Khóa luận tốt nghiệp Văn học: Thi pháp tập thơ Gió lộng của Tố Hữu

TRCTdfNQ Dfi\ HOC VO TRCtfNG TOflN

KHOA KHOA HOC CO BAN

KHOA LUAN TOT NGHIEP

CHUYEN NGANH VAN HOC

THI PHAP TAP THO GIO LONG

CUA TO HUtT

Sinn ven thirc hien:

Giang vien hiring dan:

NGUYEN HOA BANG

TRA&ZHI KIM THO

TQfiN

Hau Giang, thdng 06 nam 2012

PHIEU DANH GIA LUAN VAN TOT NGHIEP (Giang vien hu&ng dan) NGUYEN HOA BANG

1. GIANG VIEN HUC3NG DAN: NGUYEN HOA BANG

MSSV: 0856010043

KHOA: 1

3. TEN DE TAI: THI PHAP TAP THO GIO LONG CUA TO HUU

NHAN XET CUA GIANG VIEN HU6NG DAN

2. SINH VIEN THUC HIEN: TRAN TIII KIM THO

1.1. Chuyen can:

1.2. Thai do:

1.3. Khac:

2. Danh gia luan van:

2.1. Dat van de (theo 5 buoc):

1. Danh gia chung qua trinh lam luan van tot nghiep:

2.2. Noi dung chinh:

2.3. Chu thich, thu muc:

2.4.1. Dung luong (trang):

2.4.2. Khuon kho:

2.4.3. In an:

2.4.4. Trinh bay:

2.4.5. Chinh ta, ngu phap:

2.4. Hinh thuc trinh bay:

Danh gia:

Xep loai:

3. Danh gia, xep loai:

.., ngdy thdng nam

20 Giang vien huong dan (Ki va ghi r5 ho ten)

LOI CAM ON

Truac het toi xin gui lai cam an den nha truang, quy thay co khoa Ngu Van

da tao dieu kien cho toi thuc hien luan van tot nghiep, va giup da, dinh huang cho

toi trong thai gian qua. Toi xin cam an den thay Nguyen Hoa Bang da cung cap tai

lieu tham khao cho toi, de toi co the hoan thanh luan van mot each tot dep.

Mot Ian nira toi xin chan thanh cam an Thay Nguyen Hoa Bang da tan tinh

huang dan, giup do toi trong suot thai gian qua de toi co the hoan thanh luan van tot

nghiep ciia minh theo dung thai gian quy dinh.

Xin chan thanh cam an.

Sinn vien thirc hien

(Ky va ghi ro ho ten)

*2n &* ^f^^

LOI CAM DOAN

Toi xin cam doan rang de tai nay la do chinh toi thirc hien, cac so lieu thu

tai nghien cuu khoa hoc nao.

Sinh vien thyc hien

thap va ket qua phan tich trong de tai la trung thirc, de tai khong trung vai bat cu de

(Ky va ghi ro ho ten)

<&,£, <=&,» dt™ &*

MUC LUC

PHIEU LOI DANH GIA KHOA LUAN TOT NGHIEP

LOI CAM ON

LOI CAM DOAN

MO DAU

Chuong 1: NHUNG VAN DE CHUNG VE THI PHAP, THI PHAP HOC

1 1 2 4 4 1. Ly do chon de tai 2. Muc dich nghien cuu 3. Lich su van de 4. Pham vi nghien cuu 5. Phuang phap nghien cuu

1.1. LI LUAN CHUNG VE THI PHAP VA THI PHAP HOC

1.1.1. Li luan chung ve thi phap 1.1.1.1 Khai niem thi phap 1.1.1.2 Cac y kien khac nhau ve thi phap

1.1.2. Li luan chung ve thi phap hoc

1.1.2.1. Khai niem ve thi phap hoc 1.1.2.2. Doi tugng ciia thi phap hoc 1.1.2.3. Phuang phap thi phap hoc

1.2. Vai net ve nha tho* To Huu

1.2.1. Cuoc dai va su nghiep tha To Huu 1.2.1.1. Vai net ve cuoc dai To Huu 1.2.1.2. Khai quat ve sir nghiep sang tac

1.2.2. Nhung dac diem chinh cua thi phap tha To Huu

5 5 5 5 7 7 9 10 11 11 11 12 16 16 18 20 22 23 25

1.2.2.1. Thi phap nhan vat 1.2.2.2. Thi phap khong gian nghe thuat 1.2.2.3. Thi phap thai gian nghe thuat 1.2.2.4. Thi phap the loai 1.2.2.6. Thi phap ket cau 1.2.2.5. Thi phap ngon ngu

Chircrng 2: THI PHAP NHAn VAT, KHONG GIAN, THOI GIAN

NGHE THUAT TRONG GIO LONG

2.1. Thi phap nhan vat

26 26 27 27

2.1.1. Li luan chung ve thi phap nhan vat 2.1.2. Quan niem nghe thuat ve con nguai trong tap Gio long 2.1.2.1. Quan niem ve con nguai tu do trong Gio Jong 2.1.2.2. Quan niem ve con nguai mang tam voc dat nuac, quoc gia,

dan toe

2.1.2.3. Con nguai mang tam long son sat, nghTa tinh 2.1.2.4. Con nguai hoa Ian, dong nhat vao dat nuac

2.2. Thi phap thoi gian nghe thuat

2.2.1. Li luan chung ve thi phap thai gian nghe thuat

2.2.1.1. Khai niem thai gian nghe thuat 2.2.1.2. Cau true va bieu hien ciia thai gian nghe thuat

29 31 32 34 34 34 34 35

2.2.2. Thai gian nghe thuat trong Gio long

VA VAI NET VE NHA THO TO HUU

2.3.1. Li luan chung ve thi phap khong gian nghe thuat

2.3.1.1. Khai niem khong gian nghe thuat 2.3.1.2. Cau true va bieu hien ciia khong gian nghe thuat

2.3.2. Thi phap khong gian nghe thuat trong Gio long 2.3.2.1. Khong gian con duang trong Gio long 2.3.2.2. khong gian mua xuan trong Gio long

2.2.2.1. Thai gian lich su 2.2.2.2. Thai gian van dong 2.2.2.3. Thai gian qua khu 2.3. Thi phap khong gian nghe thuat

Chuong 3: THI PHAP THE LOAI, KET CAU, NGON NGU VA

GIONG DIEU TRONG GIO LONG

3.1. Thi phap the loai

3.1.1. Li luan chung ve thi phap the loai 3.1.2. Thi phap the loai trong tap tha Gio long

3.2. Thi phap ket cau

3.2.1. Li luan chung ve thi phap ket cau

35 37 38 39 39 39 39 40 40 43

3.2.2. Thi phap ket cau trong Gio long

3.2.1.1. Khai niem ve thi phap ket cau 3.2.1.2. Cac phuang dien cua thi phap ket cau

3.3. Thi phap ngon ngon ngu va giong dieu

3.3.1. Li luan chung ve thi phap ngon ngu va giong dieu

3.3.1.1. Li luan chung ve thi phap ngon ngu 3.3.1.2. Li luan chung ve thi phap giong dieu 3.3.2. Thi phap ngon ngu va giong dieu trong Gio long

3.3.2.1. Thi phap ngon ngu trong Gio long 3.3.2.2. Thi phap giong dieu trong Gio long

KET LUAN TAl LIEU THAM khAo

45 45 46 49 49 49 50 51 51 51 54 55 58 58 58 61 62 62 67 71 73

3.2.2.1. Ket cau tuong phan 3.2.2.2. Ket cau so sanh 3.2.2.3. Ket cau ho ung 3.2.2.4. Ket cau trung diep

Thi phap tap tha Gio long cua To Huu

MODAU

1. Lido chon de tai

To Huu la mot cay dai thu trong nen van hoc Viet Nam hien dai. Tha To Huu

gan lien vai cac chang duang Cach mang ciia dan toe va lang sau trong long quan

chung nhan dan suot thai gian qua. Danh gia ve tha To Huu Che Lan Vien da tung

nhan djnh: "Noi den To Huu ve tha phai noi vai tro ma dau va hien van la dan dau

cua anh trong nen tha hien thuc xa hoi chu nghTa cua chung ta. Su thanh cong cua

anh truac Cach mang da xuc tien su hinh thanh cua tha hien thuc xa hoi chu nghTa

sau Cach mang" [7, tr.39].

Tha To Huu la tha tru tinh chinh tri. Moi su kien, van de lan cua dai song Cach

mang, li tuang chinh tri nhung tinh cam chinh tri thong qua trai tim nhay cam cua

nha tha deu co the tra thanh de tai va cam hung nghe thuat thuc sir. To Huu la nha

tha ciia le song lan, cua nhung tinh cam lan, niem vui lan cua Cach mang va con

nguai Cach mang. Tha To Huu luon thu hut dugc su quan tam cua giai phe binh,

nghien cuu van hoc va khong chi dugc giang day trong nha truang pho thong ma ca

dai hoc.

Tha To Huu da co nhieu nha nghien cuu tiep can tu nhieu huang khac nhau

nhung theo huang thi phap thi rat it. Trong cac bo mon cua nganh nghien cuu van

hoc Hien nay nhu ljch su van hoc, li luan van hoc, phe binh van hoc thi thi phap hoc

la mot mon nghien cuu co nhiem vu dac thu rieng. Nguai doc horn nay khong chi

thoa man vai viec mo ta cac loai hinh tugng, phan tich tung loai chu de, khong

muon dung lai a su phat hien y sau, 16i dat, cau hay, nhip moi, khong muon bang

long vai viec chi ra cho nay co hai ca dao, cho kia phang phat giong Hue, cho no co

dang "tha moi". Ma ngay nay tu duy li luan ngay cang doi hoi nam bat tha To Huu

nhu mot chinh the, mot the giai nghe thuat co quy luat van dong noi tai cua no.

Co the noi rang viec nghien cuu thi phap trong tha la mot van de rat thu vi, hap

dan va con mai me, chua dugc chu y dung muc. Vi the toi chon de tai thi phap

trong tap tha cua To Huu de di sau vao tim hieu ro han ve thi phap. Moi tap tha cua To Huu deu co nhung dac sac rieng. (3 day toi chon tap tha Gio long dugc viet trong thai gian dau mien Bac dugc doc lap la mot trong nhung tap tha tieu bieu cua

ong.

2. Muc dich nghien cuu

Thuc hien de tai thi phap tap tha Gio long cua To Huu luan van huang vao

nhung muc dich cu the sau: Tim hieu nhung van de chung ve thi phap, mot nganh nghien cuu van hoc a khia canh mai, Tim hieu van de thi phap trong tap tha cu the

GVHD: Nguyen Hoa Bang

1

SVTH: Tran Thi Kim Tho

Thiphap tap tha Gio long cua To Huu

de thay dugc cai hay, cai rieng cua tap tha va nhirng dieu nha tha gui gam. Ben

canh do co the khuyen khich them nhieu nguai tim hieu van de thi phap trong tha.

Nghien cuu ve thi phap trong tap Gio long, se giup toi hieu biet han ve van de

thi phap trong tha, dong thai co dip dugc thuc hanh, cung co them nhung kien thuc

da dugc hoc. Tim hieu ve Gio long con giup toi tich luy them kinh nghiem, ky nang

va phuang phap trong van de nghien cuu khoa hoc, de co the nghien cuu them

tic chuyen mon sau nay.

3. L|ch su van de

3.1. Nghien cuu ve tho* To Huu

nhung de tai khoa hoc khac. Ben canh do se giup ich rat nhieu cho toi trong cong

dao rieng. Giai phe binh van hoc da doan nhan va binh gia nhiet tinh, soi noi ve tha

To Huu. Cac cay but phe binh nghien cuu co ten tuoi da gianh nhung bai viet quan

Han 60 nam sang tac, To Huu da de lai bay tap tha, moi tap mang mot ve doc

Manh, Tran Dinh Su, Nguyen Van Hanh, Ha Minh Due.

Giai nha van, nha tha cung gop vao nhung tieu luan phe binh ve tha To Huu kha

sac sao,

tinh te nhu Xuan Dieu, Che Lan Vien, Hoang Trung Thong, Vu Quan

Phuang...

Cho den nay da co nhieu cong trinh chuyen sau ve tha To Huu. Trong do noi bat

nhat la ba cong trinh. "Tha To Huu" ciia Le Dinh Ky (1979), "Tha To Huu tieng

noi dong y, dong tinh, tieng noi dong chi" cua Nguyen Van Hanh (1985), va "Thi

trong ve tha To Huu nhu: Dang Thai Mai, Hoai Thanh, Le Dinh Ky, Nguyen Dang

3.2. Nghien cuu ve tap tho' Gio long

Khi viet phe binh ve tap Gio long Le Dinh Ky da nhan xet: Gio long - tieng noi

dong tinh dong chi", ong viet: Gio long da ket tinh dugc chat tru tinh soi noi cua Tit-

phap tha To Huu" cua Tran Dinh Su (1987).

ay va chat hien thuc cu the ciia Viet Bac, them vao do la mot y thuc sau sac han ve

cuoc song, ve con nguai, mot su thanh thao, chu dong, phong khoang han ve nghe

Hoai Thanh cung nhan xet: "G/o long, mot buac tien mai cua tha To Huu, mot

tap tha mang khi the mai cua each mang Viet Nam".[6,tr.288]

Ha Xuan Truang noi ve tap Gio long: "Doc Gio long, toi cam thay van tam long

ay, tam long ciia nguai chien sT yeu nuac, yeu dan, yeu Dang, van mot ngon lira

chien dau, say me, nhiet tinh ay cua mot tam hon day sue tre tuoi luon luon thoi

nghiep".[7,tr.3461

Bao Djnh Giang cho rang tir ngay hoan binh lap lai nhung tap tha xuat ban deu xoay quanh ba chii de chinh: xay dung chii nghTa xa hoi a mien Bac, dau tranh de giai phong mien Nam tien tai thong nhat to quoc va phong trao each mang the giai.

GVHD: Nguyen Hoa Bang

2

SVTH: Tran Thi Kim Tho

thuc nha tha hoat dong va lam tha."[7,tr.361]

Thi phap tap tha Gio long ciia To Him

Bao Dinh Giang viet: "qua tap Gio long, chang nhirng ba cai hien thuc lan lao nay

s6ng day bang da, bang thit, bang tam hon vai lai tha giau chat tru tinh, ma gitra chung vai nhau con co su xoan xuyt khong the nao che ra dugc."[7,tr.370]. Do la

nhung y kien khac nhau ve tap tha Gio long cua To Huu.

3.3. Nghien cuu ve thi phap trong tap tho* Gio long

Trong cuon "Thi phap tha To Huu" Tran Dinh Su da nhac den nhung van de ve

thi phap trong tap tha Gio long nhu:

Quan niem nghe thuat ve con nguai. Do la con nguai tu do, con nguai mai

thoat khoi vong no le, giu bo dugc xieng xich. Va con nguai a day mang tam voc

dat nuac, quoc gia, dan toe. Ca nhan dugc the hien nhu la dai dien tieu bieu cho dan

toe, cho Dang va quan chung each mang, la bieu hien true tiep cua "nhip song lan",

cua "niem vui chung" hay le song lan, chu khong chi la mot ca nhan mang noi dung

khai quat thong thuang. Nhu trong bai tha Nguai con gdi Viet Nam hay Me Tam.

Con nguai trong Gio long con gan lien vai con nguai sat son, con nguai nghTa tinh. Khong gian trong Gio long da tach han khong gian cong dong ra khoi khong gian dai tu. S6ng trong each mang khang chien con nguai da thoat li khoi luy tre

lang, ngoi nha, vuon Urge de di ra con duang lan cua each mang.

Thai gian trong Gio long la dong thai gian lich su, do vay, khong tTnh tai, dong dhu. No ngay mot dai ra, sau them, theo sir phat trien ciia each mang. Thai gian qua khu nhu da la dong hien, cung nhu qua khu dong hien trong nhung buac chan tra

ve trong bai Nam 61, vai Me Tam:

"Mudi chin nam roi. Horn nay lai buac

Doan duang xua, cat bong lung doi 6i co phai song boi them bai truac Hay bien dau xua rut nuac xa roi?..."

Hay la qua khu cua cha ong dau thuang va nuac mat:

"Noi chim kiep song lenh denh

To Nhu ai, le chay quanh than Kieu!

Nghe hon Nguyen Trai phieu dieu

Tieng guom khua, tieng tha keu xe long..."

Gio long nha tha da khac hoa len nhung hinh tugng gigng noi dep de nhat - tuai tan, bay b6ng, d5ng dac tu hao, say sua, sang khoai. Tieng tha nghe nhu tieng hat, nhung thuc ra dung han, no la tieng reo vui!

Nghien cuu tha To Huu tu phuang dien phong each nghe thuat da co nhieu tac gia quan tam. Nhung ve mat thi phap thi chi co cong trinh nghien cuu cua Tran

Dinh Su trong "Thi phap tha To Huu". Ong da di vao tim hieu cac phuang dien chu yeu ciia thi phap mot each bao quat tung tap tha cua To Huu nhu: the tai, quan niem

GVHD: Nguyen Hoa Bang

3

SVTH: Tran Thj Kim Tho

Thiphap tap tho Gio long cua To Huu

nghe thuat ve con nguai, khong gian nghe thuat, thai gian nghe thuat... giup chung

ta phat hien ra cai hay ve thi phap cua tung tap tha. O luan van nay toi se di sau vao

tim hieu ve thi phap trong mot tap tha Gio long cua To Huu de hieu ro hon ve tap

tha.

Di sau vao tim hieu thi phap trong tap tha ciia To Huu, toi dua vao nhirng thanh

tuu cua nhung cong trinh nghien cuu di truac lam nen tang, ca sa ban dau. Tuy

nhien day khong phai la sir lap lai mot canh may moc ma la sir ke thira va phat huy

tren nguyen tac di sau vao van de thi phap ciia tap tha Gio long, de tu do co goc

nhin day dii han ve van de thi phap trong mot tap tha cua To Huu.

Doi tugng luan van nghien cuu la thi phap trong mot tap tha cua To Huu, qua

4. Pham vi nghien cuu

canh trong thi phap nhu: nhan vat, khong gian va thai gian nghe thuat, loai the, ket

tu lieu nghien cuu la tap tha Gio long cua ong. Nguai viet se di tim hieu tung khia

cau, ngon ngu va giong dieu dugc To Huu the hien trong tap tha ciia minh. De qua

5.Phuong phap nghien cuu

Tren ca sa ke thira thanh qua cua Tran Dinh Su trong Thi phap tho' To Huu, de

tu do phan tich, tim hieu cu the han ve mot tap tha Gio long. Thuc hien luan van

nay toi su dung phuang phap phan tich - tong hop. Dua vao tap tha Gio long de tien

do thay dugc cai hay cua tap tha.

hanh phan tich, tim hieu nhirng van de khac nhau ve mat thi phap trong tap tha. Sau

cua To Huu.

GVHD: Nguyen Hoa Bang

4

SVTH: Tran Thi Kim Tho

do se tong hgp theo tung noi dung cu the, ben canh la so sanh vai cac tap tha khac

Thi phap tap tho Gio long cua To Huu

Chuong1 NHUNG VAN DE CHUNG VE THI PHAP, THI PHAP HOC

VA VAI NET VE NHA THO TO HUU

1.1.1. Li luan chung ve thi phap

/. /. /. /. Khai niem thi phap

1.1. LI LUAN CHUNG VE THI PHAP VA THI PHAP HOC

the ki qua, khoa hgc ve thi phap co luc thang liic tram, nhung cung nhu nhieu khai

niem khac trong he thong khai niem khoa hoc, khai niem ciia thi phap khong ngimg

Thi phap la doi tugng nghien cuu ciia thi phap hoc. Trong ngot hai muai bon

dugc chinh ly, bo sung. Hien nay co rat nhieu djnh nghTa khac nhau ve thi phap. Ve

mot phuang dien va mot goc do nao do, co the noi, trong thuc te co bao nhieu nguai

Nha nghien cuu Roman Giacopxan trong cong trinh "Ngon ngu hoc va thi

nghien cuu ve thi phap hoc thi cung co bay nhieu each hieu ve khai niem thi phap.

phap hoc" (1960) djnh nghTa thi phap la mot bo phan ciia ngon ngu hoc, chuyen

nghien cuu "chuc nang tha cua phat ngon tha", tuc la nghien cuu nhirng each thirc

lam cho phat ngon tra thanh lai tha. Nha nghien cuu Phap Ts. Todorop trong cong

trinh Thi phap hoc (1975) djnh nghTa thi phap la cac quy tac chung ma nguai ta su

dung de sang tac ra cac tac pham van hoc cu the.

1.1.1.2. Cdcy kien khac nhau ve thi phap

Tran Dinh Su trong Thi phap van hoc trung dai Viet Nam, thi phap la he

vai cac dac sac cua no. Thi phap khong phai la nguyen tac co truac, nam ben ngoai,

ma la nguyen tac ben trong, von co cua sang tao nghe thuat, hinh thanh ciing vai

thong cac nguyen tac nghe thuat chi phoi su tao thanh ciia mot he thong nghe thuat

nghe thuat. No la my hoc noi tai ciia sang tac nghe thuat nhat djnh, mang mot quan niem

nhat dinh doi vai cuoc dai, con nguai va ban than nghe thuat. Thi phap bieu hien tren cac

Trong Thi phap truyen Kieu, Tran Dinh Su nhan manh: Thi phap la he thong

cap do: tac pham, the loai, ngon ngu, tac gia va bao trum la ca nen van hoc.

dai bao gom phong each nghe thuat nhu mot bo phan cua no. Phong each hoc nghe

thuat a day khong chi la su lira chon nhirng yeu to tu tuang, tinh cam, phuang tien de

cac nguyen tac nghe thuat tham nhuan y thuc chii the ciia tac gia. Thi phap hoc hien

dugc chgn lira vao mot the thong nhat huu ca, hoan chinh. Khong co sir thong nhat

tren moi cap do va giua cac cap do vai nhau thi khong the co dugc phong each. Yeu

det nen mot tac pham nghe thuat nhat dinh, ma con la sir thong nhat nhung cai da

GVHD: Nguyen Hoa Bang

5

SVTH: Tran Thi Kim Tho

to tao nen sir thong nhat ay khong gi quan trong han la quan niem nghe thuat.

Thi phap tap tha Gio long cua To Huu

Do Due Hieu trong Doi moi phe binh van hoc quan niem: Thi phap la phuang

phap tiep can, tire la nghien cuu, phe binh tac pham van hoc tu cac hinh thuc bieu

hien bang ngon tu nghe thuat, de tim hieu cac y nghTa bieu hien hoac chim an cua tac

pham: y nghTa my hoc, triet hoc, dao dure hoc, lich su, xa hoi hoc... Cap do nghien

gian, khong gian, cii phap...) yeu cau doc tac pham nhu mot chinh the, a do cac yeu

to ngon tic lien ket chat che vai nhau, hap thanh mot he thong de bieu dat y tuong,

tinh cam, tu duy, nhan sinh quan..., tuc la cai dep cua the giai, con nguai. Diem xuat

phat ciia thi phap la sir coi tac pham van hgc la van ban ngon tu. Neu my hoc la ly

luan cac nghe thuat, thi thi phap la my hoc ciia van hoc, la ly luan van hoc; vay thi

phap gan chat vai ngon ngu hoc va my hoc. Thi phap hay ly luan van hoc (Theo dinh

nghTa cua Vacga - Varga) truac het nghien cuu cac phuang thuc nghe thuat, mieu ta

cac dac trung the loai van hoc, tu do mai tim toi cac tang lop y nghTa an giau cua tac

pham [8,tr.l0-11].

cuu thi phap hoc cac hinh thuc nghe thuat (ket cau, am dieu, nhjp cau, doi thoai, thai

Nguyen Thi Du Khanh trong Phan tich tac pham van hoc tk goc dp thi phap

khang djnh: Theo chiing toi, co the xac lap noi dung ciia khai niem thi phdp tu chinh

noi dung ngu nghTa cua no.

ve tha. Thi la each noi da thanh quen, mang noi dung lich su, ghi dau an cua ca mot

Chu thi o day dung de chi toan bo van hoc noi chung chi khong phai chi rieng

tieu thuyet... deu dugc dien dat bang tha. Con phdp la phuang phap, la phep tac. Vay

thai ky lich su kha dai, khi ma moi loai hinh van hoc tu anh hung ca, truyen, kich,

thiphdp la phuang phap, la phep tac lam van, lam tha... Co the noi ngay a day, phep

tac can ban nhat cua no la sang tao, hit cau nghe thuat, tat nhien khong phai la xuyen

tac, lam meo mo dai song ma la de the hien dai song mot each nghe thuat lung linh,

xa hoi, giai cap, chinh tri nhu the nao thi van khong the khong thira nhan mot thuc te

hap dan... Du cac quan diem ly luan co khac nhau, co le thuoc vao nhirng thien kien

la, ngay tu buoi sa khai, cac nha nghe sT vo danh da khong chiu bang long vai viec

mo phong, sao chep tu nhien ma luon luon khat vong kham pha, chiem lTnh va chinh

phuc tu nhien bang nhung sang tao bay bong ciia minh.

tao ra bao nhieu hinh thuc da dang phong phii khac nhau, nhung du co bien doi phat

trien nhu the nao thi ban chat ciia su sang tao nghe thuat bao gia cung la qua trinh chii

quan hoa trong sir cam nhan va ly giai dai song, gan lien vai qua trinh sang tao ra

Va tu buoi binh minh cua lich su cho den ngay nay, van hoc nhan loai da sang

nhirng he thong hinh tugng nghe thuat, vai nhirng phong each ca nhan hay thai dai

bay nhirng xiic dong manh liet, nhirng suy tu sau sac - mang dam net tinh chu quan cua

GVHD: Nguyen Hoa Bang

6

SVTH: Tran Thi Kim Tho

khac biet. Nghe thuat - thuc sir la nghe thuat dich thuc - bao gio* cung la khat vong giai

Thiphdp tap tho Gio long ciia To Huu

chu the sang tao trong noi dung tu tuong va hinh thuc bieu hien de tao nen mot the giai

thu hai, the giai co the co, the giai khao khat, the giai giong that... chii khong phai la

phep phan anh gian don. O day co moi tuong quan giua noi dung phan anh va sir phan

anh, tu tuong va nghe thuat, ca nhan va thai dai... dien ra trong mot tien trinh nghe

thuat mang tinh dac thu: no vua la hoat dong ciia y thirc va vo thuc, vua la ket qua ciia

xuat than, dot ngot vua co the la ket qua cua mot qua trinh nung nau thai nghen dai

dang, mang nang de dau; no cung co the la ket qua cua nhung nang lire thien bam

nhung cung vua la san pham cua lao dong miet mai; vua la ket qua cua nhung dam me

say dam, hanh phiic, kho dau... va cuoi cung la de tao thanh tac pham: mot van ban

quan sat thuc te va tuong tuong bay bong; vua la san pham cua trang thai hung phan

ngon tiv... Tom lai thi phdp la toan bo qua trinh sang tao ra tac pham bang nghe thuat

nuoi duang cam hiing cho den viec chon lira giong dieu, the van, the tha...

ngon tii, bang hang loat nhirng thao tac nghe thuat phuc tap, bat dau tu viec thai nghen

tac gia noi cai gi, ma chii yeu la xem tac gia noi nhu the nao, bang mot hinh thuc nghe

Di tim thi phap cua mot tac gia, tac pham,... chu yeu khong phai xem tac pham,

trong sir thong nhat von co. Tuy nhien, sir thong nhat nay, khong lam can tra viec nghien

cuu nhirng hien tuong thuoc ve hinh thuc va qui luat mang tinh hinh thuc cua no.

Noi torn lai, noi den thi phdp chu yeu la noi den qua trinh sang tao nhung hinh

thuat ra sao. Le duong nhien, nghe thuat tac pham bao gia cung gan lien vai noi dung

thuc nghe thuat cua tac pham,

la noi den nhung phuang thuc, phuang tien, nhung

1.1.2. Li luan chung ve thi phap hoc

thao tac nghe thuat ciia nha nghe si ngon tu [9,tr.7-8-9-10].

1.1.2.1. Khai niem thi phdp hoc

Co nhieu djnh nghTa khac nhau ve thi phap hoc nhu nha nghien cuu Nga

V.Girmunxki da dinh nghTa: "Thi phap hgc la khoa hgc nghien cuu van hgc vai tu

each la mot nghe thuat" (1923). Vien sT Nga V.V Vinogradop xac dinh "Thi phap

hoc la mot khoa hoc nghien ciiu cac hinh thirc, cac dang thuc, cac phuang tien,

pham nhain nam bat... khong chi la cac hien tuong cua ngon tu van hgc, ma con la

phuang thuc to chuc tac pham sang tac ngon tu, cac kieu cau triic, cac the loai tac

va sang tac dan gian" (Phong each hgc, ly luan ngon tu van hgc, Thi phap hgc M.,

1963)[13,Tr.7]

ban than cac phuang dien hinh tugng khac nhau nhat ciia ca cau tac pham van hgc

dugc nhieu nha nghien ciiu chap nhan. Tuy nhien, nhin chung co the tan thanh quan

niem tong quat nhat do Vien sT M.B. Khrapchenco dua ra: "Neu nhu khong doi hoi

Theo Tran Dinh Su thi hien nay cung kho tim thay dugc mot djnh nghTa

GVHD: Nguyen Hoa Bang

7

SVTH: Tran Thi Kim Tho

mot dinh nghTa tron ven, bao trum dugc tat ca, thi theo toi, co the xac djnh thi phap

Thiphdp tap tho Gio long ciia To Huu

hgc nhu mot bg mon khoa hgc nghien cuu cac phuang thuc va phuang tien the hien

mot each nghe thuat, cung nhu kham pha dai song mot each hinh tugng" [1 l,Tr.lO]

Theo Tiv dien thuat ngu' van hoc, thiphdp hoc la khoa hoc nghien cuu thiphdp,

tuc he thong cac phuang thuc, phuang tien, thu phap bieu hien doi song bang hinh tuong

nghe thuat trong sang tac van hoc. Muc dich cua thi phap hoc la chia tach va he thong

hoa cac yeu to ciia van ban nghe thuat tham gia vao sir tao thanh the giai nghe thuat, an

tugng tham my, chieu sau phan anh cua sang tac nghe thuat [5,tr.206].

Thi phap hgc la khoa hgc nghien cuu ve thi phap. Khoa hoc nay bao gom may

bo phan sau:

Ly luan ve thi phap ciia mot giai doan van hgc lich sucu the. &day se bao gom ly

luan ve thi phap von co cua giai doan van hoc, dugc tac gia cua chiing thira nhan.

He thong cac nguyen tac nghe thuat the hien trong ban than sang tac ciia giai

doan van hoc dugc xet. He thong nay do ton tai tiem tang trong sang tac nen can dugc

mieu ta ra, dong thai no cung khong trung khit vai thi phap hoc ly thuyet ciia giai

doan van hoc ay.

Ly luan thi phap cua nguai nghien cuai dung de mieu ta mot each he thong thi

phap tiem tang trong thuc te van hoc va ly giai mai doi vai ly luan thi phap da co

Ba bo phan cua thi phap nay lien he vai nhau trong mot moi quan he het sue

khang khit. Ly luan thi phap lich su la sieu ngon ngu thanh van ciia thi phap van hgc

mot thai. Ly luan thi phap hgc hien dai dung de mieu ta ly luan thi phap lan thi phap

hgc cua mot giai doan. Chinh vi nhu vay, thi phap hoc hien dai co mot y nghTa quan

trgng, bao trum. Thieu mot quan niem thi phap hgc hien dai sang to khong the tien

hanh phan tich mieu ta he thong thi phap van hgc dugc [14,tr.4].

Trong each hieu nhu the, doi tugng nghien cuu thi phap hoc co the bao gom

ca phuang phap nghe thuat va phong each. Va dT nhien la bao gom toan bo cac

phuang tien khac nhau nhat ciia hinh thirc nghe thuat nhu the loai, ngon ngu, ket

cau, cot truyen,...

Doi vai cac nha nghien cuu nuac ngoai (Theo tai lieu Chuyen de: Tic he luan

trong lich su.

cua thi phdp hoc nghien ciru tac gia tac pham (2006) (De cuong huang dan hoc

chuyen de cho lop cao hoc Ly luan va phuang phap day hoc Ngu van DHCT - Khoa

2, TS. Nguyen Hoa Bang):

Nam 1923, nha nghien cuu ngu van Nga V. Girmunski da dinh nghTa: "77?/

phdp hoc la khoa hoc nghien cuu van chuang vai tu each la mot nghe thuat". Nam

1929, M. Bakhtin tuyen bo nhiem vu cua ong la "kham pha nha nghe si Dostoievski

GVHD: Nguyen Hoa Bang

8

SVTH: Tran Thi Kim Tho

Thi phdp tap tho Gio long ciia To Huu

trong sang tac ciia Dostoievski". Nam 1960, nha nghien ciru R. Giaicopxon phat bieu: "Doi twang ciia thiphdp hoc, truac hit, phai tra lai cau hoi: "Cai gi bien mot thong diep bdng lai thanh mot tacpham nghe thuat? ". Nam 1975, nha nghien cuu thi

phap TS. Todorov djnh nghTa: "Thi phdp Id cac qui tac chung ma nguai ta su dung de sang tac ra cac tac pham van chuang cu the. Noi cu the han la nghien ciru tinh

van chuang, chat van chuang ciia chinh ban than van chuang". Nam 1963,

Vinogradov xac dinh: "Thi phap la khoa hgc nghien cuu cac hinh thirc, dang thirc,

cac phuang tien, phuang thirc to chuc tac pham sang tac bang ngon tir, cac kieu cau

tnic, cac the loai tac pham nham nam bat... khong chi cac hien tugng ciia ngon tir

van chuong, ma con ban than cac phuang dien hinh tugng khac nhau nhat cua ca cau

tac pham van chuang va sang tac van chuang dan gian" [2,tr.l].

Noi torn lai, de hieu thau dau khai niem thi phap khong phai la chuyen de. Du

lira chon dinh nghTa nao thi trong qua trinh lam viec cung phai luon trung thanh, nhat

quan vai noi dung cua dinh nghTa do va hon the nua, phai xem xet no duoi mot quan

diem bien chiing. Trong bai Mot so van de thiphdp hoc ly thuyet, Tran Dinh Su cung

da hon mot lan nhac lai y "hinh thuc mang tinh noi dung" [12,tr.9]. Con Chu Xuan

Dien thi khang dinh: "Thi phap khong don thuan la nhung yeu to hinh thuc, can het sue

coi trgng y nghTa noi dung cua thi phap van hoc" [3,tr.l9]. Du cho co quan niem rong

hep khac nhau nhu the nao ve thi phap, cac hoc gia deu gap nhau a sir khang djnh;

nghien ciru thiphdp van hoc la nhan manh ban chat nghe thuat ciia tdc pham, la xem tac pham van hoc nhu la mot chinh the thong nhat giua cac thanh to, cac cap do nghe

thuat. Nghien cuu thi phap chinh la nham chi ra cai hay, cai ban chat nghe thuat cua tac

pham. Nghien cuu thi phap cung chinh la nham chi ra cai ly do ton tai ciia hinh thuc.

Nhung y ki£n tren day het sue quy bau, giup chiing toi hieu sau them ban chat

cua khai niem thi phap de van dung no mot each diing dan

1.1.2.2 Doi tuong cua thi phdp hoc

Thi phap hoc cung nhu bat ky mot nganh khoa hgc nao khac, muon ton tai phai thoa man hai dieu kien ca ban: co mot doi tugng can nghien cuu va co phuang

phap rieng nghien cuu ve doi tugng.

Co hai cap do doi tugng: doi tuong chung va doi tuong dac trung.

Cap do doi twang chung, tuc cap do phuang dien, linh vuc ciia tdcpham van chuang ma nguai nghien ciru huang den. Vai y nghTa nay, Le Nggc Tra xac djnh: "Doi tugng nghien civu dau tien cua thi phdp hoc la cac yeu to va cau true ciia tdc pham van hoc". Trong tac pham van chuang, cac lap yeu to can nghien cuu: "Lop yeu td thu nhat la ngon tu nghe thuat", "Lap thu hai la the giai nghe thuat", lop thu

ba la "kit cau tdc pham".

GVHD: Nguyen Hoa Bang

9

SVTH: Tran Thi Kim Tho

Thi phdp tap tho Gio long cua To Huu

Cap do doi twang dac trwng cua thi phap hgc: Diing a goc do thi phap hgc la

nhu GS. Le Ngoc Tra da xac djnh. Tuy nhien, cac nha nghien cuu con muon tien tai

xac djnh dac trung doi tuong ciia thi phap hgc. Vi thuc ra, khai niem "doi tugng" theo

nghTa chat che cua no phai la doi tuong dac trung. Co xac djnh dugc doi tugng dac

mot bg phan nghien cuu cua khoa hoc nghien cuu van chuang thi doi tugng cua no

Trong sach Giao trinh thi phdp hoc (Bai giang chuyen de cao hgc Ngu van 1992)

ciia minh, Tran Dinh Sir khang djnh: "Doi tugng ciia thi phdp hoc la hinh thuc mang

trung ciia no thi thi phap hoc mai co ly do ton tai.

tinh noi dung". Hinh thuc do co tinh he thong, mang tinh quan niem, mang tinh chat

tinh than. Trong nhieu giao trinh ly luan van hgc, cac tac gia cua no cung co nhirng

quan niem kha thong nhat, xem thi phap hgc la khoa hgc ve hinh thuc nghe thuat.

Chang han trong giao trinh Ly luan van hoc (tap 3) do Phuang Liru chu bien, khi trinh

bay ve cac phuang phap sang tac, cac tac gia deu danh mot phan noi ve thi phap vai

nghTa la nhung dac sac ve hinh thuc nghe thuat. Hoac trong giao trinh Ly luan van

hoc (1995), Nxb Giao due, Nguyen Van Nam khang djnh: "Thi phdp la khoa hoc ve

hinh thuc nghe thuat. Ngay trong luan diim xudt phat do da chiva dung mot dac

trung can ban ciia cdch tiip can doi tugng trong bo mon nay ". Xem doi tugng cua

thi phap hgc la hinh thuc nghe thuat ciia van chuong, cac nha nghien cuu buac dau

xac djnh ve mat ly thuyet huang tiep can van chuang co tinh chat dac thu cua thi

phap hoc.

Xac djnh doi tugng ciia thi phap hgc, can quan tam y kien cua Girmunski: "77*/

phdp hoc la khoa hoc nghien ciru van chuang vai tu cdch la mot nghe thuat" va y

kien cua R. Giaicopxon: "Doi tugng ciia thiphdp hoc, truac hit phai trd lai cau hoi: Cai gi da biin mot thong diip bang lai tra thanh m&t-l-dc J^^ff^^if^^iOhfl y& neu la rat co y nghTa.

Ciing vai doi tuong, phuang phap se la dieu kien xac djnh su ton tai cua thi phap hgc. Xet a goc do la mot bo phan cua khoa hgc nghien cuu van hgc, thi phap hgc cung phai sir dung cac phuang phap cua khoa van hgc noi chung, no phai van dung cac loai phuang phap nghien cuu van hgc a tat ca cac cap do: cap do triet hgc,

cap do cac phuang phap chung, cap do phuang phap chuyen nganh.

Phuang phap dac thu cua thi phap hoc gom:

1.1.2.3. Phw&ngphdp ciia thi phdp hoc

Phuang phdp hi thong: Van chuong la mot he thong cac chinh the, chinh the

tac pham, chinh the tac gia, chinh the trao luu, chinh the ket cau, chinh the van chuong dan toe. Do do phuang phap he thong dac biet quan trgng trong nghien cuu

GVHD: Nguyen Hoa Bang

10

SVTH: Tran Thi Kim Tho

Thiphdp tap tha Gio long ciia To Huu

thi phap. Phuang phap he thong doi hoi nghien ciru van hgc tir nhung moi quan he co

tinh quy luat, do la moi quan he giua bo phan va toan the, giua cai chung va cai rieng, giua cai doc dao va cai lap lai.

Do Due Hieu trong Doi maiphe binh van hoc, xac djnh: "Thi phdp la phuang

phdp tiip can, tire la nghien ciru, phe binh tdcpham van hoc tir cdc hinh thuc biiu hien

bang ngon tic nghe thuat, di tim hiiuy nghTa my hoc, triit hoc, dao due hoc, lich sit; xa

hoi hoc (...) Yeu cau doc tdcpham van chuang nhu mot chinh thi".

Le Ngoc Tra trong Li luan va van hoc xac djnh: "Mot mat phai phan tich hi

thong hoa tat ca cdc yiu to ciia van ban nghe thuat da tham gia the hien y thirc nghe

thuat cua nha van va tao nen an tugng tham my a nguai doc (...) mat khdc, trong

nhirng yeu cau hit sire quan trong cua viec nghien ciru thi phdp la kham pha con

duang di tuy thirc nghe thuat ciia nha van tao ra tdcpham, chi ra xem tu tuang, y do

cua nha van da dugc to chirc nhu the nao, bang cdch nao, qua trinh ay diin ra nhu

thi nao vd chinh the nghe thuat da hinh thanh ra sao (...). O day, khai niem thiphdp

gan gui vai khai niem phong cdch".

Co the khang djnh thi phap hgc la each tiep can van chuong mot each khoa hgc trong

tat ca nhirng each tiep can van chuong ma nhan loai co den nay. Bai, each tiip can do

doi hoi xem van chuang nhu mot chinh thi, mot hi thong vd cau thanh nen hi thong

chinh the do la mot loat cdc thanh to tuang tdc vai nhau mot cdch co quy luat.

Phuang phdp lich sir. La mot san pham ciia dai song xa hoi, van chuong co

noi dung lich su sau sac. Do do, nguyen tac lich su la rat can thiet trong nghien cuu

thi phap. Cac dieu kien lich su xa hoi gop phan ly giai tinh quy luat cua thi phap.

1.2.1. Cuoc doi va sir nghiep tho* To Huu

1.2. VAI NET VE NHA THO TO HUU

1.2.1.1. Vai net ve cuoc dai To Huu

To Huu ten khai sinh la Nguyen Kim Thanh, sinh ngay 4-10-1920, que a

lang Phu Lai, xa Quang Thg, huyen Quang Dien, tinh Thira Thien - Hue. Ong

than sinh la mot nha nho ngheo, tuy khong do dat va phai chat vat de kiem

thua nho, To Hun da dugc cha day lam tha theo nhung loi co. Ba me To Hun la

song bang nhieu nghe nhung lai ham tha va thich suu tam ca dao tuc ngu. Tir

con mot nha nho, thuoc nhieu ca dao, dan ca xii Hue va rat giau tinh thuang

truang Quoc hgc Hue.

Que huang cung gop phan quan trong vao sir hinh thanh hon tha To

con, To Huu mo coi me tir nam 12 tuoi va mot nam sau lai xa gia dinh vao hgc

nen tha, xii Hue con noi tieng la vung van hoa phong phii, doc dao, dam ban sac

GVHD: Nguyen Hoa Bang

11

SVTH: Tran Thi Kim Tho

Huu. Tuy la mot vung dat ngheo nhung phong canh thien nhien, niii song lai rat

Thi phdp tap tho Gio long cua To Huu

dan tgc bao gom ca van hoa cung dinh va van hoa dan gian ma noi ti£ng nhat la nhirng dieu ca, ho nhu nam ai, nam binh, nhi, mai day...

Buac vao tuoi thanh nien diing vao nhung nam phong trao Mat tran Dan chii do

Dang Cong san lanh dao dang day len soi noi trong ca mai nuac, ma Hue la mot trong nhung trung tam soi dong nhat, tuoi tre ciia To Huu da co sir gap ga

may man va dep de vai li tuang each mang. Dugc loi cuon vao phong trao dau

chu a Hue. Nam 1938, To Huu dugc ket nap vao Dang Cong san Dong Duong va tu do ong hoan toan tu nguyen hien dang cuoc dai cho sir nghiep each mang.

Dau nam 1939, thuc dan Phap tro* lai dan ap phong trao each mang a Dong

Duang. Cuoi thang tu nam ay To Huu bj bat, giam tai nha lao Thira Thien, roi

lan luat bj giam giu trong nhieu nha tu a cac tinh mien Trung va Tay Nguyen.

Thang 3- 1942, To Huu da vugt nguc Dac Lay (Kon Turn), vugt hang tram cay

so duang rung, thoat khoi su vay lung ciia ke thu, tim ra Thanh Hoa, bat lien lac

vai to chuc each mang va tiep tiic hoat dong. Cach mang thang Tam nam 1945,

To Huu la Chii tich Uy ban khai nghTa a Hue, lanh dao cuoc Tong khai

nghTa gianh chinh quyen a thanh pho que huang, nai dau nao cua chinh quyen

phong kien.

Khang chien toan quoc bung no, To Huu dugc dieu dong ra Thanh Hoa

mot thai gian, roi

len Viet Bac cong tac a ca quan Trung uang Dang, dac

trach ve van hoa, van nghe. Trong hai cuoc khang chien chong thuc dan Phap, de

quoc MT va cho den nam 1986, To Hun lien tuc giu nhirng cuang vj trong yeu

trong bo may lanh dao cua Dang va Nha nuac (tung la Uy vien Bo Chinh trj

Dang Cong san Viet Nam, Pho Chii tjch Hoi dong Bo truang). Ong mat ngay 9-

12-2002 tai Ha Noi. O To Huu, con nguai chinh trj va con nguai nha tha thong

nhat chat che, sir nghiep tha gan lien vai sir nghiep each mang, tra thanh mot bo

phan ciia sir nghiep each mang. Ong dugc Nha nuac phong tang Giai thuang Ho

tranh, To Huu da tra thanh nguai lanh dao chu chot cua Doan thanh nien Dan

Chi Minh ve van hoc nghe thuat (dgt I - 1996).

1.2.1.2. Khai quat su' nghiep sang tdc

To Huu la mot trong nhung la ca dau cua nen van nghe each mang Viet

Nam. Cac chang duang tha cua To Hun luon gan bo va phan anh chan that

vinh quang cua dan toe, dong thai cung la nhirng chang duang van dong trong

nhirng chang duang each mang day gian kho hi sinh nhung ciing nhieu thang lgi

quan diem tu tuang va ban lmh nghe thuat cua nha tha.

Tap tha Tir ay (1937- 1946) gom 71 bai la chang duang dau tien cua dai

tha To Huu, danh dau buac truang thanh cua nguai thanh nien quyet tam di

GVHD: Nguyen Hoa Bang

12

SVTH: Tran Thj Kim Tho

theo ngon ca cua Dang. Tap tha chia lam ba phan. Mau lira gom nhung bai sang

Thiphdp tap tho Gio long cua To Huu

tac trong thai ki Mat tran Dan chii, tap trung vao nhung van de lan ciia thai dai

nhu chong phat xit, phong kien, doi hoa binh, cam ao, van de quyen song con

tam hon tre ban khoan di tim le song thi gap go anh sang li tuang:

Tir ay trong toi bung nang ha

Mat trai chan li choi qua tim

Hon toi la mot vuon hoa la

va Cach mang giai phong dan toe. Mau lira con la tieng reo nao niic cua mot

(Tir ay)

Rat dam huang va ron tieng chim

Xiing xich gom nhung bai sang tac trong nha giam, the hien noi buon dau

gom nhirng bai sang tac tir khi To Huu vugt nguc den mot nam sau ngay doc

va y chi, khi phach cua nguai chien sT Cach mang trong chon lao tu. Gidi phong

lap, chu yeu nggi ca li tuang, quyet tam duoi giac, cuu nuac va the hien niem vui

chien thang. Gom nhirng bai tha nhu: Mo coi, Hai dua be, Di di em, Vu em,

Dirng dung, Tiing hat song Huang, Tir ay, Tam tu trong tu...

Tap tha Viet Bac (1946- 1954) gom 24 bai la tieng ca hung trang, thiet tha

ve cuoc khang chien chong Phap va nhirng con nguai khang chien. Ho la nhirng

nguai lao dong rat binh thuang va ciing rat anh hung. Vai tam long yeu nuac

ba me nong dan, chj phu nu, em lien lac,...Nha tha ca nggi Dang va Bac Ho da

khai nguon va phat huy sue manh cua quan dan ta de danh thang ke thu.

tham thiet va cam phuc sau xa, To Hun da mieu ta va ca nggi anh ve quoc quan,

tuyen vai hau phuang, mien xuoi vai mien ngugc, can bg vai quan chiing, nhan

Nhieu tinh cam Ion dugc the hien sau dam: tinh quan dan "ca nuac",tien

dan vai lanh tu, tinh yeu thien nhien, yeu dat nuac, tinh cam quoc te vo san...

"Minh ve minh co nha ta

Muai lam nam ay thiet tha man nong

Viet Bac con la khiic ca ngot ngao ve nghTa tinh va long thuy chung each mang:

Minh ve minh co nha khong

(Viet Bac)

Nhung bai tha tieu bieu nhu: Pha duang, Ba me Viet Bac, Bam ai,

Nhin cay nha niii, nhin song nha nguon"

Lugm, Sang thang nam, Hoan ho chiin si Dien Bien, Viet Bac...

canh dat nuac bj chia cat. Tap trung vao hai mang de tai

lan: cong cuoc xay

Tap tha Gio long (1955-1961) gom 25 bai dugc sang tac trong hoan

dat nuac a mien Nam. Tap tha ma ra niem vui ldn vi nua dat nuac dugc giai

phong. Nhung do la niem vui chua tron ven vi dong bao mien Nam con dang

GVHD: Nguyen Hoa Bang

13

SVTH: Tran Thj Kim Tho

dung chii nghTa xa hoi a mien Bac va phong trao chong MT nguy de thong nhat

Thiphdp tap tha Gio long cua To Huu

phai chju canh no le, lam than. Cai toi soi noi lang man dugc bgc 16 tren nen

hien thuc hoanh trang ciia cuoc song mai. Gio long con la tha ciia long tri an, nghTa tinh doi vai Dang, Bac Ho, vai nhan dan. Tinh quoc te vo san cung dugc

de cap (qua tinh cam doi vai Lien X6, Lenin). Gom nhung bai tha nhu: Tren

mien Bac miia xuan, Vai Lenin, Nguai con gdi Viet Nam, Thu muon dai muon

kiip khong tan, Ba muai nam dai ta co Dang, Bai ca xuan 61, Me Tam...

Tap tha Ra tran gom 31 bai, sang tac trong 10 nam khang chien chong

MT (1962 - 1971), Ra tran danh phan Ion tam huyet de ggi ca chii nghTa anh

hung Cach mang. gop phan co vu. khang djnh mot le song lan, mot tinh cam Ion

va niem tin tuyet doi vao ngay chien thang. Tha To Huu liic nay la khiic ca ra

tran, la menh lenh tien cong de keu ggi, co vu dan tgc trong cuoc chien dau a ca

hai mien Nam Bac. Danh phan Ion tam huyet de ggi ca chu nghTa anh hung Cach

mang nen gigng dieu tha tham dam chat hung ca va bgc 16 ro cam hung lang

man:

"Oi To quoc giang son hung vT

Dat nuac anh hung ciia the ky hai muai

Co mien Nam anh dung tuyet vai

Mien nam trong lira dan sang ngai!

(Mien Nam)

Ra dai trong giai doan khoc liet nhat cua cuoc khang chien chong My, tap

tha con gop phan co vu, khang djnh mot le song lan, mot tinh cam Ion va niem

tin tuyet doi vao ngay chien thang:

Hay keu hanh tren tuyen dau chong My

Neu lich su chgn ta lam diem tua

Vui vi hon lam nguai linh di dau

"Neu dugc lam hat giong de mua sau

(Chao xuan 1967)

Gom nhung bai tha tieu bieu: Co thi nao yen?, Miin Nam, Trin duang

Trong dem toi, tim ta lam nggn lua"

thien ly, Hay nha lay lai toi, Tiing hat sang xuan, Chiic do xanh, Me Suot,

Emily, con..., Kinh giri cu Nguyin Du, Tam anh, Bac ai, Theo chan Bac.

khi the quyet liet ciia cuoc khang chien chong MT ciin nuac va niem vui toan

Tap Mau va hoa gom 13 bai, sang tac trong 6 nam (1971-1977) am vang

khang djnh niem tin sau sac vao sue manh tiem tang cua xu sa que huang, cung

nhu ciia moi con nguai Viet Nam mai, bieu hien niem tu hao va niem vui phai

phai khi "toan thang ve ta". Cam hung chu dao cua ca tap tha la niem hanh phiic

GVHD: Nguyen Hoa Bang

14

SVTH: Tran Thj Kim Tho

thang. Mau va hoa ghi lai mot chang duang each mang day gian kho, hi sinh,

Thi phdp tap tho Gio long ciia To Hiru

thieng lieng truac thang lgi ciia Cach mang va khat vong hoa binh, thong nhat

To quoc:

"Ta lai ve ta, nhung dua con

Mau hoa trong mau, do nhu son

Sai Gon ai, Hue ai! Xin dgi

Tai hgp, huy hoang ca Nuac non!"

(Viet Nam mau va hoa)

Nhung bai tha tieu bieu: Viet Nam mau va hoa, Nuac non ngdn dam, Vai

Dang, Miia xuan, Mot khiic ca xuan.

Tap tha Mot tiing dan gom 72 bai, dugc giai thuang ve van hgc cua khoi

Asian (nam 1993). Tap tha Ta vai ta tap hgp nhung sang tac cua To Huu tir

1992 den 1999.

Mot tiing dan va Ta vai ta chiia dung nhung suy tu, cam xiic ciia nha tha

trong thai hoa binh. Khuynh huang tru tinh chinh trj vai sir nhay cam truac cac van de thai sir tuy van de nhan ra nhu mot net on djnh ciia tha T6 Huu, nhung da

khong con la mach cam hung duy nhat, noi troi nhat trong tha T6 Huu thai ki

nay.De tai, chu de tha phong phii da dang han: nggi ca ve dep cua que huang,

con nguai Viet Nam; tran tra truac cong cuoc xay dung dat nuac day kho khan, phuc tap; chiem nghiem ve tinh yeu va so phan con nguai. Dac biet, xu4t hien nhirng dong tha tinh dam say the hien sue song manh liet, ben bi ciia mot trai tim

giau yeu thuang:

"La chua, van a ben em

Ma anh cii nha, cii them gan han!

Cu lo em gian, em hon

Mai me anh de co dan, em buon...

.. .Tinh yeu la the, em ai!

(La chira)

Dai thoi "Urn chdy", nen xuat hien "nhirng dong tha tuoi xanh" mang

dam cam hiing the sir. Da niem trai du day bao thang tram, doi thay cua cuoc dai,

nha tha muon huang tai nhirng quy luat, nhung gia trj ben vung. Am huang tha

vi the bat vang xa (huang ngoai) ma vong sau hon (huong noi). Ngoai gigng anh

hiing ca phai phai lac quan con co them gigng tram lang, doi khi xot xa, day dut:

"-Mai binh minh do, da hoang hon

Hai nguai ma hoa mot nguai, tram nanT'

Dai thuang sam nang chieu mua vay

Khuay dong long ta biet may buon!"

GVHD: Nguyen Hoa Bang

15

SVTH: Tran Thi Kim Tho

Dang nu cuai tuai, bong le tuon

Thi phdp tap tho Gio long ciia To Him

(Mot tieng don)

"-Mua trai chin, cung la mua la rung

Trong gia suang, dong li nu mam xuan

Ngay mai... Ai biet xa gan?

(Xuan hanh 92)

Da qua nhirng thang tram, trai nghiem truac cuoc dai, nhu mot le thuong,

nha tha mucin chiem nghiem ve cuoc song, ve le dai, huang tai nhirng quy luat ph6 quat va tim kiem nhung gia trj ben vung, gigng tha vi the thuang tram lang,

tham dugm chat suy tu. Dieu dang tran trong hon ca la truac sau tha To Huu van

kien djnh niem tin vao li tuong va con dudng each mang. Nhirng bai tha tieu

bieu: Mot khiic ca, Dim cudi nam, Dim thu quan ho, Ddng va Tha, Mot tiing

Bien dai song gio, may than noi chim!"

dan, La chua?, Xuan hanh 92, Ta lai di, Anh ciing em...

1.2.2. Nhung dac diem chinh cua thi phap tho* To Hiru

Trong cuon Thi phdp tha To Huu ciia Tran Dinh Su, chiing ta thay dugc quan niem nghe thuat ve con nguai trong tha To Huu thuong dugc hieu qua khai niem: de tai (lanh tu, bg doi, phu nu, to quoc...), hinh tugng nhan vat (Bac Ho,

anh Tr6i, em Lugm...) va cac chi tiet the hien cua chiing. Tha ca vo san Viet

Nam khong phai khai dau tir To Hun, nhung phai dgi den tha To Huu mai hinh thanh mot quan niem nghe thuat mai ve con nguai, du khai mot nguon cam hiing nghe thuat mai. Con nguai trong tha To Huu can ban la con nguai chinh trj. Do la mot hien tugng hop quy luat. Cac nha li luan da ggi nhan vat ciia thai dai chiing ta la con nguai chinh trj. Dieu do da danh dau mot buac truang thanh

mai ciia con nguai Viet Nam trong the giai hien dai, tir con nguai yeu nuac trong trung quan sang con nguai duy tan dan chu, qua con nguai phi chinh trj

tha mai, den con nguai chinh trj kieu mai, duai sir lanh dao cua giai cap vo san.

Trong tha To Huu con nguai chinh trj la nhan vat cua thai dai chiing ta.

Nhirng con nguai da dang tir Bac Ho, nguai can bo, anh bo doi, cho den cac cu, cac me, cac em, anh cong nhan, chj hang hoa... Trong tha To Huu thay deu la nhung con nguai chinh trj. Trong tap Tir ay quan niem con nguai co mot vj tri that quan trong. Do la khai dau cua mot the giai mai. Lan dau tien trong tha Viet Nam, To Huu mang lai mot quan niem nghe thuat ve con nguai xa hoi, co mot

so dong, tao thanh mot lire lugng xa hoi hung hau :

"Toi da la con cua van nha

La em cua van kiep phoi pha

GVHD: Nguyen Hoa Bang

16

SVTH: Tran Thi Kim Tho

1.2.2.1. Thi phdp nhan vat

Thi phdp tap tho Gio long cua To Hiru

La anh ciia van dau em nho ''

(Tir ay)

Co sa cua y chi each mang a trong Tir ay, mot dau la moi han thu d6i vai che do xa hoi cu, va dau kia la vien canh tuang lai, tinh yeu cuoc song. Con

nguai Tir ay noi nhieu den uat han:

"Nuoi di em cho den lan den gia

Mam han ay trong long xuong ong mau

Ma horn nay anh da nhom trong long!"

(Di di em)

"Oi xuan nay chi la xuan lanh diet

Trong buon dau phan uat cua cong nong!"

(Xuan long)

"Toi chua chet nghTa la chua het han

OfilHOCVOTRdONQTOfiN

NghTa la chua het nhuc cua muon dai

De them nong mai kia hon chien dau

THU VIEN

NghTa la con tranh dau mai khong tho '

(Tam tu' trong tu)

Con nguai trong doan quan ciing la mot net quan trgng trong quan niem

nghe thuat ve con nguai ciia tha To Hun. Con nguai so dong, khong he che lap

ca nhan, nhung day la mot ca nhan mai, mot quan he mai cua ca nhan. Sir giong

nhau ve doi ngheo, kho dau, ve so phan, giong nhau ve y chi va uac ma, ve

tuang lai va duang dai cua nhirng nguai vo san, nhung nguai ngheo kho, bj ap

biic, boc lot tat yeu dua den y niem doan quan. Trong doan quan do, cac ca nhan

chi la mot bo phan, mot don vj:

Toi chi mot giua muon nguai chien dau..."

(Tam tu' trong tu)

Dac sac cua tha tru tinh chinh trj ciia To Huu va ciia van hoc hien thuc xa

hoi chu nghTa noi chung la a cho da xay dung thanh cong nhung hinh tugng con

nguai tu giac ve so phan, cuoc dai va con nguai dau tranh nhung nguai hoat

dong vi muc dich cua no va chinh con nguai nhu the dang lam nen lich su.

"Toi chi mot giua muon nguai dau kho

Cai mai ciia Viet Bac la the hien cai tinh ciia con nguai lang que doi vai

ba bii nha con nha luon ca "bo doi rung khe", nguai linh nha me gia nha luon

khang chien va each mang. Nguai vg Bac Giang theo chong di pha duang quan,

ca "bao ba cu", em Lugm ket hgp tuoi tha tinh nghjch vai nhiem vu lien lac "(7

don mang Ca, Thich han a nha'', ba me Viet Bac vui long de dua con duy nhat

vao Nam danh giac.

GVHD: Nguyen Hoa Bang

17

SVTH: Tran Thi Kim Tho

Thi phdp tap tho Gio long cua To Hiru

Trong Viet Bac, dac sac noi bat cua con nguai la a cho tu tuong chinh trj

ket hop rat nhuan nhuyen vai tam li xa hoi cua con nguai, tam li dan toe, Ilia tuoi. Con nguai trong Viet Bac con la con nguai ciia dong ruong, con nguai dong ruong lan len theo cuoc khang chien. To Huu con co quan niem ve con

nguai binh thuang, tir do ggi cho nha tha tim den cac chi tiet binh thuang cua

nguai lanh tu:

Ao nau tiii vai dep tuoi la thuang!

Nha Nguai nhung sang tinh suang

Ung dung yen ngua tren duang suoi reo"

(Viet Bac)

Den tap Gio long ta mai thay con nguai tu do than the, tu do co con

nguai tu do nhieu mat. Va co ca con nguai mang tam long son sat, nhung nguai

mang sue manh tinh than bat diet.

"Nha Ong Cu mat sang ngai

Doi got do lai tra ve que me

Em se di tren duang ay thenh thang

Nhu nhung ngay xua rue ra sao vang!"

(Ngiroi con gai Viet Nam)

Den Ra tran chiing ta thay con nguai qua tam voc lich su, con nguai cua

bon nghin nam va ciia thai hien dai. Net dac sac mai me trong tap tha Mau va

'' Em se dung tren doi chan tuoi tre

hoa la quan niem ve noi dau ciia con nguai, ve sue song gian dj, ben dai, nggt

ngao ciia con nguai Viet Nam.

"Con nguai nhu day Truang San

Vung chan bam tru, chang son 6c gan.

Truang San xe dgc, rgc ngang

(Nude non ngan dam)

Xeng tay ma viet nen trang su hong"

Khong gian nghe thuat trong tha To Huu la mot khong gian xa hoi soi

dong ciia nhung sir bien lich su. CI tap Tir ay nha tha dung len sir doi lap hai thd

giai nhu la trang thai pho bien ciia thai dai: the giai sung suang va the giai cua

dau buon, uu phien. Cam xiic ve sir doi lap hai the giai huang tac gia xay dung

hinh tugng khong gian xa hoi doi lap - Tang cao ciia bon giau sang, ap uc boc

lot, tiec rugu mau, doi tieng cuai...Tang duai, dja nguc, ham nguai - Thay rai,

mau chay, nhung xac khong mo chon. Hinh tugng khong gian quan trong nhat

GVHD: Nguyen Hoa Bang

18

SVTH: Tran Thj Kim Tho

1.2.2.2. Thi phdp khong gian nghe thuat

Thiphdp tap tho Gio long cua To Hiru

mang.

dong vai tro hinh tugng xuyen suot trong the giai tha To Huu la con duang each

Mat trai chan ly choi qua tim

Hon toi la mot vircm hoa la

"Tir ay trong toi bung nang ha

(Tir ay)

Neu nhu a Tir ay, con duang con co phan trim tugng va a phan dau Viet

Rat dam huang va ron tieng chim..."

Bac, con duang con an duai buac chan nguai chien sT, thi tir chien thang Dien

Bien Phii, con duang each mang da hien ra mon mot, chay dai, thenh thang:

"Duong ta rong thenh thang tam thuac

Duang Bac San, Dinh Ca, Thai Nguyen

Duong qua Tay Bac, duang len Dien Bien

Den horn nay duang xuoi ve bien

Mai tinh khoi mau dat do tuoi

Duang each mang, dai theo khang chien...

(Ta di toi)

Dep vo cung To quoc ta ai!"

Neu 6 Viet Bac chii yeu la nhirng neo duong. Sang Gio long, con duang

duang len hanh phiic rong thenh thenh... Co the noi ciing vai con nguai, thi con

duang la mot hinh tugng lan trong tha To Huu, bao gia ciing ggi len cam hiing tha thiet, dam say, tir hao. (3 tha To Hun, hau nhu dau dau ciing bat gap con

duang:

"Duang tien cong ao ao chien djch

Ham Hoa Binh bii'c djch chay xa

da mo ra nhieu huang, nhieu binh dien: duang chien thang, duang thong nhat,

Danh vao Ta ngan, Khu Ba ma vung

Danh sang giai phong song Da

Danh vang dong Khu Nam, Dong Thap

Danh An Khe, don dap Hai Van..."

Khong gian trong Ra tran, Mau va hoa la con duong ra tran, con duong

tinh nghTa, con duong sang tao, con duang ciia cha ong, con duang thang lgi. Do

khong chi la con duong cua ta, ma la con duong cua mgi nguai, khong chi la con

duang sang nuac ban ma con la con duang ra the giai. Trong cac bai Tren

(Quang vinh to quoc chiing ta)

duang Thien Ly, Duang vao, Tiing hat sang xuan, Nuac non ngan dam, Theo

chan Bac, Duang cua ta di..., nha tha da dung len mot hinh tuong nhirng con

GVHD: Nguyen Hoa Bang

19

SVTH: Tran Thj Kim Tho

Thiphdp tap tho Gio long cua To Huu

duang lan cua dan toe, ciia the ky, con duang each mang Viet Nam.

Khong gian trong tha To Huu la khong gian xa hoi, khong gian cua ngay

hoi each mang, khong gian tap the. Cach mang khang chien da lam tach han

khong gian cong cong ra khoi khong gian dai tu. Con nguai thoat khoi luy tre

lang, ngoi nha, vuan tugc de di ra con duong Ion ciia each mang. Khong gian

am ap trong treo. Suang mil, gia lanh, mua dong chi la tam thai.

nghe thuat ciia tha To Huu la mot khong gian 16 thien, day anh sang, anh nang,

"Ngay mai gio mai ngan phuang

(Tieng hat song Hiro'ng)

Se dua co tai mot vuan day xuan"

1.2.2.3. Thi phdp thoi gian nghe thuat

Theo Tran Dinh Su thai gian nghe thuat trong tha To Huu nam trong quT

dao ciia van hgc hien thuc xa hoi chu nghTa the giai, la buac phat trien mai cua

thai gian nghe thuat trong tha ca dan toe vai nhieu bieu hien phong phii. Noi bat

vai cac binh dien khac nhau, khac hga dong thai gian van dong mang nhjp song

Ion ciia thai dai.

nhat la nha tha da xay dung thanh cong hinh tuong thai gian lich su trong tha

trong tha vai cac binh dien khac nhau, khac hga dong thai gian van dong mang

nhjp song Ion ciia thai dai. To Huu the hien tap trung hinh tugng thai gian lich

su - xa hoi trong tha ong, ngay tir hoi Tir ay dugc xem la mot sang tao mai me.

Thai gian trong tha To Huu la thai gian cua con nguai, thai gian cua nhan dan, dan toe. (3 Tir ay thai gian lich su mai xuat hien nhu vien canh cua thai gian ca nhan. Tu cuoi tap Viet Bac thai gian lich su dong vai tro chu dao noi bat. Trong

Trong tha To Huu da xay dung thanh cong hinh tugng thai gian lich su

Nhung co gai song Huang, lao day ta, vu em,...Deu co the tai sinh trong xa hoi

Tir ay hau het mgi thai diem dai tu deu co the tinh lai trong thai gian canh mang.

ngay mai :

Se dua co tai mot vuan day xuan

'' Ngay mai gio mai ngan phuang

Ngay mai trong gia trang ngan

Co thoi song kiep day than giang ho.

Se tan nhu dam may ma horn nay...''

(Tieng hat song Hiro'ng)

Ngay mai bao lap dai da

ca nhan la mot khau cua thai gian lich su :

Doi vai To Huu lich sir la tong the lien tuc cua cac thai gian ca nhan, va

GVHD: Nguyen Hoa Bang

20

SVTH: Tran Thi Kim Tho

"Mot thay nga, mot tram dau xoc tai

Thi phdp tap tho Gio long cua To Hiru

Tram dau rung, thi muon chan linh mai

Se khong roi xuong dat mot giay nao."

(Quyet hi sinh)

Cac ca nhan each mang hoa tan vao lich su, song hoan toan bang thai

Se xong len ca phap phai bay cao

gian lich su :

NghTa la chua het nhuc cua muon dai

NghTa la con tranh dau mai khong thoi

Con tru diet ca mot loai thu doc."

"Toi chua chet nghTa la chua het han

"Khong the nua, lung chung hay tinh toan

Tron dai ta rut ggn a gia nay.

Bao da roc thoi gia tren bien loan

Song la day ma chet cung la day!"

(Gio* quyet dinh)

Trong tha To Huu, thai gian ca nhan va thai gian lich su hoa hop thanh

mot dong chay duy nhat, thong nhat, trong do mgi thai diem dai tu deu co the tra

thanh lich stir, va mgi thai diem lich sir deu co the tra thanh thai diem tru tinh:

"Moi khi long ta xao xuyen, rung rinh

Moi ta tham keu: Bac Ho Chi Minh

Va moi tran moi miia vui thang lgi..."

(Sang thang Nam)

(Tam tu* trong tu)

Ta mung nhau, ta tir chiic minh

Dat nuac huy hoang 25 tuoi tre..."

(Tuoi 25)

Sir xuyen tham cua hai thai gian la thai gian ca nhan mang them vien canh lich

sir, lam thai gian lich su tra nen cu the, gan gui, binh thuang. Phat hien ra moi

quan he thai gian do chinh la phat hien tinh phi thuong cua con nguai a binh

dien mai: phi thuang khong do lam hanh dong phi thuang nhu kieu Giang Van -

Giang, ma a tam voc lich sii*, vien canh lich sir, phi thuang trong khong gian,

thai gian. Dac sac khac trong tha To Huu la da the hien thanh cong trong tha

Viet Nam hinh tugng mot dong thai gian van dong. Trong tha To Huu sir van

dong dugc the hien thanh cam giac ve buac di ciia thai gian lich su:

"Nay hay nghe ca lau dai xa hoi

GVHD: Nguyen Hoa Bang

21

SVTH: Tran Thi Kim Tho

"Horn nay chung mot ngay sinh

Thiphdp tap tho Gio long cua To Huu

Chuyen rung trong bien mau ngap tran tre

Nay hay nghe mot thai dang hap hoi

Trong mo dem dT dang sap lui ve.

(Thap do)

Song each mang dang gam rung the giai!

Xuan buac nhe tren nhanh non la mai

Ban dai ai, vui lam, ca trai hong!"

(Y xuan)

"Day mot mua xuan tai tai gan

Day mua bat tuyet cua muon xuan

Huong tinh nhan loai bay man mac

Gio bon phuang truyen vang y Dan"

(Xuan nhan loai)

"Dung len di hai tuoi tre xung phong

Thai gian van dong con dugc the hien trong sir chuyen hoa cua qua khu,

"Tuang lai do, truac mat ta, bien rong

Tren dau ta, long long gio trai cao."

Cam xiic trong tha To Huu van dong tir thai diem dai tu ra thai gian lich

hien tai, tuang lai, ma tuong lai la tieu bieu nhat:

sir, tu thai gian sinh hoat ra thai gian xa hoi nhu trong bai Quan ho chiin si

Dien Bien, Ta di tai, Que me. Thai gian van dong tu bong toi ra anh sang, tir

no le thanh tu do, tir chia cat den thong nhat, tir yeu duoi hoa hung manh.

1.2.2.4. Thi phdp the loai

To Huu la nguai dau tien dua van de quan he so phan ca nhan va each

mang xa hoi len thanh chu de trung tam cua tha. Dac sac cua tha To Huu trong

Tir ay chinh la a cho ong dung quan diem each mang de nhin vao cuoc dai ca

nhan, chii khong phai chi dung a each hieu ban than giai cap va each mang.

Xet a goc do the tai dai tu, ta se thay co mot buac each tan dang ke:

nhung con nguai ca nhan dau kho kia deu nhin thay tuang lai trong vien canh

nhan, doi vai ca nhan. Ong da phat huy ngoi but sac sao cua mot nha tha co con

each mang. To Hiru nhin each mang tu goc do nhu cau giai phong cua tirng ca

dang ciia nhirng kiep nguai be tac. Day la noi ban khoan dau dan ciia nguai ky

nu:

"Trai ai, biet di mo

GVHD: Nguyen Hoa Bang

22

SVTH: Tran Thj Kim Tho

mat mieu ta tu sir de khac hoa tir ben trong noi xao dong khat khao song xiing

Thiphdp tap tho Gio long cua To Hiru

Than em het nhuc giay vo nam canh

Tinh 6i gian doi la tinh

(Tieng hat song Hiro'ng)

Thuyen em rach nat con lanh dugc khong?"

"The roi sao, con vg con anh ?

Trong mi mat, canh gia dinh hien tai

Anh lai thay 6 nha tranh rach ruai

Hay la canh dai thg nhiic nhoi trong tri nha nguai tii:

Ngoai ngoai 6, rac ban nhu chuong heo

Day la goc buong xua trong bong toi

Nam soi lung 16 loi duai ao beo.

Co tieng khoc nghe sao buon nhiic nhoi

Mot diia tre con ghe mun bam den ruoi

Dang trao minh tap tenh day tao noi

(Doi tho)

De ru ngu mot thang em quan doi."

Trong khuon kho the tai dai tu, To Huu da tran trgng, quan tam, triu men

cac so phan ca nhan khac nhau, va ggi len moi lien he tu nhien, tat yeu giua so

phan ca nhan va tuong lai each mang.

Trong cac bai tha cuoi tap Viet Bac tra di, tha chinh trj cua To Huu chu

Nhan dan, To tien, nha on nhung nguai da hi sinh cho each mang, nha nhirng

bai hoc ljch su ciing la mot motip khac cua tha tru tinh su thi To Huu. Tha To

Huu da the hien tap trung nhat cho tinh chat nggi ca cua van hgc mai, tao thanh

dac trung cua tru tinh su thi cua ong.

yeu dugc sang tac trong khuon kho the tai ljch su - dan toe. Nha an Lanh tu,

1.2.2.6. Thi phdp ket cau

Trong tha To Huu chii yeu van dung ba phuang thuc tao hinh anh la

tuong phan, vi von va ho ling - chiing tao thanh phuang thuc tu duy tha tieu

bieu cho tha ong. Ngoai ra sir tuang phan the hien rat ro cho tha tru tinh chinh

trj dieu noi cua ong. No la nguyen tac xay dung y tha, cau tha, kho tha cua ong.

Vi von trong cac tac gia khac nhau deu co dac sac rieng nghTa la vat mau,

vi von deu mang diem nhin rieng cua tac gia. C) To Huu, vat mau vi khong chi la

dien hinh, tieu bieu, ma cai chinh la chiing chi ra cai hinh anh ly tuong, chuan

muc, muc tieu, dieu khao khat thuc hien cua nguai each mang.

"Chiing da giet, nhung lam sao giet dugc

Hon chiing toi quan quanh cung dat nuac

GVHD: Nguyen Hoa Bang

23

SVTH: Tran Thi Kim Tho

Nhu bong dua 6m nhirng sam lang yeu

Thiphdp tap tho Gio long cua To Huu

Nhu bong co bay sam sam chieu chieu

Nhu song lach van tam dong xanh mat

Nhu song bien van dap diu ca hat!"

(Thu muon doi muon kiep khong tan)

"Bac vui nhu anh buoi binh minh

Vui moi mam non, trai chin canh

Vui tieng ca chung hoa bon bien"

(Bac oi)

"Muon trieu lan rang ra

Nhu mat trai choi giua bien bao la"

(Voi Len-nin)

Vung chan bam tru, chang son 6c gan."

(Nu'oc non ngan dam)

Ho ling ciing la mot bien phap nghe thuat doc dao trong tho To Huu.

"Con chim reo.. .con chim reo, ron ra

Nhung niem vui vua la vua than

"Con nguai nhu day Truang San

Dat nuac ca hai mien giuc gia

(Gui mien Nam)

Ben canh vi von va ho ling la bien phap trung diep. To Huu la nha tha su

dung triing diep tai tinh va day dac tao am vang cho cau tha:

"Nha nguai me nang chay lung

Mot mua hoa trai mai tai gan..."

Dju con len ray, be tung bap ngo.

Dong khuya duoc sang nhirng gia lien hoan.

Nha sao lap hgc i ta

Gian nan dai van ca vang niii deo.

Nho sao tieng mo rirng chieu

Chay dem nen coi deu deu suoi xa..."

(Viet Bax)

Nha sao ngay thang ca quan

Long ta chung mot Cu Ho

Long ta chung mot thu do

Long ta chung mot ca do Viet Nam"

(Ta di toi)

GVHD: Nguyen Hoa Bang

24

SVTH: Tran Thi Kim Tho

"Long ta khong giai tuyen

Thiphdp tap tho Gio long ciia To Hiru

Ngon ngu tha To Hiru thuoc ngon ngu tha tru tinh dieu noi, khac vai lai

tha co dien thuoc 16i tha tru tinh ngam vjnh. To Huu chinh la nha tha mai each

mang, phat trien tha tru tinh dieu noi trong ITnh vuc tha chinh trj cong dan, dua

tieng noi each mang vao tha, nang tieng noi tam tinh dai tu len tieng noi chinh

luan, hiing bien. Trong tap Tir ay, To Huu thien ve khai thac giong noi nhiet

huyet, tre trung, tim 16i noi cuang dieu giau y vj lang man. Tir tap Viet Bac, nha

tha chuyen sang xay dung hinh tugng giong noi quan chiing than thiet, dam da,

bai le doi tugng cua tieng tha bay gia la anh bo doi, anh thg may, chj dan cong,

la cac ba bam, ba me, ba bu. Den tap tha Gio long nha tha da khac hga len

nhung hinh tugng giong noi dep de nhat - tuoi tan, bay bong, dong dac tu hao,

1.2.2.5. Thi phdp ngon ngu:

tieng reo vui!. Kho nhat cho tha To Huu la gigng noi trong Ra tran. Vi phai

khang djnh chan li each mang Viet Nam khi ban be tren the giai ciing co liic

chua thong, nggi ca thang lgi each mang khi chua co chien thang quyet djnh,

phai du bao chien thang khi cuoc chien con tiep dien ac liet, gay go. Sau tap Mau

say sua, sang khoai. Tieng tha nghe nhu tieng hat, nhung thuc ra diing hon, no la

vd hoa, buac sang thai ki xay dung chu nghTa xa hoi trong ca nuac, tha To Hiru

duang nhu chua tim dugc gigng tha thich hap nhu cac giai doan truac.

GVHD: Nguyen Hoa Bang

25

SVTH: Tran Thj Kim Tho

Thi phdp tap tho Gio long cua To Him

THI PHAP NHAN VAT, KHONG GIAN, THOI GIAN

NGHE THUAT TRONG GIO LONG

Chuo*ng 2

2.1.1. Li luan chung ve thi phap nhan vat

2.1. THI PHAP NHAN VAT

Nhan vat va quan niem nghe thuat ve con nguai: So vai con nguai that, nhan vat

co moi tuong dong nhat djnh nao day ma lam nguai dgc lam tuang rang nhan vat va con

nguai la mot. Con nguai la ket cau vat chat do tu nhien sinh ra, nhan vat la ket cau tinh

la mot khoi tinh than bao gom tinh cam, tu tuong, quan diem, quan niem, nhan thuc...

than do con nguai tao dung nen. Nhan vat dugc sang tao theo qui luat cua nghe thuat. No

tham my. Tom lai la the giai tinh than - tham my ciia nguai sang tac.

bat chuoc con nguai thuc ngoai dai, dugc mieu ta thanh mot con nguai; nhung mat

Nghien cuu thi phap nhan vat: Khoi tinh than tham my nay dugc mo ta la sir

khac, bao gia no cung dugc mieu ta theo each hinh dung, cam nhan ciia nha van. Tire

la, theo quan niem cua nha van. Duai ngoi but cua nha van, nhan vat dugc hien ra

mot each cat nghTa ve con nguai... tham dam thj hieu tham my, ly tuang tham my.

nhu mot quan niem ve con nguai, mot each ly giai, mot each bieu hien ve con nguai,

do thi phap la tim ra tai nang sang tao nen nhung gia trj tham my doc dao - nhung

Con nguai trong nghe thuat do la mot pham tru tham my. Kham pha nhan vat tir goc

nhan vat cua nha van. Co the phan biet sir khac nhau giua phan tich nhan vat va

con nghien cuu thi phap lai tim hieu bang con duong nao, ly do nao ma nghe sT lam

cho nhan vat co dugc gia trj tham my.

Con nguai trong van hgc khong chi la con nguai co trong thuc te, ma con la

nghien ciru thi phap nhan vat la khai thac gia trj tham my cua hinh tugng nhan vat,

quan niem ve con nguai ay mot each tham mT va nghe thuat. Chang nhung de tai ciia

trien, lam cho doi tugng dugc nhin tir nhung goc do mai.

van hoc khong ngirng doi thay, ma quan niem nghe thuat ve no cung luon luon phat

phan anh cua van nghe. Hoac la dong nhat tu tuong sang tac vai the giai quan, ha

thap yeu cau sang tao tu tuong nghe thuat, tham mT ciia tac gia, cho rang nha van chi

B6 qua quan niem nghe thuat ve con nguai se dan den hieu gian don ban chat

co tam hon la du. Hoac la nit ggn tieu chuan cua tinh chan thuc vao mot diem la mieu

sang tao nghe thuat cua nha van.

ta giong hay khong giong so vai doi tuong. Va nhu vay ket qua cung xem nhe vai tro

Van de quan niem nghe thuat ve con nguai thuc chat la van de tinh nang dong

GVHD: Nguyen Hoa Bang

26

SVTH: Tran Thj Kim Tho

cua nghe thuat trong viec phan anh hien thuc, ly giai con nguai bang cac phuang tien

Thiphdp tap tho Gio long ciia To Hiru

thuat, la kha nang tham nhap cua no vao cac mien khac nhau cua cuoc dai.

nghe thuat, la van de giai han, pham vi chiem ITnh dai song cua mot he thong nghe

2.1.2. Quan niem nghe thuat ve con ngirdi trong tap tho' Gio long

2.1.2.1. Quan niem ve con ngwdi tu do trong Gio long

toe ciia con nguai lang que thi 6 Gio long, chiing ta thay dugc quan niem cua con

Neu nhu 6 Viet Bac, con nguai chinh trj ciia thai dai gan chat vai tam hon dan

nguai tir do. Du nha tha sang tac trong hoan canh dat nuac dang bj chia cat. Co

Trong van hgc trung dai co uac ma tu do kieu Tir Hai "Doc ngang nao biet tren dau

co ai" hay trong van hgc each mang Bac Ho da the hien tinh than tu do cua minh "Than the 6 trong lao, tinh than 6 ngoai lao". (3 day da cho ta thay dugc y chi ciia nguai chien sT each mang du dang bj giam cam, xieng xich nhu bgn giac khong the

nhieu quan niem va miic do tu do cua con nguai dugc the hien trong nghe thuat.

nao giam giu dugc tinh than khat khao tu do cua hg. Trong Gio long ta thay dugc

mat. Ta co the bat gap nhung hinh anh xuat hien nhieu lan trong tap tha "vuang

con nguai tu do than the va tir do tinh than ciia con nguai cung dugc tu do nhieu

phong.

thang", "ngang dau", "diing len" giang tay sang khoai cua con nguai dugc giai

"Ta diing day hai tay giai phong

(Quang vinh to quoc chung ta)

Gianh lai trai dat rong bao la"

"Chiing ta dung thang hien ngang

(Xu'a.-.nay)

"Ta da diing nen nguai doc lap

Sang ngoi mot ngon hai dang hoa binh."

(Ba muoi nam doi ta co Dang)

"Dang cho ta trai tim giau

Cao bang nguai nao thap thua ai ?"

(Bai ca mua xuan 1961)

Qua nhung cau tha tren ta thay dugc hinh anh con nguai tu do, day tu tin

trong tu the cua nguai chien thang quan xam luge. Con nguai a day dugc doe lap,

tu chu nen luon dung thang, ngang cao hien ngang. Con nguai luon trong tu the san

Thang lung ma buac, ngang dau ma bay!"

"Mai nhung ban chan tien len phia truac

Tat ca duoi co hat len va buac!"

(Bai ca mua xuan 1961)

GVHD: Nguyen Hoa Bang

27

SVTH: Tran Thj Kim Tho

sang tien len gianh lay tir do lam chu dat nuac.

Thiphdp tap tho Gio long cua To Hiru

.. .Nuac non ai, het thay vung len!"

... Toan quan trong phia truac tien len!"

"Nam ki khai nghTa bac cau tien len

(Ba miroi nam doi ta co Dang)

"Ca dat nuac dang tien len vun vut

(Tren mien Bac mua xuan)

Nhu co xe tram ma lire khong 16"

"Ngon ca ta vuan thang tien len!

Tien len!"

(Quang vinh to quoc chung ta)

Con nguai trong Gio long con bay len bang mot siic manh phi thuang:

"Kinh chao nguai cat canh bay cao

Nhu thien than, bay giua trang sao !"

(Bay cao)

"Yeu biet may nhung con nguai di tai

Hai canh tay nhu hai canh bay len

Nguc dam don nhung phong ba du doi

Chan dap bun khong sg cac loai sen !''

(Mua thu moi)

"Va chi Dang lam nen sue manh

Cho ta doi canh

...Anh chj em ai, hai muai lam trieu dong bao

(Triro'c Krem - lin)

Bay tai chan trai"

"Ma ban tay than dieu ciia Bac Ho

(Tren mien Bac mua xuan)

Trong sir doan ket ciia ba muai sau trieu dang vien cong san tren the giai

Cam chac lai, bay tren duang van dam"

"Chim bay tung canh chim bay

khong phai la "tay nam tay", "vai lien vai" ma:

(Canh chim khong moi)

Con nguai khong chi tu do trong tu the bay cao, bay xa ma con tu do ve tai

nang va sue song.

Ba muai sau trieu chim bay ggi nhau"

Nhirng anh mat cua thien tai thuc day...

Rat tu do, nen rat tir hao.

GVHD: Nguyen Hoa Bang

28

SVTH: Tran Thj Kim Tho

"Nhjp song len tren dang di bay nhay

Thi phdp tap tho Gio long ciia To Hiru

Moi con nguai nhap nhanh mot ngoi sao!"

(Voi Le - nin)

"Trai khong co thien than

Dat khong co thanh nhan

Chi co nhan dan -

than thanh

Va chi Dang lam nen siic manh"

(Mua thu moi)

"6i Le-nin

Diing ben Nguai

Moi con nguai lan len nghin thuac."

(Triroc Krem - lin)

Va diing truac Krem-lin

2.1.2.2. Quan niem ve con ngw&i mang tam voc dat nu&c, quoc gia, dan toe

Khac vai con nguai lang que 6 tap Viet Bac, con nguai trong Gio long To

Huu khong chi dan thuan xay dung mot hinh tuong ca nhan cu the nao. Ma ca nhan

la dai dien tieu bieu cho dan toe, cho Dang va quan chiing each mang, tieu bieu cho

le song lan, cho tinh than chung. Hinh anh chj Ly dugc nha tha ggi la "Nguai con gai Viet Nam". Chj sang ngai trong long cac the he "6i trai tim em, trai tim vT dai". Nhu Hoai Thanh da nhan xet: "chi Ly la nguai con gdi anh hung, nguai con gdi

quang vinh va cao han hit, nguai con gdi Viet Nam" [6,tr.297]. Chj Ly hien len nhu

mot con nguai sieu nhien vi hinh anh do con tuong trung cho bao co gai Viet Nam

anh hung:

"Oi trai tim em, trai tim vT dai

Con mot giot mau tuoi con dap mai

Cho que huang em. Cho To quoc, loai nguai"

(Ngu*6i con gai Viet Nam)

Hinh tugng "Nguai con gai Viet Nam" la tieu bieu cho sue song manh liet.

No thach thuc nhung che do tan bao cua ke thu xam luge vai "dien giat, dui dam,

dao cat, lua nung" ciing khong the thang dugc "nguai con gai anh hung". Nha tha

phat hien siic song bat diet cua nhirng chien sT each mang. Vi hg luon luon dugc

nhan dan ca nuac yeu thuang, truyen them sire manh:

"Ca nuac cho em, cho em tat ca

Khong phai cho em. Cho le phai tren dai

Cho mai toe em xanh lai ngay xuan

Mau tiep mau, cho lai hong doi ma

GVHD: Nguyen Hoa Bang

29

SVTH: Tran Thj Kim Tho

Cho thjt da em lai no trang ngan!"

Thiphdp tap tho Gio long ciia To Huu

Tran Dinh Sir da nhan xet ve hinh tugng nguai con gai anh hung: "Khong co

quan niem mai vi con nguai thi khong thi co dugc hinh tugng chi Ly". Con nguai

mai trong Gio long dugc sir tran trgng, nang niu du trong hoan canh nao:

"Cho toi hon ban chan em lanh ngat

Oi ban tay nhu doi la con xanh

Tren minh em dau dan ca than canh!"

To Huu la nha tha each mang nhung ca nhan xuat hien trong tha ong vugt

len tren kich thuac ca nhan, tra thanh cai cao ca, va hinh tugng nhan vat tir cho

mang siic chua ham an tro thanh hinh anh tugng trung mang tinh chat co dong.

Nhung ca nhan do con dai dien cho niem tin vao siic tuoi tre cua each mang mai

sau:

"Em se diing tren doi chan tuoi tre

Doi got do lai tra ve que me

Cho toi nang ban tay em nam chat

Nhu nhirng ngay xua rue ra sao vang!"

Ben canh hinh tugng chj Ly dai dien cho nhung phu nu Viet Nam anh hung

con la hinh tugng me Tom dai dien cho quan chiing each mang, khong sg hi sinh,

Em se di tren duang ay thenh thang

"Hai nguai me dau kho da danh cam

ling ho het minh cho cuoc khang chien cua dan toe:

Cho con, cho Dang ngay xua ay

(Me Tom)

Khong sg tii gong chap siing guom!"

nguoi me binh thuang. Nguai me ay da danh trgn long yeu thuang cho nhirng dua

con khong phai do minh sinh ra. Me Tom da phai chat chiu, danh dum de co the lo

Du chi la mot nguai dan binh thuang, nhung me Tam da hien len hon ca

cho nhung dua con - chien sT each mang. Hinh tugng me Tom con nguai quan

chiing each mang hien len vai y chi va nghj lire phi thuang:

Buong me - buong tim - giau chiing con"

Me Tom da khai quat hinh tugng quan chiing each mang vai tinh thuang bao

la, rong lan da bao ve, che cho cho nhirng dua con di khang chien. Va ba me ay se

"Thuang nguai cong san, cam Tay - Nhat

chj Ly,.. .co mot kich thuac khai quat khac han vai ba bu, ba bam, em Lugm, nguai

GVHD: Nguyen Hoa Bang

30

SVTH: Tran Thj Kim Tho

vTnh vien di vao bat trong long cua moi chien sT va nhan dan. "Hinh tuong me Tam,

Thi phdp tap tha Gio long cua To Him

con gai Bac Giang, hoac vai nhirng nguai trong Chiec do xanh, Bai ca lai xe

dien...sau nay." [11,tr. 139]

2.1.2.3. Con ngu&i mang tam long son s&t, nghia tinh

Trong Gio long con co nhung con nguai mang tam long son sat, mot tap the khong he biet khuat phuc truac sir hung ac, tan bao cua ke thu. Hg da cat tieng noi lam rung dong het thay mgi tam hon yeu nuac, khien quan thu phai ki6p sg. Hg da

hi sinh trgn ven cuoc doi minh cho sir nghiep thong nhat dat nuac:

"Oi, chet het, khong the nao chet dugc!

Khong the chet, nhung nguai dan yeu nuac

Nhung con nguai khong chju 6 danh

Nhirng nguoi con khong muon chien tranh

Nhirng nguoi cha khong muon nha quoc the

Nhung nguai me khong muon con no le!"

Ben canh la nhung con nguoi mang siic manh tinh than bat diet, thuoc pham tru

cao ca:

(Thu muon doi muon kiep khong tan)

"Song ciing Dang, chet khong roi Dang

Tam long son chieu sang nghin thu

Trai tim kia van do bau mau tuoi!"

Mat trai co liic may mu

Nhung con nguoi trong Gio long song trong khang chien du phai chju su

thieu thon ve vat chat, du phai hi sinh ca tinh mang, nhung hg van son sat mot long

vai each mang. Tam long son sat that sir co y nghTa khi con nguai diing truac

nhirng thu thach lan lao, ac liet van giu dugc nghj lire phi thuang:

"Chiing du may chuc van quan

(Ba muoi nam doi ta co Dang)

Chinh tam long son ay da lam song lai me Tom, Pham Hong Thai, lam song lai

que me, chj Ly, nhung nguai Phii Lgi, chj lao cong.

Gan lien vai con nguai son sat la con nguai nghTa tinh ma bieu hien tap trung la

long nha an nhung nguai da hi sinh anh dung tren con duong dau tranh gianh doc

lap, tu do cho dan toe. Ben canh con la lai nhac nhu the he tre da cung song tren

mot que huang phai biet yeu thuang lan nhau, phai biet an nhirng nguai lao dong

binh thuang, vi co hg mai gop phan lam cho que huong xinh dep. Nhung dieu do

GVHD: Nguyen Hoa Bang

31

SVTH: Tran Thi Kim Tho

Cung khong the cuap long dan mot nguai!"

Thi phdp tap tho Gio long ciia To Hiru

dugc nha tha bgc 16 trong cac bai tha nhu: Ba muai nam dai ta co Ddng, Em ai...Ba lan, Tiing ru, Me Tam, Tiing choi tre.

"Nguai dang song nha nguai da khuat

Nha nhung anh chj mat tren duang

Tu lao, may chem, chien truang

Dau tan nat thjt con vuong van hon..."

(Ba mu'oi nam doi ta co Dang)

"Anh di, nghe tieng nguai xua vgng

Mot gigng tho ngam, mot gigng dan"

(Em oi...Ba Lan)

"Con nguai muon song, con ai

Phai yeu dong chi, yeu nguai anh em"

(Tieng ru)

"Nho em nghe

Tieng choi tre

Chj quet

Nhung dem he

Tieng choi tre

Sam toi

Di ve

Giu sach le

Dep 16i

Dem dong gio ret

(Tieng choi tre)

Em nghe!"

2.1.2.4. Con nguoi hoa lan, dong nhat vao dat nude

O Gio long hinh tugng con nguoi hoa vao dat nuac, lam thanh noi dung ciia

dat nuac. Do la hinh anh cua ba me Tom song mot cuoc dai lang le, am tham ma rat

dep:

Nhirng trai tim nhu nggc sang ngai!"

(Me Tom)

GVHD: Nguyen Hoa Bang

32

SVTH: Tran Thj Kim Tho

"Song trong cat, chet vui trong cat

Thiphdp tap tho Gio long cua To Hiru

To Huu con ghi lai mot hinh anh co due ve cuoc dai rat dep ciia Pham Hong

Thai. Anh da cho chiing ta thay dugc each song het minh cho sir nghiep each mang,

khong trong mong mot cai gi cho rieng minh. Den khi chet anh chi mong minh

dugc nhu dong nuoc xanh. dem lai sir mat me cho mgi nguai va dugc chay tren

chinh que huang ciia minh:

"Song lam qua bam no

(Pham Hong Thai)

Nhirng con nguoi nhu me Tom, Pham Hong Thai song het minh cho sir nghiep

each mang, khi hi sinh hg lam nen mot phan hinh anh ciia dat nuac. Ben canh do

con co nhieu nguai khong dugc xung ten khac, hg song chien dau vi dat nuac va

khi hg hi sinh hg hoa vao dat nuoc, tra thanh mot phan khong the thieu cua que

huong:

"Nhung hon Tran Phii vo danh

Song xanh bien ca, cay xanh niii ngan"

(Ba miroi nam doi ta co Dang)

Chet nhu dong nuac xanh"

Nhu bong dira 6m nhung xom lang yeu

"Hon chiing toi quan quanh ciing dat nuoc.

Nhu song lach van tam long xanh mat

Nhu song bien van dap diu ca hat...

(Thu muon doi muon kiep khong tan)

Nhu bong co bay sam sam chieu chieu

"Nho nghe em tirng vien ngoi do

Tirng can nha pho cu hoi xuan

Mau Ba Lan va mau Hong quan..."

(Em oi...Ba lan...)

Lenin la nha each mang vT dai co cong rat Ion trong viec tim ra con duang

each mang diing dang. Vi the doi vai nha tha Lenin luon hien dien tren nhung neo

duang doc lap:

"Knap nhirng neo duang nao nut toi di

Hien hien Le-nin phai phai dieu ky"

(Voi Le-nin)

Mau da quyen, em ai, trong do

trien ciia con nguai Viet Nam trong thuc tien each mang. Con nguai trong Gio long

Quan niem nghe thuat ve con nguai trong tha To Huu gan lien vai su phat

GVHD: Nguyen Hoa Bang

33

SVTH: Tran Thj Kim Tho

tham gia vao sir nghiep dau tranh vi doc lap, tir do cua dan toe. Con nguai hoa lan

Thiphdp tap tho Gio long cua To Hiru

truac ke thu xam luge. Quan niem con nguoi trong Gio long ke thira dugc quan

niem tot dep ve con nguoi xa hoi trong truyen thong dan toe vai tam long son sat

nghTa tinh.

2.2 THI PHAP THOI GIAN NGHE THUAT

vao dat nuac, mang tam voc dat nuac vai sue manh phi thuang, khong he lui buac

2.2.1. Li luan chung ve thi phap thoi gian nghe thuat

2.2.1.1. Khai niem thai gian nghe thuat

Thai gian nghe thuat la mot pham tru cua nghe thuat. Trong triet hgc, thai gian

la hinh thuc ton tai cua vat chat. Tac pham nghe thuat ciing ton tai trong thai gian vat

gian nghe thuat la thai gian ma ta co the cam nhan dugc trong tac pham nghe thuat

vai truang do, nhjp do va cac chieu. Thai gian nghe thuat la mot loai hinh nghe thuat,

san pham ciia sir sang tao cua tac gia bang phuang tien nghe thuat nham gay hieu ling

chat. Nhung thai gian vat chat khach quan chua phai la thai gian nghe thuat. Thai

cam xiic tham my cho nguai thuang thuc.

Trong Dan luan thi phdp hoc Tran Dinh Su quan niem thai gian nghe thuat:

"Thai gian nghe thuat la thai gian ma ta co thi nghiem dugc trong tdc pham nghe

thuat vai do dai ciia no, vai nhip do nhanh hay cham, vai chiiu dai thai gian la hien

tai, qua khir, hay tuang lai. Thai gian nghe thuat la hinh tugng nghe thuat nham

lam cho nguai thuang thirc cam nhan dugc: hoac hoi hgp dgi cha, hoac thanh than

vo tirhoac dam chim vao qua khir"

Nhan djnh cua Nguyen Hoa Bang ve thai gian nghe thuat: "Loai hinh nghe

thuat ma hinh tugng ciia no diin ra theo thu tir truac sau vd chiim mot khodng thai

gian nhat dinh la nghe thuat thai gian'1 [l,tr.35].

thuat la pham tru dac trung cua van hgc. Bai van hgc la nghe thuat thai gian. "Thai

Tam quan trgng ciia thai gian nghe thuat doi vai sang tac. Thai gian nghe

giac ve sir van dong va thay doi ciia the giai... ciia van hgc". Thai gian trong van hgc

gian nghe thuat la doi tuong, la chii the, la cong cu mieu ta, la sir tu y thirc va cam

khong con gian dan la cai dung chiia cac qua trinh dai song ma la mot nhan to doc

nhat de to chiic noi dung cua nghe thuat.

lap tham gia vao hanh dong nghe thuat, la mot trong nhirng phuang tien huu hieu

2.2.1.2. Cau true vd hieu hien ciia thoi gian nghe thuat

chieu ciia van ban ngon tu. Van chuong dien dat cac sir vat, hien tugng theo trat tu

thai gian ciia lai noi lien tuc tir cau dau den cau cuoi, khong the dao ngugc. Thai gian

GVHD: Nguyen Hoa Bang

34

SVTH: Tran Thj Kim Tho

Thai gian tran thuat: La thai gian van dong theo dong van dong tuyen tinh, mot

Thi phdp tap tho Gio long ciia To Huu

tran thuat la thai gian cua nguai ke, ciia sir ke. No co dac diem: mot thai gian huu

han, co toe do va nhjp do rieng, khong the dao ngugc, luon mang thai hien tai.

Thai gian dugc tran thuat: La thai gian ciia sir kien dugc noi tai. Thai gian

dugc tran thuat bao gom: thai gian sir kien (tuc chuoi lien tuc ciia cac sir kien trong

quan he lien tuc truac sau nhan qua); thai gian nhan vat (bao gom thai gian tieu su va

thai gian dugc nem trai qua tam hon nhan vat).

Moi quan he giua thai gian tran thuat va thai gian dugc tran thuat: Sir sap xep,

phoi tri ciia thai gian dugc tran thuat va thai gian tran thuat moi tao ra thai gian nghe

thuat dich thuc. Moi quan he nay dugc bieu hien qua cac tuong quan sau day: tuang

quan sir kien trong thai gian tran thuat; tuong quan giua thai gian tran thuat va thai

Cac binh dien thai gian: Thai gian hien tai dong vai tro chu dao, bai do la thai

gian ciia cam nhan. Hoi tuong la quay ve vai qua khu, ciing co nghTa la song vai cai

hien tai ciia qua khu. Mo uac ve tuang lai la song vai cai hien tai ciia tuong lai. Thai

gian qua khii la hoi uc, hoi tuong ciia con nguai, la dau tich, phe tich cua sir vat hien

tugng. Thai gian tuong lai la ma uac, du kien. Ngoai ra, con co thai gian vTnh vien

tuan hoan, khong qua khii, khong tuong lai, chi co mot sir keo dai bat bien.

Do do thai gian: The hien mure do y thuc ve thai gian. Con nguai bat dau biet do

thai gian theo ngay, roi theo mua, theo nam va ve sau la thai dai, ki nguyen... Do do

thai gian la mot dai luong uac le mang tinh quan niem.

2.2.2. Thoi gian nghe thuat trong Gio long

gian nhan vat.

2.2.2.1. Th&igian ljch sir

To Huu da the hien tap trung hinh tuong thai gian ljch su - xa hoi trong tha

Co the noi To Huu la nguoi viet ljch sii bang tha. Moi sir kien lan ciia dat nuac deu

dugc nha tha ghi lai trong nhirng dong tho cua minh. Vi the khong gian trong Gio

ong tir tap Tir ay. Den cuoi tap Viet Bac thai gian ljch su dong vai tro chu dao noi bat.

long hien len phan lan la thai gian ljch su. Neu nhu 6 tap Tir ay To Huu da dem gan

diem tinh thai gian dai tu vao vai diem tinh thai dai mai:

Mat trai chan li choi qua tim

Hon toi la mot vuon hoa la

Rat dam huong va ron tieng chim..."

(Tu- ay)

GVHD: Nguyen Hoa Bang

35

SVTH: Tran Thj Kim Tho

"Tir ay trong toi bung nang ha

77?/ phdp tap tho Gio long cua To Hiru

Thi trong tap Gio long To Huu da dem mgi thai diem dai tu ciia con nguoi

gan lien vai thai gian ljch sir khong tach roi.

"Tir coi chet, em tra ve, choi loi

Nhu buoi em di, nggn ca do ggi

Ca nuac 6m em, khiic ruot ciia minh"

Em tra ve, nguai con gai quang vinh

Doi got do lai tra ve que me

Em se di, tren duang ay thenh thang

Nhu nhirng ngay xua, rue vo sao vang!"

(Ngiroi con gai Viet Nam)

Doi vai To Hiru nguai chien sT each mang, dau tranh vi doc lap tu do ciia dan

"Em se diing tren doi chan tuoi tre

bat tir, hg se lai tra ve song trong mot dat nuac hoan toan doc lap.

toe se song mai trong sir yeu men ciia ca dan toe. Nhirng con nguoi ay se tro thanh

"Hue ai, que me ciia ta ai!

Nha tu ngay xua tuoi chin muai..."

Trong bai Que me ma dau la mot thai diem dai tu:

Den ket thuc bai tho ta thay da hien len bang tuong lai ljch su :

"Nhu con cua me ve que me

Hue lai ve day giua cong hoa."

Ljch sir vi nhu doi nguai, mot xa hoi cii gia se chet di va thay vao do la mot xa hoi

mai

lan len, cuang trang. Do la quan niem thai gian nhan ban dam da tinh chat

truyen thong, mang y nghTa tai sinh.

Thai gian ljch su xuat hien nhu la thai gian hoi sinh, phuc sinh, truang thanh.

"Vai Le-nin, lam lai loai nguai

(Voi Le-nin)

Vai Le-nin, lam the ky hai muai"

Da dung len vTnh vien la nguai."

(Bay cao)

"Song boi them bai, thuyen them ben

Gio long duong khoi, rong dat trai"

(Me Tom)

GVHD: Nguyen Hoa Bang

36

SVTH: Tran Thi Kim Tho

"Da song lai lam nguoi dugc song

Thi phdp tap tho Gio long cua To Hiru

2.2.2.2. Thoi gian van dong

Nha tho nhin thay dugc sir van dong cua thai gian 6 trong thai tiet chuyen mua, trong dang di bay nhay cua con nguai dang song, trong nhirng nguai sap mat,

trong duang pho ron rang, nao dong.

Da mgc len quanh nhung lang khang chien

"Ngay moi ngay, tung chiec la tre xanh

Da lat len duai luai cay moi luyen"

(Mua thu moi)

"Canh tao dau he rung rinh qua nggt

Nang soi suang giot long lanh...

Ret nhieu nen am nang hanh

Dang cay lam mai nggt lanh do chang ?

Ngay moi ngay, tirng mieng dat co gianh

Da nghe xuan moi lang lang la thuang"

(Bai ca mua xuan 1961)

"Khap nhirng neo duang nao nuc toi di

Hien hien Le-nin phai phai dieu ky

Nhjp song lan tren dang di bay nhay"

(Voi Le-nin)

Gia tir nam cu bang khuang

"Hai tat ca nhirng nguai dang song

Hay thay chiing toi, truyen di vang dong

(Thu muon doi muon kiep khong tan)

Thai gian van dong, troi di trong cam giac ro ret ciia nha tha, thai gian troi di,

Tieng vgng cam thu, tieng vgng dau thuong"

"Da nghe nuoc chay len non

Da nghe dat chuyen thanh con song dai

Da nghe gio ngay mai thoi lai

Da nghe hon thai dai bay cao..."

(Ba muoi nam doi ta co Dang)

"Ta nghe ro moi gia moi phut

Ca dat nuac ta tien len vim vut

Nhu co xe tram ma lire khong 16..."

GVHD: Nguyen Hoa BSng

37

SVTH: Tran Thj Kim Tho

tinh than chien dau cang soi noi hon:

Thi phdp tap tho Gio long cua To Hiru

(Tren Mien Bac mua xuan)

Thai gian van dong trong nhjp do khac thuong, tao nen siic manh la thuang

truac ke thu:

Moi dem them mot buac tien len"

"Moi ngay lai Ion them mot thuac

"Hai ban tay ta hay lam tat ca

Xuan da den roi hoi ha tuang lai..."

(Bai ca mua xuan 1961)

Cam xiic ve thai gian van dong trong tho To Huu khong khoi cuang dieu it

nhieu. Nhung da bgc 16 dugc cam xiic thai gian chan thuc ciia mot dan toe vua thoat

khoi dem truang trung co va sir kiem ham cua thuc dan, dang hao hue bay len de doi

moi dan toe.

(Quang vinh To quoc chiing ta)

2.2.2.3. Thoi gian qua khu

Trong tho Gio long can ban chi co hai thai diem la hien tai va tuang lai. Trong

do tuong lai dong vai tro cai dich de xem xet hien tai. Ong nhin hien tai theo con mat

ciia tuang lai. To Huu it nhac den qua khii. Nhung phai den nam 1961, khi vien canh

xa hoi chu nghTa mo ra, tho To Huu moi the hien qua khii cua cha ong dau thuang va

nuac mat. Tir do them qui trgng nhirng san pham van hoa tinh than ma ong cha de lai,

them yeu dan toe minh.

"Noi chim kiep song lenh denh

Nghe hon Nguyen Trai phieu dieu

Tieng guam khua, tieng tho keu xe long..."

(Bai ca mua xuan 1961)

Qua khii nhu dong hien trong nhung buac chan tra ve, tham lai nhung lang que da

mot thai nha tho di khang chien :

"Muai chin nam roi. Horn nay lai buac

To Nhu ai, le chay quanh than kieu

Oi co phai song boi them bai truac

Hay bien dau xua rut nuoc xa roi ?"

(Me Tom)

GVHD: Nguyen Hoa Bang

38

SVTH: Tran Thj Kim Tho

Doan duong xua, cat bong lung doi.

Thi phdp tap tho Gio long cua To Huu

Thai gian nghe thuat trong tap Gio long phan Ion la thai gian ljch su van dong.

To Huu da the hien dugc mot buac tien trong viec xay dung hinh tugng thai gian dai

mang doi hoi mot tu duy tha the hien dugc buac di cua xa hoi, ljch su. Mot each nhin

day tu tin va lac quan vao thai gian a tuang lai. De tir do co vu cong cuoc khang

chien cua dan toe. Va To Huu la nha tho da dap ling dugc nhung yeu cau ciia thai

dai.

2.3. THI PHAP KHONG GIAN NGHE THUAT

2.3.1. Li luan chung ve thi phap khong gian nghe thuat

tu gan vai thai gian ljch sir. Trong hoan canh dat nuoc chien tranh, ca nuoc lam each

2.3.1.1. Khai niem khong gian nghe thuat

Khong gian trong van chuong la mot hien tuong nghe thuat. Ciing nhu thai gian

nghe thuat, khong gian nghe thuat la hinh thirc ton tai ciia the giai nghe thuat. Khong co

hinh tugng nghe thuat nao khong co khong gian, khong co mot nhan vat nao khong co

mot nen canh nao co. Ban than nguoi ke chuyen hay nha tho tru tinh cung nhin nhan sir

vat trong mot khoang each, goc nhin nhat djnh. Khong gian nghe thuat la san pham sang

tao ciia nghe sT nham bieu hien con nguai de the hien mot quan niem nhat djnh ve cuoc

than khong gian dja ly, vat ly vat chat chua phai la khong gian nghe thuat. Chiing dugc

xem la khong gian nghe thuat mot khi bieu hien mo hinh the giai ciia con nguoi.

Theo Tran Dinh Su: "Khong gian nghe thuat Idpham tru cua hinh thirc nghe

song, do do khong the qui no ve khong gian dja ly hay khong gian vat ly vat chat. Ban

thuat,

la phuang thuc ton tai vd thin khai ciia the giai nghe thuat. Niu the giai

nghe thuat Id thi giai cua cai nhin va mang y nghTa thi khong gian nghe thuat la

truang nhin ma ra tu mot diim nhin, cdch nhin " [13,tr.42].

Xet 6 goc do hinh tugng cac loai hinh nghe thuat, Nguyen Hoa Bang da djnh

nghTa nghe thuat khong gian: "cdc loai nghe thuat ma hinh tugng cua no chiim mot

Khong gian nghe thuat the hien quan niem ve trat tir the giai va sir lira chgn

ciia con nguai. Khong gian nghe thuat co the la khong gian diem, khong gian tuyen,

khong gian khoi (hoac mat phang); co the la khong gian ben trong, khong gian ben

ngoai; khong gian hanh dong va khong gian phi hanh dong.

khoang khong gian vd bat dong la loai nghe thuat khong gian " [1,tr.35].

2.3.1.2. Cau true vd bieu hien ciia khong gian nghe thuat

Khong gian tran thuat: Tran thuat la nguai tran thuat nhap vao the giai dang

dugc tran thuat, la song trong khong gian ciia truyen. Khi ke chuyen, giua nguai ke

GVHD: Nguyen Hoa Bang

39

SVTH: Tran Thj Kim Tho

vai the giai dugc ke hinh thanh mot khong gian ao vai nhieu moi tuong quan tac

Thi phdp tap tho Gio long ciia To Huu

dong lan nhau: tuong quan giua nguoi ke vai the giai cac nhan vat, cac sir kien, cac

quan he...; giua nguai ke vai ngon ngu cua chinh minh.

Khong gian dugc tran thuat: La khong gian dugc ke, dugc ta trong truyen. No

bao gom: khong gian boi canh, khong gian su kien va khong gian tam ly.

Khong gian co the rat menh mang:

Thanh guam yen ngua len dang thang giong"

"Trong vai trai be menh mang

Cat vang con ng, bui hong dam kia"

(Truyen Kieu)

Co the la rat eo hep:

Hoac: "Bon be bat ngat xa trong

Ben kia la niii, ben nay la song"

(Ca dao)

Tinh chat va chiic nang ciia khong gian nghe thuat. Hinh tugng nghe thuat nao

ciing chiem mot khoang khong gian nghe thuat nhat djnh. Khong gian va thai gian la

true tung va true hoanh ma giao diem cua no se xac nhan sir hien huu cua hinh tuong

"Ai dem ta den chon nay

nghe thuat. Khong gian (va thai gian) trong nghe thuat vai khong gian (va thai gian)

nghe thuat. Mat khac, den lugt minh, khong gian va thai gian lai la nhung hinh tugng

thuc te ngoai doi ciing giong nhu nhan vat trong nghe thuat vai con nguai thuc ngoai

mat khac, ve thuc chat no la mot loai quan niem nghe thuat, no la mot loai hinh tuong

nghe thuat, no la mot phuang tien nhan thuc va phan anh doi song. Vi vay, no vira

doi. NghTa la, mot mat no mo phong hien thuc, no co dang dap ciia hien thuc doi song;

quan ciia nguoi sang tac.

2.3.2. Thi phap khong gian nghe thuat trong Gio long

mang ban chat ca tinh sang tao nghe thuat vira the hien nhan thuc, quan diem, the giai

2.3.2.1. Khong gian con duang trong Gio long

Ben canh hinh tuong con nguai khong gian con duong dugc xuat hien nhieu

trong tap Gio long. Khong gian con duong trong tirng chang duang tha cua To Huu co

" con duong" each mang da hien ra mon mot, chay dai thenh thang, tit tap:

"Duong ta rong thenh thang tam thuac

sir thay doi. Neu nhu "con duong" trong Tir ay con co phan trim tuong thi den Viet Bac

GVHD: Nguyen Hoa Bang

40

SVTH: Tran Thj Kim Tho

Duang Bac Son, Dinh Ca, Thai Nguyen

Thiphdp tap tho Gio long cua To Hiru

Duong qua Tay Bac, duong len Dien Bien

Duong each mang, dai theo khang chien...

Moi tinh khoi mau dat do tuoi

Den horn nay duong xuoi ve bien

(Ta di toi)

Neu 6 Viet Bac chu yeu la nhung neo duong Viet Bac thi sang Gio long con

duong da dugc mo ra the giai. Con duong dugc To Hiru ma ra tir nhieu huang, nhieu

Dep vo ciing, To quoc ta ai!"

chang duang qua do mau ghi dau nhirng cuoc dau tranh gian kho ciia nhan dan, con

duong cung la noi chiing kien bao toi ac cua giac:

binh dien da the hien dugc quan niem ciia nha tha ve con nguai va cuoc dai. Nhirng

Duong xa bao noi truan chuyen"

(Ba mu'oi nam doi ta co Dang)

"Hay nghe em, tiing vien da lat

"Cuoc dai ta theo Dang tien len

(Em oi...Ba lan...)

Nhirng con duang tieng hat dau thuang"

"Nua dem thue thuc trong don

(Ba mu'oi nam doi ta co Dang)

San dinh mau chay, duong thon linh day"

"Yeu biet may nhirng con duong ca hat

Qua cong truang mai dung mai nha son! "

(Mua thu moi)

Duong chien thang ngap tran niem vui, ron rang tieng hat:

"Knap nhirng neo duong nao nuc toi di

Hien hien Lenin phoi phoi dieu ky

(Voi Le- nin)

"Duong di muon dam, da ngoi mai sau...

Nggn co do tren dau phap phai"

(Ba muoi nam doi ta co Dang)

"Hoa Nggc Ha

Tren duong rue no

Huong bay xa

GVHD: Nguyen Hoa Bang

41

SVTH: Tran Thi Kim Tho

Nhjp song tren dang di bay nhay..."

Thiphdp tap tho Gio long cua To Hiru

Duong ta"

(Tieng troi tre)

Khong gian con duang ciing chinh la duang tien cong cua nhan dan ta, con

duong chien dau:

Tham ngat

Ham Hoa Binh biic djch chay xa

Danh sang giai phong song Da

"Duong tien cong ao ao chien djch

Danh vang dong Khu Nam, Dong Thap

Danh vao Ta ngan, Khu Ba ma vung

(Quang vinh to quoc chiing ta)

Danh An Khe, don dap Hai Van...

thong nhat:

"Con duong each mang truang ki

Trong Gio long To Hiru the hien y chi quyet tam vung buac tren con duong

(Ba mu'oi nam doi ta co Dang)

Ba muai nam ay, buac di vung vang"

Mien Bac ta xay dap nhanh tay

(Ba mu*oi nam doi ta co Dang)

"Duong vao se noi lai duong ra

"Duong thong nhat chan ta buac gap

Hue lai ve day giua Cong hoa."

(Que me)

Con duong hanh phiic rong thenh thenh the hien niem tin yeu cuoc song cua To

Hun. Cuoc song ma ra rong Ion day niem vui hanh phiic:

"Duong len hanh phiic rong thenh thenh

Tam Dao, Ba Vi vui niii xuan xanh..."

(Bai ca mua xuan 1961)

Ben canh la con duong ma rong quan he ngoai giao vai nuac cac anh em,

duong sang nuoc ban.

"Nhu ljch sii chay nhanh tren duang thep

Dua ta den mot ngay tuyet dep.

Oi, buoi binh minh day dgc duong

GVHD: Nguyen Hoa Bang

42

SVTH: Tran Thj Kim Tho

Nhu con ciia me ve que me

Thiphdp tap tho Gio long cua To Huu

Muot xanh bo lieu, viit hang duong"

(Duxnig sang nu'oc ban)

"Duong ban con di den Te Chau

Duong chiing toi con den Ca Mau"

(Hai anh em)

2.3.2.2. Khong gian miia xuan

con nguoi tran day niem vui. Chinh vi vay ma khong gian miia xuan dugc To Hiru

nhac den nhieu trong tho:

"Toi viet bai tho xuan

Nghin chin tram sau mot

Miia xuan dem lai sir song cho muon loai, cay coi dua nhau dam choi nay 16c,

Canh tao dau he rung rinh qua nggt

Ret nhieu nen am nang hanh

Nang soi duong giot long lanh...

(Bai ca mua xuan 1961)

Dang cay lam moi nggt lanh do chang?"

dang cay ciia su mat mat hi sinh. Va horn nay chiing ta co quyen dugc song trong hoa

binh doc lap. Sau mot mua dong lanh gia troi qua thi miia xuan am ap se tran den, sau

mot tran mua dai thi bau trai se tra nen trong xanh hon. To Huu viet nhieu ve miia

xuan ciing de the hien niem vui dat nuoc dugc doc lap.

"Mua xuan do, con chim en moi

Nhan dan ta song duoi sir ap biic, boc lot ciia quan xam luge, nem trai biet bao

Doi ta guang va lai lanh

Cay kho cay lai dam canh no hoa."

(Ba mu'oi nam doi ta co Dang)

Nha tha khong chi the hien niem vui khi viet ve mua xuan a dat nuoc minh, ma

con chia se niem vui khi viet ve miia xuan tren nuoc ban Ba lan:

"Khap que em, miia xuan den roi

-Du dem qua chut tuyet con roi

Hai nguai chj ben duang quet tuyet

Xuan den roi, nang do tren moi."

(Em oi...Ba lan...)

GVHD: Nguyen Hoa Bang

43

SVTH: Tran Thi Kim Tho

Ron dong chiem, chap choi troi xanh

Thiphdp tap tho Gio long cua To Hiru

Trong Truyen Kiiu Nguyen Du cung nhac den con duong nhung do la con

duong cua cuoc doi ma Thiiy Kieu da trai qua sau muai lam nam luu lac. Con con duong trong tha To Huu la con duong each mang. Khong gian con duong trong tho To Hun la minh chiing cho con duong each mang day gian nan, thu thach. Con duong ay da chiing kien nhieu sir hi sinh mat mat. Nhung chinh con duong nay nhan dan ta da gianh dugc dgc lap, tu do. Con duong trong Gio long con la con duong di din hanh phiic. Tir do the hien dugc quan niem ciia To Hiru ve con duong each mang. Du viet ve

khong gian con duong hay khong gian mua xuan To Huu deu the hien niem vui khi dat

nuoc doc lap, thong nhat. To Huu da dem lai trong tho tru tinh tieng viet mot khong

gian mai me, de the hien mot thai dai soi dong, hao hiing cua each mang Viet Nam.

GVHD: Nguyen Hoa Bang

44

SVTH: Tran Thi Kim Tho

Thi phdp tap tho Gio long cua To Hiru

Chu'ong 3

THI PHAP THE LOAI, KET CAU, NGON NGU VA GIONG DIEU

TRONG TAP THO GIO LONG CUA TO HUU

3.1. THI PHAP THE LOAI

Chinh trj, chinh luan la mot yeu to thuoc de tai, chii de tac pham, tire la thuoc

noi dung, khong phai thuoc hinh thuc the loai. Tuy nhien, sir chuyen chii vao mot

noi dung, sir lap lai ve dac trung noi dung ay, tat se keo theo sir lap lai hinh thuc va

dan den dac trung the loai. DT nhien, nhu the khong co nghTa la tho tru tinh chinh trj

la mot the loai chinh trj ciing nhu triet hgc, ton giao, dao due, tinh yeu... ma tho

gan lien chi co the tao thanh loai tho, chii khong phai la the loai.

Trong tho hien dai, tren binh dien dong dai, su phan biet thanh cac the tha

(each to chiic ngon ngu tho) nhu luc bat, song that luc bat, tu tuyet, truang ca, tho

tir do... ngoai viec tao ra sir da dang ve nhac dieu va dung luong nam bat doi song,

khong dong vai tro quan trgng trong sir da dang ve chat (chieu sau, goc do nhin

cuoc song) cua tho. Sir phan hoa tho theo loai cam hung: tho ca nggi, tho buon, tho

chain bieTn...ciing khong tao thanh the loai, vi cam hiing von la mot yeu to ciia noi

dung danh gia cuoc song, the hien trong cac loai tac pham khac nhau. Trong viec

phan hoa tha theo chieu sau, cac qui luat ve noi dung the loai dong vai tro quan

trgng.

Trong "Thi phdp tha To Hiru" Tran Dinh Su da qui uoc the loai la "the tai"

de phan biet vai ba dong noi dung the loai ma giao su G.Pospelov dua ra.

The tai lich sir - dan toe la cac tac pham de cap den qua trinh hinh thanh dan

toe, dau tranh de bao ve va xay dung dat nuac quoc gia, de cap toi cac sir kien dau

tranh giai cap, chien tranh, each mang, co anh huang tai van menh dan toe.

Khi tinh trang quoc gia tuang doi on djnh thi van de quan he cac gia cap,

thanh thj va nong thon, quan he cac tang lap nguai trong xa hoi do, trang thai ung

xii cua hg, van de thien ac, cac chuan muc quan he lai lam thanh ngi dung cua the

tai dao due - thi sir.

Sir y thuc ve doi song ca nhan, qua trinh hinh thanh phat trien hay sa dga cua

mot nhan each, cac xiic dong ca nhan, nhat la trong tinh yeu doi liia, la co so cua

cac tac pham thuoc the tai dai tir

GVHD: Nguyen Hoa Bang

45

SVTH: Tran Thj Kim Tho

3.1.1 Li luan chung ve thi phap the loai

Thiphdp tap tho Gio long ciia To Hiru

3.1.2. Thi phap the loai trong tap tho* Gio long

To Huu da ghi lai nhirng thanh tuu ma nhan dan ta da dat dugc trong suot ba

muai nam duoi sir lanh dao ciia Dang.

"Anh chj em ai!

Ba muai nam dai ta co Dang

Nggt bui nha liic dang cay"

(Ba mu'oi nam doi ta co Dang)

Tir bai dau cua tap Gio Long tro di, so phan dat nuoc, siic manh dan toe, vai

tro cua nhan dan, cua Dang, tinh than doan ket cac dan toe la nhan vat trung tam

trong cac bai tho cua To Huu.

"Thuo ta tien quan ve Ha Noi

Ao quan nau, chan dat, siing tho..."

(Quang vinh to quoc chiing ta)

Horn nay on lai quang duong dai...

"Ta di tren trai dat nay

(Xu*a...nay)

"Hue khong buon nua, Hue ta ai,

Mat uac tram nam da he cuoi

Dang tay be ban vui vay bon phuang..."

Truyen dan ca do gio tung trai."

(Que me)

"Horn nay toi di tu Ha Noi

Nuoc Viet Nam Dan chu Cong hoa."

(Dirdug sang nuxrc ban)

"Trieu Tien va Viet Nam

Ta la hai anh em... "

(Hai anh em)

"Nhirng sac dep da ung huang doi ma

Nghin manh tuong lai ve phap phoi

Siic dang lan, chua no nang tat ca

Da vui roi, moi do nu cuoi hoa !"

(Mua thu moi)

"Chao 61 dinh cao muon trugng

GVHD: Nguyen Hoa Bang

46

SVTH: Tran Thj Kim Tho

Cong hoa ta nay tuoi moi muai ba

Thiphdp tap tho Gio long ciia To Hiru

Trong lai nghin xua, trong tai mai sau

Trong bac, trong nam, trong ca dja cau..."

(Bai ca mua xuan 1961)

Sir ket hgp cac chii de chinh trj vai the tai ljch su - dan tgc lam cho tho tru

tinh cua To Huu tro thanh tho chinh trj su thi. Khi noi den tinh su thi thi so phan ca

nhan gan bo chat che vai cong dong. Su thi la sir nhin nhan con nguoi qua goc do

xa hoi, dan toe. Khac vai the tai doi tu dugc tac gia nhin xa hoi qua ca nhan vai tu

each la mot con nguoi ca the. Sir thi doi hoi mgi nguoi phai doi xu voi nhau nhu

anh em, dong bao, dong chi, ban be va deu lan nhu nhau trong tam voc quoc gia.

Trong Gio long ta thay dugc hinh anh ciia chj Tran Thj Ly la nguoi con gai Viet

Nam, me Tom dai dien cho ba me Viet Nam. Hg la nhung anh hung dai dien cho

Ta dung day mat nhin bon huang

dan toe. Nhung nhan vat mang tinh sir thi.

Em co tuoi hay khong co tuoi

"Em la ai? Co gai hay nang tien

Mai toe em day, hay la may la suoi

Doi mat em nhin hay chop lira dem giong

(Nguoi con gai Viet Nam)

"Hoi nguai me kho da danh cam

Cho con, cho Dang, ngay xua ay

Thjt da em hay la sat la dong ?"

(Me Tom)

Khong sg tu gong, chap siing guom"

la tieng noi tru tinh, ma chu yeu la lai keu ggi, lai the nguyen, lai bieu thj quyet

tam,

lai to bay y thuc trach nhiem truac van menh dat nuoc, truac non song To

quoc, truac lanh tu, truac sir nghiep va linh hon nguai da khuat. Trong Gio long ta

bat gap nhung lai nguyen rat tieu biet cho tru tinh sir thi cua To Hiru. Lai the co liic

tham tram sau lang the hien sir quyet tam:

"Chi ta nhu niii Thien Thai ay

Do rue chieu horn day canh dong

Tru tinh su thi la loai tho trang trgng, thieng lieng, thanh kinh. Do khong chi

Long ta nhu nuoc Huong Giang ay

(Que me)

Xanh biet dong song, nhung bong thong.

GVHD: Nguyen Hoa Bang

47

SVTH: Tran Thi Kim Tho

Co liic hoa vao khau hieu, lai keu ggi, uac nguyen:

Thi phdp tap tho Gio long ciia To Hiru

"Chiing toi khong sg mau chay dau roi

Tha chet, khong khuat phuc mot lai..."

(Thu muon doi muon kiep khong tan)

"Quyet khang chien den cung ciiu nuac!

Toan dan trong phia truac tien len!"

(Ba muoi nam doi ta co Dang)

Tha tru tinh su thi ciia To Huu con nhac den nhung nghi thuc tuong niem de

nho ve nhung nguoi da anh dung hi sinh nhu: mac niem, lap ban tho, dang huong

hoa...

"Dot nen huong tham, mat da nguoi

(Me Tom)

Chat su thi con dugc the hien trong nhung dong tha nguyen rua ke thu:

"Chiing bay khong the co ngay mai

Hay ve vui chut, me Tom ai!"

Chet duai chan bay van bay gai

Chet xuong dau bay tirng hoc niii

(Que me)

Hai Van tham tham huyet dem ngay!"

xu huang tung ca cua ong, vi do la thai diem cua tong ket, cua chiic mirng va du

To Huu thich lam tho vao cac ngay ki niem, cac ngay le tet dau nam the hien

noi chi tien nhan. O day can phai hieu tru tinh su thi nhu mot the tai cua tha chinh

bao tuong lai. Do cung la thai diem nha an nguai di truac, thai diem the nguyen

Tu duy su thi cho phep nha tho the hien tinh yeu nuoc, tinh yeu nhan loai, yeu chii

trj, chii khong gian don la "chat su thi", "tinh chat anh hung ca" chung chung nao.

nghTa xa hoi 6 qui mo lan nhat va thuan khiet nhat. Nhu trong bai Qui me cung co

"Hue khong buon nua, Hue ta ai

Mat uat tram nam da he cuoi

yeu to doi tu, nhung tir phan hai cua bai tho thi chat su thi vugt len bao trum:

Truyen dan ca do gio tung trai."

Nghin manh tuong lai ve phap phoi

"Oi Hue ngan nam Hue cua ta

Duong vao se noi lai duang ra

Nhu con cua me ve que me

GVHD: Nguyen Hoa Bang

48

SVTH: Tran Thi Kim Tho

Cuoi cung nha tho the hien niem tu hao voi que huang quat khoi:

Thiphdp tap tho Gio long ciia To Huu

Hue lai ve vui giua Cong hoa."

Van de su thi con dugc the hien trong y chi chien dau, quyet tam gianh doc

lap, tu do, quyet khong lam no le.

"Tram nam mat nuoc mat nha

Horn nay moi cat lai ca tieng cuoi"

(Ba muoi nam doi ta co Dang)

"Nhung chi quyet khong lam no le

Kho tram nam, cue may nghin nam"

(Quang vinh to quoc chiing ta)

"Hue khong buon nua, Hue ta ai

Mat uat tram nam da he cuoi"

(Que me)

Neu nhu chat su thi 6 cac giai doan truac mang tinh bi han thong thiet, thi

tin va hiing khai vao tuong lai, siic manh cua dat nuac va dan toe, niem rung cam

sau xa voi nhung tam guang hi sinh vi to quoc, nhan dan.

3.2. THI PHAP KET CAU

3.2.1. Li luan chung ve thi phap ket cau

bat dau tu To Huu, xuat hien mot giai doan su thi lang man anh hung, tran day niem

3.2.1.1. Khai niem ve thi phdp ket cau

Theo Tran Dinh Sir ket cau la toan bo to chiic nghe thuat sinh dong ciia tac

pham. Tren mot muc do lan co the noi sang tac tuc la ket cau. Bai vi khi noi xay dung

tac pham, xay dung cot truyen, xay dung nhan vat, xay dung cau tu* trong tha... thi

cung mugn tir kien tnic, hoi hga. Tu nhung vat lieu khac nhau, tren mot khong gian

nhat djnh, nguoi ta co the xay dung nen nhirng cong trinh hop muc dich va hop li toi

nguai ta da xem tac pham nhu mot cong trinh kien tnic. Ban than thuat ngu ket cau

da. Ket cau tac pham van hgc cung nhu vay. No nham xay dung mot cong trinh hop

nhirng thai do, tinh cam nhat djnh doi voi thuc tai.

Ket cau la to chiic cac hinh anh thanh mot tac pham. Ket cau a binh dien bo cue,

muc dich toi da phan anh doi song, bieu hien sir cam nhan truac dai song va thuc tinh

lai van lien quan tai diem nhin va to chiic van ban. Tu hinh tuong nghe thuat chiing ta

kham pha ra y nghTa ciia no thi do la thi phap ket cau. Cu the la xay dung nhan vat tinh

GVHD: Nguyen Hoa Bang

49

SVTH: Tran Thj Kim Tho

each, bieu hien quan niem ve con nguai, ve khong gian, thai gian, sap xep chi tiet de

Thi phdp tap tho Gio long ciia To Hiru

tao thanh buc tranh song dong, tao kha nang cam thu cuoc song ay sao cho co the nit ra

dugc nhung y nghTa nhan sinh, nhirng phan ling tinh cam nhu tac gia mong dgi.

Muc dich cua ket cau la tao thanh mot the giai nghe thuat mang khai quat cua

tuong vao dong lien tuc ciia cac phuang tien ngon tu (tir ngu, cau, doan, lien ket, cho

tac gia. Dua the giai hinh tuang ma nguoi dgc co the cam nhan dugc bang tri tuong

tu ma co djnh cac moi lien he hinh tuong: chi tiet nay ben canh chi tiet kia, canh nay

ngung, nhjp dieu, van, trung diep... ) va dung dong lien tuc co djnh cua van ban ngon

tuong ling voi canh ng, sao cho cai chinh, cai quan trgng dugc noi bat len, cai phu ve

dgc con duong di vao tac pham, to chuc cho hg mot truang nhin, mot cai nhin, de tuan

theo con duong va cai nhin ay, nguoi dgc thay dugc hinh tugng nghe thuat voi tat ca

chieu sau va chieu rong, tat ca tinh buc thiet va y nghTa nhan sinh doi vai con nguai.

diing vai tro cua no. Ve ban chat co the noi, ket cau cung co nghTa la to chuc cho nguoi

3.2.1.2. Cdc phuang dien ciia thi phdp kit cau

Ket cau tac pham van hgc bao ham cac phuang dien nhu he thong hinh tugng

nhan vat, sir kien va chi tiet nghe thuat. Sap xep moi tuong quan cua cac nhan vat chinh

phan nhau, doi chieu nhau hoac bo sung cho nhau, ton nhau len. Lira chgn va sap xep

nhan vat phu, nhan vat chinh dien, phan dien, sao cho cac nhan vat ay co the tuong

tugng dugc noi len.

cac chi tiet, tinh tiet, moi truang, hoan canh, noi that, do vat... sao cho y nghTa cua hinh

Ben canh la he thong diem nhin va to chiic van ban. Ciing vai viec to chiic nhan

vat, sir kien, chi tiet, ket cau nghe thuat co nhiem vu to chiic cai nhin xac lap he thong

diem nhin. Truac het la hien tuong doi song dugc nhin theo con mat cua ai, chu the

diem nhin. Nha van khong the mieu ta nghe thuat ma khong xac lap cho minh mot

phu...). Moi nhan vat tuy theo lap truang xa hoi, lap truang tu tuang hay kinh nghiem

song ma mang lai cho the giai nghe thuat nhung y nghTa nhat djnh. Tiep theo, cuoc

song ay dugc nhin theo diem nhin thai gian va khong gian nao. Nhin tir thai hien tai,

hay tu hien tai hoi tuong lai qua khii, nhin xa hay gan, tren cao xuong hay tir duai len.

nao (nhan vat - nguoi ke chuyen, nhan vat tru tinh, nhan vat chinh hay nhan vat

khach quan, mieu ta, ghi chep, tran thuat theo con mat phong sir.

Diem nhin co the la chu quan (nhin theo mot trang thai tam li nao do), hoac la nhin

van ban ngon tir voi the giai hinh tuong. Truac het la van ban se bat dau tu dau. Ke tu

khi sir viec phat sinh cho den khi ket thuc, hay ke tu giua hoi tuong lai qua khii va ke

tiep cho den het. Thong thuong trong sang tac nhan gian thi cai gi xay ra truac ke

He thong diem nhin nhu tren qui djnh each to chiic van ban, xac djnh quan he

hoi vgng, bo sung qua khu... Do do trong van hgc trinh tu ke va trinh tir phat sinh cau

GVHD: Nguyen Hoa Bang

50

SVTH: Tran Thi Kim Tho

truac, cai gi xay ra sau ke sau. Con trong tac pham van hgc viet thi thuong ke vai sir

Thi phdp tap tho Gio long cua To Huu

chuyen khong trung khich nhau. Xac djnh dugc diem nhin tam li thi van ban se ke qua

ki lie, qua noi niem, ngon tir ay se mang nang sac thai bieu cam... Vai cai nhin ben

trong ciia tho tru tinh van ban tho dugc to chuc khong chi theo con mat hoi hga (thi

trung huu hga) ma con dugc to chuc theo nguyen tac am nhac (lap lai, cho ngung, bang

3.2.2. Thi phap ket cau trong Gio long

trac, niem, doi, van, sir luan phien, doi xiing...)

3.2.2.1. Ket cau tuang phan

minh. Du mot phan dat nuoc da gianh lai dugc dgc lap, nhung van con biet bao kho

O Gio long To Huu su dung tuang phan cho thay y thirc bao ve to quoc cua

"Oi dau phai, qua dem dai lanh cong

khan ma nhan dan ta phai doi mat, chiing ta can phai canh giac:

Mat trai len la het bong mu suang!

Cuoc doi ta bong choc hoa thien duang!"

(Mua thu moi)

Tuong phan con lam noi bat len so phan bat hanh cua dan nhan ta. Qua do

Oi dau phai, qua doan duong lua bong

"Con doi la 6m lung me khoc

Me dg con dau thoc cam hoi

Kiep nguai cam vai com roi

nha tho cang to cao toi ac ciia bgn giac:

(Ba mu'oi nam doi ta co Dang)

Du cho luc lugng ciia quan ta va quan giac co sir tren lech nhung khong vi

Biet dau neo dat phuang trai ma di"

cua nhan dan ta:

the ma nhan dan ta kiep sg. Trai lai con the hien tinh than yeu nuoc khong he sg set

Cung khong the chiem long dan mot nguoi."

(Quang vinh to quoc chiing ta)

"Chiing du may chuc van quan

3.2.2.2. Kit cau so sdnh

Neu nhu tuong phan la nguyen tac to chuc lam cho cam xiic tha them sau

sac, thi vi von la bien phap ma rong y tha rat co ban cua To Huu. Trong Gio long

To Huu su dung vi von rat nhieu, phan Ion cac bai deu co, co bai tha ngan ma ba

GVHD: Nguyen Hoa Bang

51

SVTH: Tran Thj Kim Tho

Thiphdp tap tho Gio long cua To Hiru

bon vi von lien. To Huu co the dugc xem la nha tha vi von. Trong vi von nha tha

thuang sir dung cac tir ngtr dung de so sanh: "nhu", "tua ho", "nhu the", "giong"...

Chiic nang chung cua vi von la lam cho hien tugng sir vat dugc noi den tra nen cu

von khong chi la dien hinh, tieu bieu, ma cai chinh la chiing chi ra cai hinh anh li

tuong, chuan muc, muc tieu, dieu khao khat thuc hien ciia nguoi each mang. Trong

the, cung cap mot quan niem ro ret ve chiing. To Hiru dung nhirng vat mau de vi

Huu mot sir vat dugc ong so sanh voi nhieu su vat khac nhau. Qua day lam da lam

noi bat tinh than yeu nuoc, muon dugc gan bo, hoa quyen voi nhirng gi than thiet va

so sanh chiing ta thuang lay sir vat A de so sanh vai su vat B. Nhung doi voi To

gan gui nhat cua que huong.

"Chiing da giet, nhung lam sao giet dugc

Hon chiing toi quan quanh cung dat nuoc

Nhu* bong co bay som sam chieu chieu

Nhu* song lach van tam dong xanh mat

Nhu song bien van dap diu ca hat!"

(Thu muon doi muon kiep khong tan)

"Chi ta nhu* niii Thien Thai ay

Nhu* bong dua 6m nhung sam lang yeu

(Que me)

Do rue chieu horn day canh dong"

Nhir tirng cay co do mgc tren doi.

"Vui cii den, ngay moi ngay, nho nho

Vui cii den, tu bao gia chang ro

(Mua thu moi)

"Muon trieu lan rang ra

Nhu* mat troi choi giua bien bao la"

(Voi Le - nin)

"Hong quan cuu Va-ven xinh dep

Nhu* Thach Sanh danh 6 ciru nang tien."

(Em oi... Ba lan...)

GVHD: Nguyen Hoa Bang

52

SVTH: Tran Thi Kim Tho

Nhu suoi ngain trong dat chay tram noi.

Thi phdp tap tho Gio long cua To Hiru

Qua vi von To Huu con the hien niem vui, sir hanh phiic khi don chao mot

mua xuan moi.

"Doi vui do, horn nay mo cua

Nhu' day hang Bach hoa ciia ta"

(Bai ca mua xuan 1961)

"Them mot ngay xuan den. Binh minh

Canh tao dau he qua nggt rung rinh

(Bai ca mua xuan 1961)

Nhu* hanh phiic don so, uoc mo nho nho"

song chien dau het minh vi doc lap tu do ciia dan toe. Sau khi hi sinh nhung con

Ben canh do vi von con the hien ve dep trong tam long cua nhung con nguoi

nguai ay tra thanh tam guong sang ngoi:

Nhung trai tim nhu* nggc sang ngoi!"

(Me Tom)

"Song trong cat, chet vui trong cat

Nuoc Viet Nam ta von co truyen thong yeu nuoc da day lui biet bao ke thu

tam bao ve to quoc:

"Duong di may niii may deo

Niii bao nhieu nggn, bay nhieu anh hung"

(Ba miroi nam doi ta co Dang)

"Bao nhieu dau da rung

xam luge, do la nho vao nhung nguoi con uu tu cua to quoc khong sg hi sinh, quyet

Cho tu do. Cho moi chiing ta

Bao nhieu nguc da thiing

(Trircrc Krem-lin)

Vi von con the hien sir bat tu ciia nguoi con gai anh hung. Nguoi con gai ay

Cho loai nguai. Cho ngay mai hat ca!"

"Em se di, tren duang ay, thenh thang

Nhu* nhirng ngay xua, rue ra sao vang!

Oi doi mat ciia em nhin, rat dep

GVHD: Nguyen Hoa Bang

53

SVTH: Tran Thj Kim Tho

se song mai trong long cua nhan dan:

Thiphdp tap tho Gio long cua To Huu

Hay sang mai niem tin tuoi anh thep

Nhu* que em Go Noi, Ky Lam

Hoi em, nguoi con gai Viet Nam!"

(Nguoi con gai Viet Nam)

thien tai Le-nin:

"VTnh vien Le-nin song giua loai nguoi

Vang tran menh mong doi mat yeu dai

Nhu* trai dat vui mua xuan moi day."

(Voi Le-nin)

Vi von con cho ta thay dugc su tin yeu cua nha tha doi vai nha each mang

khai quat han, cao han, cu the va bong bay han. To Huu khong chi dung vi von de

ca nggi, bieu duang ma con dung nhung vat mau xau xi de vi von, nham da kich ke

thu:

"Lu de quoc nhin ta dung do

To Hiru su dung vi von khong lam cho sir vat, con nguoi cu the han ma la

(Quang vinh To Quoc chiing ta)

Vi von la mot hien tugng doc dao trong sang tac tho cua To Huu, the hien sir

ket hgp tha tru tinh dieu noi su thi vai chat tha cao ca, bay bong, vua hien dai, vua

co kinh ciia ong.

Nhu* mot bay cii vg trong dem..."

3.2.2.3. Kit cau ho ung

Cung voi vi von, ho ling ciing la mot bien phap nghe thuat tieu bieu cua tho

To Huu, bat nguon tu truyen thong lau doi cua tho ca dan toe. Tha To Huu la mot

nguoi, truac tir nhien va xa hoi. Quan he tha va hien thuc dugc hieu nhu quan he ho

ling tu nhien giua tieng hot con chim truac mua qua chin :

the giai day ho ling, trong Gio long co tieng noi hon nhien truac dat trai va con

"Tho ta oi! Hay cat cao tieng hot

Mua thu do, da bat dau trai nggt

Va bat dau no rg nhirng vuan hoa..."

(Mua thu moi)

Ho ling cung la mot bien phap nghe thuat doc dao. No khong phai vi von (A

nhu B), khong phai an du (A la B), ma cong huong lay lan (A theo B, A ggi B, A

cung B, A nghe B, A dong B, A dap lai B) lam cho canh vat, the giai con nguai hoa

GVHD: Nguyen Hoa Bang

54

SVTH: Tran Thi Kim Tho

Ca nggi tram lan To quoc chiing ta!

Thi phdp tap tho Gio long ciia To Hiru

nguyen, hai hoa, nhjp nhang trong nhirng van dong chung nhu la lan song cuon

cuon lay lan tu the giai vao con nguoi va ngugc lai.

nhung mo ho, nhu thuc, nhu mo:

Trong Gio long co liic nha tho da lang nghe dugc mot cai gi do chac chan,

"Da nghe nuoc chay len non

Da nghe dat chuyen thanh con song dai

Da nghe gio ngay mai thoi lai

(Ba mu'oi nam doi ta co Dang)

Thien nhien canh vat trong tho To Huu 6 trong tu the ggi nhau, ca mot

khong gian ngap tran niem vui:

"Bong horn nay nghe mua thu moi ggi

Bao nhieu vui chat chiia bay nhieu ngay

Ua ca day, vui tran day choi loi

Nhung trai tim, nhung anh mat, ban tay!"

(Mua thu moi)

Neu sir ho ling ciia cac nha tho xua thuang the hien trong tru tinh the trang

va tram tu huong noi, thi ho ling ciia tho To Huu xen lan hanh dong va tam trang,

Da nghe hon thai dai bay cao..."

dac biet nhat la no khong tram tu huong noi ma thot len loi tam tinh chia se voi mgi

nguoi dong chi trong loi tru tinh dieu noi.

3.2.2.4. Kit cau triing diep

Ben canh su dung bien phap tuong phan, vi von trong Gio long, To Huu con

cac don vj khac nhau cua van ban de tao ra mot y nghTa thii ba von khong co trong

su dung bien phap trung diep de tao do vang cho cau tha. Trung diep la sir lap lai

ban than cac don vj do khi tach rieng ra. To Hutu la nguai su dung bien phap trung

diep mot each tai tinh trong tho Viet Nam hien dai. Nha tho su dung trung diep tren

tat ca cap do. Trung diep ca kho tho, trung diep cau hay cau tnic nhom tu nhung

thuang dung nhat la diep kieu cau, diep van, diep chii, diep y.

phan cau) lam cho loi tho hung bien, the hien y chi danh thep, quyet tam bao ve to

quoc den cung, nhat djnh khong chju lam no le, nhat djnh phai song tren dat nuoc

hoa binh doc lap. Tin tuang tuyet doi vao siic manh va sir lanh dao cua Dang tren

con duong dau tranh bao ve to quoc.

"6i, chet het, khong the nao chet dugc! Khong the chet, nhung nguoi dan yeu nuac

Nhirng con nguai khong chju 6 danh

GVHD: Nguyen Hoa Bang

55

SVTH: Tran Thj Kim Tho

Trong Gio long ta thay To Huu da su dung nhieu bien phap diep cau (thanh

Thiphdp tap tho Gio long cua To Hiru

Nhung nguoi con khong muon chien tranh

Nhirng nguoi cha khong muon nho quoc the

(Thu muon doi muon kiep khong tan)

"Dang ta do, tram tay nghin mat

Nhung nguoi me khong muon con no le !"

Dang ta, muon van cong nong

Dang ta, muon van tam long niem tin

Dang ta day, xuong sat da dong

(Ba mu*oi nam doi ta co Dang)

Dang ta, Mac-Le-nin vT dai."

Diep thanh phan cau con tao khong khi chien dau soi noi :

"Da nghe nuoc chay len non

Da nghe gio ngay mai thoi lai

Da nghe dat chuyen thanh con song dai

(Ba mu*oi nam doi ta co Dang)

Dat nuoc bj chien tranh xam luge moi nguoi dan phai tu y thuc dung len tu

Da nghe hon thai dai bay cao..."

cua nhan dan. Vi vay nha tho da keu ggi tinh than chien dau bao ve dat nuoc cua

nhan dan:

bao ve minh. To Huu da thay dugc siic manh doan ket cung nhu vai tro quan trgng

"Diing len tir ciru ma gianh am no

Diing len ciru tir do, doc lap

Diing len than co, than ram"

(Ba mu*oi nam doi ta co Dang)

To Huu sir dung phep diep con de the hien tinh than doan ket ciia hai dan toe

anh em Viet Nam - Trieu Tien, cung sat canh ben nhau chien dau bao ve non song

dat nuoc, bao ve nen hoa binh tren the giai:

"Viet Nam voi Trieu Tien

Ta thanh hai dong chi

Ta thanh hai chien sT

Ta thanh hai anh hung

Ta thanh hai chien luy

GVHD: Nguyen Hoa Bang

56

SVTH: Tran Thj Kim Tho

Diing len gianh ruong dat, ao com!

Thi phdp tap tho Gio long ciia To Hiru

Cung bao ve phuang Dong

Cung bao ve non song

(Hai anh em)

Voi each su dung diep tir, nhung cau tho cua To Huu da the hien tinh than

doan ket, giup do va che cho lan nhau cua nhirng chien sT each mang. Hg da chien

dau sat canh ben nhau, chien dau quen minh, cho den liic hi sinh van khong quen

nhiem vu. Day la nhirng chien sT song het minh vi li tuang:

Cung bao ve hoa binh"

"Chet nam xuong, con hon co Dang

Chet con tnit ao cho nhau

Chet con trau siing dan, quen dau

(Ba muoi nam doi ta co Dang)

Doan ket dem lai siic manh cho dan toe, chien thang mgi ke thu xam luge

neu khong co tinh than doan ket chiing ta khong the lam gi dugc. Qua each su dung

diep tir nha tho da nhan manh tinh than doan ket va giao due cho the he tre phai biet

xem trgng sir doan ket:

"Mot ngoi sao, chang sang dem

Mot than lua chin, chang nen mua vang.

Mieng com danh de nguoi sau am long."

Song chang, mot dong lua tan ma thoi!"

(Tieng ru)

Nang thuang dugc nhac den nhieu trong tho To Huu vi no dem lai anh sang

Mot nguoi dau phai nhan gian?

"Nang tren cao can true xay nha

rue ra, sir am ap, tuoi vui cho con nguoi:

Nang do nguc anh, nguai thuy thu

Nang lung tau phap phoi di xa

(Em oi... Ba Ian...)

Diep tir con the hien khi the tien cong dung manh ciia nhan dan ta, dang

trong tu the lam chii cuoc chien :

"Danh sang giai phong song Da

Dep nhu 16 N6-va Hu-ta."

Danh vao ta ngan, khu Ba ma vung.

Danh An Khe, don dap Hai Van"

(Quang vinh to quoc chiing ta)

GVHD: Nguyen Hoa Bang

57

SVTH: Tran Thj Kim Tho

Danh vang dong Kon Turn, Dong Thap

Thiphdp tap tho Gio long cua To Hiru

Doi voi bgn quan My xam luge To Huu su dung diep tu de cho thay sir tan

bao, da man, doc ac cua chiing. Bgn chiing khong dugc xem la con nguai ma la

nhung con thii khat mau nguoi :

"Nhung thang da cho, tanh hoi mat nguoi

Nhirng con thii, My nuoi beo ma

Khat mau nguoi, can ca bao thai"

(Tru*6*c Krem - Jin)

Trong tha To Huu da ket hgp cac bien phap tuang phan, vi von, ho ling va

trung diep mot each day dac lam thanh mot the tho thong nhat doc dao, vua dan toe

vua hien dai, khong lan vai bat cii nha tho khac. Day la each ket cau noi bac trong

cac tap tha cua ong khong rieng vi trong tap Gio long. Chinh nha vao each ket cau

dac trung nay lam cho tho To Huu mang am vang, am vang cua gigng dieu. Do la

3.3. THI PHAP NGON NGU VA GIONG DIEU

pham tru thi phap rat To Huu, tao thanh guong mat tho doc nhat vo nhj cua ong.

3.3.1. Li luan chung ve thi phap ngon ngu* va giong dieu

3.3.1.1. Li luan chung vi thi phdp ngon ngii'

a. Khai niem ngon tir nghe thuat

Van ban la phuang thuc ton tai ciia van ban van hgc. Ngon tu la loi noi viet

ma nguoi ta dung lam chat lieu de sang tac van hgc, M. Gorki (1868 - 1936) da ggi

ngon ngu la "yeu to thii nhat" ciia van hgc. Neu ngon ngu la tong the tat ca cac don

vj, phuong tien, cac ket hgp ma lai noi su dung (ngu am, ngu phap, tir vung, cac

phuang thuc tu tu), lai noi la hinh thirc ton tai thuc te cua ngon ngu von phong phii,

sinh dong, da dang, thi ngon tu la loi noi dugc su dung voi tat ca pham chat tham

my va kha nang nghe thuat cua no. Kha nang nghe thuat cua ngon tu the hien 6 tinh

vi tu gan lien voi khai niem, von la hinh anh chii quan cua the giai khach quan. Khi

hinh tugng. Truac het, phai noi ngon tu mang tinh hinh tugng tu trong ban chat. Bai

chang gi khac hon la mot hinh tugng cua hien thuc [15,tr.l86].

Khai niem tinh hinh tugng noi 6 day la cai kha nang ggi len nhung hinh

tugng nghe thuat, dua ta tham nhap vao the giai ciia nhung cam xiic, an tugng, suy

Mac noi ngon ngu la hien thuc "true tiep ciia tu duy" thi cai hien thuc true tiep ay

Tinh hinh tugng cua ngon tu dugc the hien rat nhieu mat. Thong thuang, no

dugc nhan ra truac het a cac loai tu "hinh tugng" nhu cac tu tugng thanh, tugng

hinh, tir mo ta cam giac, trang thai nhu: lao xao, vang vang, tham tham, lanh leo,

GVHD: Nguyen Hoa Bang

58

SVTH: Tran Thj Kim Tho

tuong ma ngon ngu thong thuang it khi truyen dat dugc.

Thiphdp tap tho Gio long cua To Hiru

lan loi, eo xeo... Tinh hinh tugng cua ngon tu con the hien a cac phuang thuc

chuyen nghTa ciia tir nhu vi von, an du theo kieu "Thuyen ve co nho ben chang, Ben

thi mot da khang khang dgi thuyen"...

Cac truang hgp nay cho thay kha nang cua ngon tir trong viec soi sang mot

vat nay qua mot vat khac. Nhung thong thuong hon, ta bat gap nhirng cau khong co

tir "hinh tugng" hay tir "chuyen nghTa", ma chi gian dan la nhung tu ggi ra sir vat

hay dac diem su vat trong nhirng tuong quan, quan he nhat djnh, va nha the ma tao

nen tinh hinh tugng. Chang han: "Sen tan cue lai na hoa. Sau dai ngay ngan dong

da sang xuan ". Loai nay thuang de ta canh, ta tinh, ta chan dung, hanh dong.

Trong dai song, ngon tu nao cung la phat ngon ciia mot chii the nhat djnh.

Khong co mot ngon tu "vo chu", khong la cua ai ca. O day, ngon tu co kha nang the

van hoa, dja vj xa hoi... Tir ngon tir, ta co the nhan ra hinh tuong nhan vat hay hinh

hien nhieu mat ciia mot hinh tuong chii the loi noi: gigng dieu, tu tuong, tinh cam,

phuang tien bieu dat va nhu mot doi tugng mieu ta.

tugng nguoi ke chuyen. Do la cac kha nang nghe thuat ciia ngon tu xet nhu mot

phai la mot. Cac kha nang noi tren co the bat gap trong cac hien tugng cua ngon

ngu giao tiep tu nhien cua con nguoi trong dang ngau nhien roi rac, phuc tung

nhung muc dich khac nhau trong doi song. Ngon tir nghe thuat la van, van chuong.

Tuy nhien, cac kha nang nghe thuat cua ngon tir va ngon tu nghe thuat khong

Do la ngon tu cua tac pham van hgc, cua the giai nghe thuat, ket qua sang tao cua

chiic mot each dac biet de phan anh doi song, the hien tu tuang, tinh cam va tac

nha van. Do la ngon tir giau tinh hinh tugng nhat va giau sue bieu hien nhat, dugc to

dong tham my toi nguai dgc.

0 day can phan biet cac y nghTa nhu sau: Khi noi tai nghe thuat ngon tir la nhan manh toan bo kha nang, dac diem cua mot "kenh" lien he ma van hgc su dung,

phan biet voi "kenh" dien anh, am nhac... Khi noi toi ngon tir nghe thuat la muon

noi toi

toan bo dac diem cua van ban nghe thuat ciia tac pham van hgc nhu mot

dung vao ITnh vuc nghe thuat. Khi noi ngon ngu nghe thuat la noi "ma", noi toi mot

he thong cac phuong thuc, phuang tien tao hinh, bieu hien, he thong cac qui tac

thong bao bang tin hieu tham my cua mot nganh, mot sang tac nghe thuat. Nguoi ta

chinh the toan ven, sinh dong. Sir phan biet "ngon ngu" va "loi noi" cung dugc ap

co the noi "ngon ngu ba le", "ngon ngu cheo", "ngon ngu dien anh". Ciing co the

noi tai ngon ngu nghe thuat ciia sang tac van hgc tren cap do do. Va nhu vay, sir

phan biet "ngon tu", "ngon ngu" la can thiet.

b. Dac trung ciia ngon tir nghe thuat:

GVHD: Nguyen Hoa Bang

59

SVTH: Tran Thi Kim Tho

Thiphdp tap tho Gio long ciia To Hiru

Ngon tir la yeu to ca ban tao nen van ban van hgc. Dgc mot tac pham van hgc

bao gio cung bat dau tir viec dgc van ban ngon tir, "cu the hoa", "giai ma" ngon tir, vi

vay can nhan thuc ro cac dac trung co ban ciia no. Dac trung ciia ngon tir van hgc bieu

Dac trung ngu am cua ngon tir van hgc:

hien 6 cac phuang dien ngu am, ngu nghTa va cac phuang thirc to chuc van ban.

tinh. Phuang dien ngu am cua ngon tu van hgc bao gom am, thanh, nhjp va dieu.

Ngon tir van hgc la mot sang tao tham my, no doi hoi sir hoa dieu va nhac

Am gom nguyen am, phu am. Thanh gom thanh dieu, bang, trac, tram bong. Dieu

gom sir phoi hop am thanh, tiet tau tao ra sir nhjp nhang, khoan thai hay gap gap,

khong phat am thanh tieng, nhung hinh anh, am thanh trong tam tri van la yeu to

the hien dieu tinh cam cua van ban. Ngon tu van hgc thuoc dang ngon tu noi tai,

lam nen ve dep ciia ngon tir. Dgc thanh tieng van ban van hgc co nhien giup ta cam

dgc dien cam, co tinh chat bieu dien chii khong phai la noi.

Ngu am co vj tri dac biet trong viec tao nen ve dep cua tho ca. Van khong chi co

nhan dugc ve dep ay. De thuong thirc am thanh van hgc, nguai ta thuang ngam nga,

the la yeu to danh dau cau tha (dan vj nhjp dieu), tao lien ket giua cac cau tho (van chan,

van lung) hoac cac tu trong cau, ma con co tac dung ggi ta, bieu cam.

Thanh dieu bang, trac, tram bong cung la mot yeu to quan trgng cua nhac

dieu. Dgc may cau tha sau cang thay cai dieu cua tam trang:

Tai cao phan thap chi khi uat

(Tan Da)

Nhirng bien phap song thanh, diep van, nhung tir dong am khac nghTa, nhung

tir lay, nhirng phep lay dau, each gieo van lien, van 6m, van each... deu co gia trj tao

nhac cam cho cau tho.

Dac trung ngu nghTa cua ngon tu van hgc:

Giang ho me choi quen que huang.

ve ban chat no la ngon tu nghe thuat, khac vai ngon tir thuc dung va ngon tir khoa hgc.

Ngon tu khoa hgc chu yeu su dung cac thuat ngu co noi dung khai niem chat che,

thuong la don nghTa. Ngon tu thuc dung su dung cac y nghTa hang ngay da quen, chi

Ngon tir trong van ban tuy co coi nguon tu ngon tu ciia doi song thuc te, nhung

cac sir vat ciia dai thuc ben ngoai. Ngon tir cua van ban nghe thuat la ngon tu doc dao

van ban. Nguoi dgc giao tiep voi nha van, tha qua y nghTa noi chi ay.

GVHD: Nguyen Hoa Bang

60

SVTH: Tran Thi Kim Tho

co tinh chat noi chi, tuc la bieu hien cai the giai dugc hu cau trong tam hon va trong

Thiphdp tap tho Gio long ciia To Hiru

Tir ngu trong van hgc thuang mang tinh da nghTa, tinh ma ho (ma). W.

Empson trong Bay loai hinh ma ho ciing khang djnh tinh da nghTa: nghTa be mat va

nghTa be sau. NghTa bi mat la nghTa den, ro rang, kha xac djnh. NghTa bi sau la

nghTa ngoai loi hoac nghTa bj che giau, chiing thuang la ham siic, kin dao, khong

nhung khong loai tru nhau. Noi den tinh da nghTa va tinh mo ho trong ngon tir van

hgc khong co nghTa la tuyet doi hoa hoan toan, phu djnh mgi yeu to minh xac va on

djnh, boi trong ngu canh, tinh minh xac ggi ra tinh ma ho va da nghTa.

xac djnh, co tinh co dan, tham chi nhieu nghTa, giai thich the nao cung co ve thong,

NghTa vi von, hoan du, an du la lgi dung cho giong nhau ciia hai sir vat khac

nhau, mugn sir vat nay de lam nay sinh y nghTa ve sir vat khac. Cau tho cua Tran Te

Xuang trong bai Thuang vg viet: "Lan loi than co khi quang vang" dau phai de noi

ve than co; Hay cau tho: Vang trang bong xi khuyit chua tron cua Ho Xuan Huong

chac khong chi noi chuyen thien nhien.

NghTa tugng trung la lay sir vat ma nghTa mat chu bieu dat lam ky hieu de bieu

hien mot quan niem hay sir vat nao do. Y nghTa tuong trung thuang kho nam bat.

Trong van hgc co ba lop nghTa: nghTa chu, nghTa cua doan, nghTa cua toan van

ban. Noi chung, nghTa trong van hgc khong phai la cai tuong minh, cai co the nhin ma

thay ngay. NghTa cua cau tho thuang khong phai la dieu dugc noi ro qua lai tha.

Chang han cau "Cong danh nam tu con vuong ng, Luong then tai nghe chuyen Vu

Hau" (Pham Ngu Lao) khong phai noi cai y then vai Vu Hau. NghTa cua mot doan lai

la cai hanh vi ma nguoi noi muon thuc hien, tu do ma quay tro lai tim hieu nghTa cua

tung tir, tung hinh anh trong cau. Trong loi noi hang ngay, nguoi ta thuang dua vao

ngu canh ben ngoai de hieu noi dung loi noi. Nhung trong van hgc, ngu canh da bj

che giau hay sir luge bo boi sir hu cau, do do tu than van ban tro thanh ngu canh. Ngu

canh xa hoi, ljch su co y nghTa gian tiep. Trong cau tha cua Pham Ngu Lao, "Vu Hau"

co nghTa la bieu tuong cua nguoi da tra xong ng cong danh. NghTa trong van la nghTa

bieu tugng. Theo F. de Saussure, co so cua y nghTa la sir khu biet, ngon ngu la mot he

thong khu biet. Sir khu biet cac bieu tugng cho phep ta hieu nghTa cua cac cau tho.

Tom lai, ngon tu van hgc tuy co vo van moi lien he chang chjt voi doi song

xa hoi, nhung van la mot hien tuong nghe thuat, tham my doc dao, khac han khoa

hgc va loi noi dai thuang. No chju sir chi phoi cua tri tuong tugng va dac diem tu

duy nghe thuat ciia nha van, mang dau an cua the loai va van hoa thai dai.

3.3.1.2. Li luan chung vi thi phdp giong dieu

Yeu to gigng dieu gan lien voi tinh dieu co y nghTa phong each la mot khai niem

nam trong thi phap noi chung chu khong phai chi quan trgng trong tha. Ma rong mot

GVHD: Nguyen Hoa Bang

6T

SVTH: Tran Thi Kim Tho

Thiphdp tap tho Gio long cua To Huu

trgng trong giao tiep hang ngay. Nhieu khi gigng dieu quan trgng va lan ap noi dung

cua ngu nghTa von co. Chang han, hai tir "cam on" va "xin loi" von de dien ta mot tinh

cam biet on, mot thai do ljch sir... nhung chi can phat ra bang mot ngu dieu nao do,

chang han, nhan gigng hay keo dai ra... la lap tire no se tro thanh mia mai hay khinh bi.

chut, that ra gigng dieu khong phai chi quan trgng trong van chuong, no cung rat quan

tram, bong, trong, due, nhanh, cham, dai, ngan.... vua dugc bieu hien 6 phuang dien

phong each: nong, lanh, khinh bi, phe phan hay nggi ca, yeu thuong hay cam gian,

mem mai dju dang hay ciing coi kien quyet, tha thiet gan bo hay tho a lanh dam... co

nhirng gigng dieu nggt ngao mat me ben ngoai nhung lai da nghien chi triet 6 ben

trong:

Trong van hoc khai niem gigng dieu vua dugc bieu hien 6 phuang dien ngu am:

"Be ngoai thon that noi cuai

(Truyen kieu - Nguyen Du)

Nhu the, de thay gigng dieu co vai tro nhu the nao trong viec bieu 16 thai do tinh

cam. Trong tac pham van hgc, co gigng ciia nhan vat, co gigng cua nha van... Diing a

binh dien thi phap, chu yeu chiing ta tim hieu cac gigng dieu gan lien vai tinh dieu, vai

van khi, voi hoi van, mach van, gigng van, cai giai dieu, cai "hon" chi phoi toan tac

pham va day chinh la yeu to quan trgng nhat de phan biet cai "co hgng" - net but - cua

nha van nay so voi cac nha van khac de tao thanh phong each nha van. "Phan tich tac

pham van chuong ma bo qua gigng dieu, tuc la tuac di cai phan rat quan trgng tao nen

Ma trong nham hiem giet nguai khong dao."

3.3.2. Thi phap ngon ngu* va giong dieu trong Gio long

ban sac doc dao ciia tac pham"[9,tr.52]

3.3.2.1. Thi phdp ngon ngii'trong Gio long

"Gio long da khac hoa len nhirng hinh tugng giong noi dep de nhat - tuai tan,

bay bong, dong dac, tu hao, say sua, sang khodi. Tiing tha nghe nhu tiing hdt, nhung

thuc ra dung han, no la tiing reo vui!"[11 ,tr.252]. Trong Gio long To Huu da su dung

ngon ngu tho tru tinh dieu noi. Hau het nha tho su dung dai tu "Toi", "Ta", "Chiing ta"

day la nhung tir the hien tieng noi truac nhan dan va the giai. Thieu dai tu nay, nha tha

duang nhu chi tru tinh bang mat, bang y, bang tam ma mieng thi cam lang. Thieu dai

tir nay nha tho hoa tan vao the giai xung quanh, lam lu ma ban nga. Cai toi trong tha

To Huu khai mot nguon nang lugng moi trong tha ca each rnang cua ta. Do la yeu to

tao nen tieng noi quyen uy each mang cua tho To Huu.

GVHD: Nguyen Hoa Bang 62 SVTH: Tran Thj Kim Tho

Thiphdp tap tho Gio long ciia To Huu

dung lap tir chi lai chiem, ho ngu, than ngu, tieng chao. Lam cho lai tho day ap gigng

dieu cam xiic cua loi tro chuyen, tam tinh.

Ngon ngu tho tru tinh dieu noi cua To Huu con dugc the hien a cho thuong su

Ot-son-ven-xim, 6t-son-ven-xim"

(Em oi... Balan)

"Em oi em, lam sao quen dugc...

Hay nghe day chiing ta noi mot loi

(Thu muon doi muon kiep khong tan)

"Nao di toi! Bac Ho ta noi

Phut giao thira, tieng hat dem xuan"

(Bai ca mua xuan 1961)

"Va chiing bay, My-Diem giet nguai

"Hon Ne oi! Mang ve chua do

(Me Tom)

"Dong bao ai, anh chj em oi!

Hoi luong tam tat ca loai nguai"

(Thu muon doi muon kiep khong tan)

"Tha ta ai! Hay cat cao tieng hot

Co nhieu khong con nuc con thu?

(Mua thu moi)

"Chj Dieu ai!

Chj mat roi, con chiing toi day"

(Chj la ngirdi me)

Ca ngoi tram lan To quoc chiing ta!"

Trong tho dieu noi ciia minh To Huu con sir dung nhieu hu tir. Co the noi ong la

To Hun da su dung cac phu tu nhu: "van", "se", "chi", "cu", "hay", "khong", "dau

nguoi sir dung hu tir thanh cong bac nhat trong tho Viet Nam hien dai. Trong Gio long

tho.

"Mat van xanh truac mat quan ta.

phai"... day la nhirng tu dong vai tro quan trgng trong viec tao nen am dieu noi cho cau

Van run sg co vuan hoa canh dong!"

(Ba muoi nam doi ta co Dang)

"Me khong con nua, con day Hue

Con Ion len, con biet le roi

GVHD: Nguyen Hoa Bang

63

SVTH: Tran Thi Kim Tho

Nhung quan giet tre hai gia

Thiphdp tap tho Gio long ciia To Hiru

Nuoc mat nha tan dai kho the

(Que me)

Khong lam no le, diing len thoi!"

"Dien giat, dui dam, dao cat, lua nung

(Ngu*6i con gai Viet Nam)

"Chi co nhan dan -

than thanh

Va chi Dang lam nen siic manh"

(Triroc Krem - lin)

Khong giet dugc em, nguoi con gai anh hung!"

Nhu tung cay co mgc tren dai."

(Mua thu moi)

"Oi dau phai, qua dem dai lanh cong

Mat troi len la het bong mii suong!"

(Mua thu moi)

"Hay nghe day, chiing ta noi mot loi

Hay nghe tieng ciia nhung nguoi da song:"

(Thu muon doi muon kiep khong tan)

"Vui cu* den, ngay moi ngay, nho nho

Va diing len

Tin 6 sue minh"

(Triroc Krem - lin)

"- Hay ren luyen nhirng tam hon gang thep

cau tho co xuat hien dau cham giua dong. Vi vay lam cho hinh thirc cau tho bj be gay,

tao thanh cam giac cua cau noi. Day la mot dac diem noi bat ve mat ngu phap trong tho

To Huu.

"Toi nga mu. Chao Le-nin vT dai!

Nguai thay do - boi vi nguoi song mai"

(Truoc Krem - lin)

Ben canh lop tir the hien dieu ciia loi noi, ta con bat gap trong Gio long nhung

Cho que huang em. Cho To quoc, loai nguai!"

(Ngirdi con gai Viet Nam)

"Chieu nay gio lang. Nang hanh

"Khong phai cho em. Cho le phai tren doi

GVHD: Nguyen Hoa Bang

64

SVTH: Tran Thj Kim Tho

May bong trang non, trai xanh, Bac ve"

Thi phdp tap tho Gio long cua To Huu

"Ga gay sang. Tho oi, mang canh lua

Hay bay di. Con chim keu truoc ciia

Them mot ngay xuan den. Binh minh"

(Bai ca mua xuan 1961)

"Muai chin nam roi. Horn nay lai buac

(Canh chim khong moi)

(Me Tom)

"Coi day toi. Mat troi sap tat?

Doan duong xua, cat bong lung doi"

(Bay cao)

"Phoi phoi doi em cao viit nhu duong xanh

Loai nguoi di. Nhung biet di dau"

(Duong sang niroc ban)

Ngon ngu dieu noi, con dugc To Huu the hien qua viec pha va each ngat nhjp

truyen thong cua the tho luc bat va cau tho bay chu. Ma thay vao do la each ngat nhjp

Trung Quoc do. Siic thanh xuan bung day."

cac truang hap a chu thii ba trong cau sau va cau tam da tra thanh dau hieu dac trung.

phu hop vai lai noi. Le Dinh Ky da thong ke cho thay trong tho luc bat cua To Hiru,

Doi voi cau tha bay chu, Nguyen Van Hanh da ket luan ve each ngat nhip ciia To Huu:

"da ma rong kich thuac, biin doi hinh ddng cua cau tha bay chi~r"[\ l,tr.243]. Dgc tho

ong nguoi ta khong the tuan theo cai nhjp deu dan cua the tho truyen thong, ma phai

bay chu ngat nhjp khong theo quy luat truyen thong.

tuan theo nghTa cua loi noi dugc dien dat. Trong Gio long, ta bat gap nhung cau tha

Con Ion len / con biet le roi:

Nuoc mat nha tan / doi kho the

"Me khong con nua / con day Hue

(Que me)

Khong lam no le / diing len thoi"

Duong bach duong / suang trang / nang tran

Anh di / nghe tieng nguoi xua vgng

Mot gigng tho ngam / mot gigng dan

(Em oi... Ba Lan...)

Ben canh viec the hien dieu noi, ngon ngu tha trong Gio long con the hien tinh

nhac. Tho tru tinh phan anh cuoc song qua nhung rung dong cua tinh cam. The giai noi

GVHD: Nguyen Hoa Bang

65

SVTH: Tran Thi Kim Tho

"Em oi / Ba Lan mua tuyet tan

Thiphdp tap tho Gio long cua To Huu

tam cua nha tho khong chi bieu hien bang y nghTa ciia tu ngu ma con bang ca am

thanh, nhjp dieu cua tir ngu ay. To Huu da sir dung bien phap lap lai van ngay trong

mot dong tho lam tang yeu to bieu cam cho cau tho nhu ngan len dieu nhac du duang,

man mac:

"Em oi, Ba Lan mua tuyet tan

(Em oi... Ba lan...)

Su tram bong cua ngon ngu trong Gio long con the hien 6 nhjp dieu. Nhjp tho

co the dai, ngan dgc len co the nhanh hay cham phu thuoc vao trang thai cam xiic:

"Nhieu day u em / may tuoi roi

- Hai muai

- 0 nhi / thang nam troi

Song boi them bai / thuyen them ben

Gio long duong khai / rong dat troi!"

(Me Tom)

O ba dong dau cau tho bj cat ra nhieu nhjp nhu sir dung lai, sung so ngac nhien

Duong bach duong suang trang nang tran"

truac sir doi thay cua thai dai. Dong bon, nam nhjp dai ra nhu niem vui trai rong. The

Sir trung diep trong ngon ngu tha trong Gio long con the hien a sir dung van,

diep tir, diep ngu va diep cii. Chiing co tac dung nhu mot phuang tien ket dinh cac

dong tho lai voi nhau, thanh mot don vj thong nhat. Vua tao dieu kien thuan lgi cho tri

nho, vua tao nen ve trung diep cho ngon ngu tho va tao them sir thuyet phuc cho lai

noi:

hien noi long ciia nhan vat tru1 tinh.

Diing len ciru tir do, doc lap

Diing len gianh ruong dat, ao com!

Diing len than co, than ram!

(Ba muoi nam doi ta co Dang)

To Hiru la nha tha each mang, nen viec su dung ngon ngu tho tru tinh dieu noi

"Diing len tu ciru ma gianh am no

vao trong sang tac cua minh, da gop phan lam cho cau tho them siic thuyet phuc. Ben

canh do con keu ggi, dong vien tinh than khang chien ciru nuoc cua dan toe. Tha tru

GVHD: Nguyen Hoa Bang

66

SVTH: Tran Thj Kim Tho

tinh dieu noi con ma duong cho lai van xuoi va chat van xuoi vao tho. Do do, tho tru

Thiphdp tap tho Gio long cua To Hiru

tinh dieu noi cua To Hiru co y nghTa dac biet quan trgng doi vai viec doi mai tha tru

tinh chinh trj. Day la mot net phat trien moi trong sang tac cua To Huu.

3.3.2.2. Thi phdp giong dieu trong Gio long

To Huu la nha tho tuyen truyen each mang. Vi vay gigng dieu trong tho ong

khong phai gian don la chat gigng troi phii tu nhien ciia mot danh ca, cung khong phai

chi la gigng que huong mang theo tu noi chon rau cat ron, ma cai chinh la hinh tuong

gigng noi do chinh nha tho tao ra, mang mot tam khai quat xa hoi nhat djnh. To Huu la

nha tho rat chii trgng xay dung hinh tuong gigng noi trong tho cua minh. Ong tao ra

nhung hinh tugng gigng noi co chat, co hon. Trong tha To Huu co gigng noi ran roi,

dong dac, khiic chiet cua nha tuyen truyen, co gigng noi cua nguoi each mang tre tuoi

tieng noi ruot thjt tha thiet men thuong. Tho To Huu la ca mot the giai tha gigng noi.

tam huyet say sua, cua nha each mang day dan tram tTnh, co tieng noi ban be am ap, co

nguoi chien sT khac trong thai gian di khang chien. Va gan hai muai nam xa each nha

Trong Gio long co tieng noi doi vai nguai me da lo lang cho nha tho va nhung

nen gigng tho the hien sir tran trgng, yeu thuang, nha nhung, nghTa tinh:

"Con da ve day, oi me Tom

tho co djp dugc ve tham lai que ciia nguoi me nuoi xua biet bao ki niem tran. Vi the

Cho con, cho Dang ngay xua ay

Hoi nguai me dau kho da danh com

(Me Tom)

Khong sg tu gong, chap siing guam"

Doi voi nhirng nguai con gai anh hung nhu chj Ly thi gigng tho ciia To Huu

"Cho toi hon ban chan em lanh ngat

Cho toi nang ban tay em nam chat

Oi ban tay nhu doi la con xanh

Tren minh em dau don ca than canh!"

(Nguoi con gai Viet Nam)

day sir tran trgng, au yem va kinh phuc:

nha thuang khon nguoi:

"Tieng hat dau ma nghe nho thuang!

Mai nhi man mac nuoc song Huong

Ha oi, tieng me ru nhe nhe

Cay dang bao nhieu noi doan truang!"

(Que me)

GVHD: Nguyen Hoa Bang

67

SVTH: Tran Thj Kim Tho

Khi viet ve que me - Hue yeu thuang gigng tha cua To Hiru nhoi len sir dau xot,

Thi phdp tap tho Gio long cua To Huu

Gigng tha cua To Huu co khi don dap khan truang, co khi tram ngam suy nghT,

ciing co khi tuoi vui ma phang phat chut tram ngam suy nghT:

"Bac ve, vui do, con oi!

Bac hon cac chau, Bac cuoi vai dan

Bac ve, mang ca mua xuan lai nha."

(Canh chim khong moi)

Ngay vui, vui nhung hai lan:

cua dat nuac. Vi the tre em can dugc cham lo, giao due ngay tir nho. To Huu muon the

he tre phai co sir thuong yeu lan nhau trong tinh dong bao, dong chi. Vi vay trong Gio

Tre em la nhung mam xanh cua dan toe co vai tro quan trgng doi voi tuong lai

long ta con bat gap tieng noi nho nhe, dju dang ma sau lang trong may cau hat ru con:

"Con ong lam mat, yeu hoa

Con ca boi, yeu nuoc; con chim ca, yeu troi

Con nguoi muon song, con ai

(Tieng ru)

Trong bai tho Bai ca miia xuan 1961 ta thay dugc gigng tho cua To Huu co chut

dua nghjch. Nha tho the hien tinh yeu voi Dang, vai tha, vai nguai yeu deu dugc dem

ra chia theo loi toan hgc. Gigng tho ciia To Hiru the hien sir vui tuoi, co chut dua

nghjch. Boi vay chiing ta khong the dgc bang gigng ciing ran. Day chi la mot each noi

Phai yeu dong chi, yeu nguoi anh em."

"Ma noi vay: "Trai tim anh do

dua, khong nen lay cau noi dua lam cau noi that:

Anh danh rieng cho Dang phan nhieu

Rat chan that, chia ba phan tuoi do:

(Bai ca mua xuan 1961)

Trong Gio long cung co khi gigng tho the hien sir than mat, don so nhu mot lai

noi thuang vai ban:

"Bura mo moi ban vo choi Hue

Con Hen buom giong ngugc ben tuan"

(Hoa tim)

Ben canh ta con bat gap nhung dong tho the hien tieng noi ban be am ap nghTa

tinh:

Phan cho tho va phan de em yeu..."

GVHD: Nguyen Hoa Bang 68 SVTH: Tran Thi Kim Tho

Thi phdp tap tho Gio long cua To Hiru

"Trieu Tien voi Nam

Ta la hai anh em

Thuang nhau tirng thuo be

Nay deu khoe lan len."

(Hai anh em)

Trong Gio long con co gigng tha nggt lim men thuang khi viet ve dat nuoc cua

nguoi ban anh em:

"Em oi, Ba-lan mua tuyet tan

Duong bach duong suong trang nang tran

Sinh doi cung mot me

Ca ngan nam: Ba-lan, Ba-lan..."

(Em oi... Ba lan...)

Trong bai tho Tiing choi tre chiing ta khong the dgc "Nho em nghe", "Nha

nghe hoa" bang mot gigng ran day, len lop ma phai nhan ra mot thii gigng tam tinh

mang mau sac doc thoai hon la doi thoai. Dieu nay gan lien voi ca nhung yeu to khong

gian, thai gian cung nhu diem nhin cua chu the tru tinh:

"Nhirng dem he

Khi ve ve

Da ngu

Toi lang nghe

Tren duong Tran Phii

Nho em nghe

Tieng choi tre

Chj quet

Nhung dem he

Dem dong gio ret..."

(Tieng choi tre)

Khong the khong chii y den boi canh "mot minh" trong mot khong gian vang

lang, trong thoi gian ve dem. Do la mot khong gian va thai gian thich hop de dien ta

mot tam tu co be sau. C) tren da noi gigng tho a day chu yeu la gigng doc thoai voi

GVHD: Nguyen Hoa Bang

69

SVTH: Tran Thj Kim Tho

Anh di, nghe tieng dan xuan ay

Thi phdp tap tho Gio long ciia To Huu

chinh minh la vi the. Khong the co chuyen len lap ran day trong boi cua khong gian va

thai gian noi tren.

Trong nhirng bai tho viet ve toi ac ciia ke thu xam luge gigng tha cua To Hun

thet len sir cam hon:

Hay nghe day, chiing ta noi mot lai

"Va chiing bay, My - Diem giet nguai

Hay nghe tieng ciia nhirng nguai da song:

(Thu muon doi muon kiep khong tan)

Nhung thuoc doc, xieng gong, guom siing"

Chi rieng tap Gio long, ta da thay gigng tho cua To Huu moi liic mot khac nhau

dieu, ma luon luon thay doi, de phu hop voi nhirng tam tu, tinh cam ma nhan vat tru

tinh gui gam trong bai tho. Trong Gio long, gigng tho co khi nggt ngao, sau lang, nghTa

ma liic nao cung rat To Huu, khong the nao lam vai ai dugc. Gigng tho khong he don

GVHD: Nguyen Hoa Bang

70

SVTH: Tran Thj Kim Tho

tinh cung co khi day sir cam hon, quat han.

Thiphdp tap tho Gio long ciia To Hiru

KET LUAN

Tu duy li luan ngay cang doi hoi nam bat tha nhu mot chinh the, mot the giai

ca tieng Viet tir mot nen van hgc hien dai va tien len theo phuang huang hien thuc

nghe thuat co quy luat van dong noi tai, xem xet no trong ca tien trinh doi mai tha

he thong tho. Nhung ngay vec nghien ciru cac quy luat tho cua To Huu nhu phong

each, phuang phap sang tac, mot phuang dien co nhieu thanh tuu gia trj thi nguai

dgc cung rat kho co the nam bat dugc het cai hay trong nhirng bai tho ciia ong. Xa

hoi cang ngay cang phat trien, ban dgc horn nay co nhu cau chiem ITnh tho To Huu

xa hoi chii nghTa, suy nghT ve kha nang va chieu sau phan anh hien thuc ciia ca mot

6 mot huong khac. Vi the ngay nay co nhieu nha nghien cuu ve van hgc da tim toi

cau thuang thuc tha cua doc gia va de thay dugc cai hay trong nhung bai tho cua To

Huu.

va tiep can tac pham cua To Huu 6 nhung goc do khac nhau, dap ling phan nao nhu

Qua tim hieu ve thi phap trong tap tha Gio long cua To Huu, co the nhan ra

nhung dong gop lan lao ciia ong cho tho ca hien dai Viet Nam. Khong chi a tac

va tinh cam, hay trong dong gop doi mai, ma rong tieng tha Viet Nam, ben canh

dung sau rong cua tieng tho ong trong thuc te each mang, trong tu tuong, nhan thuc

tho chinh trj doc dao, co the gop phan co vu, tuyen truyen each mang. Ong da tao ra

tieng tho each mang co the huong den nhieu doi tuong. Nhung khia canh ve thi

phap trong Gio long dugc tim hieu kha kT, ben canh do cung so sanh voi cac tap tha

khac de thay dugc diem tuang dong va phat trien qua cac giai doan sang tac cua nha

tho.

Trong Gio long chiing ta thay dugc quan niem nghe thuat ve con nguai tu do

trong tu the hien ngang cua nguai chien thang ke thu, hg luon diing thang va ngang

cao. Ben canh la con nguoi mang tam voc dat nuac, quoc gia dan toe, hg co siic

manh phi thuong, luon bat tu trong long cua dan toe. Gio long da cho thay dugc

buac phat trien trong nhan thirc ciia nha tha trong quan niem nghe thuat ve con

nguoi. Doi voi nha tho cai toi tru tinh su thi dugc bgc 16 noi bat, dai dien cho dan

tgc phat bieu nhung tir tuong va tinh cam lan lao cua thai dai. To Huu la nha tha,

mot chien sT each mang vi the thai gian chii yeu trong Gio long la thai gian lich sii,

thai gian van dong phat trien, ben canh sir phat trien cua thien nhien va dat nuac.

Trong Gio long khong gian con duong dugc ma rong ra nhieu huong, khong chi a

viec doi moi cau tha luc bat, mo rong cau tho bay chu.. .ma la tao ra mot hinh thuc

GVHD: Nguyen Hoa Bang

71

SVTH: Tran Thi Kim Tho

trong nuac ma den ca nuoc ban.

Thi phdp tap tho Gio long ciia To Hiru

Nghien ciru van de thi phap trong Gio long, ta co the hieu dugc each thirc

sang tac cua nha tha va tir do hieu ro hon ve nhirng van de ma nha tha gui gam. Mat

khac co the thay dugc tam long yeu nuac thiet tha cua ong qua nhung van tho co

dong, tuyen truyen. Dac biet tha To Huu la loai tha tru tinh chinh trj, tu tuang cua

no phai luon luon sang ro, diit khoat de khong ai co the hieu lam hay hieu the nao

cung dugc. Trong Gio long ta thay dugc sir loi cuon, khi the hung manh, dieu tho

tha thiet. Tir do gop phan giuc gia, keu ggi con nguoi di tai. Vi the nhung van tho

Trong Gio long To Huu ciing da gop phan phat trien loai tho tru tinh dieu

noi, ong da ket hop tai tinh dieu noi voi cac the tha co truyen cua dan toe nhu luc bat, song th4t luc bat, bay chir, de tir do bien doi the tho thanh cong cu dien dat tu tuang each mang hien dai, va cho phu hop vai tha tru tinh dieu noi cua minh. Ong

van dung cac thii phap vua hien dai, vua co kinh, nhat la tuong phan, vi von, ho

ling, trung diep, tao thanh tieng tho hon nhien, say sua, bay bong, nhiet huyet va am

vang bac nhat trong tha tru tinh each mang Viet Nam, khong lan vao voi bat cii nha

tho nao khac.

GVHD: Nguyen Hoa Bang

72

SVTH: Tran Thi Kim Tho

cua To Huu se luon luon dugc mgi nguoi yeu men.

Thiphdp tap tho Gio long cua To Hiru

TAI LIEU THAM KHAO

1. Nguyen Hoa Bang, Li luan van hoc (phan nguyen li chung) (2000), Nxb Can Tho

2. Nguyen Hoa Bang (2006), Tir hi luan ciia thi phdp hoc nghien ciru tdc gia tdc

pham (Chuyen de), Can Tha.

3. Chu Xuan Dien, Nguyen L6c, Tran Dong Minh, Le Tri Vien (1990), Van hoc 10

4. Nguyen Lam Dien, Tran Van Minh (2010), Giao trinh van hoc Viet Nam hien

(tap 1), Nxb Giao due.

dai giai doan 1945 - 1975, Nxb Dai hgc Can Tha.

Nxb Giao due.

6. Nguyen Thj Hanh (Bien tap) (2011), To Hiru - Tdc pham va lai binh, Nxb Van

hgc.

7. Mai Huong (Tuyen chgn va bien soan) (2003), Tha To Hiru vd nhirng lai binh,

5. Le Ba Han, Tran Dinh Sii, Nguyen Khac Phi (1992), Tir diin thuat ngu van hoc,

Nxb Van hoa - Thong tin.

9. Nguyen Thj Du Khanh (1995), Phan tich tdc pham van hoc tir goc do thi phdp,

Nxb Giao due, Ha Noi.

10. Hoang Nhu Mai - Nguyen Dang Manh (Chii bien) (2000), Van hgc 12 (Sach

8. Do Due Hieu (1993). Doi mai phe binh van hoc, Nxb Mui Ca Mau.

11. Tran Dinh Sii (1985), Thi phdp tha To Hiru (Chuyen luan), Ha Noi.

12. Tr4n Dinh Su (1992). Mot so van de thi phdp hoc ly thuyit. Bai giang chuyen de

cao hgc Ngu van.

13. Tran Dinh Su (1993), Mot so van de thi phdp hoc hien dai, Nxb B6 giao due va

chinh ly hgp nhat), Nxb Giao due.

14. Tran Dinh Sir (2005), Thi phdp van hoc trung dai Viet Nam, Nxb Dai hgc quoc

gia Ha Noi.

15. Tran Dinh Su (chii bien) (2007J, Ly luan van hoc (tap 2), Nxb Dai hgc su pham.

Nfc)GlDN0Jrt!lOA)OHIv)fl

SVTH: Tran Thi Kim Tho

73

GVHD: Nguyen Hoa Bang

dao tao - vu giao vien Ha Noi.