep.

Nam Cao da phan anh dugc bi kjch vd mgng, hoai bao khdng thanh cua ngudi tri thuc tieu tu san. Cac nhan vat tieu bilu cho bi kjch nay nhu Diln (Giang sang), Hd (Ddi thua), Thu (Sdng mdn), Hai (Quen diiu do) va nhirng nhan vat khac nhu "tdi", "hdn". Tat ca cac nhan vat tren deu cd chung mdt dac diem la xual than

tir nhung vung ndng thdn ngheo, heo lanh. Vi the, khi hg budc chan vao thanh thj thi hg ludn mong mdi dugc sir ddi ddi, ddi thay cudc song. Vi vay, khi hg ru bun thoat khdi noi lang que tam tdi ay thi hg ludn mang trong ngudi nhung hanh trang cua li tudng, nien tin, udc vgng manh liet: "Cd cuoc dai tdi, tdi chi viet mot quyen thoi, nhung quyin dy se an giai Nobel va dich ra dii moi thu tieng ra trin toan cdu!" [21, tr.348]. Cac nhan vat tri thuc cua Nam Cao deu mang mdt du djnh ldn lao va hoai bao tuoi dep: hg udc mo se md mdt trudng tu de day hgc (Thu trong Sdng mdn, Ta trong Nhd nhen,...), trd thanh nha van ndi tieng (Hd trong Ddi thua,

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang dnh tu thudt trong tdc phdm ciia Nam Cao

Dien trong Giang sang,...), lam chu mdt nha xuat ban ldn (Hd trong Nhd nhen),...

Dd la nhung mong udc gian dj, binh thuong cua mdi con ngudi. Cudi cung, hg phai

tir bd tat ca de dan than vao cai quy luat nghiet nga cua cai ngheo ddi, com ao, gao

tien va dm dau,...

Tiep theo sir vd mdng, cac nhan vat da di sau vao bi kjch, dau khd cua su

chet mdn. Nam Cao da dat ten cho tieu thuyet viet ve nhirng ngudi tri thuc ngheo la

Chit mdn. Sau nay, tac pham dugc ddi ten lai la Sdng mdn. Cd the ndi toan bd

nhung nhan vat ngudi tri thuc ngheo trong cac truyen ngan hay tieu thuyet ciia nha

van deu Sdng mdn hay Chit mdn d nhirng muc dd va dang thiic khac nhau.

Nam Cao da manh dan md xe, phan tich tat ca mgi ngd ngach, khia canh

trong tam hdn va suy nghT cua ngudi tri thuc tieu tu san. Bang ngdi but hien thuc

sac sao ciia minh, nha van da xe toac tam ao be ngoai hao nhoang de di thang vao

khia canh ben trong cua con ngudi. Ong mieu ta cac nhan vat ciia minh vdi ve be

ngoai gan nhu bat ddng nhung hg lai ludn chuyen ddng am Tben trong. Dd la sir dan

vat lo au, hanh ddng nhd nhen, sir dau ddn, quan quai trong tuyet vgng va be tac. Hg

dau ddn, tham thia cai than phan ngheo hen cua minh. The la, hg phai bon chen vdi

cudc sdng thudng nhat. Hg phai tiet kiem, phai nhat nhanh, de xen tung dong xu,

cac bac rdi cudi cung thieu rui di nhan each sdng cua minh: "... Tdi chuon duac mot

quyin sdch vao tiii do, kep mot quyin nua vao giua mot td tudn bao gdp ddi cdm

theo tir nhd... nhat hai quyen nua vao cdm a tay, rdi qudng cho nha hang ddng bgc.

Tdi cd tiin le han hoi, cu dua ddng bgc, di niu viic gian bgi Id thi ciing cd cdch ma benh vuc minh. Nhirng anh bdn sdch chi nhin qua hai cudr) sdrh tdi cdm^ rdi md ngan keo trd lai tdi tdm hao. Tdi nhe lang cd ng S% l7)J0C/Mp JMlice l»P Jlfifl.H' [21,

THLfVIEN

175761 Nha van khdng chi ndi len nhirng mat ti tap klnf, l)Wac ru^^ugLtrjlthuc tieu tu san ma d do, nha van ludn yeu thuong, tran trgng va khang djnh xu hudng

dau tranh de hg cd the tu vuon len, tim anh sang cua nggn lira chan li mdi. Tuy

nhung ngudi tri thuc tieu tu san da trai qua nhirng bi kjch ciia ddi sdng nhung li tri

ciia hg van khdng hoan toan tuyet vgng. Mac du, hg chua tim dugc hudng di khac nhung hg ciing da tim dugc noi de bam lay va lam dilm tua cho ban than minh.

Trong tieu thuyet Sdng mdn, Thu len Sai Gdn lam thu ki va sau do cdn lam nhieu

nghe khac va gan gui vdi nhieu hang ngudi: "...Y trd trdn vdi phu phen, vdi tha

trudng Cong Thanh day hgc, Thu dugc tiep xiic vdi nhieu ngudi lao ddng: vg chdng

Md, vg chdng ong Hgc, anh phu xe,... Vdi mdt tap the ngudi nhu the! Ngudi tri

thuc tieu tu sar, cd the tiep nhan ve dep khde khoan cua ngudi lao ddng. Hg cd hoan

canh sdng het sue khd cue nhung hg van kien tri, van cd niem tin. Tir do, ngudi tri

GVHD: Ho Thj Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

thuyin. Y mac do bd ba, di chich thudc thi a nha thuang... " [21, tr.547]. Khi len

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm ciia Nam Cao

thuc tieu tu san se it bi quan hon, cd dieu kien tu nhin lai minh rd hon va cd y thuc

trach nhiem hon vdi ban than, gia dinh, xa hdi.

Qua cac tac pham ve de tai ngudi tri thuc tilu tu san, Nam Cao da thi hien mdt buc tranh rat sau sac, day du ve tan bi kjch chung vl tinh than cua ngudi tri thuc tieu tu san: bi kjch hoai bao khdng thanh, bi kjch cua cudc sdng mdn. Hg vi

mieng com, manh ao hang ngay ma danh chdn vui di tat ca hoai bao, udc mo cua minh. Ben canh do, tac gia van cdn cd mdt niem tin ddi vdi tang ldp tri thuc nay.

1.2.2. Sau nam 1945

Qua trinh sang tac tir sau Cdch mgng thdng Tdm 1945, Nam Cao da reo vui, ham hd theo each mang va dugc vinh du dung vao hang ngii nhirng nha van each mang. Nam Cao khdng ngai khd, ngai khd, rat nang no va nhiet tinh vdi cong viec. Ong viet tin, lam ca dao, soan kjch ngan de tuyen truyln. Ong cdn vilt hoac djch sach pho thdng ve dja ly, ljch sir, thoi sir.

Thdi gian nay, Nam Cao da cd dip di nhieu va biet nhieu vung dat khac nhau ciia dat nude. Quan niem ciia ngudi tri thuc da thay doi, hg da that sir tinh ngd de di theo Cdch mgng. Nam Cao da md rdng long minh vdi tat ca mgi ngudi, da thay dugc vai trd, hinh anh mdi mdi me cua ngudi ndng dan: hg hang say dau tranh, lam

chii dat nude.

Thanh tuu van hgc cua Nam Cao sau 1945, tuy dng sang tac khdng nhilu nhung dng da phan anh rat dam net, sac sao nhieu van de, khia canh cua cudc sdng

luc bay gid.

Den giai doan nay, dng va nhieu nha van khac da di theo each mang va cung khang chien vdi nhan dan. Nam Cao gan nhu da hoan toan lot xac vl tu tudng, nhan thuc. Ong da co djp sdng gan vdi nhan dan: cung hg danh cudp chinh quyin, chia se bao dang cay, nggt bui nen dng da nhin ngudi ndng dan bang con mat cam phuc, tin

tudng va triu men hon. Ong da phe phan nhan vat Hoang: ldi sdng ich ki, nhd nhen, bo bo cho cudc sdng ciia minh, sdng hanh phuc trong tieng ren dau khd cua ngudi khac (Ddi mat). Trong nhat ki Orirng, dng da cam nhan dugc tinh thuong ciia nghTa tinh ddng bao, nhan thuc dugc tinh than doan ket, yeu dat nude, san sang hy sinh

mang sdng de bao ve nhirng ngudi each mang cua dan tdc Tho, Man: "Nguai Mdn

khdng bat ngudi cdch mgng. Ngudi Mdn da ciru mang ngudi cdch mgng. Ho nhin

an gidu cam, dem cho ngudi cdch mgng an. Tdy ma bat duac cam dy, thi ho mdt

ddu. Cd ngudi da mdt ddu. Nhung ho vdn ung ho each mgng nhu thuang" [21,

tr.799].

Nha van cdn phan anh sinh ddng ve canh sinh hoat cua nhan dan trong san

xuat va chien dau. Qua hai tuy but Tir ngirac vi xudi va Tren nhung con dudng Viet

Bac, tac gia da phac hga dugc cudc sdng rdn rang, vui tuoi, hang say trong lao ddng

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang dnh tu thudt trong tdc phdm ciia Nam Cao

cua nhan dan: "Ho Igi sira sang Igi nhd ciia, Igi lam an. Lua Igi xanh. Cha Igi ddng. Tre con Igi riu rit din truang. Chung din trudng ddng han ngay trudc boi phdn.

Ddn quan, du kick, khdng cd Tdy di danh, thay nhau dem tiin lung lung ggo bi, mdi thdng mudi ngay ra cac mat trdn du chiin cho quen tiing sung. Tap trdn gid mdi ciing nhgt trd. Ho muon chai trdn that" [21, tr.858]. Nam Cao cdn xay dung dugc hinh anh nhan vat ngudi linh bat hii trong tac pham truyen ngan Tran Cir. Anh la ngudi ddi trudng tre tudi "...cd ddi mdt sdc vd nu cudi ratyiu dai... " [21, tr. 880].. Anh da the hien dugc td chat cua mdt ngudi ddi trudng: tinh each rat la manh me, quyet tam, ban ITnh, tu tin; "...Niu khdng xong nhiem vu tdi quyet khdng lam ddi

trudng tiim dao, md cac anh cung khdng xung ddng la ddi viin ddi dim dao nua " [21, tr.881]. Cudi cung, anh da hy sinh than minh de lap lo chau mai, cho dong ddi

tien len.

Khdng chi phan anh hien thuc cudc khang chien, sinh hoat cua ngudi dan ma dng cdn the hien tinh nhan dao sau sac va tinh than lac quan cua minh. Nam Cao khdng chi thuong nhd con minh trong nhirng dem dai ma cdn bde Id sir thuong xdt, chanh long ddi nhung due be d vung dan tdc mien niii: "No gay nhu mdt con nhdi ben, mim nhu mot la rau ua, sudt ngay vat tren lung bd cu,... " [21, tr.798]. Tam long nhan dao ay, nha van cdn the hien sir quan tam dac biet din than phan cua ngudi phu nu. Ong da nhan ra vai trd cua ngudi phu nu va khang djnh hg la mdt 'Dii sao, cudc gidiphdng phan khdng the thieu trong cdng cudc giai phdng dan tdc: ddn toe khdng thi bd qua mot mia luc luang nhdn ddn, a trong nhirng ban tay dep ma nhung ngudi dan dng ich ky, tudng chi cd thi dung di lam bip va gidt quan do d nha. Vd cudc gidi phdngphu nu phdi do chinh ban tay phu nu san sdc lay" [21, tr.840-841]. Tac gia cdn the hien mdt niem tin vd bd ben ve sir phat triln, sir thay da ddi thjt ciia dat nude: "Tdi nghi din nhung do thi mdi cua chung ta. Nhung do thi

nhd ti nhirng cung khd sdm udt vui tuai. Chung no moc len mot cdch rat tu nhien. Mdi ddu la mot vdi hang cam, di tiin cho khdeh qua dudng. Rdi thi hang ca phi,

hang tup hda cung cirdin bau vao " [21, tr.850].

Khi ndi su nghiep sang tac cua Nam Cao sau Cdch mgng thanh Tdm, dng cd

sir ddng gdp rat ldn vao sir phat trien chung cua nen van hgc mdi cua dat nude. Dac biet, dng cd each nhin nhan thau dao ve vai trd, vj tri cua ngudi ndng dan trong

cdng cudc dau tranh ciia dan tdc.

1.3. QUAN DIEM SANG TAC

Trudc Cdch mgng thdng Tdm 1945, Nam Cao la nha van sang tac theo trao luu hien thuc phe phan, Nam Cao that sir tu giac tim ra nhung nguyen tac sang tac

cho rieng minh. Tuy nha van it bde Id quan diem sang tac cua minh mdt each true tiep nhung qua mdt sd tac pham cua dng thi chiing ta cd thi de dang nhan ra dugc

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be~Tu

Nhdn vdt mang dnh tu thudt trong tdc phdm cua Nam Cao

nhung quan niem ve sang tac nghe thuat, rat sau sac va rd rang. Ong xem do nhu la

kim chi nam sang tac trong sudt cudc ddi lao ddng nghe thuat khdng biet met mdi

cua minh. Nhung tac pham nhu Giang sdng, Dai thua, Ddi mdt, Cdi mat khdng chai

duac, Chuyen ngudi hdnh xdm,... dugc xem nhu nhung tuyen ngdn nghe thuat chan

chinh cua Nam Cao.

dat su dac thu, yeu cau cap thiet ciia nghe viet van chuong: "Cdi nghi van, ky nhat

Trong truyen ngan Nhung chuyen khdng muon viit, Nam Cao ciing da dien

Id cdi ldi thay ngudi ta an khoai ciing vac mai di dao" [21, tr.85]. Theo dng, dieu

cue ki tdi kj ciia sang tao van hgc la sir an theo, sir sao chep, thieu tu duy sang tao, bat chudc ngudi khac ma khdng tim ra cai rieng, cai la trong nhung trang vilt cho

ban than minh.

Nam Cao cdn dung ra phe phan thu* van chuong thi vj hda cudc sdng lam

than, bat cdng, oai oam ciia con ngudi. Nghe thuat khdng phai la "...cdi dnh trang

xanh huyin do no lam dep din cd nhirng canh that ra chi tdm thuang, xdu xa..."

[21, tr. 111]. Neu sang tac chi de phuc vu thj hieu lang man, tam thuong ciia bgn

trudng gia quy tdc; nhirng tieu thu, cdng tu nhan roi thi dieu do that la vd ich, khdng

cac sir kien van ddng xung quanh minh. Ong xem dieu do la mdt sir ddi tra, lgc lira

va khdng the nao chap nhan dugc: "Chao di! chao di! Nghi thudt khdng cdn la dnh

cd y nghTa. Ngudi sang tac khdng phan anh diing nhirng van de dien ra trudc mat,

trang lira ddi, khdng nin la dnh trang lira ddi, nghi thudt cd thi chi la tiing dau

khd kia, thodt ra tir nhirng kiip lam than... Diin cir dung trong lao khd, md hdn ra

ddn lay tat cd nhirng vang ddng cua ddi... " [21, tr. 112-113].

Nha van cd luong tam nghe nghiep. Hg khdng chi lay cai sir that lam muc

dich chinh cua sang tao nghe thuat ma cdn yeu cau ngudi sang tao van chuong d

muc do khat khe hon la phai that sir cd ban ITnh, cd tu tudng vung vang. Cd nhu the,

nha van mdi cd the djnh hudng dugc sir nghiep sang tac lau dai, djnh hudng dugc

cdng chiing ddc gia va sang tac nhirng tac pham mang tam vdc cua thoi dai. Trong

truyen dai Ngudi hang xdm, Nam Cao the hien dieu do qua ldi ddi thoai cua hai

nhan vat: Ldc va Hien:

"-Anh viit nhung cdi gi?

- Nhirng cdi tdi vira ndi vdi anh, nghTa la sir that. Han mim cudi ndi tiip:

- Di cho ngudi ta ghet, bai nhiiu ngudi vdn ua su that.

- Tdi tudng la viit sdch thi cdn ndi sir that.

Ldc biu mdi ra vira lac ddu vira bdo:

- It lam. Ngudi ta ndi ddi day ra day. Ngudi ta lam nhu trin dai nay nhirng trang

nhirng hoa, nhirng cd con gai dm twang tu, nhirng cdu con nhd gidu that vgng vi

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang dnh tu thudt trong tdc phdm cua Nam Cao

tinh phdn chi sinh chai bai vong mgng... Ho lam nhu chi cd nhung cdi dy la quan

trong... "[21,tr.501].

Nam Cao chu truong van hgc phai phan anh chan thuc va sau sac ddi sdng

cue khd cua nhan dan tren tinh than nhan dao chu nghTa. Mdt tac pham van chuong

nhan tinh the thai, tiep them sue manh, nghj lire va nudi dudng long tin trong cudc

hay, cd gia trj cao, nd phai chiia dung ndi dung nhan dao sau sac, mang ndi dau cua

sdng ciia con ngudi: "Mot tdc phdm that gid tri, phdi vuat len ben tren tdt cd cac ba

cdi va gidi hgn, phdi la mot tdc phdm chung cho cd loai nguai. Nd phdi chua dung

mdt cdi gi ldn lao, mgnh me, vira dau dan, lai vira phdn khdi. Nd ca tung long

tr.348].

thuang, tinh bac di, sir cdng binh... Nd lam cho con nguai gdn con nguai han" [21,

phai biet khoi sau, tim tdi va phat hien ra cai mdi: "Van chuang khdng cdn din

Van chuong la mdt hoat ddng sang tao nghe thuat, ddi hdi ngudi cam but

nhirng ngudi tha khio tay, lam theo mot vai kiiu mdu dua cho. Van chuang chi

dung ngp duac nhirng ngudi biit dao sau, biit tim tdi, khai nhirng ngudn chua ai

khai vd sang tao nhirng cdi gi chua cd" [21, tr.341]. Tuy dd la cau ndi ngan ggn

nhung nha van da thau tdm nhirng yeu cau ve sang tac van hgc that la gat gao,

nghiem tuc ddi vdi ngudi sang tac van chuong. "Van chuang khdng cdn din nhung

ngudi tha khio tay lam theo mot kiiu mdu dua cho " [21, tr.341] la each dien ta hinh

minh hga gian don. Ma do phai la qua trinh suy ngam, kham pha, tim tdi nhung ndi

dung mdi va hinh thuc dien ta mdi de tao ra nhirng tac pham ddc dao cua rieng

minh, mang phong each rieng cua ngudi nghe sT. Ngudi nghe sT chan chinh, cd tai

nang deu khao khat sang tao ra dugc nhung tac pham chan chinh, sau sac. Nhung

anh, am chi thir van chuong deo ggt, khudn sao, hdi hot, mdt thu van chup anh hoac

khdng bao gid hg bang long vdi ldi sao chep, rap khudn hay phan anh hien thuc

cudc sdng mdt each so sai, tren mat ndi ciia nd. Nha van phai la ngudi cd cai nhin

nhay ben va sau xa hon ngudi binh thudng de phat hien nhirng van de sau kin, chat

chua ben trong cua ddi sdng. Nha van phai mang den cho ngudi dgc nhirng khia

canh mdi, nhung van de mdi day bat ngd, sau sac, thu vj. Nd phai cd kha nang danh

thuc vao tri tue trai tim, lam phong phii tam hdn va tham chi cd the lam thay ddi

nang phai la mot tim tdi mdi, mdt kham pha mdi.

Dd la mot yeu cau ve tinh chan that trong sang tao nghe thuat chu khdng phai

la su di tim cua la mdt each mau me, hinh thuc. Dd la mdt sir sang tao mang dam net

dac trung rieng cua ngudi nghe sT va mang dam dau an tinh than cua ca nhan nha

van tir each nhin, each nghT den each viet. Dd chinh la ca tinh sang tao ma nha van

da dat ra nhu mot yeu cau khdng the thieu trong sang tac van chuong.

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

nhirng thoi quen, nhirng each nghT thdng thudng. Mdi sang tao cua mdt nha van tai

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm ciia Nam Cao

Nam Cao quan niem nha van phai la con ngudi chan chinh, phai cd luong

tam, cd nhan each xiing dang vdi nghe nghiep ciia minh, khdng dugc ddi tra, cau tha, chay theo tham vgng ddng tien, Igi ich cua ca nhan: "Sir cdu thd trong bdt cir nghi gi cung la mdt sir bdt luang rdi. Nhirng su cdu thd trong van chuang thi that di tiin" [21, tr.341].

Sau Cdch mgng thdng Tdm, Nam Cao van tiep tuc sang tao nghe thuat theo quan diem tich cue do. Ong da cd cai nhin toan dien hon vl hien thuc cudc sdng. Truyen ngan Ddi mat (1948) la mdt ban tuyen ngdn nghe thuat khac ciia Nam Cao. Theo dng, ngudi nghe sT phai cd ddi mat cua tinh thuong, long nhan ai sau sac mdi thau hieu dugc ban chat tot dep cua nhan dan lao ddng. Nha van da giac ngd dugc vai trd each mang cua quan chiing nhan dan. Ong khdng chi nhin hg bang ddi mat cua tinh thuong giua con ngudi vdi nhau ma trong do cdn cd sir tran trgng, cam phuc: "Ngudi nhd que ddu sao thi cung con la mot cdi bi mat ddi vdi chung ta. Tdi gdn giii ho rdt nhiiu. Tdi da gdn nhu thdt vgng vi thdy ho phdn ddng dot ndt, nheo

nhech, nhat so, nhin nhuc mdt cdch ddng thuang. Nghe ede dng ndi din "sue mgnh quan chung", toi rdt nghi ngd... Nhirng din hdi tong khdi nghia thi tdi da ngd ngira ngudi. Te ra nguai ndng dan nude minh vdn cd thi lam cdch mgng ma lam cdch

mgng hang hdi lam. Tdi da di theo ho di danh phu. Tdi da gap ho trong mat trdn

Nam Trung bd. Vd sd anh em rang den, mat toet, ggi luu dgn la "mru dgn ", hdt Tien quan ca nhu ngudi budn ngu cdu kinh ma luc ra trdn thi xungphong can dam lam. Md khdng hi ban tdm din va con nha cua nhu ho vdn thuang thi nua" [21,

tr.828].

Tham gia vao cudc khang chien trudng ki cua dan tdc, Nam Cao da tu

nguyen dat Cdch mgng len tren nghe thuat. Tuy ap u hoai bao sang tac tac pham ldn ve que huong minh nhung dng tam gac lai de tham gia cdng tac, phuc vu khang

chien vdi quan niem "sdng da rdi hay viet" [21, tr.774]. Ong xem thoi gian nay la

"gdp sire vao cdng viic "khdng nghi thudt" luc nay la di sira sogn cho tdi mot thu nghi thudt cao han" [21, tr.814]. Nam Cao thuc sir la mdt nghe sT, chiin sT xdng xao tren tren cac mat tran de ghi chep, lay tai lieu, hinh thanh y do cho cac tac pham ldn ve sau. Ong chua dugc chinh tay minh cam vu khi danh giac thi chua thi nao cd cam xiic, sir trai nghiem de sang tac dugc: "...niu chua cdm sung mdtphen thi cam

bid ciing vong vi" [21, tr.774].

Nha van Nam Cao la mdt tam guong tieu bieu cho mdt the he nha van giac

ngd li tudng song, nhan sinh quan ciia thoi dai: "...nguyen dimg nghe thudt gdp

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

phdn xdy dung nhirng nhdn each mdi" [17, tr.9].

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

CHUONG 2

NHAN VAT TRI THUC TIEU TU SAN

TRONG TAC PHAM CUA NAM CAO

2.1. NHAN VAT TRUNG TAM LA TRI THlfC TIEU TU SAN

Trong bat ki mdt tac pham van hgc nao, tir loai the tir sir den tru tinh, tir

nhung the loai truyen ngan den nhirng bd tieu thuyet dai do sd thi ciing deu phai cd

hinh tugng nhan vat. Nhan vat cd the the mang tinh chat an du hoac hien ra ben

Thuy Van, Thuy Kieu, Chi Pheo, chj Dau, Nghj Que,...), ciing cd the la nhirng

ngudi khdng cd ten (thang ban to, vien quan, mu quan gia, thang d, con sen,...) hay

cd the la mdt dai tir nhan xung nao do (nhu mdt sd nhan vat xung "tdi" trong cac

ngoai cau chu. Nhan vat van hgc cd the la con ngudi cd ten cu the (nhu Tam Cam,

vat van thudng la mdt hinh tugng cua con ngudi trong tac pham van hgc. Tac gia cd

truyen ngan, tieu thuyet hien dai, nhu minh - ta trong ca dao, han, thj, no,...). Nhan

the muon hinh mau cd thuc d ngoai ddi, hay tac gia tu xay dung nen de dua nhan

vat dd vao tac pham ciia minh hay tac gia ciing cd the tu lay hinh anh cua chinh

minh de the hien trong tac pham nghe thuat. Nhan vat cd chuc nang chinh la khai

gia sang tao ra nhirng nhan vat la muon the hien nhung ca nhan trong xa hdi nhat

djnh va quan niem ve cac ca nhan do.

Theo sach Li ludn van hoc, Giao su Phuong Luu chu bien, nam 1997, phan

quat nhirng hien tugng, sir kien, quy luat ton tai trong cudc sdng cua con ngudi. Tac

Tdc phdm van hoc thi trong ket cau dugc tac gia chia thanh ba loai nhan vat: nhan

luan van nay, chiing tdi chi di sau vao nhan vat trung tam. Trudc tien, chiing tdi se

de cap den khai niem nhan vat chinh trong ket cau de nham hd trg cho khai niem ve

nhan vat trung tam:

vat chinh, nhan vat trung tam va nhan vat phu. Trong phan mdt d chuong hai cua

"Nhdn vdt chinh la nhdn vdt ddng vai trd chu chdt, xuat hiin nhiiu, giu vi tri

then chdt ciia cot truyen hodc tuyin cot truyen. Dd la con ngudi liin can din cac su

kien chu yiu cua tdc phdm, la cd sd di tdc gid triin khai di tdi ca bdn ciia minh "

[11, tr.283]. Trong Truyen Kiiu cua thi hao Nguyen Du, nhan vat chinh la Thuy

Kieu, Kim Trong, Tir Hai, Tu Ba, Hoan Thu, Hd Ton Hien,... do la nhirng ngudi

true tiep tham gia vao nhirng sir kien chinh ciia truyen. Nghj Hach va thj Mjch la

nhan vat chinh trong tac pham Gidng td ciia Vu Trgng Phung.

"Nhdn vdt chinh la nhdn vdt duac khac hoa day dan han, cd tiiu sir, cd

nhiiu tinh tiit, nhung cdi chinh la thi hiin tap trung di tdi va chit di tdc phdm.

Nhdn vdt chinh phdi la nguai a trong xung dot tdc phdm, sd phdn ciia nd gan liin

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

vdi sir phat tnin xung dot cua truyen" [11, tr.283]. Chang han nhu nhan vat Chi

Pheo (ChiPheo), Thu (Sdng mdn) cua Nam Cao hay la nhan vat Xuan Tdc Dd trong

tac pham Sd do cua Vu Trgng Phung,...

"Trong cdc nhdn vdt chinh ciia tdcphdm Igi cd thi nhdn thdy ndi len nhirng

nhdn vdt trung tdm xuyin sudt tdcphdm tir ddu din cudi maty nghia. Dd la nai quy

la nai thi hiin vdn di trung tdm cua tdc

tu cdc mdi mdu thuan ciia tdc phdm, phdm"[\\,\x.2%S].

Dd la nhan vat Lao Hac trong tac pham cung ten cua Nam Cao; Hamlet trong

vd kjch Hamlet cua nha soan kjch thien tai William Shakespeare; Gia Cat Lugng, Luu Bj, Quan Vu, Truong Phi, Tao Thao,... trong dai tilu thuyit Tam quoc diin nghia cua La Quan Trung;...

Rieng trong nhung sang tac ve tai tri thuc tieu tu san, Nam Cao da sang tac tren hai muoi tieu thuyet, truyen ngan va biit ki. Cd le chua la nhilu nhung dng da de lai trudc mat ta mdt buc tranh rat sinh ddng ve ngudi tri thuc trudc va sau Cdch

mgng thdng Tdm. Trong tat ca cac tac pham cua dng, cd nhieu nhan vat trung tam da phan anh dugc hoan canh tdi tiing, ddi sdng ngheo khd cua tang ldp nay luc bay

gid nhu Thu (Sdng mdn), Dien (Nude mat), Hai (Quin dieu do), Hd (Dai thua), tdi

(Mua nha),...

Trudc Cdch mgng thdng Tdm, Nam Cao viet mdt sd tac pham ve ngudi tri thuc tieu tu san de phan anh cudc sdng thua, quan quai, dau ddn cua ngudi tri thuc.

Cac nhan vat tri thuc dugc dng xay dung nen. Hg khdng chi cd vai trd la trung tam

trong pham vi nhd hep cua mdt nhdm ca the ngudi ma nd mang mdt tam voc vT md

hon, mdt van de trung tam, mang tinh nhuc nhdi cua cudc sdng duong thoi. Dd la

mot cudc sdng ludn toan tinh, co ro, ti tien trong cudc sdng hang ngay. Day ciing la

van de ndi cdm. len xuyen sudt trong nhirng tac pham cua dng, trudc nam 1945.

Trong tieu thuyet Sdng mdn, tac gia xay dung nhan vat trung tam la thay giao

Thu. Trong sudt thien truyen, gan 300 trang, nhan vat Thii dudng nhu da cd mat

thudng xuyen trong tac pham. Thii* tham gia trong tat ca nhirng sir kien ldn nhd, binh thudng hay kjch tinh ciia tieu thuyet. Neu chiing ta tim hilu ben trong tac pham thi se thay cudng do xuat hien cua cac bien cd, sir kien truyen trong Sdng mdn

la day dac. Tuy nhien, nhirng sir kien, bien cd nay chi mang tinh chat vat vanh, tun

mun vdi nhirng van de cudc sdng het sue ddi thudng, quen thudc. Nhung khdng vi the ma chiing ta xem nhe cac sir kien, bien cd do. Vi dd lai la noi de nhan vat thi

hien chieu sau sir bi kjch tinh than, be tac ve cudc sdng cua hg. Dd cung la ddn bay

de nhan vat tien sau hon vao nhirng mau thuan, xung dot ndi tam cua cac nhan vat

tri thuc. Sau khi bgn tre ve que thi Thu va San da chuyen noi d vao trong trudng.

Luc nay, San dugc cd Dung, con ciia ba beo, cd cam tinh, yeu thich va San ciing

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang dnh tu thudt trong tdc phdm ciia Nam Cao

nanh, buc tuc va ndi ldi mia mai: "Anh lieu day! Con me bio chdng vira ddu. Nd cd

gan nhu tu dac, thich thii vi dieu ay. Nhung khi Thii nghe sir kien ay thi Thii lai tj

thi dung a ciia nhd nd, xdn quan len, trd sang truang ma chiri. Luc dy thi dep

mat!" [21, tr. 550]. Co le, Thu nghT minh la mdt ngudi diing dan,

ljch sir thi mdi

xiing dang cd nhan dugc tinh cam tir cd Dung hon la San. Thii cd quan niem sdng,

nhung do cudc sdng hien tai da khien Thii trd nen ich ki, nhd nhen, hay soi mdi

chuyen ngudi khac.

ludn muon mang dieu tot dep den moi ngudi, ludn muon cu xu tot vdi mgi ngudi

dau budn, lie uat ve tinh than hon. Thii sdng trong canh tdi tiing: thuc an thi lai mua

Sau khi ve sdng d trudng, chung vdi Oanh thi cudc sdng cua Thii lai cang

lai bj tiet kiem tung gigt,... Thii lam tren tam gid, khdng cd thoi gian nghi ngoi ma

tien cdng thi chang cd bao nhieu. An uong thi cd gidi han va bj Oanh dem tung

chen mdt. Thii da dan dan nhan ra sir qua quat, bun xin, keo kiet cua Oanh. Thii biet

Oanh la ngudi khdng tot. Ngoai mat, Oanh td ra ve ddng cam, thuong xdt cho sd

it va dugc che bien hoan toan tir rau, an toan cac loai gao da ddi mau, nude mam thi

chat gia nhan gia nghTa cua Oanh cang hien ra cu the hon qua thai do, each ling xu

cua thj. Tu do da tac ddng ngugc lai vdi Thii va lam ndi bat dugc tinh each cua

phan ciia minh nhung ben trong thi chi biet Igi dung minh ma thoi. Ban chat, tinh

minh hon. Va tinh each con ngudi that ciia Thii ngay mdt rd net trong cac mdi quan

he khac nhau. Nhan ra ban tinh xau xa cua Oanh, Thii thay neu minh sdng vdi

chju, khdng the chap nhan kiep sdng tu tiing nay nua thi Thii nhat djnh phai phan

khang trudc su hep hdi cua Oanh. Den day, cd the ndi nhirng sir kien, bien cd trong

ngudi nhd nhen thi minh cung dan nhd nhen. Tir tir, Thii cam thay rat buc bdi, khd

Sdng mdn khdng ldn lao ma chi la nhirng xung dot quan quanh cudc sdng thudng

nhat vdi nhirng ndi lo, mdi quan tam het sue quen thudc. Nhung ciing du de nhan

vat trung the hien vai trd trung tam cua minh. Trong mdt lan, Thii va mgi ngudi an

mdi xong mdt bat com thi thay thuc an da khdng cdn nua. San mdi lay com trdn

mdt hat com tren dTa. San mdi ndi gigng che nhao: "Di riing nd ra day. Sgch lam

vao dTa thuc an, rdi dd lai chen minh va cd tinh dung dua gat het, khdng cdn dinh

rdi. Ldt nua khdng cdn phdi rira. Thang Md tha hd thich nhi!" [21, tr.570]. Luc

lai tiep tuc trd choi tai quai do, cd y ndi ldi nhao bang Oanh: "Anh phi ciia vira vira

nay, Thu cam thay rat la man nguyen vi dugc San tra thu giup minh. Rdi chinh Thii

chu! Tdi cdn dang an cam nhat day. Lam xdy nhat rdi ciing phdi di cho nguai khdc

nhd cdi xdy nhi chu Igi!... " [21, tr.570]. Day chi la nhirng ddi hdi, mong udc thoa

man thoi ich ki, tra thu ca nhan tiic thoi cua con ngudi. Vi cudc sdng tiing thieu,

ngheo khd, ngudi tri thiic da dan trd thanh con ngudi nhd nhen, ich ki va chinh hg

nhu ciing chua hay biet.

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mangtinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

Khi man thuan len den dinh dilm thi Thii va San quylt djnh chuyln phdng trg. O hoan canh mdi, tac gia da tao ra mdt sir kien mdi. 0 day, Thii cd djp nhin nhan, suy nghi ve cudc ddi sau sac hon thdng qua nhung ngudi lao ddng ngheo, chat phac. Trong tieu thuyet Song mdn, nhan vat trung tam dugc dat trong nhung xung dot va dugc trien khai thdng qua sir tac ddng, kich thich cua nhilu nhan vat khac trong tac pham. Noi day, cudc sdng ciia nhirng ngudi dan lao ddng ciing hien ra rat rd net. Hg ludn song hanh cung nhan vat tri thuc Thu la gia dinh ciia Md, gia dinh dng Hgc, anh xe keo,... Tat ca hg deu sdng vat va, ngay dem lam viec mong kiem du mieng an. Cudc sdng ngheo ay khdng chi d thanh thj ma d thdn que lai cang khd cue hen. Trudc tinh canh nhu vay, Thii da tran trd, suy nghT vl hoan canh

sdng d que minh: "O lang Thii; bao gid ciing nhu bao gid, hiim hoi lam mdi cd mdt

bua no, bira ddi hay mot bua thoi. Trong mudi nhd thi cd din chin nha phdi chia cam. Md nao cd duac hoan todn la cam! Ho phdi an don ngd, khoai. Nhirng nam

lut, bao hay dgi hgn, mdt miia thi chdo rau md, chdo cdm, rau luge trir cam. Thu da tung thdy cd nguai an la san tdu ludc lam rau, la ba mu ndu canh, sung ludc... Cd ngudi an chdo, ndu chi cd mdt ti ggo con thi toan ndn khoai ngira, cd khi cd nhung

cdi la non, bd vao cho dac vd nhiiu. Cd nguai an cu chudi... " [21, tr.630-631].

Thii cdn cd mdt thai do rat thuong cam va vui vui khi thay canh sinh hoat cua gia dinh dng chii nha trg. Hg cd mdt mai am vdi hanh phuc don so cung nhung tiing cudi ciia tre tho, cua ba vg khi nghe dng hgc thoi ken tau dk giai tri. Rdi Thu nhu tir

trach minh da lam di mat khdng khi gia dinh vui ve, hanh phuc cua hg: "Chat hai

con ngudi lich sir lot vao nhd, hai dng giao cirdong ra khdi cua la quan do hdn hoi,

civ chi giir gin, ndi ndng nhe nhang, mim mgi. Vi nho nha ciia hg lam ndi bdt cdi Id

mang ciia dng chu nha thanh Id mang them len. Ngudi dan bd xdu hd. Vd nhung

budi chiiu, ddi va chdng dy khdng cdn tu do, vui ve nhu trudc nua. Mdt cdi ddu

danh da trdi len,

lam vudng viu cdi hgnh phuc gian di cua gia dinh ho... " [21,

tr.642-643]. Tai day, Thu cang chan nan, roi vao ddi sdng tam thudng cua con ngudi, lai chii y vao nhirng chuyen nhd nhat, khdng cd y nghTa gi cho cudc song.

Chang han, chuyen anh keo xe cd vg hai: "Thu hai lay lam lg vi cdi cho mdt thdng

xe md ciing cd thi thue mot cdi nhd riing, di tdi ve ngii vdi va hai. Thuang thudng,

mot thdng xe, ngoai viic keo xe, con phdi lau do dgc, quit nhd, gigt quan do... cd

khi cd gdnh nude, che cui, lam bip, niu cd thi gia rdnh " [21, tr.652]. Hay nhirng

chuyen ve cudc sdng an nhan, vd nghTa cua dng Hgc; ba me con ngudi phu nu bj

chdng hat hui, ddi xu te bac rdi nhung chuyen vg San ngoai tinh va Thii nghT den

vg minh ciing nhu vay;... Thu bj bao nhieu sir kien tiin miin dd bao vay, hanh ha Thii. Va hinh nhu su be tac trong Thii ngay cang nang ne hon. Nd khiln Thii phai

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang dnh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

roi vao canh "Song mdn ", den ndi Thii" trd nen nhu vd cam trudc can benh hilm ngheo ciia ngudi than. Khi nhan dugc tin Dich bj benh nang, khd long qua khdi thi

phan "con" trong Thii Id ra "Thii chang rd giot nude mdt nao " [21, tr.712]. Tham

chi, Thii' cdn tham mong cho Dich mai mai khdng ve nua: "Neu Dich ve, Dich rdt

cd thi Igi giir chdn hieu trudng nhd trudng, vd Thii se chdng cdn la mot ngudi cdn, y rdt cd thi se bi Dich vd Oanh coi re. Mdt y nghi vut hiin din dc y vay vdi vang xda di ngay; gid Dich chit ngay di!" [21, tr.712]. Thii vd tinh nhu vay phai chang phan "nguai" trong Thii nhu da bj chet yeu? Song cd thi khang djnh la nd khdng bj chet yeu, bdi Thii da biet dau ddn va khdc cho sir ra di, can coi cua tam hdn minh:

"Va dot nhien y thdy budn rau. Ldngy da can cdi din mire dy rdi u? Yda ich ky, da

ddi bgi, da tan nhdn, da khdn ngn din thi u? Trin mat y, mdt chut nude mat bdng

ira ra. Tra tra trudc cdi chit cua mot ngudi thdn, y da khdc cdi chit ciia chinh tdm

hdn minh... " [21, tr.713].

Thoi gian nghi he, Thii trd ve que. Thu tudng dugc hudng bau khdng khi

thanh than nhung nao ngd lai phai ddi mat vdi nhirng chuyen khd chju, lam khd

nhau mdt each vd ly d thdn que va d ngay trong gia dinh. Thu nghe me, ba ngoai ndi xau Lien. Thu nghi ngd, danh dap, gian hdn Lien. Cu thi, Thu lai sdng trong khdng khi cang thang, budn chan. Den khi ra Ha Ndi, y lai gap nhung sir kien bat

ngd: trudng phai ddng ciia vi thanh phd ludn trong tinh trang bao ddng va Dich

dang hap hdi tren giudng benh. Thii danh phai trd ve que. Anh chua chat hinh dung

ra ddi minh sau nay: "Yse chdng cd viic gi lam, y se an bam va! Ddi y se mdc lin,

se gi di, se mdn, se muc ra a mdt xd nhd qui. Ngudi ta se khinh y, va y se khinh y,

chinh y se khinh y. Rdi y se chit md chua lam gi cd, chit md chua sdng!... " [21,

tr.746]. Sir kien tiep dien ra trong dau cua Thii* la nghT den cudc chien tranh dang

dien ra va long Thii dot nhien lde len tia hy vgng ve mdt cudc sdng cdng bang, tot

dep hon.

Nhin chung cac sir kien neu tren deu chi la nhirng thay ddi nho nhd, quen

thudc trong cudc sdng hang ngay. Nd la nguyen nhan cua nhirng thay ddi trong ddi

sdng tam li ciia nhan vat. Nhan vat Thii trong truyen da ludn phai thuc hien nhirng

ddng tac phan tich, tu nhan thiic, lira chgn. Khdng hai long trudc sir gia ddi, keo

kiet cua Oanh, Thii ciing muon ndi cho Oanh biet rd nhung rdi lai thay tu xau hd, an

han, vira len an, vira bien hd cho nhirng tinh xau cua Oanh. Hay kiep sdng ngheo

khd khien Thu nhd nhen, ti tien vdi ban be, tan nhan, nghi ngd vg, ghen bdng, ghen

cho den het truyen.

gid, lam khd vg va chinh minh. Va cii the tam li nhan vat trien mien, ndi tiep nhau

Den the loai truyen ngan, Nam Cao cung da xay dung cho minh nhieu nhan

GVHD: Ho ThTXuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

vat cd vai trd la nhan vat trung tam trong tac pham: Hd trong tac pham Ddi thim;

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

Dien trong Nude mat; Hai trong tac pham Quin diiu do va nhan vat tdi trong tac

pham Mua nhd.

Tac pham Quin diiu do, tac gia tiep tuc the hien ldi cham biem day hdm hinh. Nhan vat trung tam la Hai. Tir luc nhd, Hai mang trong ngudi hai thu benh:

benh tim va benh phdi. Du benh, Hai van cd gang hgc. Den hai muoi tuoi, Hai da tot nghiep Thanh chung. Sau do, Hai triing tuyln ludn ki thi thu ki vd tuyln dien. Tudng dau, Hai se mdt tuong lai tot dep nhung roi benh tat da tra Hai vl que va khdng the hoan thanh ludn khda thuc tap cua minh. CJ que, Hai ngheo kho, khdng cd tien mua thudc nen chi uong toan la rau ma, nghe sdng va cdng them nude tilu tre con. Rdi benh ciia Hai ciing dan khdi: "Ay thi rdi han khdi. Tu nhien ma khdi. Hay

khdng khdi thi ciing vay. Bai cd nhirng ca thi lau ngay quen vdi binh. Binh vdn con

a day nhung ngudi vdn khdng chit gi" [21, tr.367]. Vi ngheo tiing nen Hai tir dua ra

phuong cham sdng dieu dd ma khdng theo mdt phuong phap y hgc nao: "Hdn an cd

chung thoi, md chi an todn la rau. Rau da lanh Igi re. Khdng bao gia uong ruau,

chi uong toan nude la. Uong nude la dun soi vira lanh vira thanh dgm, Igi khdng cd

ton mot ddng xu nhd. Han khdng hut thudc lao, thudc la. Han khdng di xem hdt,

xem chop bdng, di thi gid ma ngii. Hdn khdng di xe, di dung cdnh di bd lam thi

thao. Sir vi sink ra cung ri. That hop li vdi mot nguai khdng cd tiin. Ngudi diiu do

chinh la ngudi khdng ngoan " [21, tr.368-369]. Hai cung la con ngudi, sdng dieu dd

the nao thi ciing phai an, trao ddi nang lugng sdng, ciing phai tieu xai. Hai muon cd

tien thi Hai phai di tim viec lam. Cudc sdng de xen, bd budc mdt each khien cudng,

day ve hai hudc. Qua sir kien, Hai di tim nghe cung mang day sir gieu cot, mia mai

den xdt xa long. Hai quyet djnh md mdt cai trudng tu. Nhung Hai can mdt cai giay

chung nhan sue khde. Vi the, Hai da cd siic nan ni, thuyet phuc, oan oai van xin dng

y sT: "Ngay thuang tdi, tdi ngheo lam. Tdi cdn phdi kiim tiin di sdng" [21, tr.367-

368]. Quen dieu do den dau thi cd luc Hai cung phai quen nd. Vi do khdng phai la

dieu ma bat cu ngudi nao mong muon. Hai dieu do vi cudc sdng ngheo khd, khdn

cung. Khi Hai gap Thu ngoai dudng, dugc Thu ru di an va uong rugu thi Hai da

quen di ldi sdng dieu dd trudc kia ciia minh: "Hdi uong hit mot cdc thi Thu Igi bao:

lam chut nua, Hdi chgc ludi: "ir thi uong! Uong them mdt cdc ciing khdng thi chit.

Md cd chit thi cung duac ". Ay thi la sau cdc nay, Hai lai uong them mot cdc thir

ba. Gid cd uong mdt cdc thir tu thi nira thi cung duac" [21, tr.371]. Hai ngudi djnh

di hat. Vira ngdi xudng ban thi Han da guc xudng ban. Sang day, Hai nhin thay tren

giudng cd mdt ngudi phu nu va cam thay rat de chju vdi mui nude hoa re tien trong

ngudi phu nu, mang theo sau la nhirng ki niem vui ve dem hdm do. Nhung Hai lai

cd che day long ham muon cua minh: "Nhirng cudc vui hgi ngudi" [21, tr.373].

GVHD: Ho Thj Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

phdng. Ve nha, Hai cam thay met ra rdi. Thinh thoang, Hai lai nhd den hinh anh

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm ciia Nam Cao

Chieu hdm do, Hai tiep tuc di an, uong bia vdi ngudi ban cua minh. Hai da tan hudng thii vui hiem cd trong ddi. Co thi benh dau, quen ngheo ddi, da day quen chiia rau, nude la thi bj nhieu lan dao dien, quan quai, bdi thjt, ca, rugu bia. Sau do, Hai ve nha, cd quen nhung dieu ay va tiep tuc cudc song khoa hgc cua minh vi: "Ngudi diiu dp that la mdt ngudi khdn ngoan"[21, tr.375].

Vien chiic Dien trong Nude mat, cung la nhan vat trung tam cua truyen. Diln ciing la trung tam ciia nhung bi kjch trong cudc sdng ciia ngudi tri thiic. Diln luc nao cung quanh quan vdi cudc sdng nhun nhan, lo toan, tinh toan mgi diiu trong cudc sdng. Dieu ay nhu da lam ban tinh cua Diln nhu ngay cang xau xa, nhan tam. Dien nhu lanh cam, diing dung trudc can benh cua con minh: "Cho nd chet!... song lam gi nira? Nay dm, mai dau thi chet di ciing phdi!... " [21, tr.383]. Diln bat dau ngao ngan cho ddi minh. Dien thay rd khdng cd tiin la nhuc. Dan da, Diln td ra quy trgng ddng tien hon ban than, danh du cua minh. Vi mdt tam giay tiin rach ma Diln phai gay gd vdi dng thu ki. Dien khdng tieu xai mdt ddng nao. Diln nhjn an, di bd ve nha. Ve tdi nha, Dien chua dugc nghT ngoi phut nao thi lai bj thj day nghiln, trach mdc va them dang buc tiic dng thu ki, bung ddi, mdi met. Tat ca nhirng diiu do da tao ra mdt con bao gian du trong long Diln: "Hdn thdy minh kho nhu mot con cho vay... Han ha tiin la vi ai? Han khd sd vi ai, rieng mdt thdn hdn chdng phi phgm mot ddng xu nao cd... Hdn bun xin, hdn tiic tiin...it; nhirng md hdn dec tiin cho ai?... " [21, tr.384]. Rdi Dien muon bd tat ca, sdng mdt minh, diia nao chit thi mac thay. Nhung rdi Dien bung tinh lai, khi nghe tiing khdc cua con va Diln nhin thay mat con be day mun va sung tay len. Luc nay, tinh thuong cua ngudi cha da trdi day manh me hon bao gid het. Dien thay thuong con va tdi nghiep cho con qua. Trong long Dien, mgi gian hdn cung vut tan. Diln da hieu ra mdt diiu: "Khi nguai ta lam lu qua, lai con lo tram thir, bi lam ray vi tram thir, thi ai ma binh tinh duac? Ai ma cha hay gat gdng? Gat gdng thi chinh minh kho trudc" [21, tr.385]. Diln cam thay thuong vg minh qua va Dien ciing cam thay thuong cho hoan canh cua dng thu ki. Dien cam thay hdi han, xau hd cho cai cu chi qua Id bjch cua minh: "Bay gid trong long han chi con Igi su xdt thuang. Han thuang va, thuang con, thuang tat cd nhirng ngudi phdi khd dau. Long han thiit tha rudn len, muon vuan

Trong truyen ngan Ddi thira, nhan vat trung tam Hd cung gidng nhu nhan vat Dien trong Nude mat. Nhung Hd cd ddi sdng ndi tam phiic tap, rdi ren hon. Cung gidng Chi Pheo, Hd cung bj hoan canh cudc sdng dua vao con dudng sa nga. Hd vdn la mdt nha van cd tri tue, cd y thiic trach nhiem cao vdi gia dinh - xa hdi, cd bdn phan giup cho xa hdi ngay cang tot dep, nhan loai khdng ngung tang tiin. Nhung Hd khdng lam gi dugc. Dieu dd da dan den bi kjch cua mdt con ngudi, nhu

GVHD: Ho Thj Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

ra di dm lay moi ngudi" [21, tr.387].

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdc phdm ciia Nam Cao

the mdi that la dang sg biet bao. Hd cd thii* vu khi trong tay la ngdi biit. Hd cd dugc cai quyen tu do sang tac nhung Hd lai khdng the nao sang tac dugc. Mac du, khdng ai cam doan. Su tha hda cua Chi - khien cho ngudi bj nan thanh ngudi cd tdi. Cdn Thii thi lam khd cho ban than va gia dinh. Hd thi khac. Hd vilt van dl cho ddc gia dgc. Van chuong ciia Hd gieo cai xau vao long ngudi dgc, ciing cd cai xa hdi bat

cdng thi tdi ciia Hd that la to tat biet bao.

Hd la mdt nha van ludn mang trong minh hoai bao ldn. Hd phai cd gang hit siic minh de viet: "Mdt tdc phdm that gid tri, phdi vuat len bin trin tat cd cdc bd

cdi va gidi han" [21, tr.345]. Ai do vdi cho dieu ay la sir hao danh, hao Igi thi that

sir chu hgp li chut nao. Vi do la udc mo chan chinh cua mdt con ngudi cd ly tudng,

cd hoai bao ldn va muon khang djnh dugc tai nang cua minh. Day la quyen dugc

mo udc ciia moi con ngudi va con ngudi cd quyen deo dudi udc mo do ma khdng ai

cd quyen cam can. Hd lai la mdt nha van chan chinh. Hd ciing cd quyen udc mo, dugc ndi tieng, dugc nhan giai thudng Nobel Van hoc. Dl hien thuc hda li tudng cao ca dd thi tir dau, Hd da tu de ra nhirng quan niem sang tac van chuong cho ban

than minh: "Van chuang khdng cdn din nhirng nguai tha khio tay lam theo mdt vai

kiiu mdu dua cho. Van chuang chi dung ngp nhung ngudi biit dao sau, biit tim tdi,

khai nhirng ngudn chua ai khai va sdng tgo nhirng cdi gi chua cd " [21, tr.341]. Vdi

y nghT ay, Hd da vd cung cam ghet sir cau tha, xa lanh ddi thuc trong van chuong:

thu nghi thudi vi nghe thudt. Hd da thang than tuyen bd: "Su- cdu thd trong bdt cir

nghi gi ciing Id mot sir bdt luang rdi. Nhung sir cdu thd trong van chuang thi that

la de tiin" [21, tr.341]. Nhu vay qua nhirng quan niem ciia Hd ve van chuong, ta

thay day la mdt nha van cd hoai bao, mdt y nghT rat chan chinh, cd luong tri cua

Rdi Hd da den vdi Tir, Hd cu tudng nd nhu la bao tac pham nghe thuat khac

nhu minh da tirng hoai bao. Tieu thuyet cd the hu cau va nha van muon sap xep,

dieu khien de nhan vat hoat ddng nhu the nao thi ciing dugc. Nhung d day, Tir va

mdt ngudi cam biit va y thuc dugc trach nhiem ciia ngudi nghe sT.

cac con la mdt con ngudi cd thuc, bang xuong, bang thjt. Tir va cac con phai an,

lang man nhu minh nghT trong tieu thuyet. Hd khdng chi la mdt nha van nhu trudc

phai mac. The la Hd danh phai vd mdng ciia minh, cudc ddi thuc khdng tuoi dep,

nang tren vai. Mgi chuyen tep nhep, vd nghTa hang ngay cii bao bgc xung quanh

nen nd da lay di nhung phut giay thanh than, nhirng cam xiic tinh te. Vi the, tam hdn

Hd khdng the dugc md rdng, van chuong khdng the nao thang hoa dugc.

The la Hg dien len, phai xoay tien. Hd phai nai lung lo cho cudc sdng gia

dinh. Hd phai viet, viet va chi viet. Hd phai nen long viet nhung tac pham ma trudc

kia Hd xem la mdt dieu si nhuc ddi vdi ngudi viet. Nam Cao da that ti mi khi mieu

GVHD: Ho fhTXuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

ma Hd cdn la mdt ngudi chdng, mdt ngudi cha va mdt ganh nang gia dinh dang de

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

ta tam trang ciia Hd trong canh tiing quan ay: "Han dang ngoi hdn dungphdt day

mat hdm hdm di ra pho, vira di vira nudt nghen" [21, tr.342]. Chi mdt doan van ngan thoi ma Nam Cao da tai hien lai tam trang cua Hd: that biic bach, khdn quan. Nanh vudt cua hga com ao dang cd nguy co nudt chung nha van Hd day tam huylt ngay nao. Vi the, muon cd tien trang trai thi Hd phai vilt vdi, vilt bua: "Hdn phdi cho in nhiiu cudn vdn viit vdi vdng. Hdn phdi viit nhirng bai bao di nguai ta doc rdi quin ngay sau luc doc" [21, tr.341-342]. Hd phai vilt nhirng tac pham ay, gia chang cd ai bao Hd viet nhirng tac pham cao quy thi Hd cung chdng biit vilt dudng nao vi tam trang biic bach, rdi ren da hang sau. Thi roi Hd bj quang vao quy dao ciia bi kjch.

Hd cam thay rat xau hd khi dgc nhung tac pham ay "...hdn do mat len, cau may, nghiing rang... "[21, tr.341]. Dd la sir xau ho cua mdt chut luong tri it nhilu chua vd vun trong con ngudi Hd. Hd dau ddn, tui cue khdng phai vi khdng dugc viet, ma la anh da tu giam dap, bdp chit nhirng nguyen tac do minh dat ra. Cudc ddi cdn gi dau ddn hon khi minh lai tu phan boi li tudng chinh minh. Nam Cao td ra rat tinh te va cam thdng trudc tam trang cua Hd. Phai hilu, phai cam thdng thi nao thi dng mdi cd the viet len nhung trang van day gidng xe nhu vay.

The la Hd da khdng the thuc hien dugc giac mdng van chuong va anh da trd thanh ke phan boi chinh minh. Nhung Nam Cao khdng dung lai d do, dng muon ngudi dgc di den tan cung sir kho cue, bi kjch cua ngudi tri thiic. Hd lai bj day ra dai duong rdng ldn, trudc tung con sdng biln cua cudc ddi. Nd da quang anh vao bi kjch nghe nghiep va nd lai quat anh vao mdt bi kjch khac, bi kjch khdng thuc hien dugc tinh ngudi cho trgn.

Mgi chuyen bat dau tir luc han lay Tir, day la sir kien da day ngudi tri thuc den bi kjch ciia ban than. Hd da thuc hien dugc nguyen tdc tinh thuong cua minh da cuu dugc ba con ngudi. Nhung roi, tir do bi kjch da md ra vdi Hd: ganh nang gia dinh da de nang len vai khien han thay minh kho, dang trach hon la hdn coi Tu la nguyen nhan khien minh khd. Tir dd hdn da tim din rugu, cd luc hdn toan rudng bd vg con. Khi say han da cd nhirng hanh ddng duoi may me con Tir ra ngoai. Rdi Hd lai an nan. Hd di lanh tien, djnh mua thiic an vl de cung an vdi vg con. Nhung Hd vira nghe tin mdt anh nha van ma Hd vin xem thudng vua cd mdt cudn sach dugc dich ra tieng Anh. Day la tinh tilt da thiic day them tan'bi kjch ciia Hd. Hd tudng dau li tudng ciia minh da ngudi lanh tir lau nhung nao ngo nd lai bat len manh me. Rdi Hd ve gay gd, mang chiii vg con.

Gid day dau cdn la mdt nha van Hd giau tam huylt, giau long nhan dao nua ma la mdt con ngudi vu phu qua dang. Hd da bdp chit di long nhan dao cua chinh minh. Hd that dang trach nhung cd le dang thuong hon la dang trach. Thi nhung

GVHD: Ho Thj Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm ciia Nam Cao

Nam Cao da de cho nhan vat ciia minh dung lai tren con dudng sa nga ay. Sau mdi

vg con. Phai

la mdt ngudi day tai nang, gia tay nghe thuat va vung tin vao con

ngudi thi Nam Cao mdi cd the dat nhan vat vao con ldc xoay cudc ddi nhung cudi

cung tinh ngudi van chien thang. Hd da ndi trong tieng khdc: "Anh... anh... child...

lan say, Hd lai tinh, nhan thiic rd dugc sai lam ciia minh. Hd xin ldi va lam lanh vdi

mot thang... khdn ngn!" [21, tr.350]. Dd la nhirng giot nude mat an nan, hdi ldi.

Cau chuyen ve cudc ddi Hd da khep lai bang cau hat dam nude mat cua Tin

"Ai lam cho khdi len gidi

Cho mua xudng dat cho ngudi biit ly

Ai lam cho Nam, Bde phdn ky

Cho hai hang li dam dia tdm thdn... " [21, tr.350].

Thdng qua cac sir kien, tinh tiet, tinh each nhan vat dugc hinh thanh va phat

trien. Tir do Nam Cao lam ndi bat tu tudng cua tac pham: ndi dau xdt trudc bi kjch

vat chat va bi kjch tinh than ciia ngudi tri thiic tieu tu san trong xa hdi cu, nhung

ngudi phai chju kiep sdng mdn, chet ngay trong liic minh cdn dang sdng.

nha mdi. Vi ngdi nha cii da dd up xudng sau mdt tran bao to. The la cudc sdng ciia

nhan vat tdi lai cang khd khan hon. Nhung anh cung cd gang giang long xudng de

Trong tac pham Mua nhd thi sir kien tieu bieu nhat la viec tac gia mua ngdi

lam diem tua cho gia dinh liic gap phai canh nguy nan va hon het la de an lii vg

minh: "Thoi minh g! Cdi nhd cua ta do di ciing phdi. Niu khdng do, bao gid ta mdi

lam nhd khdc? Ta da do du mai. Bay gid Id liic ta khdng cdn phdi so ke nira... " [21,

can nha go, gia rat re. Can nha cua mdt ke gda vg, nudi hai con nhd. Anh cung rat

bdi rdi, khdng muon mua nha. Vi anh khdng cd du tien va khdng muon Igi dung liic

khd khan ciia ngudi khac ma thiic ep, true Igi cho ban than. Tac gia hay tin anh ta

ban nha de di choi bai bac thi nghT minh vay ng mua nha, chua han da la qua lieu:

tr. 145]. Sau nhung liic tinh toan, ban bac thi gia dinh anh cung tim mua dugc mdt

" Vay no lai md mua nha la mdt cdi liiu bat budc. Bdn nha di di gd bgc mdi la cdi

liiu thuc mgng. Da liiu thi phdi chit. Chang chit vi tay tdi thi chit vi tay ngudi

khdc" [21, tr. 146]. Khi den do nha, anh thay han nam tren giudng tre, mat het than

sac. Anh cam thay rat thuong xdt cho nhung diia con cua han. Anh thuong cho hoan

canh ciia nhirng diia tre rdi cudc ddi ciia chiing ve dau. Tam trang tac gia quan quai,

giang xe. Tac gia tudng tugng ra ddi mat ngay tho cua bgn tre nhu chiia day noi

cam hdn. Dac biet, khi tieng diii due vang len, tac gia da chua xdt nhan ra sir bien

sac tren khudn mat ngay tho cua diia tre: "Ddi mdi nd bum Igi. Hai md nd phinh ra

mdt chut. Cir thi, nd chang ndi chang rang, chay binh bich sang nhd hang xdm. Nd

dinh lam gi vay. Long tdi thac mac ndi lo khdng rd ret. Bdng tdi nghe mdt tiing tre

con khdc nirc nd vd hd:

GVHD: Ho Thj Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang dnh tu thudt trong tdc phdm ciia Nam Cao

-A/eo7"A.."[21,tr.l48].

Nghe tieng keu nao long ay, long anh nhu ra rdi, than the dang lao dao, mat

may tdi tam. Liic nay day, anh khdng ngung chat van luong tam cua minh. Anh

khdng the lan chdn y nghT trong dau ciia minh nua. Anh cay dang, tu mang nhiec,

nguyen nia minh: "Tdi ac qua! Tdi ac qud! Tdi phdi thu vdi tdi nhiiu rdi" [21,

pham gay ra tdi ac ay. Anh xdt xa, nhan ra rang: "O cdnh chung ta luc nay hgnh

tr. 148]. Cau ndi do nhu am anh trien mien trong tam tri anh. Nhu anh chinh la thu

phuc chi la mdt cdi chdn qud hep. Ngudi nay co thi ngudi kia bi hd. Ddu phdi tdi

mudn ti? Nhung biit lam sao duac? Ai bao ddi cir khe khat nhu vdy? Gid ngudi ta vdn cd thi nghi den minh md chang thiet gi din ai!... " [21, tr. 149]. An chiia ben trong cua viec lam nay la mdt ndi dau dan vat den xe long cua nhan vat tdi: minh tim dugc mdt niem vui, hanh phuc nhung ciing ddng thoi nd lai mang din nilm dau khd cho ban than vi chinh minh da lay di cudc sdng binh yen cua ngudi khac. Mac

Cd the ndi, nhan vat trung tam tri thiic tieu tu san trong sang tac cua Nam

Cao, du cac nhan vat xay dung tir ban than nha van hay nhan vat dugc xay dung tir hinh tugng nhan vat khac thi cac nhan vat do van giu dugc vai trd dieu tiet, dan ddt cau chuyen cua minh. Dac biet, nhan vat trung tam do dlu cd mat tren mgi tinh hudng, tinh tiet, sir kien, mau thuan, xung dot cua tac pham di lam rd chuc nang, vj tri va cung nhu gia trj tu tudng, quan niem ve cudc sdng ma tac gia gui gdm.

2.2. HOAN CANH CUA NHAN VAT TRI THUC TIEU TU SAN

2.2.1. Hoan canh xuat than

Chiing ta cung de dang nhan thay la nhieu nhan vat tri thiic tieu tu san ciia nha van Nam Cao de xuat than tir nhung hoan canh ngheo kho. Hg cung phai dau long khi chinh minh lai tiep tuc canh ngheo do. Tuy nhien ben canh dd, cd mdt sd it nhan vat xuat than tir cudc sdng kha gia nhu Han (Mdt chuyen xu - va - nia). Nhung nhin chung, tat ca hg deu xuat than trong gia dinh ndng dan ngheo d lang que. Chang han, Dien (Giang sang), cha me Dien ban ca rudng, vudn de lo cho Diln an hgc. Hg mong mudn con minh se len lam dng Phan, dng Thdng de lam rang rd gia dinh va cd the lo lai cho gia dinh. Nhung hg deu that vgng vi Dien bj benh khdng the di lam d cdng sd dugc. Dien lam mdt anh giao quen d mdt vung ngoai d de kilm sdng qua ngay. Vi the ma gia dinh cua Dien cung roi vao canh ngheo ddi, khd khan.

Nhan vat Thii (Sdng mdn) ciing cd xuat than tir ndng thdn nen gia dinh anh cung ngheo kho. Cha Thii la mdt thuong nhan nhung budn ban thua lo. Ong vl que, budn ba rdi di uong rugu. Lu em ciia Thu thi ddng due. Thii thi di hgc sudt 7 - 8 nam trdi, nen tat ca gia tai cua gia dinh deu lo cho anh an hgc nen cung hit. Liic trudc mgi chuyen do ba ngoai cua Thu xoay sd, cham lo. Gid ba ciing da gia rdi vi

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

du, dieu ay, minh khdng he mong mudn.

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm ciia Nam Cao

the ma gia dinh chi trong cay vao mdt minh me Thii ma thoi: "Ba me y, gia va xdu

di nhiiu qud din ndi y tudng nhu minh xa nha da may chuc nam, lam va nhin top

ngudi di nhu mot con ve, mdt minh cd ndng da cd mdt thi gidi dang sup do kia, nhu

mdt con ngua gia cd keo mot cdi xe nang len khdi doc, tuy biit minh kiet sire rdi,

khdng thi nao con keo ndi nhung van keo nhung vdn keo " [21, tr.543]. Vi gia dinh

da khd nen vg chdng Thu ra rieng ciing khd khdng kem gia dinh bd me bao nhieu.

Thii phai cd gang di tim viec lam de sinh nhai, de nudi sdng gia dinh. Hai (Quen

diiu do) cung vay, anh xuat than trong mdt gia dinh ciing ngheo nan d lang que. Hai

nhiem vdi gia dinh. Du sue khde yeu nhung Hai khdng nan long ma van cd gang

hgc de tu ciiu lay minh va thoat ra cai canh ngheo ddi do.

Du tat ca cac nhan vat tri thiic tieu tu san cua Nam Cao deu xuat than tu cudc

sdng ngheo khd nhung hg van ludn cd y chi, nghj lire, phan dau de vuon len khdi

cai ngheo khd. Hg ludn mong mudn tuong lai minh se tot dep hon. Cd ngudi mudn

lam mdt thay giao guong mau, mdt nha van chan chinh,... nhung vi xuat than tir

md cdi me tir thud nhd, cha nghien rugu sudt ngay, khdng lo lang va thieu trach

cang lao vao gudng quay tdi tam, be tac cua cudc sdng.

2.2.2. Hoan canh nghe nghiep

hoan canh ngheo ddi nen hg da khdng the hoan thanh udc mo cua minh va hg nhu

nghiep khdng on djnh, bap benh. Cd the, hg vi hoan canh ljch su, cudc sdng ma

Cac nhan vat tri thuc tieu tu san trong sang tac ciia Nam Cao, hg deu cd nghe

nghe nghiep khdng on djnh theo thoi gian. Chang han, nhan vat Dien (Giang sdng),

thanh thj va lam mdi thay giao d trudng tu. Dien tudng dau minh se cd nghe nghiep

vung vang de phu giup gia dinh, vg con. Nhung niem vui cua Dien chang bao lau,

Dien ciing bd lang ngheo khd, bd di cai mdng van chuong cua minh. Dien di len

ddi sdng cua ngudi tri thiic tieu tu san da khd nay cang khd hon.

Hd (Dai thua) ciing vi hoan canh sdng ma Hd da bd di li tudng nghe nghiep

ngdi trudng bdng dung ddng cua. Rdi Dien lai phai tay trang quay ve que. The la,

ngudi ta dgc rdi quen ngay sau do. Mat Hd dd bung len khi dgc nhung tac pham cua

minh. Hd da dan vat, dau khd va tu trach minh la ngudi bat luong, ddc ac, vd trach

nhiem.

Hay trong tac pham Sdng mdn, Thu ciing la ngudi con dudng nghe nghiep

lan dan, bap benh. Thii vao Sai Gdn, lam thu ki cho mdt cua hang may trang phuc

Au. Tai day, Thii vira hgc, vira dgi co hdi de sang nude ngoai md rdng tam nhin,

vdn hieu biet. Cudi cung, Thii danh chua xdt quay ve que va len Ha Ndi de lam mdt

anh giao quen trudng tu. Tudng dau Thu se cd mdt cudc sdng day du, sung tiic hon.

Trai ngugc vdi suy nghT ciia Thu, anh lai bj anh hudng cua nhung viec nhd nhoi,

GVHD: Ho fhfXuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

ciia minh de viet nhirng tac pham cau tha, vd vj, khdng y nghTa. Nhung tac pham ma

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm ciia Nam Cao

tam thudng, ti tien trong cudc sdng. Thu dan chap nhan cudc sdng ay de cd the nudi

dugc ban than, cdn do hon viec Thu d nha an bam vg con. Thii lam viec gan ba

nam, quan Nhat keo den, lay ngdi trudng lam noi nudi ngira. Thii lai that vgng quay

ve va tudng nhu cudc ddi minh se chet, se muc ra tir day: "Y se chang cd viic gi

lam, y se an bam va! Ddiy se mdc len, se gi di, se mdn, se muc ra a mdt xd nhd que.

Ngudi ta se khinh y, va y se khinh y, chinh y se khinh y. Rdi y se chit md chua lam

gi cd, chit md chua sdng!... " [21, tr.746]. Rdi Thii tin cudc chien tranh den, chac se

thay ddi cudc ddi minh va nhirng ngudi cung hoan canh nhu minh.

Cac nhan vat tri thiic trong tac pham ciia Nam Cao ludn cd sir dau tranh vdi

hoan canh, ban than minh de vuon len anh sang de giu lai nhirng gia trj cudc sdng

trong hoan canh cay nghiet. Tuy cd liic, hg ciing bj hoan canh lam chao dao li tudng

nhan sinh cao dep. Qua do, chiing ta thay Nam Cao ludn cd niem tin vao con ngudi,

vao su khat khao hudng thien cua hg.

2.2.3. Hoan canh cuoc song

Tir hoan canh xuat than tir mdt gia dinh ngheo d thdn que nen cac nhan vat

tri thuc trong sang tac cua Nam Cao deu lap nghiep bang ddi ban tay trang. Tuy

nhien, hg cd mdt tai san vd gia do la cai vdn tri thuc ciia minh. Day la phuong tien

duy nhat de ho cd the tu nudi dugc ban than, gia dinh ciia minh. Nhung trong thdi

dai nay, vj tri, gia trj ciia ngudi tri thiic, dac biet la nha van, nha giao chua dugc

xem trgng va dugc de cao. Vi the, cudc sdng cua hg cii ngheo khd, lenh denh, ngdt

ngat theo ngay thang. Nam Cao phan anh nhirng van de ve bi kjch cua nha van

khdng phai chi theo y chu quan ciia minh ma cdn cd sir tac ddng khach quan ben

ngoai cudc sdng. Nhu chiing ta da biet, thdi gian nay, xa hdi dang dao dien, chao

hg cd cudc sdng ngay cang khd khan hon. Hg khd khan khdng chi vi do chinh sach

bde lot, vo vet bat cdng cua bgn thuc dan ma cdn cam thay ngdt ngat, uan lie ve tinh

than trong xa hdi dang rdi ren. Khdng chi rieng Nam Cao, phan ldn nha van cd trach

dao, quay cudng trudc lan sdng Au hda do phuong Tay dua vao nude ta. Vi the ma

nhiem dang loay hoay trong viec tim con dudng nhan thiic, hudng di mdi cho minh.

tac, tuyet vgng cung la dieu dT nhien.

Mdi nhan vat tri thiic ciia Nam Cao cd hoan canh sdng ngheo khd khac nhau:

cd ngudi phai di bd hang cay sd de tranh mdt ve xe dien ngam; cd ngudi vi mdt td

giay bac rach ma gay gd vdi dng thu ki; cd ngudi chi an rau, uong nude la cam

chung; cd ngudi nhjn ddi hang gid de tranh tieu xai may xu; cd ngudi vi benh dau

ma that nghiep; ciing cd nhirng ngudi sudt ngay bj vg cau nhau, gat gdng; cd ngudi

budn dau ve li tudng, nghe nghiep khdng nhu y nguyen;... Tat ca, hg la hien than

ciia ngudi tri thiic duong thdi. Hg deu cd mdt cudc sdng that dang thuong, chua xdt.

GVHD: Ho Thj Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Cung vdi hoan canh sdng tdi tiing, chat hep thi cac nha van roi vao con dudng be

Nhdn vdt mang dnh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

Vi benh tat ma anh giao (Lao Hgc) bj roi vao hoan canh that nghiep. Anh

cung vi mdt tran dm ma phai that nghiep, trd ve que. Anh yeu sach nhu chinh con de cua minh. Anh xem nd la mdt bau vat vd gia trj. Ngay ca liic, anh 6m nang, chang tha anh ban gan het nhirng bd quan ao sang trgng ma minh yeu thich, tu hao mdi khi mac chiing chii khdng no long nao ban di chiing. Anh giu lai tdt ca cac quyen sach va mang nd ve que: "Oi nhirng quyin sdch rdt ndng niu! Tdi da nguyen giir chung sudt ddi, di luu Igi cdi ky niem mdt thai cham chi, hang hdi va tin tudng day nhirng say mi dep va cao vgng: mdi ldn ma mdt quyin ra, chua kip doc ddng nao, tdi da thdy bung len trong long tdi nhu mot rang ddng, cdi hinh dnh tudi hai

muoi trong trio, biit yen va biit ghet... " [21, tr. 247],

Nhung trong cudc sdng, dau phai nhirng gi ta yeu, ta thich thi suit ddi cd thi bao ve, giu gin. Anh ve que, sdng mdt ddi ngheo khd, tiing thilu, lo ldng tram bl. The la, anh phai that ldng minh de ban nhirng quyin sach ma anh nang niu. Cdn lai nam quyen cudi cung, anh tudng dau minh se giu lai dugc nhung qua mdt con benh nang cua diia con. Gia dinh anh lai ngheo kho, khdng tiin thang thuoc thi anh da phai khd tam, roi le ban chiing, ban di thii tai san quy gia, duy nhdt cdn sot lai.

Cdn trong tac pham Truyen ngudi hang xdm, Hien md cdi cha tir thud nhd. Hai me con Hien sdng cudc ddi ngheo khd, tiing thilu. Hg luu lac din xdm Bai tho de lam noi sinh sdng. Ldn len, Hien lam thg trong mdt nha may rugu d thanh pho. Me Hien liic nay da bd xii ma di. Hien trd thanh mdt con ngudi bo vo, khdng cha, khdng me. Hien phai tu lam de lo cho cudc ddi minh. Hoan canh sdng cua Hiin ciing khd khan, chat vat tung ngay vi dong luong rat thdp. Cudc song nhu thi da lam anh chan nan, met mdi. Chinh cudc song do da lam anh cang phai suy nghT vl gia dinh ciia minh. Hien la diia con md cdi, khdng cha me, khdng tuong lai. Tdt ca dieu dd nhu da ddng sap cua ddi vdi ddi anh. Tam tri Hiin bj giay vd, chan nan, phan uat ddi vdi cudc sdng hien tai: "Ndi kho cue chua chiu ngii. Nd nhay nhdt, nd

quan qugi, nd ren ri, nd nghiin ngdu, mdt ldn chdt nhu mot con binh vdt va chdn, cho din luc khdng con hai sire mdi chiu nam yen ma thiep di... Ngudi ta cd the kho sd din thi u! Ldm than din thi u! Vd han ddn ddn thdy mot ndi chdn nan mong minh xdm chiim long. Chdn han budc nang ni han, ddi vai triu xuong. Ngudi rdi ldm ra. Hdn nghi din nai han sap vi... Din ngay mai... Mu chu nhd cay nghiit, diiu, cdu nhau vdi ngudi ta cd tir ti nude nia chdn... Lao cai rd cau cd vd thd tuc... Rudt gan han cdn cao nhu sap budn ndn. Va hdn dot nhien nhu cd cdi y muon duac lan ra day, chit nhu mdt con cho ddi... " [21, tr.596]. Hiin tilp tuc tudn trao dau khd, xau hd cho gia dinh minh: bd la mdt ke cudp giat, me cd chua hoang va bj ngudi ddi beu xau, xi va. Dac biet, trong tinh yeu, Hiin cam thay bl tdc, qudn quai hon. Hien trach mdc cudc ddi, trach xa hdi. Hien yeu Tiin ma khdng thi lo noi cho

GVHD: Ho Thj Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn veil mangtinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

cudc sdng cua ngudi minh yeu. Hien khdng the rua sach cai ldp son phan do ban dang bam chat lay cudc ddi Tien. Han chan nan, buon tui, rdi sinh ra hanh ddng liiu ITnh: "Tdi hdm nay han se tieu tdt cd. Han se mua rugu, mua thuc an nhdm vi di

uong rugu vdi dng lao. Han se dua cho Tiin nam ddng bgc nhu nhirng ngudi chai hdi khdc vdn dim. Thi se thudc vi han cd dim. Han se guc vao nguc thi ma khdc, khdc din khdng con nude mat" [21, tr.526]. Khi han tdi nha va thdy Tiin dang gan gui mdt ngudi dan dng xa la. Mat Hien dot nhien tdi sam, li nghen, nude mdt ddng cay lia ra thanh ddng, chay xudng mdi. Hien cam thay cudc ddi minh cang bi kjch, tuyet vgng hon. Hien khdng kiem che dugc long minh nen da sa nga vao ddi sdng

truy lac va ket thiic cudc ddi bat hanh ciia minh.

Dien trong tac pham Nude mat, anh la ngudi ludn thi hien mdt ldi sdng de xen, eo hep, ti tien tung ddng xu. Mac du, Diln biit do la xdu nhung vi hoan canh sdng anh phai lam nhu the. Dien cam thdy rdt hdu hd khi khdng cho thdng be, con dng ddi tram, vai xu le khi nd cui dau chao. Dien rat la tile nuoi, an han khi da phi pham mdt to giay bac vd ich. Vi de tiet kiem vai dong xu ma Diln danh phai nhjn an va di bd ve nha. Khi ve thi Dien lai bj vg day nghiln, gdt gdng. Diln nghT hoan canh cudc sdng cay dang ciia minh. Dien cam thdy ddi qua khd: "nhu mot con chd vay" [21, tr.384]. Cudi cung, Dien da hieu ra sir khd sd, lo ldng tram thii thi tam hdn lam sao cd the binh tTnh dugc. Dien nghT din hoan canh ciia dng thu ki va rdt la hdi han vdi hanh ddng sang nay. Dien cam thdy thuong va thdng cam cho hoan canh ciia dng ay nhieu hon.

Hoan canh ciia nhan vat han trong tac pham Cudi la mdt ngudi thich cudi va trong bat cii hoan canh nao thi han cung cudi de quen di cudc ddi cay ddng xung quanh han. Han bj benh nen khdng thi nao di day dugc va trd thanh mdt ngudi thdt nghiep, ngheo khd. The la cudc sdng gia dinh han cang khd khan hon: "...tien ddng ho, tiin no vat, tiin luang thdng, tiin nop thui, tiin ba chen thuoc lay cho thdng Cu hdm no... '' [21, tr.61]. Vi the ma hai vg chdng thudng hay xich mich, dd gdt gdng va thudng xuyen cai va, oan trach nhau. Trudc hoan canh song do, hdn lai nhin trang va cudi de quen di sir buc tiic, gian doi. Chiing ta nghT day la hanh ddng hai hudc, budn cudi. Nhung nd lai chiia mdt noi bi ai, xdt xa ddi, dau cho sd phan con ngudi. Cudc sdng ciia nhan vat han ludn thi hien hai mat: mdt mat, hdn dau ddn, quan quai trudc cudc sdng bi dat cua gia dinh; mat khac, hdn lai dung tiing cudi nhu la toa thudc huu hieu de tran an tinh thdn. Vi thi, ma noi dau vl tinh thdn cu ngam tung gid, tung phut trong cudc sdng. Han cudi cho sd phan, cudi dl quen di bao dau ddn, khd cue trong cudc sdng nay.

Trong Quin diiu do, Hai la mdt ngudi cd hgc thuc. Trong khi Hai dang thuc tap thi Hai lai din, phai nghi nua chung dk vl que chua benh. Rdi tir dd, Hai lai trd

GVHD: Ho Thj Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdc phdm ciia Nam Cao

thanh mdt con ngudi that nghiep. Vi ngheo tiing, khd cue qua, Hai di xin md mdt

cai trudng tu de day kiem sdng qua ngay. Du Hai cd benh nhung Hai van phai cd

gang di day, phai ban dan sir sdng ciia minh de khdi phai chet ddi: "Cd le chit ddi

la mot each chit ma chiing ta sg nhdt trong bao nhieu cdch chit" [21, tr.368]. Hai

sdng mdt each that la chat chiu, tiet kiem va tham chi cdn hoi bun xin: "Han an cd

chung thdi, va chi an rau. Rau da lanh Igi ri. Khdng bao gia uong rugu. Chi uong

toan nude la. Uong nude la dun soi vira lanh vira md thanh dgm Igi khdng ton mot

ddng xu nhd. Han khdng hut thudc lao, thudc Id. Han khdng di xem hdt, xem chap

bdng di thi gid ma ngii. Han khdng di xe di dung cdch di bd lam thi thao" [21,

tr.368-369]. Mdt lan, Hai da ve diing vdi cai ham mudn vdn cd ciia con ngudi minh.

Hai da quen di dieu do, quen di thdi quen cd chen ep bao thang qua de trd ve diing

vdi con ngudi that ciia minh. Dd la liic Hai gap Thu (mdt ngudi ban cu d Sai Gdn). Thu cung han di uong rugu, di hat. Sau dd, Hai lai trd ve each song diiu dd cua minh va nhu the mdi la mdt ngudi khdn ngoan trong hoan canh cudc song nay.

Cd le, Hd (Dai thua) la nhan vat cd hoan canh sdng dau khd, dan vat nhat.

Hd khdng chi khd dau ve cudc sdng ngheo tiing ma Hd dau xdt cho cai li tudng nhan dao, li tudng nghe nghiep cua minh. Hang ngay, Hd phai sdng trong trang thai tinh than ludn buc boi, khd dau, lo au, cau gat. Hd lo cho sir nghiep dang xudng

ddc, lo cho cai tinh thuong trong con ngudi minh ngay mdt can kiet, bao mdn di.

Hoan canh sdng cua Hd da di vao tinh trang bi kjch khdng loi thoat. Hd phai lam

nhirng dieu ma minh khdng mong mudn, trai vdi li tudng. Hd mudn dap tan hoan canh sdng qua dau khd liic nay nhung Hd da khdng thi lam dugc. Ngugc lai, Hd lai cang bj bi kjch dd lam bien chat tram trgng, dang sg hon. Thii ciing ganh chju bi kjch tinh than. Hoan canh Sdng mdn ciia Thu cu bj quang dai theo ngay thang vd vj. Cang suy tu nhieu, cang nghien ngam bao nhieu thi Thii lai cang nhan thdy ddi sdng ciia minh la mot ddi sdng bd di.

Nha van Nam Cao da rat sac sao trong viec xay dung hoan canh sdng ciia cac nhan vat tri thuc tieu tir san. Hoan canh ngheo khd la nguyen nhan true tilp gay ra cai tham kjch cho ngudi tri thiic tieu tu san. Hoan canh sdng cua cac nhan vat tri thiic tieu tu san cua Nam Cao la hoan canh tieu bilu, diln hinh cho tang ldp tri thuc tieu tu san liic bay gid.

2.3. NHAN VAT TRI THUC TIEU TU SAN LA NGUOI CO UOC MO,

KHAT VONG

Trudc day, cac nhan vat tri thiic tieu tu san trong tac pham ciia nhdm Tu luc

van doan deu xuat than trong mdt gia dinh giau cd nen hg hau nhu khdng cd udc

ma, khat vgng. O Thdi ki nay dau, cac nhan vat tri thiic nay cung cd udc mo, khat

vgng: cai each xa hdi, chdng le giao phong kien,... nhung deu mang tinh chat cai

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tirthudt trong tdc phdm ciia Nam Cao

luong, khdng cd co sd, nen tang rd rang. Cac nhan vat trong nhung tac pham thdi ki

sau thi hg khdng cd udc mo. Hg lai cdn td ra that vgng. roi vao chdn an choi, sa

dga, tim cudc vui trong chdn an choi, sa nga do. Trong khi do, cac nhan vat tri thiic

tieu tu san ciia Nam Cao ludn cd udc mo, khat vgng rat manh liet. Nhung do boi

canh xa hdi ma hg khdng the thuc hien dugc.

Trong tieu thuyet Sdng mdn, nha van da danh nhieu tam huyet cho viec khdc hga the gidi ben trong, the gidi ciia sir ao udc, khat vgng, hoai bao chinh dang ciia ngudi tri thiic tieu tu san. Ngay liic nhd, Thu da hinh thanh trong minh nhirng udc mo, khat vgng. Thii thay dugc hanh ddng tan ac ciia bgn dja chu, li trudng thi Thu da the hien y chi, mong mudn dugc di hgc va chinh cai hgc thuc mdi dep tan noi bdt binh kia. Vi the ma Thii da hgc rat cham va dgc rat cham. Thii da cd ba nam luu lac d Sai Gdn, kiem sdng bang rat nhieu nghe va ham hd, khat vgng dugc mdt chuyln

di sang Tay khdng biet chan nan. Thu ludn udc mo va tu nhu vdi ban than: "Yse

sang day, di nhin rdng, biet xa han di tim cdch hoc them. Phdi cd mdt cdi trinh do hoc thuc khd cao. Phdi luyin tdi. Cd hoc, cd tdi, y mdi cd du nang luc di phung sir cho cdi ly tudng cua y. Tgng ngudi y khdng cho y cdm sung, cdm guam. Yse cdm but md chiin ddu" [21, tr.542]. Nhung chi gan ba nam, can benh thap tu nhdt sinh da tra Thii' ve que: "Y da thdy nhirng gi d que nhd? Gia dinh y khdnh kiet lam roi.

Bd ngogiy gid nua, dm yiu, bdn gat, budn rau" [21, tr.542]. Thii' budn cho chinh

cai lang que ciia minh, van ngheo nan, van xac xo, van cdn sir bde lot cua bgn dja chii: "Ldng y vdn nhu xua, khd han xua. Vdi Tdy re nhu beo, nghe dit cd xua ciia ldng chit hdn rdi. Ddn lang khdng viic rdt nhiiu. Ong bd Kiin vdn con sdng, vdn con giau. Ong da tir tien chi di con trai dng ra lam ly trudng, nhirng that ra dng

vdn nam quyin tien chi. Moi viic trong lang vdn mdt tay dng cat dat. Dan em vdn bi bde lot din khdng con cdi khd" [21, tr.543]. Trudc canh lang que ngheo kho nhu the, Thu quyet djnh khdng the bam lay cai xd lang que nay dh sinh sdng. Thu da ra Ha Ndi, tim dugc mdt chd day tu d ngoai d thanh phd. Thii mong mudn di lam se lo dugc cho ba cho me, vg con. Thii udc mo minh ludn la mdt nha giao tan tuy, sdng het minh vdi nghe. Thii cdn ao udc, nao niic trong ldng y nguyen se cai tao, xay dung lai ngdi trudng de nd mdt ngay phat trien va ne nip hon: "Yse to chuc Igi cdi trudng. Yse sira sang Igi cho nhd trudng sgch se hon. Nhd trudng se cd mdt phdng gidy di tiip khdch han hoi. Hoc sinh se cd tu sdch, hdi thi thao, nhirng cudc chai

gidi tri... Phdn nhiiu cdc bgn ddng nghiep ciia y, coi truang tu chi la mdt chd kiim

an tgm bg di dai thai. Y, trdi Igi, da dinh rang se sdng chit a trong nghi. Ythanh

thucyeu nghi vd yeu cdc tri em. Yrdt tan tdm. Ydgy cd phuong phap vd cham. Y da lam cho cdi trudng nay dugc tin nhiem, nhiiu hgc trd them " [21, tr.537]. Nhung Thii khdng phai la ngudi lam chu cai trudng. Thu chi la mdt ngudi day thue de moi

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mangtinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

thang dugc lanh hai muoi ddng. Sd tien y phai tinh toan chat che den tung hao, mdi

dinh. Thii lai mdt lan nua vd mdng.

cd the tam dung du cho ban than, chua ndi den chuyen phai gui ve phu giup gia

van chuong. Hd mong mudn thuc hien dugc cai hoai bao, li tudng ma sudt cudc ddi

minh theo dudi. Hd khao khat cd dugc mdt tac pham doat giai Nobel van hoc thi

Hd trong Ddi thira ciing mo udc, khao khat dugc thanh cdng trong sir nghiep

gidi va nd se dugc djch ra du thu tieng, lam md phai het nhirng tac pham khac ciing

thdi: "Cd mdt ddi tdi, tdi se chi viit mdt quyin thdi, nhung quyin dy se an gidi

Nobel va dich ra du moi thu tiing tren hoan cdu!" [21, tr.348]. De thuc hien cai li

tudng ciia minh, hd cd gang vun trong, trau ddi them tai nang ciia minh. Hd xem

thudng tat ca cai tun mun, so do ve vat chat. Hd quy trgng nghe nghiep ciia minh.

Hd xem do la bau vat vd gia, khdng cd thu gi cd the sanh bang gia trj cao dep cua

van chuong nghe thuat: "Tdi cho rang: nhirng khi dugc dgc mdt dogn van nhu dogn

nay, ma Igi hieu dugc tdt cd cdi hay, thi ddu an mdt mdn an ngon din ddu cung

khdng thich bang. Strong lam! Sao thien hg Igi cd ngudi tai din thi? Minh tinh:

ngudi ta td cdi cdnh mot ngudi nhd qui huong chi mdt cd ba cdu, dung ba cdu!...

Minh cd hiiu khdng? ... Ba cdu gian di mdt cdch khdng ngd md hay dugc din nhu

thi nay... " [21, tr.345]. Bang tinh thuong nhan dao cua mdt nha van "giup do ke

nhirng ngudi khdn khd. Vi vay, Hd lay Tir va cd mdt gia dinh. Hd da hi sinh sir

khdc tren ddi vai ciia minh" [21, tr.341]. Hd mudn dung tinh thuong de ciiu vdt

con ngudi cua minh. Nhung rdi Hd lai tiep tuc lam vao bi kjch. Hd khdng du tien de

nudi ban than, nudi gia dinh, Hd mang chui, giay vd vg con. Va den khi hieu ra thi

Hd lai cam thay dau khd hon bao gid het. Hd trach mdc, dan vat ban than. Rdi Hd

lai hdi ldi, an nan.

Cdn nhirng nhan vat trong Nhd nhen, thi bj ddi sdng chat vat hang ngay ma

sinh ra tinh nho nhat, so do, hay tinh toan thiet hon. Giang la mdt hgc sinh ngheo,

nghiep van chuong de lo com ao cho cai gia dinh ma Hd tao dung tir tinh thuong

de md mdt trudng tu. Du cdn udc se tim chd ban nhung tieu thuyet de lay bac tram.

Cdn Hd thi mong mudn cao xa hon la se md mdt nha xuat ban that to, xuat ban tieu

thuyet cua minh, de tranh phai ban cho ngudi khac vdi gia re mat. Nhung vi cudc

sdng ngheo kho ma hg khdng the thuc hien dugc cai ao udc dd. Ca bdn ngudi deu

cd gang thd o vdi ddi sdng vat chat ciia minh. Hg di choi vao nhung chd it ngudi,

vao quan an binh dan va an nhirng mdn re tien. Va hg tu an lii cho than phan cua

chinh minh, nhu mdt ldi day mia mai: "Khdngphdi chi nhirng mdn an dat tien mdi

khdng du tien de ddng hgc phi nen phai hgc nhd bai ciia ban. Ta mong mudn cd tien

cd thi ngon. That thi. Ngon hay khdng la tgi mieng" [21, tr.73]. Cudc sdng nhu the,

cho nen trong hg hinh thanh tinh each nhd nhen liic nao khdng hay. Cd ngudi thi

GVHD: Ho ThTXuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm ciia Nam Cao

ma khdng cd tien thdi lai. Cd ngudi thi cam thay an han, uat lie khi mua nham vai

cam thay ban khoan, tam tiic khi mat vai ba xu. Khi hg dua tien cho ngudi ban ve

ngudi tinh hai ddng bac nhung sau dd lay trdm lai va rdi chia tay ludn vdi ngudi

minh yeu,... Khi nhac lai dieu do, tat ca mgi ngudi deu xau hd. Hg y thiic dugc viec

quyen sach, rdi tim each bjp lai ngudi chii cua hang de lay lai. Cd ngudi thi cho

nhan thuc te phu phang do.

lam nhd nhen, Id bjch cua minh nhung vi cudc sdng ngheo khd nen hg danh chap

canh that dau xdt. Tir liic nhd anh phai sdng vdi ba ndi dang trong do tudi gan dat xa

trdi. Ldc cd cha nhung dng la ngudi vd trach nhiem vdi me va con minh. Tudng

Cdn nha van Ldc trong tac pham Truyen ngudi hang xdm ciing cd mdt hoan

khdng cam chju sd phan, anh da quyet tam phan dau, nd lire, vuon len de trd thanh

dau, cudc ddi Ldc da chim trong bdng tdi cua xdm Bai Tho ngheo khd. Nhung Ldc

mdt tac pham khdng lira ddi ngudi ddi. Cai sir that ma nhieu nha van cdn td thai dd

mdt nha van thirc thu. Anh ludn khat khao viet mdt tac pham chiia sir thuc d ddi,

sg khdng the viet theo cai khat khao, li tudng chan chinh ciia minh. Anh tir bd giau

thd o, ne tranh. Anh khdng ngai va cham, khdng sg cai canh ngheo nhung anh chi

sang, nhu cau ciia nhirng cau am, cd chieu de sdng that vdi ldng va dugc viet theo

minh. Anh manh dan viet sir that dien ra trudc mat minh. Du cai sir that do tdt dep

hay xau xa.

Ddi vdi nhan vat trong truyen ngan Xem bdi, nhan vat chinh la mdt thanh

nien that nghiep da nhieu nam. Liic trudc, anh ta cd nghe nghiep dang hoang nhung

sau mdt tran dm, anh nghT qua lau va ngudi ta khdng cho lam viec nua. Nhung lo

cai khat vgng, udc mo chan chinh cua ddi. Anh khdng lira ddi xa hdi, ddi ddi, ddi

sdng trong tam li lo lang tham hai: "Tai sao ma han cir long dong mai thi? Bao gid

lang com ao, ngheo khd hang ngay de nang cudc ddi anh, giay vd tam tri. Anh ludn

thi diing so? Lieu ddi hdn cd con bao gid md may, md mat ra dugc nua hay hay cir

the nay mai mdi" [21, tr.398]. Du sao udc mo, khat vgng ciia anh van chua bao gid

tat. Va lai, anh cung khdng mudn minh la ganh nang, ke an bam gia dinh. Anh danh

viec lam. Anh van xin, nan ni, ram ram nude mat nhu mdt thang an may mong

dugc ngudi ta nhu ldng thuang ma bd thi mdt ddng xu le: "Lay dng, dng khdng

phai ban re nhan each ciia minh de mong tim dugc mdt mieng an. Anh phai di tim

thuang thi con chit ddi. Con thdt nghiep... " [21, tr.398]. Anh bj xua dudi ra ngoai.

Liic nay, du can ddi da den liic lam dau rat da day nhung anh da cd lay niem tin,

khat vgng manh liet trong ldng de dat mdt que bdi. Anh hi vgng mdt dieu tuoi sang

trong cudc ddi minh: "Lao se roi mot tia sdng vao coi tuong lai mil mit ciia han "

[21, tr.399]. Nhung cudi cung, mdt tai nan ap den da lay sinh mang anh va lay ludn

chut niem tin, udc mo nhd nhoi cdn xdt lai trong anh.

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

Hay nhan vat ngudi tri thuc trong tac pham Cudi, eo the anh dang quan quai

trong dau benh nhung anh van khat khao, van udc mo se tim dugc chd lam de kiem

tien, giup gia dinh dang trong canh ngheo tiing. Anh quyet tam di day lai du cho siic

khde, vg con anh khdng cho phep lam dieu do. Anh khdng mudn lam khd ban than,

lam khd gia dinh. Vi cudc sdng that nghiep, co han, vg chdng thudng hay gay gd

ma anh phai dung tieng cudi nhu mdt toa thudc huu hieu de chua lai nd. Day la

tieng cudi cua su dau ddn, trao tudn, nghen ngao nude mat.

Day la nhung mo udc chinh dang, cao dep ciia con ngudi. Nhung udc mo do

chac se thanh hien thuc neu nhu hg gap mdt manh dat tdt va nang con ngudi cao

khao, ludn cd hoai bao de nhap vao mdt sdng nhd nhen, tu tiing, mdt cudc ddi tam

tdi cho nen nhung udc ma do deu bj thieu rui di. Qua do, chiing ta thay chinh cai xa

han, vuan tdi nhirng dieu tdt dep. Nhung that la dang tiec khi hg dem trai tim khat

het nhung udc rno, lay di bao du djnh cao dep va day ngudi tri thiic tieu tu san roi

vao vdng vay bi kjch cua cudc ddi.

2.4. NHAN VAT TRI THUC TIEU TU SAN LA NGUOI CO Y THUC CAO

VE NGHE NGHIEP

Cac nhan vat tri thiic tieu tu san trong sang tac cua Nam Cao deu ludn cd y

hdi thuc dan phong kien, cai xa hdi thdi nat, xau xa, vd nhan dao do da da dap tat

nghiep len tren tat ca. Theo hg, nghe nghiep khdng chi de phuc vu cho cudc sdng

hang ngay ma phai mang mdt cai gi do tdt dep cho con ngudi.

Hd (Ddi thim) la ngudi ludn the hien y thiic cao ve nghe viet van. Hd biet

rang van chuang ddi hdi ngudi viet phai cd tai nang va phai sang tao. Hd y thiic

thuc ve nghe nghiep rat cao. Du hg la nha van hay nha giao thi hg ludn dat nghe

dugc sir de dai, cau tha, khdng phan anh dugc cai dep trong van chuong thi dieu do

la mdt sir bat luong, vd nhan dao ciia ngudi cam biit: "Su cdu thd trong bdt cu nghi

gi ciing Id mdt sir bdt luang rdi. Nhung sir cdu thd trong van chuang thi that la di

tiin. Chao di! Hdn da viit nhung gi? Toan nhirng cdi vd vi, nhgt nheo, ggi nhirng

tinh cam rdt nhe, rdt ndng, diin mot vdi y rdt thdng thudng qudy lodng trong mot

thu van bang phdng vd qud u di dai. Hdn chdng dem mot chut mdi lg gi din van

chuang. Thi nghia la han la mdt ke vd ich, mdt ngudi thira" [21, tr.341]. Hd cung y

thiic dugc rang: van chuong nghe thuat phai cd kha nang danh thuc vao tri tue trai

tim, tinh ngudi va lam phong phu tam hdn, tham chi cd the lam thay ddi nhirng thdi

quen, nhirng each nghT thdng thudng cua con ngudi. Mdi sang tao ciia mdt nha van

tai nang phai la mdt kham pha mdi, dieu chinh mdi quan he giua ngudi vdi ngudi.

Nha van phai mang den cho ngudi dgc nhieu dieu hay, mdi la, dgc dao, bd ich va

thii vj. Ddi vdi Hd, mdt tac pham van chuong phai cd sir thanh lgc tam hdn con

ngudi va lam cho con ngudi dep hon va sdng nhan hau hon: "Mdt tdc phdm that gid

GVHD: Ho Thj Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang dnh tu thudt trong tdc phdm cua Nam Cao

tri, phdi vugt len ben tren tdt cd cdc bd cdi va gidi hgn, phdi la mdt tdcphdm chung

cho cd loai ngudi. Nd phdi chira dung dugc mdt cdi gi ldn lao, mgnh me, vira dau

ddn, Igi vira phdn khdi. Nd ca tung long thuang, tinh bac di, sir cdng binh... Nd lam

cho ngudi gdn ngudi han " [21, tr.348]. Nhung cudi cung, vi cudc sdng gia dinh ma Hd phai budng xudi tat ca. Lid phai kiem tien de lo cho vg, cho con. Sir tiing thilu vat chat, tien bac ludn la sir am anh trong tam hdn Hd. De rdi, Hd tir bd di tat ca cai

y thiic cao dep ve van chuang ma viet nhirng tac pham nhat nheo, vd vj, dien dat y

rat ndng, rat loang, qua tam thudng,... Liic nay, Hd ciing y thuc dugc nhung tac hai

ciia mdt tac pham van chuang khdng cd gia trj va quan trgng hon, do lai la nhirng dieu minh tu giam dap, chdn vui di chinh li tudng cua minh dl ra. Hd da tu si nhuc, xau hd khi dgc lai nhung tac pham do. Tham chi, Hd cdn tu mdng nhilc, si va minh la mdt ngudi khdn nan, ke bat luong trong xa hdi nay.

Cdn d tac pham Giang sdng, Dien la ngudi dam me van chuang. Dau dc Dien dam chat tho van. Vi hoan canh gia dinh ma Diln phai tam gac lai de di day cho mdt ngdi trudng tu d ngoai d. Sau ba nam lam viec, ngdi trudng Diln dang day bdng ddng ciia. The la Dien phai dau xdt, nghen ngao trd vl que, cung vdi bon chiec ghe may xdc xech, cii kT ciia dng hieu trudng dung tra tiin cdng. Sudt mdy nam d que, Dien khdng kiem ndi mdt ddng nao tu cai vdn hgc thiic ciia minh. Tuy nhien, Dien van cam thay vui vi Dien nghT cai hgc ciia minh khdng thi giup minh kiem ndi bua an nhung nd giup cho minh hieu dugc cai dep, cai huyin ao cua sao, ciia giang. Dien yeu cai dep, yeu cai ma mdng, lang man ciia van chuong. Dk cd thi phuc vu cho udc mo do thi Dien tu y thuc dugc viec hgc phai nhilu, dgc phai nhilu sach de md rdng tam nhin, nang cao vdn hilu biit. Diln dam me nghe thuat va ludn the hien dugc y thiic nghe viet van chuang. Theo Diln, trong van chuang phai chua dugc y dep, ldi hay, phai thanh cao va phai chua dung mdt tinh cam tha mdng. Ddi vdi Dien van chuang cdn phai tac dung thi vj hda hien thuc, biln cai tdm thudng nhat thanh cai dep, cai tho mdng: "Nghi thudt chinh la cdi dnh trang xanh huyen do nd ldm dep din cd nhirng cdnh that ra chi tdm thudng, xau xa... " [21, tr.l 11]. Vdi mdt ngudi cd tam huyet, y thiic cao ve nghe van nhu vay thi Diln ma udc ten tuoi ciia minh se dugc nhieu biet den, yeu thich: "Dien Igi thay hiin ra cdi bdng ddng yeu kiiu ciia nhirng ngudi ddn ba nhan nha ngd minh tren nhirng cdi ghi xich-du nhim nhay... Nhirng ngudi dy se doc van Diin. Long ho dep them len. Ho se yiu Diin. Ho se gui cho Diin nhirng biic thu xinh xinh udp nude hoa" [21, tr.l 11]. Nhung cudc sdng ngheo khd da khdng cho Dien thuc hien dugc cai udc mdng van chuong dd. Dien can phai lo, phai kiem tien dl quat day gia dinh dang xudng ddc ciia minh. Den luc nay, dau dc Dien khdng mdt phut nao ma khdng nghT tdi tiin. Dien ludn chiia day nhirng lo lang nhd nhat, tun mun ciia ddi. Trudc mdt Diln bay

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm ciia Nam Cao

gid chi la tieng vg cau nhau, mang chiii con cai; tieng con khdc, ren la odn oai. Diln ngan ngam, cam ghet nhirng con ngudi trong nha nay. Neu Dien cdn tilp tuc song d noi nay thi Dien se dan trd thanh ngudi nhd nhen. Nd se lam can kiet di cam xiic nghe thuat tinh te, cao dep trong ngudi Dien. Sau nhung giay phut thoat li thuc tai dau budn do. Khi nghe tieng khdc ren cua con, Dien lai quay vl vdi hien tai cua minh. Day la chi tiet quan trgng de danh thuc y thiic trach nhiem vl nghi vilt van ciia Dien. Thuc te ddi sdng gia dinh da lam thuc tinh con ngudi lang man trong Dien. Vi the, y thiic trach nhiem ve sang tac van chuang da trd lai trong tam hon Dien: sang tac van chuang khdng phai tir sir lang man, xa rdi thuc tl nua ma do phai la chinh cudc sdng hien huu bao quanh. Dien phai lao vao dau kho, md rdng tam hdn minh ra de ddn lay tat ca nhirng gi dang van ddng, dang dien ra: "Dien ngdi viit. Giira tieng con khdc, tiing vg gat gdng, tiing leo xio ddi ng ngoai dau xdm. Va cd tiing chid bdi cua mdt ngudi ldng giing ban dim mdt gd "[21, tr. 111 ].

Cdn ddi Thii trong tac pham Song mdn, Thii ciing cd y thiic rdt cao vl nghi day hgc ciia minh. Du anh rat that vgng vdi cai mdng vien du di nude ngoai nhung khi bat tay vao cdng viec mdi nay thi anh td ra rat dam me va tran ddy nhiet huylt. Anh cham lo soan giao an, tim tai lieu phuc vu cho viec day hgc, tim hilu nghien cuu bai ti mi va ludn nhiet tinh, hang say giang bai. Anh danh tdt ca thai gian rieng tu, ca nhan ciia minh cho viec dgc sach, nghien ciiu phuong phap giang day mdi tien bd, hieu qua hon.

Cac nhan vat tri thiic tieu tu san trong sang tac cua Nam Cao dlu thi hien mdt y thiic cao ve nghe nghiep, viec lam cua minh. Ddi vdi hg, nghi nghiep khdng chi de giup hg trang trai cudc sdng, phuc vu cho cai an mac hang ngay ma nd cdn phai chiia dung mdt gia trj nhan sinh that la cao dep, ldn lao va lam rung ddng trai tim, danh thiic tinh ngudi d mdi chiing ta.

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdc phdm ciia Nam Cao

CHUONG 3

CAC NHAN VAT TRI THUC TIEU TU SAN MANG TINH TlT THUAT

•

TRONG TAC PHAM CUA NAM CAO

3.1. THE NAO LA NHAN VAT MANG TINH TU THUAT

Theo quyen Tir diin thudt ngir van hoc "Tdc phdm van hoc thudc logi tu su

do tdc gid tu viit vi cudc ddi minh. Cdn phdn biit tu truyen vdi bdn tir thudt vi tuoi

sir, ly lich ciia nha van. Tir thudtyeu cdu trinh bay mdt cdch sue tich nhung sir kien

da xdy ra trong cudc ddi nhd van, tu truyen Igi yiu cdu nhd van tdi hiin dogn ddi

da qua ciia minh mang tinh tron ven, cu thi - cam tinh, phii hgp vdi mdt li tudng -

tham mi xa hdi nhdt dinh. Tu thudt la sir thdng bao vi qud khu, tu truyen Igi la cdc

tdc phdm nghi thudt ldm cho qud khu tdi sinh. Nhd vdn viit tu truyen nhu sdng Igi

mot ldn nira dogn ddi da qua ciia minh. Tu thudt ddi hdi ngudi viit phdi hit sue ton

trong tinh xac thuc cua cdc su kien, tu truyen cdc su kien tiiu sir ciia nha van ddng

vat mang dang dap cua chinh tac gia, dugc chinh tac gia trinh bay mdt each siic tich,

vai trd ca so cua sdng tgo nghi thudt... " [6, tr.265]. Vay nhan vat tu thuat la nhan

mang tinh xac thuc.

3.2. cAc nhAn vat tri thuc tieu tu sAn mang dAng dAp cua

NAM CAO

cd dgng va thdng bao ve mdt doan ddi da qua cua minh dugc the hien d cac sir kien

nha van mdi budc vao nghe: "Anh hay bd nghi viit di. Ddy khdngphdi la viic ciia

Macxim Gorki, nha van vi dai cua giai cap vd san Nga, da tung khuyen mdt

anh, cd thi thdy rd nhu thi. Anh hoan toan khdng cd khd nang mieu td cho con

ngudi cho sinh ddng, md day Igi la diiu chiiyiu" [4, tr.l26]. Dieu lam dau tien cua

nha van la pha? biet mieu ta con ngudi, xay dung mdt nhan vat cho rieng minh. Nha

van mudn diing vung, sdng tuoi thg cao vdi nghe thi tat yeu phai lam dugc dieu do.

tugng nghe thuat mang tinh udc le. Vi the, nhan vat trong tac pham van hgc khdng

phai la mdt phien ban sao chep toan bd cac chi tiet ve cudc ddi cua con ngudi thuc

ngoai xa hdi. Nd chi the hien mdt phan nao do qua mdt sd chi tiet, dac diem dien

hinh ve nghi nghiep, tiiu sir, tinh cdch, ngogi hinh,...

Trong bat ki mdt tac pham van hgc nghe thuat nao thi khdng the khdng cd

nhan vat. Nhan vat van hgc chinh la mdt phuong tien co ban nhat de nha van the

hien nhung tu tudng va la ca sd de tac gia bde Id nhan thiic ciia minh ve mdt van

Nhung chiing .ta can phan biet rang: nhan vat trong tac pham van hgc la mdt hinh

de, ve mdt ca nhan hay ve mdt tang lap ngudi nao do,... Nhan vat trong van hgc la

ngudi trong mdt giai doan lich su nhat djnh. Nhan vat trong van hgc cd the la mdt

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

ngudi dan dat ngudi dgc den mdt nhan thuc, den mdt quang ddi hay ca mdt tap the

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

mau ngudi cu the ngoai ddi ma tac gia dua vao dd de xay dung hinh tugng nhan vat.

Nhung do cung cd the la nguyen mau ciia chinh tac gia. Trong trudng hop nay, ta bat gap phd bien nhat la nhan vat tru tinh trong tho ca. Cdn ddi vdi loai thi tu sir, cu the la trong the loai tieu thuyet, truyen ngan,... Nha van mudn thi hien ca cudc ddi hay mdt khoang thai gian nao dd cua ddi minh thdng qua mdt sd sir kien tieu bilu thi nha van phai the hien qua hinh thiic tir truyen hoac tir thuat.

Giai doan van hgc Viet Nam nam 1930 - 1945, trudc nha van Nam Cao ciing cd mdt sd tac gia ndi ve ve tinh tu thuat: Thai tha du (Nguyen Hong), Hai dira tri (Thach Lam), Sdng nhd (Manh Phu Tu),... Nam Cao da hda chung vao ddng chay ay de tao cho minh mdt phong each, mdt cho diing rieng trong ldng ddc gia. Nhung du sao, nhirng thap nien dau ciia the ky XX, day van la mdt hinh thiic dugc su dung cdn kha mdi, mang nhieu phong vj, ve ddc dao rieng.

Ngoai cac nhan vat la ngudi ndng dan lao ddng ngheo khd thi hau nhu nhan

vat tri thiic tieu tu san trong nhung tac phaTn trudc hoac sau nam 1945 Nam Cao it nhieu mang dang dap cua dng. Du la the loai truyen ngan, tilu thuyit vilt vl ngudi tri thiic tieu tu san thi chiing ta deu bat gap hinh tugng nha van dugc thi hien d ben trong. Du la cac nhan vat ke chuyen d ngdi thu nhat la "tdi" hay d ngdi thii ba dat ten bang mdt danh tir rieng; du la d vai trd la nhan vat chinh nhu Thii, Hd, Diln, Du,... hay d vai trd la cac nhan vat phu de quan sat, ngam nghia, chia se, ddng cam vdi ngudi dan ngheo d thanh thj ngoai d Ha Ndi va d cai lang que ngheo Vu Dai nhu nhan vat "tdi" (Dui mil, Thdi, di vi), dng giao (Lao Hgc),... va du cac nhan vat d tren cuong vj la ngudi cha, ngudi con, ngudi chong hay la cuang vj la mdt nha van, ngudi chien sT,... thi hinh anh ciia nha van dlu dugc thi hien rd net.

Dd la nhung hinh anh nhan vat gan lien vdi cudc ddi cua cac nhan vat trong tac pham, ciing r.hu d ngoai ddi thuc. Tat ca dlu cd moi quan he mat thilt doi vdi tac gia. Cung chinh sir tac ddng cua cac nhan vat dd nen da lam cho hinh anh tac gia rd rang han. Cd le, trong nhung tac phdm mang hinh thuc tu thuat cua minh thi dang dap ciia nha van dugc the hien rd qua hai thudc tinh ca ban la ngogi hinh va hanh ddng, cu chi, diiu bd.

3.2.1. Ngoai hinh

Ngoai hinh la yeu td thudc ve ben ngoai ciia nhan vat va nd cd moi quan he mat thiet vdi yeu td ben trong la tinh each. Theo sach Li ludn van hoc, Ha Minh Due chii bien thi ngoai hinh nhan vat dugc djnh nghTa: "Ngogi hinh la khdi niem diing di cap din hinh ddng, diin mgo, trang phuc, cir chi. tdc phong,... tdm Igi, la toan bd nhirng biiu hiin tgo nen ddng ve ben ngoai cua nhdn vdt" [4, tr.l34].

Mdt mat, nha van cd the khac hga nhan vat ciia minh mdt each true tilp thdng qua ngon tir ciia ngudi ke chuyen. Mat khac, nha van cd thi mieu ta ngoai

GVHD: Ho Thj Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdc phdm ciia Nam Cao

hinh ciia nhan vat bang each muon ldi gian tiep qua each nhin ciia mdt nhan vat khac trong tac pham. Ddi khi, tac gia chi lira chgn mdt vai dac dilm nao do cua nhan vat de lain diem nhan cho toan bd ngoai hinh. Trong sir nghiep sang tac cua minh, tac gia deu the hien thanh cdng d hai mang de tai: ngudi ndng dan va dl tai ve ngudi tri thiic tieu tu san ngheo. Ddi vdi de tai ngudi ndng dan thi nha van mieu ta ngoai hinh nhan vat rat day dac, phd bien. Doi vdi ngudi tri thiic tilu tu san thi tac gia lai sir dung biit phap mieu ta ngoai hinh nhan vat lai thua thdt. Nhung day cung khdng cd gi ggi la mau thuan. Vi mdi de tai thi cd cac nhan vat thudc tang lap khac nhau, phuong phap sang tao khac nhau, muc dich cung khac nhau. Dl tai ngudi ndng dan thi tac gia tap trung vao ngoai hinh de dien ta qua trinh tha hda the tham cua con ngudi, khdng chi bj tha hda vl nhan tinh ma cdn tha hda vl nhan hinh. Cdn ddi vdi tang lap tri thiic tieu tu san, tac gia vilt truyen theo dien biln tam li nhan vat de nhan vat tu boi trong hoan canh, tu bde Id tinh each, tam trang cua minh. Vi the ma tan suat mieu ta ngoai hinh nhan vat thudc tang lap tri thuc thap han so vdi cac nhan vat thudc tang lap ndng dan.

"Nay! Tri g, cdi mat anh trong thi nao dy. Qud thuc khdng chai dugc!" [21, tr.63]. Day la mdt trong nhung cau ndi hinh anh nhat trong tac pham vl nhan vat Tri trong tac pham Cdi mat khdng chai dugc. Day cung la ngoai hinh tieu bilu nhat cua nha van Nam Cao. Cung vi ngoai hinh nay ma Tri danh phai dau kho, than thd vdi trdi dat: "Hai thugng di md ngudi ta ddn la rdt cdng binh va chi lam toan nhirng diiu nhdn, sao ngudi Igi cho tdi mdt cdi mat tai hai cho tdi den the? Mdt cdi mat... nd the nao?... Ai cung gap tdi cd mdt ldn thi cung phdi cd lam minh khdng den ndi la mdt thang ddng ghet... " [21, tr.64]. Day la hinh anh rd rang, sac net nhal cua nha van ciia nha van Nam Cao. Anh trach thugng dl tai sao lai ban cho anh cai khudn mat khac ngudi kia. Den ndi, ngudi khac nhin vao dlu cd cam tudng khd chju, phai tranh xa, lan trdn. Da thi sg Tri, tir choi giao thiep vdi Tri. Ban be da thi ma chinh ddng nghiep nhu Sen cung cd thai dd tuong tu. Ldn len, Tri len Sai Gdn vdi mong mudn se tim dugc tinh yeu dich thuc cho minh. Nhung cai vung dat dugc xem la thoai mai, tu do, phdng khoang nhat ma cung khdng thi chap nhan khudn mat nay. Tri men cd tu Binh nhung vi cai mat nay ma ngudi phu nu do khdng chap nhan va ngay ca vg anh thi ciing phai cd thai gian mdi quen dugc. Bl ngoai la vay, ben trong, Tri lai cd mdt tam hdn cao dep, cd nhirng udc mo, khat vgng dep. Tri say me dgc sach va ludn cd du djnh di xa de hieu biit nhilu hon. Tri cd mdt trai tim nhan hau, ndng am. Tri ludn the hien ldi sdng hda ddng vdi tat ca mgi ngudi. Anh rik thuang nhung ngudi cung canh ngd, ludn khao khat, md that rdng tam hdn minh de ddn lay mdt tam hdn ddng dieu khac. Nhung tat ca chi hoai cdng ma thdi. Anh rat dau ddn khi nhan ra dieu ma minh khdng mudn chut nao va mai mai khdng thi nao

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

thay ddi dugc. Minh nhan ra cai xau, khuyet dilm cua ngudi khac da dau ddn roi nhung lai chinh minh nhan ra cai xau, khd chap nhan cua minh thi cd gi dau ddn han the. Trdi da no danh ban cho anh mdt cai mat khd nhin thi anh danh cd gdng chap nhan nd. Tri khdng de hen, khdng tham lam, khdng thd bao, ciing khdng dang de ghet nhung mgi ngudi lan tranh vi hg qua djnh kiln vdi khudn mat ciia anh thdi. Nhan vat tdi trong Nhirng truyen khdng mudn viit, sau nhung lan thu nghiem khdng thanh cdng vdi nhirng truyen viet vl ngudi khac thi Cao quylt djnh chuyln sang viet truyen ciia minh. Du cai tdi ciia tac gia rat la xoang. Sau bao nam xa each, tac gia ve que, tudng dau se nhin dugc sir vui mirng riu rit va nilm hanh phuc vd bd ben cua vg con khi nhin thay ngudi chdng, ngudi cha cua minh vl. Nhung nao ngd dau, anh chi cam nhan mdt net mat gian du, cau cd ciia ngudi vg. Chinh tinh huong nhu vay ma ngoai hinh cua nha van dugc neu bat len: "Tdi todt mo hdi trdn. Mdt tdi nhin xudng mui, mui tdi nhin xudng mieng, va mieng tdi thi biu ra... " [21, tr.87]. Hinh dang cua tac gia liic nay hinh nhu td dam them mdt phan tinh each cua nha van: nhiit nhat, rut re, sg set,... Hinh nhu anh dang cam thay rat xau ho, nhuc nha cho trach nhiem lam chdng, lam cha ciia minh. Anh da khdng lam trdn bdn phan ciia minh de cho vg con minh kh6, phai cay cii, phai khd chju. Day cung la hoan canh rat that cua nha van d ngoai ddi. Do cung la hoan canh chung cua tai; ca cac nhan vat tri thiic tieu tu san mang tinh tir thuat trong sang tac cua Nam Cao. Hau nhu tat ca hg deu chua lo dugc cho cudc sdng gia dinh va ddi vdi nha van ciing roi vao hoan canh nhu vay. Cung lam thi hg cd thi lo vira du dugc cudc sdng cua minh mdt each eo hep, tam du ma thdi. Vi thi, ngudi vg trd thanh tru cot lao ddng chinh trong gia dinh cua hg.

Trong toan bd truyen Gidng sdng, chiing ta cd thi tim duy nhat mdt cau ma tac gia mieu ta true tiep dang ve cua nhan vat Diln: "Nhirng da mat cir rom rdm; nd cd ve ddy len vd te te" [21, tr.l 10]. khudn mat la noi thi hien sir cam xiic ciia con ngudi: vui budn, ndng gian, diem tinh, cau cd,... Trudc cudc sdng vg tdi ngay la het, chui mang va con cai chi biet khdc vdi la suit ngay thi mat ciia Diln da dan chai san, da mat het sir nhay cam va bi te liet di hit cam xiic tinh tl dk sang tac. Day ciing chinh la noi se dao hd, chdn vui tai nang, li tudng sdng cua Diln. Diln trd nen cau cd, gat gdng. Te hai han, Diln dudng nhu trd nen thanh ngudi vd hon, lanh nhat trudc tieng khdc, tieng ren la ciia con minh. Cdn Diln trong Nude mdt, vdc dang dugc nha van mieu ta gian tiep qua each nhin ciia dng ddi tram d Quynh Nha va day cung la hinh anh rat rd net ciia nha van: "Ong sung sot khi thdy dng Li Cu Dien chi Id mdt anh chdng gay nhu mdt cdi tam, mac do the, di chdn khdng vd ddi mdt chiec mil trang cu ky din may nam chua danh phdn "[21, tr.379]. Khi nhin dng Diln nay that dang diing day thi dng ddi tram mdi ngd ngang vi minh da doan qua Id. Ong

GVHD: Ho Thj Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang dnh tu thudt trong tdcphdm ciia Nam Cao

Phan Cu Dien, ngudi thudng nhan nhirng phong bi cd in dau, danh may thi ra lai la mdt ngudi cd hinh hai dm yeu, ngheo kho din the. Qua tinh hudng nham lan, mang tinh hai hudc nay thi ta thay dugc cudc sdng ngheo kho, thilu thon, vat va ciia ngudi tri thiic tieu tu san liic bay gid.

Trong doan dau cua Ddi thira, tac gia gidi thieu hinh dang ciia nhan vat Hd.

Hinh anh ciia Hd cung la hinh anh mang tir thuat sac net ciia chinh Nam Cao: "Hdn

dang doc cham chu qud. Ddi long may ram ciia han chau ddu Igi vdi nhau va xech hoi lin mdt chut. Ddi mdt sangquae cd ve ldi ra. Cdi trdn rdng hai nhan. Ddi luang quyin dung sirng sung tren bd hai cdi hd sau ciia md thi bdng nhay. Cd cdi mui cao va thang tap ciing bdng lin nhu vay. Cdi mat hoc hdc dy, nghiing nghiing ben tren quyin sdch, trong khac khd din thanh dir tgn " [21, tr.209]. Qua doan mieu ta ngoai hinh cua Ho, chiing ta thay Hd la mdt con ngudi cd tac phong lam viec rat la nghiem tiic, can man, cham chi, tap trung tim tdi. Day la cot each cua mdt ngudi nghe sT sudt mdt ddi say me li tudng, vi li tudng. Nhung khudn mat nay nhu chua dung mot dang ngudi sudt ddi phai ganh vac sir khac khd, cue nhgc, vat va. Hd nhu ludn lo lang, tran trd ve cudc sdng. Tinh than Hd khdng cd gid phut an nhan, thanh thai. Bao nhieu udc mo, li tudng chan chinh, dep de cua con ngudi tran day nilm dam me va ldng nhiet huyet do nhu dang lui budc, lui tan. Cung giong nhu Ddi thira, trong Quen diiu do, tac gia tap trung vao doan dau tac pham dl milu ta hinh dang cua nhan vat Hai. Day ciing la hinh anh mang dang vdc cua nha van Nam Cao: "Cdi tuoi duang xudn, cdi mgch mdu day cang. Nguc phong len. Ddi mdi chdng chdn cudi. Bdp thit deo nin chdn di khdng biet mdi. Dg day cd the co gian ra nhu mdt cdi tiii cao su Ddi mat nhin ciing khoai trd nhuan. Ham muon la mdt cdiphiu chang dat vao ddu Tin tudng mgnh ngay vdi ddi tay cirng cdp "[21, tr.366]. Tac gia dung doan dau tac pham de mieu ta vdc dang ciia Hai vdi muc dich la nhan manh siic tre, niem khao khat, siic sdng manh liet. Hai ludn cd gang vugt qua sir khd khan, trd ngai trong cudc sdng. Hai cd du siic de lam nhirng cdng viec ldn lao, vi dai, day y nghTa ma minh mong mudn. Nilm tin sat da dd nhu bat tu trong con ngudi ciia Hai. Cung chinh la niem tin vung chac ciia nha van trong cudc sdng nay.

Trong de tai ve ngudi tri thuc tieu tu san, nhan vat thii trong tac pham Song mdn la nhan vat tu thuat dam net ciia Nam Cao. Sau khi Dich di, Thu da gdp cdng rat ldn vao phat trien ciia trudng. Nhung khi Thii lam Igi cho trudng bao nhieu thi tien cdng ciia Thir van nhu the. Ngugc lai, diiu ay lam cho Thii cang met mdi them: "Su lao lire vd nhirng ndi lo khien ngudi y hop han di. Nit mat y, ddi mdt y, da nhiim mot vi gi mdi met rdi. Ymdi met cd din tdm hdn, cd tinh tinh. Ykhdng cdn bdng bdt, hang hdinhutrudc nira" [21, tr.536]. Qua hinh anh do, chiing ta cam giac dugc mdt ndi that vgng nang ne, khdng chi bilu Id d tam hon ma cdn thi hien mdt

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm ciia Nam Cao

each dang thuang ra hinh hai ben ngoai. Thii mang trong minh ca mdt hanh trang day ap nhirng li tudng, ldng nhiet huylt cua tuoi tre. Khi cd ca hdi thi Thii hang hai, bung ra het siic minh de bien li tudng thanh sir that. Thii cham lo, xay dung budc di, hudng phat trien cho trudng. Tuy Thii mang din cho trudng nhilu Igi nhuan nhung Thii nhan dugc sd luang van nhu the? Cudc sdng van kho cue nhu thi? Thu lai cdn tu minh chudc them ganh nang cho ban than. Ngay thang cii trdi dan, hinh anh ciia anh giao tre trung, tran tre nhiet huyet da khdng cdn nhu xua: "Mat y da nghiem trang. Trdn y da lo du. Mdi y da it cudi va nu cudi da chang cdn tuoi nhu trudc. Chao di! Nhu vay do. Trudc sau chi cdch nhau sau, bay nam. Nhung da biet bao nhieu su thay ddi! Yda gia di, da xdu di nhiiu. Yda cd vg, cd con. Yla mdt dng giao khd trudng tu. Ymac nhirng quan do re tiin, xdc xich vd da bgc mau" [21, tr.562]. Qua sir thay ddi ve ngoai hinh, chiing ta da biit phan nao vl tinh each cua Thii. Anh rat la gian dj, dan so va khdng chii trgng nhilu din hinh thiic ben ngoai. Con ngudi ludn danh thai gian cho viec trau ddi them vdn tri tue cua minh ma thdi. Con ngudi ludn nudi dudng sir nhiet huylt, sir ham hd, nhiet tinh bao nam qua thi bay gid, con ngudi ay da chua chat nhan ra cudc ddi cua minh ngay cang di xuong, tan lui theo thdi gian. Cai dang ve be ngoai cua Thii danh dau mdt chang dudng ngay cang liin sau vao sir ngheo kho trong cudc song va nd cung bao hieu nhu mdt

ngd cut d phia trudc.

Dien mao cua Thii da thay ddi dot ngdt, khi Thii nghe Oanh ndi vl giac mdng dem qua ciia minh: "Mat y gdn guoc. Mdt y ndy lira. Tay y ndm chat, thinh thoang Igi khe run mdt cdi, nhip theo y nghi" [21, tr.701]. Dich se vl, se cudi Oanh va se lam chu cai trudng nay tiep. The la, niem tin, nilm mong mdi, sir khat vgng, sir chd dgi bay lau ciia Thii da bj dap tat, tan theo may gid. Thii nhu cang ngay cang tuyet vgng, mdt sir that vgng nang ne, mdt noi budn the tham va tinh than day ve chan chuong, be tac ciia con ngudi dang nudi trong ldng bao hoai bao, kl hoach tdt dep. Thu nhu mang trong ngudi mdt noi gian du, cam tiic. Thii biit minh da bj lira ddi va cang gian cho ban than minh han khi da nhe da, lam tin ldi ndi Oanh de rdi hdm nay, tu minh chudc lay sir cay dang, that vgng. Sau nam 1945, Nam Cao chi danh vai tac pham de de cap den ngoai hinh cua chinh minh. Chang han, trong tac pham Orimg, tac gia mieu ta so lugt hinh dang de thi khac hga tinh canh ciia minh: "Cd anh nghiing chat rang di budc. Mdi budc la mdt ddng tdc thi thao hgng ndng. Cir dp vdi tram, budc chung tdi Igi dirng Igi, chdn trudc cong, chdn sau thdng, nhin nhau thdphi phi va cudi vdi nhau. Tdi cir vira di vira nan bdp thit dui va cd cdm giac nd to ra, ran Igi, sd thdy dugc" [21, tr.785]. Trudc mdt, doan mieu ta nhu vay, chiing ta da cam nhan dugc sir vat va, khd khan cua nhung ngudi chiin si, hg cdn phai trai qua mot khda huan luyen hang nang ve siic khde, vl siic chju dung. Niu

GVHD: Ho Thj Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mangdnh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

nhu la nhirng ngudi thudng lao ddng bang chan tay thi khdng din ndi nao nhung tat ca hg la nhung ngudi da quen lao ddng bang tri dc. Hg cam ngdi biit cua minh de cay tren trang giay. Tuy nhien, qua doan van tren, chiing ta ciing cam nhan mdt gigng dieu rat la vui nhdn, khan truang, day sir lac quan, nilm tin phoi phdi cua nhung nha van chien si. Sdng gan gui, quan quit vdi dong bao Man, Tho day nghia tinh mdt thai gian, Nam Cao va cac ngudi ban cua minh cung da xudng chan niii de tiep tuc nhiem vu mdi ciia minh. Do d tren niii khdng cd diiu kien sinh hoat tdt nhu d mien xudi. Vi the ma ngoai hinh cua hg da doi thay rat nhilu: "Ho cho rdng chung tdi tu tiin da gdn dac dgo, nghia la gdn hda ra gdu cd roi. Tdc lan lap cd vai, cham xudng gay. Da va quan do dm khdi, vang khe. Rau ria tua tiia" [21, tr.812]. Day la quang thai gian gian khd ciia nhirng ngudi chiin si each mang. Hg phai len niii, xudng ddng bang thudng xuyen de thay doi dja dilm lam viec. Nhirng nhu cau ciia ca nhan, ho hinh nhu da quen tat ca. Bay gid, hg chi cd muc dich duy nhat la hudng minh vao nhirng muc tieu chung ciia cudc each mang dan tdc, cua cudc khang chien. Mgi khd khan, thieu thon do, hg chi xem nhu la chuyen nhd nhoi, binh thudng nhat ciia ngudi linh khi ra tran ma thdi. Du da cd den, tdc cd dai, than hinh cd dm di nhung nhirng ngudi chien si each mang xem do chi la kit qua tot ciia mdt khda ren luyen y nghTa. Day cung la diiu kien tot dk hg cd thi tao cho minh mdt siic khde tdt, cung cap, deo dai han de cd thi phuc vu cho cudc khang chiin trudng ki cua dan tdc: "Cd den di, cd gid di, nhung Igi ran rdi han. Giao nude cung chdng sot siic gi. Cdi thdn thi cd huong, cdi tdm hdn chi mdt chiiu lam u dm ciing du ldm ru hit, khdng ngd Igi cd sue chdng choi ngang birdng dy. Ho cho Id ngang budng ldm" [2\,tr.&53].

Thdng qua vai chi tiet ve ngoai hinh cua nhan vat mang tinh tu thuat ciia nha van Nam Cao, chiing ta biet phan nao ve tinh each va hoan canh sdng cua hg liic bay gid. Cung qua do, ma chiing ta hieu biit nhilu hon vl cudc sdng, hoan canh, tinh each ciia chinh nha van nhieu han.

Hanh ddng, cu chi, dieu bd dugc ggi chung la nhirng hoat ddng cd y thuc ciia con ngudi. Tir nhirng bieu hien nay, ngudi ta cd thi hilu phan nao vl con ngudi ciia nhan vat. Chiing ta tim hieu hanh ddng, cu chi, dieu bd cua nhan vat thi do ciing la chia khda huu ich de chiing ta md cua, kham pha phan nao vl cac dac dilm nhu tinh each, ddi sdng ndi tam ciia nhan vat. Cac nhan vat mang tinh tu thuat ciia Nam Cao cd hanh ddng cung tuong ddi it nhung cung ggi len mdt sd van dl ma tac gia am

tham ki thac.

Trong tac pham Ddi thira, Hd dudng nhu chi thuc hien mdt vai hanh ddng. Nhung nhung hanh ddng nay, nd da phan anh tinh trang cua ngudi tri thiic tilu tu

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

3.2.2. Hanh dong, cii* chi, dieu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

san liic bay gid. Hd bieu hien hanh ddng d hai trang thai khac nhau: hanh ddng d

trang thai tinh va d trang thai say. Hd tinh de nhin nhan hanh vi tdi loi ciia minh va Hd lai say de thuc hien hanh vi tdi loi, nhan tam. Hd gid khdng cdn cam xiic tinh tl de viet nhung doan van hay, y dep nua ma tam trang cua Hd da gianh hit cho nhirng chuyen nhat nhanh, nhd nhoi cua ddi: nao la benh dau, thudc thang, ng nan,... Hd cam thay tdi tarn mat mui, phai dien ngudi len khi nghT din nd. Cung cd liic, Hd cam thay khd qua, biic bdi nen da gat gdng vdi vg con roi bd ra ben ngoai: "...hdn dang ngdi bdng diing phat len, mat chan chira nude, mat hdm hdm, vimg vdng di ra pho, vira di vira nudt nghen "[21, tr.342]. Rdi Hd lai di udng rugu de quen ddi, quen gia dinh, quen ca chinh minh. Hd ve lai thi hien nhirng hanh ddng Id mang: "Hdn lao dao budc vao nhd, mat gudm gudm, ddi mdi mim chat. Hdn di thdng Igi trudc mat Tir. Hdn cui xudng, quae mat nhin Tir, go go mdt ngon tay trd vao trdn Tir va doa nhu ngudi ta doa tre con" [21, tr.343]. Hanh ddng thii nhat la hanh ddng d trang thai tinh. Hd cdn y thuc dugc hanh ddng ciia minh. Vi kho cue, buon buc qua nen Hd phai di ra ngoai de cho binh tinh, giam di tic chi tinh than ciia minh. Cdn hanh ddng thu hai, Hd dudng nhu da mat hit y thiic ciia minh. Hd da sa vao bi kjch tinh than va Hd budng xudi de nd dieu khien, sai khiln. Cii thi, cudc sdng cua Hd bj cudn theo vdng luan quan, be tac cua cudc sdng.

Trong tac pham Cudi, nhan vat han rat sg tieng con ren, khdc, chui rua cua vg. Vi gia dinh han qua ngheo. Ma ngheo thi lam sao du an. Khdng du an, khdng cd dii siic khde thi con cai hay benh, hay dau. Vi thi, vg han lo lang, sdt rudt, cau cd, gat gdng, cau nhau. Han nhu am anh nhung am thanh dd. Vi moi lan han nghe thi dudng nhu han bj dieng ngudi, chet lang va dau xdt nhan ra cai canh qua ban cung cua minh. Nhirng liic han qua ndng gian, buc tiic thi "Hdn muon ddp mot cdigi cho ra do tire" [21, tr.359]. Qua dd, chiing ta thay mdt trang thai tam li vd cung dau khd, be tac ciia ngudi tri thiic. Sir dau khd ay, tham chi cdn dau hon cai chit. Hg dau ddn, giay vd ban than, trach minh qua hen nhat, vd trach nhiem vi khdng lo dugc cudc sdng cho gia dinh.

Trong tic pham Nude mdt, Dien den nhan ba muoi ddng tai nha day thep tinh nhung trong do cd mdt td giay bac bj rach. Diln djnh ddi tain giay bac rach do thi bj dng thu ki viit di rdi bj gid thoi bay mat. Diln djnh chay theo nhat lai: "Dien chgy theo td gidy bgc, vd xd ngd mot em be dp nam sau tuoi" [21, tr.382]. Cudi cung, Dien khong lay dugc tien va ma cdn phai bj ngudi khac chi nhao, do cai hanh ddng qua Id linh ciia minh. Qua hanh ddng cua Dien, cudc sdng cua ngudi tri thuc tieu tu san qua cung cue, tiing thieu nen hg phai tiet kiem, de xen tung ddng xu cua minh. Ddi khi vi nd ma hg danh mat long tu trgng vdn cd ciia minh.

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

Trong Sdng mdn, Thii nghe Md thuat lai canh an udng sang trgng ciia ngudi khac. Den ndi, con chd cua hg ciing an thjt bd mdi ngay va cdn minh la con ngudi chi an toan rau thdi. Nhung rau cung khdng cd du ma an. Md nhu hilu dugc hoan canh ciia Thu va San thi Md da ban den viec chuyen nai d va vd tinh nhac din chu tien. Thii lai chua chat, than thd rdi the hien hanh ddng day ve chan nan: "Vd Thir gia tay len, biu mdi "d" mot tiing luc ldc ddu ve tdm Igm vd chdn ndn. Chang cd cd gi chinh ddng. Yngdi xudng ghi. Ykhe dap tay xudng bdn mot cdi, ngdi thir ra mdt liic, nhu chiiy mdt y nghigi vut din" [21, tr.589]. Cd le, hanh ddng cua Thii la bilu hien cua mdt sir chan chuong den miic cue dd. Thii chan ddi, chan ngudi, chan cho chinh con ngudi ciia minh. Tien la mdt thii rat xa xi doi vdi Thii liic nay. Thii dau ddn cho ldi sdng bac nhugc, hen nhat, tam bg cua minh. Ciing vi thi ma Thii da chdn vui udc vgng, li tudng sdng cua ban than. Thu khdng lam dugc gi, gid la that vgng va chi la that vgng.

3.3. NAM CAO TU THE HIEN MINH TRONG CAC NHAN VAT MANG

TINH TU THUAT

3.3.1. Giau tinh cam

3.3.1.1. Hieu thdo Nhan vat tri thiic cdn mang tinh each cua mdt ngudi hilu thao, kinh trgng vdi dng ba, cha me. Day la mdt trong nhung due tinh quy bau, sau sac tinh ngudi va mang dam gia trj nhan van bao ddi ciia dan tdc ta. Mdt lan nua, tac gia da dl lai nhirng dau an tdt dep ciia minh, qua mdt ban sac van hda giau truyln thong cua dat nude. Luan diem nay, Nam Cao the hien rd rang va sau sac nhat la d tilu thuyit Sdng mdn. Nhan vat Thii da the hien tam ldng hieu thao doi vdi ba, me va day cung tam ldng thanh kinh nhat cua chinh ban than tac gia. Trong mdt lan Thu vl que, liic ay gia dinh Thii cung vira mdi bat dau an rieng. Trong mdt bua an tdi d nha, Thii rat

dau ddn, nghen ngao khi nhin canh mdt minh minh an vdi mdt dTa ca kho. Thii cam

thay minh that vd dung qua. Thii* thay tiii ho cho chinh ban than minh. Thii cam thay chua xdt, dau ddn cho cudc sdng cua gia dinh minh: "Y ngdi than mat, budng dua, quin cd duang an. Ychgt nhdn ra la bay, me y, vd cdc em y da khd khdng kim gi minh phdi khd" [21, tr.584]. Liic nay, Thu nghT ngay din hoan canh ddi kho cua ba, me. Hg mdi la nhung ngudi phai an va can an han Thii. Roi Thii mudn nhudng phan ca kho ay cho ba, me ciia minh: "Qud that luc dy, y mudn dugc nhin di cho ba, hay me, hay vg, hay cdc em, hay la ngay con a nira an thay "[21, tr.584].

Hay khi Thii nhin hinh anh ba cu Ha, Thii lai nhd din hinh anh cua ba ngoai lam lu, rach rudi ngheo ddi d dudi que. Thii udc mong cd mdt ngay chinh minh se dugc phung dudng, cham sdc cho cudc sdng cua ba: "Thir khdng ao udc gi han la cd thi nudi bd y mdi ngay hai bira com nhu hai bira cam ciia ba Ha bay gid" [21,

GVHD: Ho Thj Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm ciia Nam Cao

tr.632]. Thii ludn suy nghT den cudc ddi cua ba. Khdng cd mdt ngudi nao ma tu be

den gid lai toan la khd nhu vay? Va cung khdng cd mdt ngudi dan ba nao lai danh ca ddi minh hi sinh cho chdng, cho con, cho chau din thi? Thii riit la thuong ba, sin sang hi sinh cudc ddi, tuoi xuan cua minh de lo lang cho ba: "That long y muon

sdng rut di muoi nam di cd thi ldm cho bd sung sudng lay vdi ba nam trudc khi rdi khdi cdi ddi khd di nay. Yrdt sg bd chit di md chua dugc hudng mdt chut gi, chua trong thdy mdt ti gi cua y" [21, tr.633]. Day la nhung ldi rk xiic ddng, rat thanh kinh ma Thii cung nhu Nam Cao da danh cho ba ngoai kinh yeu cua minh. Chiing ta cdn cam nhan mdt gigng dieu nhu dang chua xdt, nghen ngao ciia mdt ngudi chau. Thu nhu dang oan trach, cam gian ban than minh, vi minh chua lam dugc gi dl din dap lai tinh cam, cdng an to ldn ma ba da danh cho minh. Ma ngugc lai cdn phai dk cho ba phai phien long, lo lang nhieu hon.

3.3.1.2. Thuong vg'con

Tinh yeu vg con la mdt trong nhung chu de phd bien, cao dep trong giai doan van hgc 1930 - 1945 ndi rieng va ca nen van hgc Viet Nam ndi chung. 0 thi ki XIX, thi sT Tu Xuong da sang tac bai tha Thuang vg de ca ggi sir dam dan, thao vat ciia vg minh. Ddng thai, tac gia cdn bay td thai dd tu trach mdc, chi gieu trach nhiem ciia ngudi chdng, ngudi cha:

"Lan ldi than cd khi quang vang

Eo xeo mat nude budi do ddng" [22, tr.49].

Den giai doan van hgc nay, Nam Cao da thdi them huong vj mdi cua chu dl cao dep do. Cac nhan vat mang tinh tu thuat ciia Nam Cao da dat tinh yeu vg con ciia minh trong sgi day rang budc cua cudc sdng, cua nghi nghiep. Cd ddi khi, vi cudc sdng tu tung, ngdt ngat ma hg td ra lanh nhat, nhan tam vdi vg con. Mdt mat, hg td ra thai dd, hanh ddng yeu thuang. Mat khac, vi cudc song, vi nghi nghiep ma hg xem vg con la nguyen nhan ciia noi kho. Vi thi, hg cd thai dd thilu tinh thuong ciia mdt ngudi lam chdng, lam cha. Nhung cudi cung, tat ca hg dlu dat tinh thuong dd tren tat ca, quay trd ve diing ban chat thuc, dang quy cua minh. Nam Cao cung the hien mdt tinh yeu thuang vd bd ben ddi vdi vg, con. Thdng qua cac nhan vat tri thuc tieu tu san cua nha van, chiing ta thay rd tinh each tot dep do cua Nam Cao va

cang yeu men nha van hon.

Trong Trang sang, Dien la mdt nha giao d Ha thanh. Sau khi, trudng da ddng ciia. Dien lai quay ve que, sdng vdi vg con va tiep tuc theo duoi cai nghiep van chuang cao ca cua minh. Khi ca nha ngdi ngoai san, ngam anh trang soi. Diln nhin vg minh sao ma dang yeu, lam Dien xua tan di het met indi trong ldng. Diln sdng trong hoan canh khd khan. Trong dau dc Dien khdng liic nao ma khdng nghT din tien: tien gao thdc, thudc thang, tien vay mugn,... Va cd liic, Diln mudn bd di tat ca

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tir thudt trong tdc phdm cua Nam Cao

de lo cho sir nghiep rieng cua minh thi Dien khdng the nao lam dugc. Dien rat

thuang vg, thuang con minh. Hg la mdt phan trong co the Dien. Dac biet, khi nghe

tieng con khdc thi tam ldng ciia ngudi cha quan dau, te tai tam can: "Mdt ndi chua

xdt gdn nhu la thudc vi the chdt,

ir len trong long Diin. Nd ddng lin din cd, xdng

Hoan canh ciia Dien trong Nude mat ciing gidng nhu nhan vat Dien trong

len dc. Nude mat Diin ira ra " [21, tr. 111 ].

truyen ngan Giang sang. Du cho cudc sdng cd thang tram, trdi ndi nhu the nao thi Dien van yeu thuang vg con minh het muc. Dien cd the nhjn an, nhjn mac, cd thi di bd. tham chi cdn mat di long tu trgng cua minh de tiet kiem vai ddng xu, lo cho gia dinh. Dien cd the mat di tat ca, mat di cudc sdng thanh thai, phut giay em dju nhung Dien khdng the lanh xa, mat di vg con. Khi Dien nhin diia con thudng xuyen bj me danh thi Dien khdng the dan lai cam xiic, ldng thuang yeu dat dao cua ngudi cha:

"Han dot nhiin rum ngudi. Long han quang ra. Nhirng y gian hdn bira bdn vut tan. Cdn Igi cdi hinh dnh be nhd ciia Huang, vdi cdi mat day mun vd sung lin cua nd, ddi mat gian giua nude va mieng miu... Dien thdy thuong nd qud! Nd dm dau ludn vd thudng thudng bi me mang chiri sudt ngay nhu tdt nude" [21, tr.385]. Liic nay, Dien cang nghi den vg minh thi cang thuang vg nhieu han. Thj danh, la mang, chui con thi ciing vi thj thuong nd qua ma thdi. Va lai, trong cudc song cdn nhilu cai phai lo, nhieu cai phai tinh toan thi lam sao con ngudi giu tam trang ludn binh tTnh dugc: "Ai ma chd hay gd gdng? Gat gdng thi chinh minh kho trudc. Khdng giu dugc thi phdi bdt ra ngoai nhu vay. That ra cd ai mudn cau cd lam chi?... " [21,

tr.385].

Cdn nhan vat Hd trong Ddi thira, Hd cung la mdt ngudi rat thuang yeu, lo lang, cham sdc vg con minh het long: "Nhirng khi Tir dm dau chdng. han. Hd lo xanh mat vd thuc sudt dim di trong coi thudc thang cho vg. Ddi vdi cdc con ciing vay. Chixa chiing may ngay, Hd da nhdva luc vi thdy cdc con chgy ra reo mirng va nam lay do minh, thudng thudng Hd cdm ddng din ira nude mat. Han hdn hit chung vd vdp lam... " [21, tr.344]. Nhung vi cudc sdng ma Hd phai doi mat vdi hai bi kjch ldn nhat cua ddi minh: bi kjch nghe nghiep, bi kjch tinh thuang. Bl tac qua, Hd di udng rugu. Tain trang Hd da trai qua het can say nay din can say khac roi Hd td ra an nan, hdi han. Rdi cudi cung, Hd cam lay tay Thj ma roi rdt nude mat va nhan ra

tren ddi khdng cd gi quy han gia dinh, vg con minh.

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Cach the hien tinh yeu ciia Thii' trong Sdng mdn ddi vdi vg con thi khac han Hd, Thii khdng dung ngon ngu bde Id true tiep tinh thuang cua minh doi vg con qua ldi ddi thoai cua minh hay qua ldi cua ngudi ke chuyen ma Thii thi hien tinh yeu do qua nhung ldi doc thoai ndi tam ciia chinh minh. Chang han nhu liic, Thii va San chuyen den nha trg cua dng Hgc. Thii nhin khdng gian trong can budng thi Thii cam

Nhdn vdt mang dnh tu thudt trong tdcphdm ciia Nam Cao

thay rat phu hgp cho cudc sdng ciia ddi vg chdng tre. Rdi Thii da nghT din Lien, chac Lien se rat thich va khdng phai bd ngd, xau hd, tui than. Thu mong muon se dua Lien va con len d chung. Rdi bao nhieu kl hoach that dep, that hanh phuc da nam ggn trong suy nghT cua Thu: "Hai vg chdng... Mdt diia con... Mdt dua a... Rat cd thi mdc mot cdi vdng bat cheo tir gdc phdng din gdc ngoai... Yse thue them cdi nha Id a trudc cua phdng day... Tinh Liin wa rdng rdi... Chd nay se la chd nhd

rieng di vi di vui thii vdi vg con... " [21, tr.628]. Khi Thii nhin hoan canh cua anh

xe keo d gan phdng minh. Du anh xe chi cd luong hai dong mdt thang, moi dem chay bd gan nam cay sd de ve ben vg. Thi Thii lai chanh long va nghT din Lien, ngudi vg cd chdng ma khdng dugc gan chdng: "Lien da bao y vao budi chieu cudi cung ciia ki nghi Tit, nang rdo vira rdi: That tram tdi chang tdi gi bang cdi tdi ngheo. Chi vi ngheo ma vg chdng minh cir ki mdt nai, ngudi mdt neo sudt ddi. Cd han gi vg chdng ngdu. Chung minh lay nhau sau nam rdi, ma tinh gdp tdt cd tir nam ngay, ba ngay, tdt cd nhirng ngay chiing minh dugc gdn nhau, tdi chac rdng chua day ba thdng.. " [21, tr.654]. Hay khi Thii chiing kien hoan canh cua ngudi phu nu bj chdng ddi xu nhu la mdt con d trong nha nhung chj van cam chju, khdng phan uat, khdng lieu ITnh. Chat Thu nhd den Lien va thuong Lien rat nhilu. Thii nhd can benh ho ra mau cua Lien va dau xdt khi nhd Lien chit thi sao? Thu dau ddn, nghen ngao, quan quai: "Niu Lien chit bay gid chang hda ra cd mdt ddi lay chdng ciia Lien khd lam ir? Lien khd vi y nhiiu rdi. Lien khd vi gia dinh ciing da nhiiu rdi. Liin chua cd luc dugc din bii... " [21, tr.698]. Thii vdi vang chay vao budng, ddng ciia lai va bay td true tiep sir lo lang ciia minh ve benh trang cua Lien. Thii suy ngam ra mdt dieu la yeu dau phai la cai tdi ma bat con ngudi phai ne tranh. Thii khdng chi yeu thuang, lo lang cho vg minh ma Thii* cdn cdng khai benh vuc, dl cao sir dam dang, hi sinh ban than cua vg minh va nhung ngudi phu nu khac vi gia dinh, chdng con. Dd cung la mdt each nhin day tich cue, tdt dep Nam Cao, dng da de cho Thii ndi len cam nghT ve nhirng pham chat tdt dep cua vg minh va day ciing chinh la phat ngon day tinh nhan dao cua nha van da am tham gui gam: "Vg chiing minh cd hu thi ciing cdn biit nudi con vd niu khdng ban biu vi con thi cung cdn kiim ndi

miing md an, chdng chiu phdi bdm minh vao ke khdc" [21, tr.209]. Thii benh vuc,

tran trgng hg. Thii rat la buc dgc va nhan manh ldi ndi cua minh hon, trudc cau ndi

ciia San ve ldi sdng truy lac ciia ngudi phu nu: "Vg, con nhd ngheo phdi ldm viic

mdi cd cdi an md khi ngudi ta cdn ldm viic, khi ngudi ta chi kiim an bdng sue ldm

viic md thdi, thi ggi ngudi ta la truy Igc sao dugc? " [21, tr.601]. Ben canh do Thii cdn the hien thai do rat ton trgng vg minh ma mai den ngay nay, nd van cdn giu

nguyen gia trj. Vg va chdng cd vj tri phai ngang hang nhau, binh dang vdi nhau. Ngudi chdng khdng dugc xem thudng, lie hiep, danh dap vg. Vg khdng phai la mdt

GVHD: Ho Thj Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang dnh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

ngudi dudi quyen chdng: "Tdi khdng cd quyin dugc danh minh, neu tdi tdt minh

mot cdi, dy la tdi coi minh khdng conphdi la ngudi ngang hang tdi nua: minh da la ngudi tdi khinh, tdighet, nghia la chung minh se bd nhau tire khdc! "[21, tr.695].

Sau nam 1945, tac gia nhin con mua phun ra rich, nhung buoi chilu vang lanh, diu hiu d niii rung deu lam cho Nam Cao ggi nhd tha thilt din vg con: "Thien ai! Cha se mgnh dgn nem con vao cudc ddi va cudc ddi se luyin con nhanh chdng han cha luyin. Con se khdng chit. Con se thanh cirng rdn" [21, tr.796]. Rdi Nam Cao lai nghT, nhd den Lien. Vi lang que cua tac gia da bj giac chilm ddng rdi! Nha van rat lo lang cho cudc sdng ciia vg minh. Nhung tac gia tin chac rang Lien se gang siic diing len va vugt qua dugc hoan canh khd khan nay: "Riing tdi, mac du cd thuang Liin, tdi vdn dinh ninh rang Liin chang chet ddi ddu. Lien se ddi, nhu tdi da ddi. Phdi bai mdi biit rang minh boi khde. Va that ra ai, ai cung bai dugc cd" [21, tr.796]. Khi tac gia nhin thay nhirng diia tre choi dua d lang Thd. Dem vl, tac gia lai nhd den nhung diia con ciia minh, khdng biit chiing luu lac noi dau? Tac gia lai tran trgc, ban khoan, khdng thi chgp mat duac: "Ngay trd ve, gap nhau... Khao khat dugc dm chat lay thang Thien gay mot cdi. Ngogm cdi chdn miip mip cua thdng Thanh dang chili mat vao vu me. Vudt ve mdi tdc mim cua con Hong. Nghi din nhirng luc a nhd, minh mdng md con Hong, thuang nd qud... Nghi lodng quodng, ddi luc nhdden Sam. OH Thdng dan dng!... " [21, tr.804]. Han nua nam xa each que nha, Nam Cao da cd dip trd ve que dl tham vg con vdi bao nilm nhd thuang nhung nao ngd trudc mat tac gia chi la mdt lang que hoang lanh, xa xac, khdng mdt bdng ngudi qua lai. Tac gia lai bui ngui, than thd, thuang nhd vg con ciia minh: "Khdng cd cdi den dm dp hdt lin tudng: khdng cd cdi ndi cudi riu rit cua thdng Thiin, con Huang xiim xit quanh me, diia vui vdi thang em nhd muoi lam thdng dang vira cudi vdi chiing vira dp md vao nguc vg tdi; khdng cd nu cudi diu dang cua vg tdi cui xudng cdc con, can nha cua chiing tdi chi la mot can nha chet" [21, tr.861-862].

Tinh cam thuong yeu vg con la pham chat rat dep, dang quy cua ngudi tri thiic tieu tu san mang tinh tu thuat cua Nam Cao. Du hg gap phai bat cu hoan canh nao thi tinh thuong ddi vdi gia dinh, vg con trong ldng hg se mai khdng bao gid thay ddi. Ddi vdi hg, vg con la mdt tai san quy nhat, cd gia trj nhat ma khdng cd bat cii thii gi cd the thay the dugc.

3.3.1.3. Quy trong ban be Cd ddi liic, ngudi ta Igi dung tinh nghTa ban be dl lam Igi cho rieng minh. Cd nhirng ngudi !ai xem tinh nghTa ban la thii tinh nghTa quy gia, cao dep hon tat ca. Du hoan canh nao, nhan vat mang dang dap cua Nam Cao van ludn xem trgng tinh ban cua minh. Trong Sdng mdn, Thii la ngudi roi vao trudng hop thii hai. Vi tinh

GVHD: Ho Thj Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm ciia Nam Cao

nghTa ban be ma Thii cd nham mat lam ngo, tudng tugng nhu khdng thay nhung

viec lam vd li cua Oanh. Nhung dieu dd da lam tam trang cua Thii cii ludn mau thuan, giang xe. Thii khdng biet Dich cd biet hoan canh cua Thii, cua trudng

khdng? Thu rat la chan nan. Thu vi tinh nghT ban be tir thud han vi ma da ra siic,

lam viec day tam huyet de trong coi ngdi trudng. Cudi cung, nhd cdng sue cua Thii ma thu nhap ciia trudng ngay cang tang, mang ve nhieu ngudn Igi cho trudng. Nhung trd treu thay, dieu ay lai lam cho Thii met mdi them chii khdng giup gi cho cudc sdng hien tai. Thu nhan tien cdng thi van nhu cii, trong khi cudc sdng ngay cang khd khan. Cdn gia dinh Thu thi ngay cang ddng va cdn phai thudc thang, an mac,... Trong khi Igi nhuan cua trudng van tang deu hang nam. Tir liic, Thu di xa tdi gid thi Thii chua he gui cho gia dinh mdt ddng xu nao ma tham chi cdn phai lay tien nha them. Thii tu trach minh va thuong vg nhilu hon. Thii hi vgng mdt ngay nao dd minh se dugc lam chu cai trudng nay de tu minh quan li va giup do gia dinh. Tdi thieu nhat thi luong cdng hang thang cung phai tang them ddi chut. Tat ca nhung udc ma ciia Thii nhu ngay mdt xa dan. Sau bao ngay suy nghT tran trd, Thu quyet djnh viet thu cho Dich de ndi len cai quyen Igi ma minh dang dugc hudng. Thii da viet thu den ba lan va den lan thii ba thi Thii mdi cd thi gui dugc. Nhung du cd gui hay khdng thi dieu dgng lai cudi cung trong Thii van la sir hdi han va lai hoi han. Lan thii nhat, sau khi Thii nghe Oanh ndi: minh chang cd quyin vl cai trudng nay. Dich djnh tra Thu va San bao nhieu thi Oanh tra bay nhieu thdi. Thii* vl nha, tam trang rdi bdi. Thu nhii ldng, phai viet mdt la thii gui din Dich ngay va chang can ne nang gi nua. Rdt cudc vi tinh nghTa ban be ma Thii lai do du va khdng thi nao gui thu dugc: "Nhdt la Dich di ldm thi, cu phdi ddi di xa Ha Ndi mai mai, thi cd khi din bdn, nam nam nira, y va Thir ciing chua cd dip gap nhau. Lau rdi ngudi ta quin di. Vi sau cd gap nhau, chac hai ben ciing ngugng lam... Thir cdn nhdc den may ldn nhu vay" [21, tr.672]. Den lan thii hai, Thii quylt djnh vilt la thu de gui den Dich. Lan nay thi Thu qua quyet, diit khoat hon lan trudc. Nen tam trang cua Thii it bj dao ddng han. Thu da viet dugc vai ddng nhung Thii lai cat nd di. Lan Thii ba, Oanh ndi vdi Thii la Dich se ve lam le cudi va sdng d day ludn. Thii biit, du Thii cd dgi den mdt ngan nam sau thi hg vin khdng thi nao nha cai trudng nay cho minh. Thu ve nha, viet vdi mdt biic thu de giii den Dich ngay. Thii tudng dau ldng minh se binh yen vi thao go dugc ndi biic xiic, tran trd bay lau. Nao ngd, Thii rat dau khd, hdi han va xem day la mdt hanh ddng rat xau xa, tdi loi. Thii tudng tugng nhu chinh minh da tu chat diit sgi day tinh nghTa, viit bd tinh nghTa keo son

gan bd bay lau: "Anh em vdn lay tinh nghia an a vdi nhau. Thi md dot nhien y trd mat, cu xir mot cdch rdo riit qud, chdng cdn ki gi tinh nghia. Chdc Dich se cho la y

diu lam... " [21, tr.701]. Tam trang lo lang, hdi han cua Thii cii keo dai mai. Khi

GVHD: Ho Thj Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm ciia Nam Cao

ngudi phu tram gui ba biic thu cho Oanh thi Thii lai tai mat, lo au, sg set. Thii nghT cd khi nao vi biic thu ciia minh ma Dich lai gui mdt lan tdi ba biic thu din thi? Tam trang ciia Thii rat la bdi rdi, hdn han, khdng tin vao mat minh: "Mat y ldn lugt tdi met, rdi do birng lin, rdi tim bam bam, rdi den sgm nhu tro. Cd y tdc nghen. Yvd ndt birc thu rdi Igi vudt buc thu ra. Ykhe ddp xudng bdn. Ychip mieng ldc ddu. Y ngan ngdm cho ddi, ngan ngdm cho ngudi. Rdi dau ddn, nghen ngao, y cam lay but, viet trd ldi. Tay y cdm but run run "[21, tr.708].

Qua nhirng tam trang suy tu, xung dot ciia nhan vat Thii, Nam Cao da cho chiing ta thay dugc gia trj tinh ban cua ngudi tri thiic tilu tu san. Ddi liic, vi ddi sdng ma Thii tam quen cai tinh, cai nghTa nhung rdi rot cudc cai nghTa, cai tinh da thang, vuat len trong con ngudi ciia Thu. Thii ludn quy trgng ban be, san sang chju thiet thdi vi ban. Ddi vdi Thii, tinh ban la rat cao quy, thieng lieng va vat chat khdng the danh ddi, thay the dugc.

3.3.1.4. Trong phu nii\ yeu tre em

Hinh anh ngudi phu nu trong trong sang tac cua Nam Cao xuat hien kha nhieu. Hinh anh ciia ngudi phu nu khdng chi xuat hien d pham vi dl tai vl ngudi ndng dan ma cdn xuat hien kha nhieu d de tai vl ngudi tri thiic tilu tu san. Trong tac pham Sdng mdn, khi nhin thay ldi sdng tam bg, khd khan, khdng ngay mai cua vg chdng anh xe keo. Thu ngam ngui, chua xdt thuong tam, lo lang cho sd phan ngudi phu nu nay. Suy nghT ciia Thu thi ciing chinh la suy nghT cua nha van Nam Cao. Dd cung la diic tinh tdt dep trong con ngudi cua Nam Cao, ludn yeu thuong, tran trgng ngudi phu nu. Tac gia dung ldi ciia Thu dk bay td tam ldng sau kin cua minh: "Ngudi va xanh xao, khdng con mang ndi cdi bung to, phdi nghi lam... tien di danh it di, hit rdt mau... nhirng ngay thdng sap di khdng cam... anh chdng khdng du sire chu todn, danh thd dai, re ddy cirang... Vd chi vg, chi vg bung mang dg chiia, bi bd ba va vao giira luc cdn cd ngudi do dan, san sdc nhdt... " [21, tr.660- 661]. Thii ludn suy nghT, tran trd cho sd phan ham hiu cua ngudi phu nu ay: sau khi sinh con thi cudc sdng cua thj se nhu the nao? cudc song se khd khan han, thj se hoai nghi, se tinh toan; thj se nguyen riia cudc ddi, thich gay khd dau cho minh va cho ngudi khac. Trong tham tam Thii ludn udc mudn, mong mdi mdt diiu: "Thir tham mong cho anh xe se chung tinh di lo lieu cho vg minh sinh nd dugc ven toan. Nhung cho rang nhu thi nira thi cudc tinh duyen cung chi den day la cung. Sir tan tdm cung nhu su cd gdng ciia con ngudi chi cd hgn thdi. Khi ngudi ta nudi thdn minh da lay lam khd nhgc lam rdi, ma Igi con phdi xet xem ddi nd cd mudn cho ngudi tir ti khdng?... Luc bdy gid, chi vg se ra sao? Cdnh dy ciing thudng, thi ciing Igi din cho con di, rdi san ddi vu day sira day, di a vu, di ngudi nudi minh vd minh nudi con ngudi" [21, tr.661]. Khi Thii nhin each sdng cam chju cua ngudi phu nu

GVHD: Ho Thj Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdc phdm ciia Nam Cao

mdi chuyen den thi Thu lai vira thuang, lai vira gian cho each hi sinh am tham ciia

cua chj. Thu rat dau xdt hon khi ngudi phu nu ay lai td ra phuc tung, hau ha chdng

nhu hau ha mdt dng hoang, thj thi cung kinh nhu ngudi nd le, tham chi cdn te hon

the. Thii cang cang cam gian, buc tiic khi nghe each ling xu vd van hda cua dng

chdng ay vdi vg minh. Ong ta ggi vg la may va xung lai la tao. Cach xung hd do

gidng nhu mdt ngudi chii ddi vdi ngudi day td trong nha. Thii thang thot, mudn thet

gao vao tai ngudi phu nu kia: "Nhin nhuc qud la di tiin. Ngudi dan ba sinh ra

khdngphdi di ldm nd li!... " [21, tr.695].

Sau nam 1945, ngudi phu nu khdng cdn cam chju, sdng trong canh nguc tu

nua ma ra sue chien dau, lam dan cdng phuc cho tien tuyen, giup cac chien sT each

mang, tham chi cdn ra chien trudng danh giac. Ngudi phu nu khdng chi cam choi, nau cam, nudi day con ma cdn biet cam siing, cam vu khi, biet di tuyen truyln de chdng lai ke thu. Trong tac pham Nhung ban tay dep dy, tac gia da nhin nhan diing vai trd cua ngudi phu nu trong cudc chien tranh cua dan tdc. Cudc chiin tranh nay la cudc chien tranh cua toan dan, khdng tap trung d mdt tang lap, mdt gidi tinh nao. Nha van da yeu thuang, ton trgng va nang hinh anh cua hg len diing vj thi, tam vdc ma hg dang phai cd, xung dang dugc cd: "Du sao trong cudc gidi phdng ddn tdc

khdng thi bd qua mot nira luc lugng nhdn ddn, a trong nhirng ban tay dep ma

nhirng ngudi dan dng ich ky, tudng chi cd thi diing di lam bip va gigt qudn do a

nhd. Vd cudc gidi phdng phu nu phdi do chinh bdn tay phu nit san sdc lay. Ddu

tranh khdng lam mdt ve diu ddng. Ddi mat nay lira phdng vao lii giac moi rg, dam

cudng vdn biit tinh tir vdi chdng va du yem vdi con. Nhirng ban tay nir du kich khi

chit cd qudn thii cirng cdp nhu kim, nhung khi nam lay cdi ban tay ti xiu va hong

hong ciia dira be con yeu, vdn im dim nhu ban tay tdt cd nhirng ba me trin ddi"

[21, tr.841]. Trong sang tac Vdi net ghi qua vung gidi phdng, Nam Cao da chan

thanh thuang xdt cho than phan chj phu nil cua dan tdc Nung. Chj cd chdng di theo bgn giac xam luge. Chj san sang hi sinh tinh nghTa phu thue dl dugc tan trung vdi nude, vdi dan tdc. Khi nha van nhin nhirng anh linh nguy, nhirng ngudi da trang, da den dugc Chinh phu minh tha thii de lam lai cudc ddi, quay vl vdi vg con. Tac gia nhd den hoan canh cua chj dan tdc Nung ngay trudc: "Tdi nghi den chi Nung cd

chdng theo qudn ciia Tudng Gidi Thgch rdi theo Phap. Niu anh ta con sdng, vdn cd

thi trd vi vdi vg, con. Chinh phu khoan hong. Ddng bao rdng lugng. Nhirng lieu

anh ta con sdng ndi hay khdng, hay Id da tan xac trong khi bi day ra do dgn cho

Tdy d Cdc Xa, Khdu Luong hay nai nao rdi?" [21, tr.907-908]. Hay trong liic tac

gia trd chuyen vdi ngudi phu nu dan tdc vung niii phia Bac. Qua ldi ndi cua hg, tac gia da nhin thay dugc tam long day nhan ai, vj tha cua hg: "Nhung nghi cho ciing

thi Chinh phu tha cho ngudi ta con dugc nira la minh... Tay ciing cd ngon dai, ngon

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang dnh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

nhirng ldi tam sir mdc mac, chan thanh ciia hg thi tac gia lai cang yeu thuong, tran

trgng hg nhieu han.

Cd le, phan ldn cudc ddi ciia nha van sdng xa nha, xa con cai ciia minh. He

khi bat gap mdt hinh diia tre nao thi nha van lai bui ngui nhd den cac con minh.

Hinh anh nhirng diia tre dugc tac gia nhac den vdi tat ca sir tin yeu, triu men. Trong

ngan, phdi khdng anh? Ngudi cung cd ngudi khdn ngudi dgi... " [21, tr.907]. Qua

Sdng mdn, Thii nhin hai dua be gai, con cua ngudi phu nir mdi chuyen den nha cua

dng Hgc thi Thu dang chai dua. Tu cai nhin dau tien ay, Thu cam thay rat

thuang, quy men chiing. Thii tudng tuong chiing nhu diia con gai

ldn cua minh,

cung hdn nhien, ciing trong sang, ngay tha, ciing dang yeu: "Chiing nheo nheo hdt

sudt cd ngay. Tiing chung trong trio, giong khd cao, vd nhiiu khi Thu ngirng dgc

sdch di mim cudi nghe chiing hdt" [21, tr.693]. Trong truyen ngan Mua nha, tac gia

da thuat lai hoan canh thuc ciia gia dinh. Nha ciia nha van da do up xudng trong mdt

tran mua bao. Cudi cung, nha van ciing tim dugc cai nha bang gd dep, rdng. Nha

ciia mdt mdt ke ngheo khd ma lai cd bac nen thieu ng rat nhieu. Han mudn ban nha

va quyet di danh mdt tran ldn de go vdn. Liic sap do nha, tac gia xdt xa, dau khd khi

ldng. Tac gia tudng tugng ra nhu chinh minh dang lam mdt dieu ac ddc vdi ngudi

nghe thay tieng khdc ren la, oan oai cua hai diia tre. Tac gia lai cam thay dau xdt, xe

mam non yeu dt dang cd gang vuon len de tim sir sdng. Nam Cao tuc gian, dau ddn,

chui nia, day nghien ban than. Tac gia xem minh la ke khdn nan, ddc ac, tan nhan.

khac. Nha van cd cam tudng nhu chinh tay minh da nhan tam giam dap di nhirng

Nha van da nghiem ra mdt dieu: hanh phuc cua ngudi nay ddi lai chinh la ndi bat

hanh ciia ngudi khac, nu cudi cua ngudi nay thi lai chinh la tieng khdc cua ngudi

khac: "O cdnh chiing ta luc nay hgnh phuc chi la mdt cdi chan qud hep. Ngudi nay

ki O rung tac gia cung bay td sir yeu thuang ciia minh danh cho thang be, con cua

co thi ngudi kia bi hd" [21, tr.l49]. Sau nay khi tac gia theo khang chien, trong nhat

dang dm yeu, gay cdm cua thang be thi Thii khdng the nao kiem che ndi xiic ddng,

lo lang: "Ban khoan rdt nhiiu din thang con ddng chi Chdn. Nd gay nhu mot con

ddng chi Chan. Nd md cdi me tir liic mdi lot ldng, rdi d vdi ba ndi. Thu nhin hinh

nhdi ben, mim nhu mdt Id rau ua, sudt ngay vat trin lung bd cu, trong khi bd cu

dun bip cung nhu liic di lay nude, nhat cui hay vd lua "[21, tr.798].

3.3.2. Yeu nghe

3.3.2.1. Sieng ndng, cham chi

Sieng nang, chain chi cd khi la mdt tinh each bam sinh ciia mdt con ngudi

hay vi mdt muc dich, hoai bao nao dd ma ban than phan dau mong mudn dat dugc.

Trong tieu thuyet Sdng mdn, khi len Ha Ndi, Thii cung lam nghe day hgc de lam

nudi ban than, gia dinh minh. Thii da danh het thai gian, siic lire, tri tue, tam huyet

GVHD: Ho ThlXuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tir thudt trong tdcphdm ciia Nam Cao

cua minh de hoan thanh cdng viec day hgc that tdt. Du Thii d bat cii dau? thai gian nao? thi van ludn chain lo, vun dap cho sir hieu biit tri tue ciia ban than: "Thu doc sdch rdt ham mi. Chd a mdi rdt tiin cho viic dgc sdch ciia y. Thudng thudng, sau bira cam chiiu, San di hoc tdi ngay. Thir vao budn, ddng chat cira ra vao. Ybudng

man san, bd den vao trong man, dgc. Yrdt kin tiing" [21, tr.648]. Du hoan canh cd khd khan, cudc sdng cd thieu thdn the nao thi Thu van kiln tri, can man cham lo cho vdn tri thiic cua minh. Vi ngudi cd tri thiic, cd hilu biit cao thi con ngudi mdi cd the giup ich cho minh, gia dinh va xa hdi dugc. Cudi cung, Thu ciing da gat hai dugc thanh qua tdt ma minh bd ra: "Hit nien hgc, sd hgc trd do bdng tdt nghiep, so vdi nhirng nam trudc, tang vothan len. Bat ddu tir khda hoc sau, danh sd nhirng hoc trd xin vao hoc gdp ddi. Oanh hai long lam. Thir cung hai long lam " [21, tr.535]. Nhung Thii* chang vui dugc bao lau vi cdng sue ma Thii bd ra chang nhirng khdng the cai thien cho cudc sdng ma cdn lam cho Thii cam thay chan nan, met mdi nhilu

han.

3.3.2.2. Coy thuc trach nhiem

Tinh each cua cac nhan vat tri thiic tieu tu san mang tinh tu thuat cua Nam Cao cd chung mdt pham chat ma chiing ta de nhan thay nhat do la hg ludn thi hien mdt tinh y thiic, trach nhiem cao ddi vdi ban than, gia dinh, cdng viec cua minh,...

Trudc tien, cac nhan vat mang tinh tu thuat cua Nam Cao cd y thuc trach nhiem ddi vdi ban than. (3 Ddi thira, sau khi qua be tac vl thuc hien cai li tudng cao dep cua minh thi Hd da rat chan nan vdi cudc ddi, vdi gia dinh, vg con,... Hd da tu

sa nga vao nhung cudc vui dau ddn cua rugu. Hd say ngay nay qua ngay khac.

Nhung cudi cung, Hd da dugc thiic tinh, quay lai con ngudi that ciia minh. Hd da cd

trach nhiem vdi vdi nhirng hanh ddng sai trai ciia minh. Hd da an nan, hd da khdc va cd nen ldng de ndi nen ldi: "Anh... anh... chi la... mdt thdng... khdn ngn!" [21, tr.350]. Day la ldi ndi ciia mdt con ngudi biet tu chu, biit chju trach nhiem vl hanh ddng can quay cua minh. Hd da ndi bang trai tim chan thanh ciia ngudi chdng, ngudi cha. Ngudn gdc ciia nhirng gigt nude mat, sir hoi han, dau ddn tren xuat phat tir dau? Le khdng phai tir cai gdc cua tinh thuang, cai gdc nhan each cua ngudi lam chdng, ngudi lam cha, ngudi nghe sT da sdng het minh vi li tudng hay sao?

O cudi tac pham Sdng mdn, tac gia cung da de cho nhan vat Thii the hien dugc gia trj cua luan diem tren: "Y nhu nhugc qud, y henyeu qud! Ykhdng bao gid cuang Igi, khdng bao gid nhdy xudng sdng, xudng bi, khdng bao gid chia sung luc

vao mat ngudi bi ldi va ra linh cho han ham may, quay mui Igi. Ychi di mac con

tdu mang di... " [21, tr.746]. Bay lau nay, Thii da sdng mdt cudc sdng cua sir tam bg, te nhat ma thdi. Thii khdng du dung cam, ban ITnh de tu minh cd thi vugt qua nd. Ddi khi, Thir lai bj chinh cudc sdng ay chi phdi, thu hut, chao dao, sa nga. Din

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

liic nay, Thu da cam nhan nhu gan chgn ven cudc ddi vd nghTa li ma minh cd nham mat de bam lay, de sdng. Du the nao thi Thu da tir trai ldng, tir y thiic dugc trach nhiem ddi vdi ban than de sdng tdt, sdng cd ich hon.

Cac nhan vat mang tinh tu thuat cua Nam Cao cdn thi hien mdt y thiic trach nhiem vdi gia dinh ciia minh. Trong hoan canh khd khan, tiing thilu, ng nan, thudc than,... Tat ca nhung dieu do se chdn vui di cai li tudng cao ca vl nghe thuat ma Dien (Gidng sdng) da day cdng xay dung, bd rat nhieu tam huylt. Chinh cai gia dinh, vg, con da dan ket thiic di bao mdng dep cua Diln. Trong liic bl tac, quan tri nhat Dien mudn bd tat ca de tiep tuc cai hoai bao, udc mo nhung Diln khdng thi vi Dien van cdn trach nhiem cua mdt ngudi lam con, lam chdng, lam cha. Diln khdng the de minh la mdt ngudi de hen, trdn tranh trach nhiem, dang bj ngudi ta khinh, phi nhd nhu vay. Vi cai trach nhiem dd ma Dien phai cd gang vilt, Diln da y thiic dugc rang Dien khdng the bd mat hg dl cd thi siing sudng mdt minh: "Bon phdn Dien phdi nghi den gia dinh. Diin phdi gay dung Igi gia dinh! Dien phdi tgm quin cdi mdng vdn chuang di kiim tiin. Dien di dgy hoc "[21, tr. 109].

Trong Nude mat, Dien lai la mdt ngudi rat tiet kiem, anh quen di nhu cau ca ban nhat va ldng tu trgng ciia ban than dl lo cho cudc sdng gia dinh: Diln di bd hang may cay sd; bung ddi ra rdi nhung lai khdng dam an; khdng cho thang be, con dng ddi tram mdt vai hao khi nd cui dau chao; vi mdt tam bac rach ma dng lai cai va vdi dng thu ki,... Dien khdng mudn minh la mdt ngudi nhu thi nhung vi cudc sdng khd khan ma Dien phai chat chiu tung dong xu dl cho gia dinh bdt khd khan hon. Tat ca, sir hi sinh, hanh ddng do da cho chiing ta thay Diln mdt con ngudi ludn cd y thiic trach nhiem vdi gia dinh, vg con.

Cdn Hd (Ddi thira) thi hoan canh ciing gidng nhu Dien trong Gidng sdng. Hd la mdt ngudi dam me sir nghiep van chuang, mudn vilt mdt tac pham that nhilu y nghTa cho ddi minh. Nhung tir khi lay Tir, Hd da hilu thi nao la cudc sdng khd khan, the nao ia gia trj cua ddng tien. Hd rat hilu trach nhiem cua minh la phai lo lang, cham sdc cho gia dinh minh va quan trgng hon nua, Hd phai ra siic nhilu hon de kiem tien: "Hdn cd cd mot gia dinh phdicham lo. Hdn hiiu the nao la gid tri ciia ddng tiin; han hiiu nhirng ndi dau khd ciia mot ki dan dng khi thdy vg con minh ddi rach. Nhirng ban rdn tep nhep, vd nghia ly, nhung khdng thi khdng nghi tdi, ngon mdt phdn ldn thi gid ciia hdn. Han phdi cho in nhiiu cudn van viit vdi vang. Hdn phdi viit nhirng bdi bdo di ngudi ta doc rdi quen ngay sau liic doc. Roi mdi ldn doc Igi mdt cudn sdch hay mdt dogn van ky ten minh, han Igi do mat lin, cau may, nghiin rang vd ndt sdch vd mang minh nhu mot thdng khdn ngn... "[21, tr.340].

Khdng chi cd y thiic trach nhiem vdi ban than, gia dinh cua minh ma cac nhan vat mang tinh tir thuat cua Nam Cao cdn thi hien mdt y thiic trach nhiem cao

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm ciia Nam Cao

ddi vdi nghe nghiep. Ddi vdi y thiic trach nhiem vdi nghi nghiep thi cd le, Hd va Dien cung la hai nhan vat the hien van de nay sau sac va rd net nhat. Hg da tir minh de ra quan niem sang tac, cd gang di tren con dudng da djnh ay. Mac du, hg dlu bj cudc sdng bd chat, niu keo lai.

Trong tac pham Ddi thira, theo y nghT cua Hd, ngudi nghe sT mudn sang tac

mdt tac pham van chuong thi phai biet ra sue tim tdi, dua vao cai mdi cai la: "Van

chuang khdng cdn din nhirng ngudi thg khio tay, lam theo mot vai kieu mdu dua cho. Van chuong chi dung ngp nhirng ngudi biit dao sau, biit tim tdi, khai nhirng ngudn chua ai khai, va sdng tgo nhirng cdi gi chua cd... "[21, tr.341]. Hd cdn nhdn manh la tac pham van chuang phai phan anh chan thuc va sau sac ddi song kho cue cua nhan dan tren tinh than nhan dao. Mdt tac pham van chuong hay, cd gia trj cao, nd phai chua dung ndi dung nhan dao sau sac, nudi dudng ldng tin, tilp them sue manh, nghj lire cho cudc sdng cua loai ngudi: "Mdt tdc phdm that gid tri, phdi vugt lin ben tren tdt cd cdc bd cdi vd gidi hgn, phdi la mot tdc phdm chung cho cd loai ngudi. Nd phdi chua dung mot cdi gi ldn lao, mgnh me, vira dau ddn, Igi vira phdn khdi. Nd ca tung long thuang, tinh bac di, su cdng binh... Nd lam cho con ngudi gdn con ngudi han" [21, tr.348]. Trong Giang sdng, Dien da each li dugc ao tudng va tien gan den hien thuc ddi sdng. Dien da nhan ra dugc cai phu philm, gia tao ma bay lau nay, minh nham mat theo dudi. Trong khi do, cudc song thuc tai dien ra so sd ngay trudc mat ma minh lai vd tam, hd hung va khinh re. Diln phai thoat li di tat ca ao tudng cua minh va Dien phai trd ve diing hien thuc ma minh dang song, dang

tham thia. Vi the, Dien da tim ra dugc cai chan li, cai quan niem sang tac van chuang cho rieng minh: "...nghi thudt cd the chi la tieng dau khd kia, thodt ra tir nhirng kiip ldm than, vang ddi len mgnh me trong long Diin. Diin chdng cdn di ddu cd. Diin chang cdn chdn trdnh, Diin cirdiing trong lao khd, md hdn ra ddn lay

tdt cd nhirng vang ddng cua ddi... " [21, tr.l 12-113]. Ngudi sang tac khdng phan

anh diing nhirng van de dien ra trudc mat, cac sir kien van ddng xung quanh minh,

nhirng con ngudi that d ngoai ddi. Ngudi sang tao nghe thuat lai td ra bao che, nhin

phien dien, chii quan, vd doan. Tat ca dieu do la mdt sir ddi tra, Igc lira ma ngudi cam biit can phai tranh. Sau nam 1945, Nam Cao tham gia each mang va dl ra quan niem sang tac mdi. Trudc day, Nam Cao ma udc dugc sdng chit, dang hiin tat cudc ddi cho nghe thuat. Nhung bay gid, Nam Cao da danh tat ca nhung diiu thieng lieng, thanh kinh nhat cho tap the, cho nhan dan. Trudc day, nha van mong dugc

viet de lo cho cudc sdng. Bay gid thi tam trang ciia ngudi cdng dan dugc phai phdng, dng khao khat dugc song: "Song da rdi hay viet" [21, tr.774]. Ong song de cd ca hdi gdp siic vao cdng cudc giai phdng dan tdc. Sdng de chuan bj thuc hien li

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

tudng cao ca cho minh. Sdng de duong dau vdi khd khan, vdi ke thu, lam chu van

menh dat nude.

3.4. CAC NHAN VAT Tl/ THUAT TRONG NHlTNG SANG TAC CUA NAM

CAO LUON SONG TRONG NOI TRAN TRO

ciia nhan vat khdng the thieu dugc. Cac nhan vat mang tinh tu thuat ludn dien ra sir

tran trd, xung dot gay gat qua ndi tam cua minh. Trong sach Li ludn van hoc, Ha

Minh Dlic da dua ra khai niem ve ndi tam cua nhan vat: "Noi tdm chi toan bd cudc

Trong xay dung hinh tuong nhan vat, ngoai hinh dang, tinh each thi ndi tam

sdng ben trong cua nhdn vdt, do la nhirng tdm trgng, suy nghi, cdm xiic, cdm giac,

nhirng phdn ung tdm li cua bdn thdn nhdn vdt trudc nhirng cdnh ngd, nhirng tinh

hudng ma nhdn vdt chung kiin hodc thi nghiem tren nhung budc dudng ddi ciia

minh" [4, tr.l35]. Ndi tam cua nhan vat cd the dugc nha van the hien bang ngon

ngu cua chinh minh. Nhung each thuc de dien ta ndi tam cua nhan vat phd bien nhat

do la ddc thoai ndi tam va ddi thoai ndi tam. Day la qua trinh nhan vat tu ddi thoai,

tu ddc thoai vdi chinh minh. Nd dien ta qua trinh tu y thiic ciia nhan vat. Chiing

dugc thuc hien bdi chinh ldi ndi cua nhan vat. Vi vay, nhung ldi ddc thoai va ddi

thoai ndi tam dugc am tham, lang le vang len trong tam tu, cam xiic, suy tu rat thuc

ciia cac nhan vat. Chinh vi the ma ddc thoai va ddi thoai ndi tam giup chiing ta cd

the di vao the gidi ndi tam cua nhan vat mdt each sau sac va kham pha sir bi an ben

trong ciia nhan vat.

Trong sir nghiep sang tac ciia Nam Cao, thii phap nghe thuat mieu ta nhan

vat mang tinh tu thuat trong nhirng sang tac cua dng thi khdng phai liic nao nha van

cung dat van de ngoai hinh nhan vat la yeu td chu dao, duy nhat. Tuy nhien, ddi khi

can thiet, Nam Cao cung the hien tai nang mieu ta ngoai hinh cua nhan vat cung rat

sau sac, ggi hinh anh cao. Ddi vdi de tai ngudi ndng dan, ddi tugng la nhung ngudi

lao ddng ngheo khd, sdng trong xa hdi tdi tam thi dng su dung thu phap mieu ta

ngoai hinh ciia nhan vat nhieu han. Chang han, ngoai hinh cua Chi Pheo, thj Nd, Le

thien, khac thudng, quai dj. Nhung hinh dang dj hinh nhu the, ddi khi lam chiing ta

Van Ru, Lang ran, Trach Van Doanh,... Day la nhirng nhan vat cd hinh dang rat thd

Nhung that chat, tac gia mieu ta ngoai hinh cua nhung dua con tinh than cua minh

nhu vay la nha van mudn td cao cai thuc trang xa hdi liic bay gid: cai xa hdi da day

ghe sg, hdt hoang. Tham chi, chiing ta cdn len an each mieu ta thai qua cua nha van.

Cdn ddi vdi de tai ngudi tri thii tieu tu san, Nam Cao mudn nhan vat cua minh phai

trai qua qua trinh tu dau tranh ndi tam giua hien thuc vdi li tudng, giua tinh thuong

ngudi ndng dan khdng chi bj huy hai ve nhan tinh ma cdn bj huy hai ve nhan hinh.

van de ndng hdi ciia xa hdi: cai xa hdi da day nhirng con ngudi tri thiic di den budc

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

vdi sang tao nghe thuat va giua thien vdi ac,... Tir do, tac gia mdi lam ndi bat len

Nhdn vdt mangtinh tir thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

dudng cung ciia sir sdng, hg nhu cang di sau hon vao ddi sdng tiing quan, ngheo ddi, be tac. Cudc sdng dd nhu ludn deo dai dang, keo dai trong cudc ddi hg. Vi thi, ma li tri cua hg nhu ngay cang mau thuan va rdi ren hon bao gid hit. Hg mau thuan vdi ddi, vdi sir nghiep va tham chi cdn mau thuan vdi chinh ban than minh.

Vi the, cac nhan vat mang tinh tu thuat cua nha van Nam Cao da bde Id ndi tam rat phong phu, da chieu. Qua cac nhan vat cua minh, Nam Cao thi hien tai nang mieu ta ndi tam, mieu ta dien bien tam ly ciia nhan vat. Nha van thudng de cho nhan vat tu bde Id suy nghT, tam trang cua minh, tu minh doi thoai vdi chinh minh. Diiu nay, tac gia the hien het sue rd ret, sau sac d nhung nhan vat tri thuc tilu tu san mang dang dap cua minh nhu Dien, nhu Hd, nhu Thu, nhu "tdi". Ddi sdng ndi tam, sir suy nghT, tran trd trien mien trong cac nhan vat tri thuc tilu tu san nay, day vira la dau hieu ciia sir bi kjch ngay cang tang, cung vira dau hieu cua tinh ngudi, sir vuon day trong cudc sdng.

Trong kho tang van hgc Viet Nam, cd le, khd cd tac gia nao lai dua nhan vat cua minh den cai dai bi kjch tinh than nhu cac nhan vat trong sang tac cua Nam Cao. Rieng ddi vdi nhan vat tri thiic tilu tu san thi du la tac pham ngan hay dai, it hay nhieu nhan vat, du la hien than ciia nha van hay khdng thi tat ca cac nhan vat deu bde Id nhung suy tu, tran trd cua minh vl ddi song, tinh thuang gia dinh, sir nghiep. Khac vdi cac nha van khac, tac gia khdng chi de nhan vat ddc thoai mdt chieu ve mdt van de ma cdn cd sir ddc thoai va ddi thoai ndi tam giua hai mat ciia van de khdng tuong ddng nhau trong cung mdt thai gian, dja dilm. Ddi khi, tac gia cdn de nhan vat do phan thanh hai ngudi dl hg tu doi thoai, giang co vdi nhau. Vi the, ndi tam cac nhan vat ludn dat trong tinh trang bao ddng cao. Ndi tam cua hg ludn trong trang thai cang dan nhu mdt sgi day dan. Neu tac gia vd y, so suat mdt chut xiu thdi thi sgi day do se diit, cung ddng nghTa vdi nhan vat cua minh di theo mdt nga re tieu cue. Vi the, tac gia Quang Ba, trong bai Nhd Nam Cao, nghive may bai hoc trong sdng tdc cua dng, da nhan xet: "Diing la nhiiu phen Nam Cao da td ra ngd nghiing, tham chi mudn sa chdn, hut budc. Nhung ngudi dgc sau nhirng gidy phut hdi hop cdng thang, cdng cdm thdy khoan khoai thdy dng cudi ciing vdn dung Igi dugc tren bd" [13, tr.208].

Hau het cac nhan vat mang tinh tu thuat cua Nam Cao deu ludn song trong ndi tran trd. Vi day cung chinh la each suy nghT, xung dot cua chinh nha van liic bay gid. Cac nhan vat do ludn cd sir dau tranh giang xe, vat ldn ngon ngdn cua nhirng van de ve cudc sdng ma hg khdng mudn phai ddi mat. Cudc sdng thi phai cd nhilu van de, phong phii, nhieu mat, mudn mau mudn ve. Vi thi, cac nhan vat mang tich tu thuat ciia Ncim Cao ciing anh hudng rat nhieu tir cudc sdng mau thuan da mau sac

GVHD: Ho Thj Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

do. Cho nen ddi sdng ndi tam cua hg ludn cd sir xung dot, dau tranh gay gat khdng ngung nghi.

3.4.1. Tran tro* giira thien va ac

Cac nhan vat tu thuat trong tac pham cua Nam Cao ludn song trong mdt hoan canh day khd khan, chat vat vdi cudc sdng hang ngay nen hg khdng thi thuc hien dugc nhung li tudng, udc vgng cua minh. Vi thi, ndi tam cua hg ludn sdng trong mau thuan, xung dot. Cac mau thuan dd nhu ludn dan xen vao nhau va lam cho cac nhan vat tu thuat trong sang tac cua Nam Cao cd mdt ddi sdng ndi tam phong phu, da dang. Day cung la dieu rat khac so vdi cac nha van cung thai ki nay. Chang han, mdt sd tac pham mang tinh tu thuat cua nha van Thach Lam nhu truyen ngan Hai ve dep thi nha van da xay dung the gidi ndi tam ben trong cua nhan vat khdng phong phu, da chieu vi nha van khdng dung tren thuc tl ddi song dl phan anh.

Cac nhan vat mang tinh tu thuat cua Nam Cao ludn dat minh giua ranh gidi cua cai thien va cai ac. Chiing nhu ludn rinh rap, bao vay ngudi tilu tu san tri thiic va lam hg nhu dang dao dien, chao dao trudc sir dau tranh tam li nay. Cai thien - cai ac la hai menh de gan nhu phu djnh, triet tieu lan nhau. Nhung ddi liic, chiing nhu la hai ke lang gieng than thich, gan gui vdi nhau. Khi mdt ai do da Id budc thi de dang cham chan qua phia ben kia. Nhan vat Chi Pheo, trong tac pham cung ten cua Nam Cao, Chi la mdt ngudi ndng dan luang thien, hiin lanh, chat phac. Chi cung cd ma udc gian dj, don so nhu bao anh nha ndng khac tren ddi. Nhung chinh bgn quan lai, bgn dja chii va ca che dd thuc dan da biln Chi tir mdt con ngudi cd tinh each hiin lanh nhu dat hda thanh mdt con quy du cua lang Vu Dai, chuyen lam nghi rach mat an va, dam thue, chem mudn de sinh song. Nhung cudi cung, Chi cung tim dugc nggn lua luong thien trong con ngudi minh. Rieng ddi vdi tang lap tri thiic thi sir mau thuan do lien tiep dien ra ben trong ndi tam cua hg. Nd ren ri, dau ddn, ddi khi nd cdn giet chet tinh ngudi trong hg nhung cuoi cung, hg da tu thiic tinh va thoat ra dugc con dudng tam tdi do. Cdn doi vdi nhan vat Diln trong Nude mdt, anh mang bao tam trang uat uc, but rut ve nha: nao la xau ho vdi dng ddi tram, gay go vdi dng thu ki buu dien, mat mdt td giay bac rach, bung ddi, met mdi di bd vl nha,... Bao nhieu cai met moi, khd cue nen vao ngudi co thi dm ylu cua anh. Roi Diln vl nha, mang ben tai ldi day nghien, cau cd, la het cua ngudi vg. Diln thay minh nhu dang dien len va cam thay: "Khd nhu mot con chd vay" [21, tr.384]. Tir day, cai tan nhan trong con ngudi ciia Dien da dugc phii day. Diln bd mat benh dau cua con cai va cdn mong cho nd chet di, dung sdng tren ddi nay. Chiing song de lam kho Diln chu khdng cd ich Igi gi cho Dien hit: "Cd thdng dy nira!... Nd ciing chet di cho rdnh! Nay dau bung, mai dau bung... Nay xin ve, mai xin ve!... " [21, tr.383]. Cudc song gia dinh nay da dao sau cai hd khd dau de chdn vui vTnh vien cudc ddi Diln. Cd liic,

GVHD: Ho Thj Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mangtinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

Dien cdn td ra tan ac. Dien mudn bd chiing di that xa de me con cua chiing chit ddi, chet khat. Nhung cudi cung cai ac da khdng thi chem che dugc lau vi chinh tinh thuong, sir luang thien trong tinh ngudi da trd lai manh me trong ngudi Diln: "Bdy gid trong long han chi con Igi sir xdt thuang. Han thuang vg, thuang con, thuang tdt cd nhung ngudi phdi khd dau. Long han thiit tha rudn len, mudn vuan ra de dp dm lay moi ngudi. Mat han dam dia "[21, tr.387].

Trong Dai thira, tam trang ciia Hd khdng chju sir tac ddng true tilp tir vg cua minh. Vi Tir la mdt ngudi vg rat dju dang, phuc tung chong nhu ngudi day td vdi chii ciia minh. Cai ac trong con ngudi Hd cd tir sir ngam ngam, chat chiia biit bao ngay. Hd bj ddn ep vao can ma tran cua bi kjch: cudc sdng, sir nghiep, tinh thuang,... Hdm nay, can bi kjch dd da tham sau, cay dang hon vi dugc sir trg giup bdi men say ciia rugu thi cai ac trong tam tri ciia Hd da bj bde phat du ddi hon bao gid het: "Ngay mai... minh cd biit khdng?... Chi ngay mai thdi! La tdi dudi tdt cd may me con minh ra khdi cdi nhd nay... Tdi dudi tdt, khdng chua mdt dua nao, ke cd

con be Thdo Id con ngoan nhdt... May diia kia diu ddng vdt mdt nhdt cho chet cd! Chiing nd chi biit an vdi hit! Cd con me nira, con me la minh dy... ciing ddng vdt mdt nhdt cho chit cd! Chiing nd chi biit an rdi ngdi dm con nhu nhin dm khu khu bgc trirng, khdng chiu lam them viic gi cho cd tiin. Chi khd thdng nay thdi!" [21, tr.343]. Hd da nhan tam xua dudi di ngudi vg hien tir, nhung dua con tha dai. Con vat cdn biet hi sinh mang sdng cua nd de bao ve cho con ciia minh. Huong chi, Hd

la ngudi, la ngudi cha, ngudi chdng thi Hd chang khac nao la loai siic vat va tham chi cdn te hon nd nua. Hd dau ddn, xau hd, cho nhung hanh ddng, ldi ndi tan ac ciia chinh minh. Hd nguyen rua ban than minh. The la, cai luong thien von cd da trd vl ben trong ngudi ciia Hd. Hd an nan, hdi han, cam tay Tir ma roi nude mat.

Anh giao Thu trong tac pham Sdng mdn thi ciing cd ddi liic anh ciing diing rat gan, map me ben bd ciia cai ac. Liic nay, Thu dang trong tam trang nit la chan chuong, that vgng. Cudc ddi vd vj, te nhat, cai ddi ma ngudi ta cu Igi dung lan nhau de sdng, de ton tai. Oanh dua cho thu ba biic thu ciia Dich gui minh. Cac biic thu ndi ve can benh tram kha cua Dich. Dich sap tir bd di cudc ddi tuoi dep, biit bao mo mdng; tir gia di ngudi yeu thuang nhat cua minh. Liic nay, sir vd tinh, lanh nhat cua Thii bdng dung sdng lai, che khuat di cai luong thien vdn cd cua anh. Trong ldng

tranh vdi mam benh quai ac de gianh giat sir sdng tung ngay cua ban minh: "Thir

cua Thii khdng cd chut ldng thuang nao, lanh cam vdi noi dau ddn, vat va, dau

chang rd dugc mot gigt nude mdt nao, tuy longy vdn bdi hdi" [21, tr.712]. Roi Thii

cang gia cd them sir ac tam ciia minh bang hdi lie xa xua cua hai ngudi. Khi Thu va Dich cdn d dudi que: "Dich hay bat ngt y, Dich da ldm cho y phdi khdc rdt nhieu ldn. Ldn len, cd nhien la hg chdng cdn nghi gi nhiiu din nhirng trd tri con xua, mdt

GVHD: Ho Thj Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang Hnh tu thudt trong tdcphdm ciia Nam Cao

ddi khi nhdc din, cd hai ciing thang thdn cudi. Nhung khdng hiiu sao, liic gan Dich, Thir vdn thdy mdt cdi cdm giac khd chiu khdng cat nghia ndi, mac ddu cdch Dich ddi xir vdi y khdng cd gi ddng trach. Hinh nhu hai ngudi khdng ghit nhau, nhung vdn cd mdt cdi gi phdi giu ke vdi nhau. Trong sir giao tinh, ho khdng budng thd ho hoan todn... " [21, tr.712]. Hon nua, Thii cdn nghi ngd benh cua ban minh: khdng biet benh cd nang nhu the khdng? Dich khdng din ndi nao phai chit nhu Dich da tran trdi vdi minh. Nhung bdng dot nhien cai tinh ngudi da trd lai trong con ngudi ciia anh. Trong liic, chiing ta tudng dau Thii da sa ddi minh vao cai ac, cai tan nhan, cai vd hdn ciia minh rdi. Ldng Thii da that lai, tim dau nhdi va rdi tu trach minh: cd khi nao vi biic thu cua minh ma Dich xiic ddng qua nen benh nang them khdng? Neu nhu Dich khdng chit. Rdi Id nhu Dich vl thi sao? Thii cdn mat mui nao de nhin va ndi chuyen vdi ban ciia minh nua. Cung liic nay day, trong suy nghT ciia Thii hinh thanh mdt y nghT rat tieu cue: Thii nghT niu Dich vl cai trudng nay thi se lay lai cai chan hieu trudng cua minh, cd thi se khdng can Thii nua va se day Thii ra ngoai dudng. Thu se trd thanh mdt ngudi that nghiep, bao tam huylt, cdng sue, bao mong mdi cua minh chang khac nao gia trang hit sao? Biit bao, suy nghT cu den trong dau cua Thii. Rdi mdt y nghT ddc ac da thoat vut qua cai dau nang triu cua Thii: "Gid Dich chet ngay di!"[21, tr.712]. NghT rdi, Thii lai cam thay rat budn rau, dau ddn. Thii cam thay minh da hit tinh ngudi, qua ich ky, tan ac: "Long y da can cdi den the nay u? Yda ich ky, da ddi bgi, da tan nhdn, da khdn ngn den the nay u?" [21, tr.731]. Thii qua nghen ngao. Thii dau nhu khdng bat cii noi dau nao tren ddi cd the sanh bang. Thu cam thay sir xudng cap tram trgng cua con ngudi minh. Tam hdn ciia Thu da khd khan, can cdi din thi nay chang? Thii* dau khdng chi dau cho cai chet gan den ciia ban ma Thu cdn dau cho cai chit mdn cua tinh thuang ben trong con ngudi minh. Thu hdi han. Thii khdng kiim chi dugc long minh: "Tren maty, mdt chut nude mat bdng ira ra. Tra tra trudc cdi chet ciia mdt ngudi thdn, y ad khdc cdi chit cua chinh tdm hdn minh... " [21, tr.713].

Qua cac nhan vat Thu, Hd, Dien, chiing ta ludn thay mdt cudc dau tranh ndi tam giang xe, quyet liet ben trong ciia hg. Cd liic, chiing ta lo au, thap thorn cho cac nhan vat do vi cd the mdt chut nua thdi thi hg da bj cai ac hda lan vao minh va biln hg thanh mdt con ngudi hoan toan khac. Dac biet, trudng hop cua Thii, tac gia mieu ta ndi tam qua hon mdt trang giay nhung dng da tao cho nhan vat ludn dau tranh: tir cai thien qua cai ac, tir cai ac qua cai thien, tir cai thien lai qua cai ac, rdi lai tir cai ac do trd lai cai thien. Chiing ta thay, dd nhu la mdt sir dau tranh lien hoan, mdt lien khiic nhac da am, giau sac thai, cung bac. Tdt ca, cho chiing ta thay mdt cudc song mdt ngay cang be tac. Cac nhan vat ludn diing trong trang thai tich cue va tieu cue trong cudc sdng. Bat cii trong hoan canh, giay phut nao thi hg cung cd thi de dang

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang dnh tu thudt trong tdc phdm cua Nam Cao

sa chan, trugt nga vao vao con dudng tdi tam, tdi ldi va tan nhan. Nhung cudi cung,

cai thien, thien luang vdn cd trong con ngudi da trd ve diing vj tri, y nghTa vdn cd.

Nd da chien thang dugc cai xau xa, ddc ac ben trong.

3.4.2. Tran trd' giira hien thirc va li tirdng

Tam trang ciia nhan vat mang tinh tu thuat cua Nam Cao la mdt tam trang

mau thuan, xung dot giua thuc tai den tdi va udc mdng, li tudng cao dep d tuong

lai. Hg mudn thuc hien udc ma, li tudng ciia minh nhung vi cudc sdng hien thuc

Trong tac pham Sdng mdn, ndi tam cua Thu da mau thuan gay gat giua hai khdng gian: gian gian d hien tai la cudc sdng thuc ciia ban than va khdng gian d tuong lai la cuoc sdng li tudng d nha cu Hai Nam. Sau khi, San nghe trd Phong din bao la cu Hai Nam cho minh va Thii den trg. San ve, ndi vdi Thii van de do. Thuc

chat, trong tham tam Thii thi ciing rat thich vi do la nai d ma udc, li tudng cua bao ngudi. Nhung Thii cd giu ldng tu trgng ma ndi gugng vdi ban minh: "If, thi ngudi

ngheo ddi nen ho khdng the thuc hien dugc

ta bang long. Nhung luang anh mdi thdng dugc bao nhieu. Anh thir hdi thang Md

xem! Anh nen nhd rang bip nhd ngudi ta sang nao ciing phdi dgp xe dgp di Ha Ndi

sam thirc an day nhi! Hg an udng nhu trdi dy!" [21, tr.591]. Thu cdn cd bien minh cho li do de phan ddi cua minh: "Nhirng Igi cung rdt cd thi ngudi ta ddi mdi thdng ba chuc ddng. Ha ha! Anh that Id ngudi Igc quan!" [21, tr.591].Sir tranh dau trong ndi tam ciia Thii dien ra khdng dugc bao lau thi Thii da bj khuat phuc bdi mdt cudc

sdng phong luu, li tudng, xa hoa d tuong lai. Cai khao khat, ham mudn that ben

trong ciia ban than da dugc Thii bgc Id qua chinh suy nghT cua minh: "Y tudng

tugng ra, theo nhung ma udc ngdm ngdm ciia long y, can phdng xinh xinh y se a

vdi San... Nhirng bira diim tdm, bdi dem vao tan phdng riing. Nhirng bira an trua,

an chiiu vdi cd gia dinh cu Hdi Nam, hay la de chiu han, vdi nhung ngudi tri tuoi

thdi... Nhirng budi chiiu ngdi udng tra d ngoai hiin, nhin xudng mat ho... Nhirng

cdu chuyen thdn mat va di ddm ciia nhung cd con gai cdm cung... Nhirng cdi mui

xoa do ho theu giiim... Nhirng bd hoa do ho dem vao... Nhirng budi tdi cd trang

ciing ho dgo chai hay diia nghich a trong vudn... Nhirng ngay nghi cung hg diin xe

hoi di tham cdc ddn diin ciia cu Hdi Nam... Va cd nhiin, cd mdt cudc luyin di vdi

mdt, hay hai, ba cd trong mdt liic... " [21, tr.594-595]. Day khdng chi la udc ma ve

cudc sdng li tudng ciia rieng Thu ma cd le bat cii ngudi tri thuc tieu tu san ngheo

nao cung tung nudi udc ma, hi vgng dieu dd. Dieu do khdng phai la xau ma la udc

mo chinh dang ve mdi trudng, khdng gian sdng li tudng cua mdi con ngudi. Nhung

chinh cai hien thuc ve than phan, ve cai ngheo ma Thu nhu bung tinh day sau

nhung con me dai. Hinh anh nhirng ngudi than cua Thii da hien ra va danh thiic cai

mdng phong luu ciia Thu trd lai vdi cai thuc tai cua ddi. Hinh anh doan ngudi xanh

GVHD: Ho Thj Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdc phdm cua Nam Cao

xao, rach rudi cua ba, me, vg, cac em, cac con da keo sir that cudc ddi, con ngudi Thii trd lai. Hien thuc that la chua chat, Thu rat ngheo, rat cue mjch, chi la mdt dng giao khd trudng tu ma thdi thi lam sao ngudi ta cd thi chap nhan, ddn anh vao cudc sdng cao sang, quy phai, xa hoa cua hg. Tam trang cua Thii gid chi cdn la sir that

vgng va ddn dau nhin lai udc mo cua minh: "Cu Hdi Nam va nhung con chau cu cd

bao gid se trgng y din thi khdng? Ho chi la nhirng ke giau, rdt hgm cua, rdt khinh

ngudi. Ho se danh gid y bang nhirng qudn do, do dgc ciia y va se khinh y. Vd Igi y

se vui long ddng gdp cdi vai con nha giau, an chai va phii phiim thi u? Khdng! Y

phdi biit trgngy" [21, tr.595]. Thii cdn cd udc mo di that xa de md rdng tam nhin, tang them vdn hieu biet nhung hien tai da cudc sdng benh tat da day anh vl que. Anh ludn mong mudn minh phai lam dieu gi do de cd the giup ich cho ddi, cho xa

hdi nhung anh lai khdng lam dugc vi hien thuc com ao, gao tien da khdng cho Thii

thuc hien udc ma ay.

Ddi vdi Dien trong tac pham Giang sdng thi ciing roi vao canh ngd tuong tu.

Tam trang cua Dien ciing cd sir mau thuan cudc sdng hien thuc la mdt ngudi cha,

ngudi chdng vdi bao be bdn, lo toan va mdt ben la nha van vdi bao udc ma, li tudng

cao dep chinh dang ve nghe nghiep. Sir den tdi, xau xa, be bdn trong xa hdi cung

vdi sir trong sang lung linh, huyen ao cua cua anh trang da tao ra hai khdng gian

sdng khac nhau. Vdi vai trd la mdt nha van, khdng gian anh trang se la rat can thiet

cho cam xiic tinh te trong sang tac cua Dien. Anh trang tiep sue them cho nhung ma

mdng,

li tudng cua Dien se bay cao, bay xa hon. Vdi vai trd la mdt ngudi cha,

ngudi chdng thi Dien lai trd ve diing vdi thuc tai ma minh dang sdng, kho dau, lo

kiem an tung ngay. O hai cai the gidi nhu the da lam cho tam trang Dien khdng liic

nao dugc yen binh, nghi ngai. Trong tac pham Chi Pheo, anh trang td dep them mdi tinh cua hai con ngudi xau xi, thd thien ay. Anh trang nhu la nhan triing chung, nhu dang mim cudi cho hanh phuc cua ddi uyen uong nay. Anh trang da phan chieu dugc tinh yeu lung linh, cao dep ciia ddi tinh nhan nay. C) day, chiing ta ciing de

dang cam nhan dugc tu tudng rat muc nhan dao cua tac gia: du con ngudi cd xau xi,

thd kech, ngheo khd den dau thi tinh yeu cua hg van dep, van lang man nhu bao tinh

yeu cua nhirng con ngudi binh thudng khac tren the gian nay. Cdn ddi vdi anh trang

bay bdng, day tinh tu cua minh. Nhung anh trang khdng giup ich dugc gi cho Dien,

khdng the tao ra cam ao, khdng the lam no da day nhirng ngudi than dang ddi khd

cua Dien. Tuy Dien ludn dam me, theo dudi li tudng nghe nghiep nhung sudt may

nam trdi, niem dam me, li tudng do da lam cho Dien chang nudi dugc ban than, vg

con. Dien chang kiem dugc mdt ddng nao. Thuc te, Dien, vg con cua Dien la mdt

con ngudi thuc ngoai ddi, hg cung cd nhu cau an, mac, cung phai cd nhu cau tieu

GVHD: Ho Thj Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

trong tac pham Gidng sdng, nd la nai de Dien gui nhung udc mo, nhirng van tho

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm ciia Nam Cao

xai,... Dien cang ngay cang cam thay mau thuan va ludn trong trang thai trai ngugc

nhau: mdt ben la tam trang ludn trong canh ngheo khd, be tac, uc uat, nghen ngao

va mdt ben la tain trang cua udc mo, li tudng cao dep ve nghe nghiep. Trudc mdt

manh me bdi hai thai cue cua cai thuc va li tudng. Dien cam thay nhu tam trang cua

hoan canh eo le den the, tam trang cua Dien dang bj dao ddng, giang co quyet liet,

giau cam xiic, li tudng nhu ngay cang xa tam vdi ciia Dien hon. Nhung cudi cung,

chinh vi tinh thuong, cudc ddi thuc ma Dien da quay ve vdi ban chat con ngudi

thuc cua minh, quay ve vdi cai hien tai ma Dien dang sdng, dang hien huu trudc

mat: "Chao di! Chao di! Nghi thudt khdng cdn Id dnh trang lira ddi, nghi thudt cd

sir be tac, ngheo khd nhu cang tham sau vao ldng minh va cai tam trang phan khdi,

thi chi la tiing dau khd kia, thodt ra tu nhirng kiip ldm than " [21, tr. 112].

3.4.3. Tran trd* giira tinh thirong va sang tao nghe thuat

Trong van hgc Viet Nam trudc nam 1945, chua cd nha van nao khac hga ndi

tam nhan vat thanh cdng nhu nha van Nam Cao. Ong da di sau phan tich, md xe

nhieu sd phan nhan vat. Thdng qua nhirng sd phan nhan vat do thi dng da tu the

hien, phan tich cudc ddi thuc cua chinh minh. Trong ddi sdng ndi tam ciia nhan vat

tri thiic tieu tu san mang tinh tu thuat cua Nam Cao, nha van Hd da the hien mdt

trang thai ludn dan vat, mau thuan, dau tranh giira tinh thuang con ngudi va sir sang

tao nghe thuat chan chinh.

Tinh thuong va sang tao nghe thuat thi thudng thudng chiing phai song song

vdi nhau. Mudn sang tao nghe thuat thi ngudi nghe sT phai cd mdt tinh thuang, phai

cd cai tam, ldng nhan ai bao la ddi vdi con ngudi, tin yeu va tran trgng con ngudi thi

mdi sang tao ra mdt tac pham hay, cd gia trj va di sau vao ldng ngudi. Nhung ddi

vdi cac nhan vat tu thuat cua nha van thi dieu do lai chiia day nhung mau thuan,

xung dot. Cac nhan vat ludn d trong tam trang day eo le, trd treu, hg mudn thuc hien

tinh thuong thi phai tir bd nghe thuat va hg mudn sang tao nghe thuat thi phai tir bd

di tinh thuong ciia minh.

Hd la nhan vat cd ddi sdng ndi tam rat sau sac. Tam trang cua anh ludn tran

trd, suy tu va ludn ddi thoai vdi chinh minh, vdi ngudi xung quanh ve nghe viet

van. Cd lan Hd ndi vdi Tir: "Nay, Tir g... Nghi cho ky, ddi tdi khdng ddng khd md

hda khd, chinh tdi lam cdi thdn tdi khd, tdi mi van qud nin mdi khd. dy thi, ma tuy

khd thi khd that, nhung thir cd ngudi giau bgc vgn nao thuan ddi lay cdi dia vi cua

tdi, chua chac tdi da ddi. Tdi cho rang: nhirng khi dugc dgc mdt dogn van nhu dogn

nay, ma Igi hieu dugc tdt cd cdi hay, thi ddu an mot mdn an ngon din ddu cung

khdng thich bang. Sudng ldm! Sao thien hg Igi cd ngudi tdi din thi? Minh tinh:

ngudi ta td cdi cdnh mdt ngudi nhd qui huong chi mdt cd ba cdu, dung ba cdu!...

Minh cd hiiu khdng? ... Ba cdu gian di mot cdch khdng ngd ma hay dugc din nhu

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

the nay... " [21, tr.345]. Trong con ngudi Hd, chiia dung mdt sir tran trd giua ddi sdng hien thuc va sang tao nghe thuat. Hd la mdt ngudi cd hgc nen Hd phai suy nghT nhu mdt ngudi cd tri thiic. Hd khdng thi bd mac vg con dk song cho rieng minh va phung sir cho nghe nghiep cua minh. Vdi tu each la mdt nha van, Hd ludn mong mudn tien xa han trong nghe viet. Hd ao udc vilt mdt tac pham ma cd thi lam md het nhung ten tuoi cung thai. Hd mudn cd mdt tac pham hay, nhan loai se thudng thiic va se than phuc, ton trgng minh va ten tuoi ciia minh se noi tiing khap the gidi. Hd da tung tam sir vdi ban be ciia minh de ndi len cai tam huylt ciia minh khi ban luan ve tac pham Dudng vi cua nha van Quyin: "Cudn "Dudng ve" chi cd gid tri dia phuong thdi, cdc anh cd hiiu khdng? Ngudi ta dich nd vi mudn biet phong tuc ciia mgi noi. Nd chi td dugc cdi bi ngoai ciia xa hdi Tdi cho la xodng lam! Mdt tdc phdm that gid tri, phdi vugt lin bin tren tdt cd cdc bd cdi va gidi hgn, phdi la mdt tdc phdm chung cho cd loai ngudi. Nd phdi chua dung dugc mdt cdi gi ldn lao, mgnh me, vira dau ddn, Igi vira phdn khdi. Nd ca tung long thuang, tinh bac di, su cdng binh... " [21, tr.348]. Nhung Hd khdng thi thoat ra khdi hoan canh sdng hien tai, khdng thuc hien dugc nhung ki vgng ldn nen Hd ludn day diit, dan vat, khd dau. Hd chan cudc ddi, chan cai xa hdi nay va cdn chan ludn chinh ban than minh: "Cdn gi budn han chinh minh Igi chdn minh? Con gi dau ddn han cho mdt ke vdn khat khao ldm mdt cdi gi ndng cao gid tri ddi sdng ciia minh, ma ket cue

chang ldm dugc cdi gi, chi nhirng lo cam do md du met? " [21, tr.341]. Cd ddi liic,

Hd mudn tir bo vg con di de thuc hien nhung udc mo, li tudng, cao ca cua minh. Hd nghT: "Phdi biit dc, biit tan nhdn di sdng cho mgnh me" [21, tr.431]. Song liin sau dd Hd thay "Ke mgnh la ke giup dd ngudi khdc trin ddi vai ciia minh " [21, tr.341]. Cd le vi trach nhiem, tinh thuang cua mdt ngudi chdng, ngudi cha nen Hd da khdng the nao chien thang dugc ban than minh. The la Hd da bl tac, sa nga, biln chat roi tuyet vgng: "Thdi the la het! Ta da hong! Ta da hong dirt rdi" [21, tr.342]. Tam trang ciia Hd da bj giang xe du ddi giua mdt ben la sir sang tao nghe thuat va mdt ben la tinh thuong nhan nghTa, dao li lam ngudi. Mau thuan trong con ngudi Hd mdi liic cang dugc gia tang them va da chi phdi, am anh cudc song hang ngay cua Hd. Khdng gian sdng tu tiing, chat chdi va cung vdi bao thang ngay song kho dau da khien Hd roi vao con dudng bi kjch the tham cua ddi. Trong sd nhan vat tri thiic tieu tu san mang mang tinh tu thuat ciia Nam Cao thi nhan vat Hd la ngudi bj biln chat tram trgng va sau sac nhat. Nhan vat Hd la nhan vat dac biet nhat trong gidi nhan vat tri thiic tieu tu san cua nha van: con ngudi cua tinh thuang cao ca va con ngudi ciia hoai bao, udc mo, li tudng cao dep da mau thuan, xung dot vdi nhau. Rdi

GVHD: Ho Thj Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

cd liic, con ngudi ay cung roi vao sa nga, lam ldi.

Nhdn vdt mang dnh tu thudt trong tdcphdm ciia Nam Cao

Nha van da trau chudt, ggt diia rat kT cang nhirng ldi ddc thoai va doi thoai ndi tam cua cac nhan vat tri thiic tieu tu san mang tinh tir thuat ciia minh de nham bde Id nhung suy nghT, cam xiic giang xe tir sau tham tam hon cua nha van. Cac

nhan vat tri thuc tieu tu san ay deu la cac dang hda than khac nhau cua nha van Nam Cao. Tac gia da tu the hien minh qua cac nhan vat tu thuat cd chiiu sau ndi tam de bay td nhirng quan diem, suy nghT ve cudc ddi, vl con ngudi. Tir vj tri ngudi ke chuyen la nhan vat hay vj tri ciia ngudi ke chuyen la chinh tac gia thi hien thuc trong tac pham dugc nha van the hien rat sau sac trong qua trinh bde Id ndi tam bao gdm nhung hdi lie, ki niem, nhirng suy nghT tran trd ve cac van dl trong cudc sdng.

GVHD: Ho Thj Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdc phdm cua Nam Cao

KET LUAN

Nam Cao, nhd van hiin thuc xuat sac, day la tieu dl cua trong quyin sach dau tien nghien ciiu ve nha van Nam Cao ciia Giao su Ha Minh Diic, nam 1961. Day cung chinh la ldi nhan djnh xac dang, sau sac, toan dien nhat ddi vdi mdt nha van da danh chgn cudc ddi minh de di tim cai hay, cai dep cho van chuong nghe thuat. Ong khdng chi xuat sac ve phan anh than phan, cudc song ngudi ndng dan ngheo ddi, tha hda ve ngoai hinh, cung nhu tam tinh ma dng cdn rat xuat sac trong mieu ta hoan canh chan that ve ngudi tri thiic ngheo, suit ddi lo cho cai an, cai mac, rdi lai roi vao bi kjch nghe nghiep, bi kjch tinh thuang con ngudi.

Cd the ndi rang, phan ldn nhirng tac pham vl tang lap tri thiic ciia Nam Cao deu khai thac tir ban than cua tac gia. Dieu nay dugc minh chiing rat rd rang qua chu de quen thudc cua Nam Cao: vilt vl con ngudi tilu tu san ngheo, ban cung, bl tac. Dd la nhirng hoan canh ma chinh cudc ddi dng da trai qua va chiem nghiem. Dac biet, trong do ndi bat nhat la ngudi tri thiic ngheo. Tu nhung nha van, nha tha den ngudi chien sT each mang, hg deu mang dang dap, hinh anh con ngudi cua dng. Vi the ma hinh thiic tu thuat trong tac pham cua dng, nha van da su dung rdt thanh cdng, sau sac: khdng chi phan anh vl sd phan cua ngudi tri thiic ngheo ma nd cdn mang tam voc cua mdt giai doan lich su cua dan tdc. Ong da dam di thang, nhin chinh dien va khdng ngan ngai phd bay, phan anh hit cudc song ciia minh, ciing nhu nhirng ngudi tri thiic xung quanh. Vi thi, nhan vat ay di vao van cua dng rat sinh ddng, chan that va the hien mdt ddi sdng ndi tam rat phong phii, da dang.

Tat ca cac nhan vat mang tinh tu thuat cua Nam Cao tuy cd liic hg cd nhung bieu hien ciia sir ghen tudng, so do, ganh tj, nhd nhen,... nhung hg rat la nhan dao, giau ldng thuong ngudi, nhiet tinh, dam me nghi nghiep. Trudc hoan canh khd khan, hg cdn cd sir tieu cue trong ddi sdng ciia minh. Vi thi, tam trang cua hg ciing ludn cd sir tran trd, xung dot, dau tranh, khdng thoa thuan: hg ludn mudn lam iihirng dieu tdt dep cho cudc sdng nhung cung cd liic cd nhirng suy nghT, viec lam tieu cue trai vdi li tudng cua minh: hg ludn suy nghT hudng con ngudi den cai thien, cai nhan nghTa, bao dung nhung cung cd liic, hg lai lam dieu ngugc lai; hg giau hoai bao, udc mo nhung lai khdng thuc hien dugc udc mo, hoai bao;... Cd thi nhan thay, cac nhan vat mang tinh tu thuat cua Nam Cao deu chiia dung nhilu ylu td bi kjch cudc sdng, nhieu mau thuan ndi tai giang xe, hdn loan trong ngudi. Nhung sau nam 1945, tac gia da di theo tieng ggi cua each mang va trd thanh mdt chiin sT each mang: xdng xao, nhiet tinh, hang hai. Vi the, ndi tam cua nhan vat mang tinh tu thuat cua Nam Cao gan nhu khdng cdn xung dot, mau thuan gay gat nhu giai doan trudc.

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm ciia Nam Cao

Cd the nhan thay rang, trong sudt cudc ddi cam biit cua minh vdi Nam Cao la mdt qua trinh tim tdi, kham pha chinh ban than minh va lay cudc ddi minh dl di sau vao nhirng bi an tam li mang tinh nhan each. Ong de nhan vat minh tu van ddng, tu suy nghT, tu tim each giai quyet. Dd la nhung ddng gdp ddc dao trong viec hinh thanh phong each nha van hien thuc tam li, hien thuc nhan ban Nam Cao. Ong da gdp phan rat ldn vao qua trinh hien dai hda van hgc cua dan tdc. Van dl nay, tac gia Vu Khac Chuang da nhan djnh: "Van hgc hiin thuc phi phdn da cd mdt vai trd nhdt dinh trong viic hiin dgi hda van xudi ddn tdc, bdi vi tdc gid ciia ddng van hoc nay ma tieu bieu la Nam Cao da diiu chinh diing hudng vd gdp phdn hoan thien qud trinh ddi mdi van xudi ddn tdc" [2, tr. 116].

Trong qua trinh nghien ciiu, tim hieu ve nhan vat mang tinh tu thuat trong nhirng tac pham ciia Nam Cao, chiing tdi da tich luy, hgc dugc nhilu kinh nghiem, kT nang thdng qua qua trinh thu thap, tim kiim tai lieu, cung nhu kT nang vilt, trinh bay mdt bai khoa luan va tac phong ciia mdt ngudi nghien cuu khoa hgc. Mac du

trong qua trinh nghien cuu chiing tdi gap nhirng thuan lai vi Nam Cao la mdt tai nang ldn, mdt tac gia tieu bieu cua giai doan van hgc nen cd nhilu cdng trinh khoa hgc nghien cuu, luan van, tieu luan, hdi thao,... dl cap din dng cung nhu tac pham cua dng. Nhung ben canh do, chiing tdi ciing gap khdng it khd khan vi day la dl tai chua dugc ai nghien cuu sau.

Du chiing tdi cd gap khd khan nhat djnh nhung chiing tdi da co gang tham nhap vao nhirng kien true nghe thuat do va cd gang tim ra nhirng net ddc dao, hap dan d ben trong nhirng sang tac mang tinh tu thuat cua dng. Chiing tdi that sir nit thich thii vdi de tai nay. Chiing tdi mudn tim hieu, nghien ciiu sau hon. Niu cd diiu kien, chiing tdi se tiep tuc nghien cuu ve nghe thuat mieu ta tam li va nhirng xung dot trong ndi tam cua cac nhan vat mang tinh tu thuat cua Nam Cao. Tir do, chiing tdi se mdt lan nua tim hieu sau sac, nhieu khia canh, da dien hon ve nhan vat mang

tinh tu thuat cua Nam Cao trong nhirng sang tac cua nha van trudc va sau nam

1945.

GVHD: Ho Thj Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm ciia Nam Cao

TAI LIEU THAM KHAO

•

1. Nguyen Dinh Chii, Tran Hiiu Ta (Chu bien), Nguyen Hoanh Khung, Dang

Thanh Le, Nguyen Ldc, Hoang Nhu Mai, Nguyen Dang Manh va Pham van

Phuc (2000), Van hoc 11, tap mdt, Nxb Giao due.

2. Vu Khac Chuang (2000), Nghi thudt ki chuyen trong tdc phdm cua Nam Cao,

Nxb Van hgc.

3. Phan Cu De, Tran Dinh Huu, Nguyen Trac, Nguyen Hoang Khung, Le Chi

4. Ha Minh Due (Chu bien), Dd Van Khang, Pham Thanh Hung, Pham Quang

Long, Nguyen Van Nam, Doan Due Phuong, Tran Khanh Thanh va Li Hoai Thu

(1996), Li ludn van hoc, Nxb Giao Due.

5. Ha Minh Due (1997), Nam Cao - Ddi van va tdc phdm, Nxb Van hgc. 6. Le Ba Han, Tran Dinh Su va Nguyen Khac Phi (Chii bien) (1992), Tir dien thudt

Dung va Ha Van Due (2009), Van hoc Viet Nam (1900 - 1945), Nxb Giao due.

ngir van hoc, Nxb Giao due.

7. Ho ST Hiep (1996), Nam Cao - Vu Trgng Phung, Nxb Van nghe, Tp. Hd Chi

Minh.

8. Tran Van Hieu (2006), Ba phong cdch trao phung trong van hgc Viet Nam thdi

ki 1930-1945: Nguyin Cdng Hoan, Vu Trong Phung. Nam Cao, Nxb Dai hgc

Qudc gia Ha Ndi.

9. Tran Thj Hong (2006), Chuyen chua biit vi nhd van Nam Cao, Nxb Cdng an

Nhan dan.

10. Pham Manh Hung (2001), Thiphap hoan cdnh trong tdc phdm ciia Ngd Tdt Td,

Vu Trong Phung va Nam Cao, Nxb Thanh nien, Ha Ndi.

Xa hdi, Ha Ndi.

11. Phong Le (1997), Nam Cao - Phdc thdo su nghiep va chdn dung, Nxb Khoa hgc

Khac Hda va Thanh The Thai Binh (1997), Li ludn van hoc, Nxb Giao Due.

13.Nguyen Dang Manh (2001), Nha van - Tu tudng va phong cdch, Nxb Dai hgc

Qudc gia Ha Ndi.

14. Le Thanh Nga, Tran Thj Hong (Bien soan) (2010), Nam Cao - Nhd van ciia

12. Phuong Luu (Chii bien), Tran Dinh Su, Nguyen Xuan Nam, Le Nggc Tra, La

nhirng kiip song mdn, Nxb Kim Ddng.

15. Phuong Ngan (Tuyen chgn va bien soan) (2000), Nam Cao - Nhd vdn hiin thuc

xuat sac, Nxb Van hda - Thdng tin, Ha Ndi.

16. Bui Van Nguyen (Bien khao - chii giai - gidi thieu) (1994), Tha qudc dm

Nguyin trdi, Nxb Giao due, Ha Ndi.

GVHD: Ho Thj Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

17. Nhieu tac gia (1997), Nam Cao - Nhd van va tdc phdm trong trudng phd thdng,

Nxb Giao due.

18. Nhilu tac gia (2011), Nam Cao - Phi binh vd binh ludn van hgc, Nxb Van hgc. 19. Nhieu tac gia (2011), Nam Cao - Tdc phdm vd ldi binh, Nxb Van hgc. 20.Bich Thu (Bien soan va tuyln chgn) (1998), Nam Cao ve tdc gia vd tdc phdm,

Nxb Giao due.

21. Tuyen tap Nam Cao, Nxb Thai dai, 2010. 22. Nguyen Duy Tir (2004), Truyen ngan Nam Cao tir lang mgn den hiin thuc, Nxb

Thuan Hda.

23. Kieu Van (Tuyen chgn - Gidi thieu) (2008), Tha Tu Xirang, Nxb Tong hgp

Ddng Nai.

Nhdn vdt mang linh tu thudt trong tdcphdm ciia Nam Cao

Dgi HOC V0 TKtfftW TOflN 'thuy H

GVHD: Ho Thi Xuan Quynh

SVTH: Le Van Be Tu

Khóa luận tốt nghiệp Văn học: Nhân vật mang tính tự thuật trong tác phẩm của Nam Cao

Chủ đề:

Khoá luận sư phạm văn

THUVIEN

Hau Giang, thdng 06 nam 2012

Nhan vat mang tinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

(Ky va ghi ro ho ten)

Nhdn vat mang tinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

(Ky va ghi ro ho ten)

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

t>HIEU DANH GIA LUAN VAN TOT NGHIEP (Giang vien hw&ng dan)

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

, ngay

thdng

nam 20

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdc phdm cua Nam Cao

1.2.1.1, De tai ve ngiroi nong dan

1.2.1.2. De tai ve nguai tri thuc tieu tu sdn

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

3.3.1.1. Hieu thdo

3.3.1.2. Thuang va con

3.3.1.3. Quy trong ban be

3.3.1.4. Trongphu nit, yeu tre em

3.3.2.1. Sieng ndng, chdm chi

3.3.2.2. Co y thuc trdch nhiem

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdc phdm cua Nam Cao

dam cudi. Mac du, tac pham cua ong dugc in trong sach giao khoa khong nhieu

tri, phdi vuat len ben tren tdt cd cdc ba coi va giai han, phdi la mot tdcphdm chung

cho cd loai ngudi. No phdi chua dung duac mot cdi gi Ian lao, manh me, viva dau

dan, Igi viraphan khai. No ca tung long thuang, tinh bdc di, su cong binh... No lam

cho nguai gdn nguai han " [21, tr.348]. Day la y nghT cua van si Ho (Dai thua), toi

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

Nam 1952, tac pham cua Nam Cao da tro thanh d6i tugng nghien cuu cua van hoc. Tac gia Nguyen Dinh Thi la nguoi dau tien vilt vl Nam Cao voi chuyen luan Nam Cao (1952). Nha van To Hoai voi cac bai Chung ta mdt Nam Cao (1954), Ngudi va tdc phdm Nam Cao (1956).

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

Nam Cao, phdc thdo su nghiep va chan dung cua Giao su Phong Le (1997) va cac

tinh tu truyen, Nam Cao da biet chon loc nhung net dien hinh va nang len muc do

viet tu truyen nhu tieu thuyit. Cd ngudi viet tieu thuyit nhu tu truyen. Nam Cao

thuoc dang thu hai. Doc Igi hdu hit sang tdc cua Nam Cao, thay hinh dnh cua nha

van gdn nhu cd mat a khdp moi nai. Luc a vi tri nhu Thu, Diin, Ho, Nggn, Du...

Luc a vi tri mot nhdn vdt phu, di quan sat, nhin ngdm, cam thong, chia se vdi canh

ngo nhung ngudi lao dong, tren hai dia ban, hai mdi truang hogt dong chinh la cdi

lang Vu Dgi - que ong hodc a mot vung ngogi d thanh pho, nai cd cdi truang tu ong

day thue" [11, tr.13]. Hay trong bai chuyen luan Nam Cao cua Giao su Ha Minh

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdc phdm cua Nam Cao

giua su that cua cuoc dai tdc gid vdi phdn hu cdu tdi tgo lam cho hien thuc duac

mieu ta vira cd mdu sac rieng vira cd tinh chat chung tieu biiu. Do do tuy khong the xem toan bo sang tdc cua Nam Cao vi di tdi tiiu tu san la hoan todn phu hap vdi cuoc dai rieng cua tdc gid, nhung rd rang duac xdy dung tren mot dudng ddy tu truyen chan thuc va gidu tinh nghe thudt" [15, tr.63].

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdc phdm cua Nam Cao

Giang sdng, Bai hoc quit nha, Dai thira, Nude mat, Cudi, Quin diiu do, Sdng mdn,

Doi mdt, O rung, Bon cay sd cdch mdt can cu dich, Nhung ban tay dep ay,...

Nhdn vdt mang tinh tu thuat trong tdc phdm cua Nam Cao

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm ciia Nam Cao

vao cdi thi "quan ngu tranh thuc" vi thi bon dan anh la chi la mot dan cd tranh

mdi. Mdi thi ngon day, nhirng ma nam be bay bdi, be nao cung muon an. Ngoai mat tir ti vdi nhau, nhung that ra trong bung luc nao cung muon cho nhau lun bgi di

cum len ddu len cd " [21, tr.37] va "Lang nao cung cd nhiiu canh, mdi canh kit be kit dang xung quanh mot ngudi... " [21, tr.41]. Nhirng sir viec nhu thi dugc nha van ghi lai tren nhirng trang sach cua minh mdt each cu thi, sinh dong vdi dau an nang ne, am anh, khd phai.

cung cd mot quyin sdch van hoc, ham doc sdch din ndi nhiiu luc quen an. Con a

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm ciia Nam Cao

vi nha chdng ciing khong cd ciia nd gi ngoai mot ddi khuyen vdng lam cua hoi

mdn " [14, tr.7j.

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdc phdm ciia Nam Cao

khdng gdn nhu cd ca nghiep cung do... " [9, tr. 17-18].

ddi, xda ngn mu chu va chuan bi cho thanh nien tham gia dodn quan Nam tien... "

sang khdng bao gia quin duac dy. Luc do, anh nghi Igi nhirng ngay lang thang a

thanh pho, nhirng quan qugi cua nhirng con nguai tiiu tu san ham hoc, cdi gi cung

tiing nhu dnh cd do cu phat len, sdng hong tirngphia roi vao bdng tdi ciia cuoc dai

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

"Tam hon tan tdc lam tram manh

Vuang van theo ai bdn gdc trai

Rdi di mot chiiu theo gid thoi

Bay len thanh nhirng manh may trdi" [3, tr.473]

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm cua Nam Cao

1.2.1.1. Be tai ve ngudi ndng ddn

De tai nay chua han la da mdi, vi trong van chuong Viet Nam, hinh anh ngudi ndng dan da xuat hien tuong ddi sdm. d thi ky XV, trong bai Bao kinh canh giai, bai sd 19, Nguyen Trai da de cap den hinh anh cua ngudi ndng dan, mac du

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdc phdm cua Nam Cao

not: mua mot vdi xu chang hang nao chiu bdn" [21, tr.286]. Trong tac pham cua

lua thua. Todn nhung nha tre up xiip giua nhung khu vudn rdng thi cd rdng, nhirng

xdu lam: mia dot nhu lau hodc khang khiu nhu chdn gd, chudi le te nhu nhirng cdy

md dc. Dan dng di bat chudt, riu tip hay xiic gidn " [21, tr. 151 -152].

xdm) hay vi ngheo qua nen Dan tir nhd da di d muon cho nha dja chu. Va den khi

Nhdn vdt mang tinh tu thudt trong tdcphdm ciia Nam Cao

Dam cudi cua Dan dugc td chuc trong khung canh ban cung, tdi tam. Trong buoi dua dau Dan da dien ra trong quang canh lang tham, chua cay: "Dim toi, dam cudi mdi ra di. Vin ven cd 6 nguai cd nha gai vd nha trai... Cd bon di liii thiii trong