Khóa luận tốt nghiệp Văn học: Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong "Vang bóng một thời" của Nguyễn Tuân

TRlTOfNG DAI HQC VO TRUING TOAN

KHOA KHOA HOC CO BAN

KHOA LUAN TOT NGHIEP

CHUYEN NGANH VAN HQC

NGHE THUAT XAY DlTNG NHAN VAT

•

•

•

•

TRONG "VANG BONG MOT THOT'

CUA NGUYEN TUAN

Giang vien hirotig dan:

Sinh vien thu*c hifn:

TRAN VAN MINH

TRAN THI MY TRANG

Hau Giang, thdng 06 nam 2012

LOI CAM TA

Nhung thang ngay qua tren ghe nha truong da de lai cho nguoi viet bao ki niem than thuong cung thay, co va ban be. Sap roi xa mai truong, sap chia tay ban be de buoc vao doi. Hoa cung khong khi tat bat trong nhung ngay cuoi cung duoc ngoi tren ghe nha truong, nguoi viet that sir vui mung khi thuc hien khoa luan tot nghiep cua minh. Nguoi viet xin chan thanh goi lai cam ta den:

Truoc tien, nguoi viet xin chan thanh cam ta den Ban giam hieu truong Dai hoc V6 Truong Toan, cung Khoa khoa hoc co ban va cac thay co trong khoa ngu van da tao dieu kien cho nguoi viet hoan thanh khoa luan tot nghiep cua minh.

Tiep theo, nguoi viet xin cam ta gia dinh va ban be la dong lire rat Ion giup

nguoi viet hoan thanh tot khoa luan nay.

Vi day la Ian dau tien nguoi viet lam khoa luan tot nghiep, trong qua trinh thuc hien co nhieu sai sot va khuyet diem. Kinh mong quy thay, co cung cac ban thong cam va dong gop y kien de nguoi viet co the hoan thien tdt hon. Xin chan thanh cam on!.

Sinh vien thirc hien

Tran Thj My Trang

Dae biet nguoi viet xin chan thanh cam ta thay Tran Van Minh, da tan tinh chi bao, huong dan nguoi viet hoan thanh tot khoa luan cua minh. Xin cho nguoi viet goi lai chuc den thay luon doi dao sue khoe, hanh phuc ben gia dinh, luon thanh cong trong sir nghiep.

LOI CAM DOAN

Toi xin cam doan rang luan van nay la do chinh toi thuc hien, cac so lieu thu

thap va ket qua phan tich trong luan van la trung thuc, khong trung voi bat cu dh tai

nghien cuu khoa hoc nao.

Sinh vien thirc hien

Tran Thi My Trang

PHIEU DANH GIA LUAN VAN TOT NGHIEP (Gidng vien hir&ng dan)

1. GIANG VIEN HI/6NG DAN: Tran Van Minh 2, SINH VIEN THI/C HIEN: Tran Thi My Trang

MSSV: 0856010049

KHOA: 1

TEN DE TAI: Nghe thuat xay dung nhan vat trong "Vang bong mot thoi'

cua Nguyen Tuan

NHAN XET CUA GIANG VIEN HtTCfNG DAN

1.1. Chuyen can:

1.2. Thai do:

1.3. Khac:

2. Danh gia luan van:

2.1. Dat van de (theo 5 budc):

2.2. Noi dung chinh:

in

1. Danh gia chung qua trinh lam luan van tot nghiep:

2.3. Chu thich, thu muc:

2.4. Hinh thuc trinh bay:

....

2.4.1. Dung lugng (trang):

2.4.2. Khuon kh6:

2.4.3. In an:

2.4.4. Trinh bay:

2.4.5. Chinh ta, ngu phap:

3. Danh gia, xep loai:

Danh gia:

Xep loai:

thdng

nam

.., ngay Giang vien huong dan (Ki va ghi ro ho ten)

IV

TOM TAT

Noi dung chinh cua luan van ngoai phan mo dau va phan ket luan. Luan

Chuong mot: Vai net ve nha van Nguyen Tuan va tac pham Vang bong

van nghien cuu gom co ba chuong:

mot thai.

Chuong hai: Nghe thuat mieu ta ngoai hinh nhan vat trong Vang bong mot

thai.

Chuong ba: Nghe thuat khac hoa noi tarn nhan vat trong Vang bong mot

thoi.

Trong chuong mot cua luan van gom co hai noi dung chinh. Do la tieu su, con nguoi va qua trinh sang tac cua Nguyen Tuan va tap truyen ngan Vang bong

mot thoi. Qua noi dung cua chuong mot, nguoi doc co the hieu ro cuoc doi va con nguoi cua nha van Nguyen Tuan. 6ng sinh ra trong mot gia dinh co truyen thdng nho hoc, luc nay Han hoc da suy tan. Nguyen Tuan phai song lac long, b6 tac de r6i ong tim den nhung thu an choi truy lac. Noi ve con nguoi cua Nguyen Tuan thi ong la mot con nguoi thich phong rung, thich xe dich moi noi. Nguyen Tuan con la con

nguoi tai hoa va uyen bac, ong am hieu nhi§u linh vuc khac nhau nhu: dieu khac, hoi hoa,.. .Ngoai ra, Nguyen Tuan con la nguoi y thuc ca nhan phat trien rat cao.

Qua trinh sang tac cua Nguyen Tuan trai qua hai giai doan: truoc va sau Cach mang. Tap truyen ngan Vang bong mot thai la dinh cao nghe thuat cua Nguyen Tuan thoi ki truoc Cach mang. Tac pham Vang bong mot thai co gia tri nghe thuat va noi dung sau sac. Nguyen Tuan viet ve ve dep xua voi thai do tran trong, xot xa. Vi cai dep dang dan mat di, nhuong cho cho cai moi. Dong thoi tac pham la tarn sir yeu nuoc tham kinh cua tac gia. Tac pham Vang bong mot thai la " vien da tang" xay dap cho nen van chuong hien dai. Khong gian trong tac pham bao gio cung buon, cung quanh que. Thoi gian thi lai tuan hoan khong tro thanh noi am anh cua con nguoi. He thong nhan vat la nhung nha nho cuoi mua, thich xe dich, co tarn hon lang tu.

Noi dung chuong hai gom co ba van dh: mieu ta ngoai hinh nhan vat phu hop voi lua tuoi, nghe nghiep, mieu ta ngoai hinh nhan vat mang tinh uoc le, tugng trung va mieu ta ngoai hinh nhan vat de boc 16 tinh each. Thong qua noi dung chuong hai, nhan vat trong Vang bong mot thai la nhung nhan vat gia nui v6 tuoi tac. Phan Ion nghe cua cac nhan vat deu nhe nhang nhu: ngh£ danh tho, tha tho,... Ben canh do trong Vang bong mot thai con co nghe an cuop, chem dau nguoi,.... Nhung duoi ngoi but cua tac gia, nhung nghe do khong hk bj phe phan ma con dugc ca nggi va tran trong. Phan Ion nhan vat trong Vang bong mot thai la nhung nha nho

cuoi mua. Cac nhan vat hien len voi net dep tinh khiet cua Lao Trang. Nhan vat la

nhung con nguoi tai hoa, tai tu luon hon nguoi trong moi tu the. Tu tinh uoc le,

theo khuon kho mau muc. Thong qua do, tac gia de dang phan anh sir xau xa cua xa

hoi.

Chuong ba gom co ba phan chinh: mieu ta noi tam nhan vat qua ngon ngu,

mieu ta noi tam nhan vat qua thai do, hanh dong, mieu ta noi tam nhan vat qua each

song.

Nguyen Tuan su dung ngon ngu that doc dao. Ngon ngu dugc ong su dung

vua uyen bac lai vua uyen chuyen va tinh te. Tu viec su dung ngon ngu doc dao,

Nguyen Tuan da noi len tam trang nhan vat. Tam trang cua nhung con nguoi lac

long, be tac de roi ho phai tim den nhung tu an choi cau ki nhung tao nha.

Cac nhan vat trong Vang bong mot thai, co nhung hanh dong phi thuong

cua mot trang anh hung hao han. Thai do thi lai ung dung tu tai, lac quan don nhan

tat ca ngay khi cai chet sap can ke. Qua nhung thai do, hanh dong cua nhan vat, nha

van ca nggi nhung con nguoi hien ngang, dinh dac. Va cung tu do, nha van mudn

dung thai do ngong cua cac nhan vat de doi choi voi xa ho pha tap kia.

Ngoai ra, nhan vat trong Vang bong mot thai con la nhung nhan vat co

each song nho si. Ho co each song nhe nhang, thanh tao cua nguoi tai hoa, tai tu. Qua each song cua cac nhan vat trong Vang bong mot thai, ta thay tam trang nhan

tugng trung, nha van ca nggi nhung con nguoi biet tao ra cai dep, gin giu cai dep

VI

vat be tac, ho co each song trinh trong de tim loi thoat.

MUC LUC

1. Li do chon de tai

1

2 5 5 5

2. Lich su van de 3. Muc dich nghien cuu 4. Pham vi nghien cuu 5. Phuong phap nghien cuu CHUONG I: vAl NET VE NHA VAN NGUYEN TUAN VA TAC PHAM " VANG BONG M0T TH0T' 1.1 TIEU SU", CON NGlTdl VA QUA TRINH SANG TAC

1.1.1 Tieu sir 1.1.2 Con ngiroi 1.1.3 Qua trinh sang tac

1.1.3.1 Sang tac truoc 1945 1.1.3.2 Sang tac sau 1945

1.2 TAP TRUYEN NGAN "VANG BONG MOT THdl'

1.2.1 Vi tri cua tac pham trong qua trinh sang tac cua Nguyen Tuan 1.2.2 Gia tri noi dung va gia tri nghe thuat

6 6 6 7 8 9 11 13 13 14

CHUONG II: NGHE THUAT MIEU TA NGOAI HINH NHAN VAT TRONG "VANG BONG M0T THOT !. 21 2.1 MIEU TA NGOAI HINH PHU HOP VOI LUA TUOI,

NGHE NGHIEP

21

2.1 MIEU TA NGOAI HINH MANG TINH UOC LE, *

TU0NG TRUNG

27 32

"... 39 39

2.3 MIEU TA NGOAI HINH DE B0C LO TINH CACH CHUONG III: NGHE THUAT KHAC HOA NOI tAm NHAn VAT TRONG " VANG BONG M0T THCH 3.1 KHAC HOA NOI TAM NHAN VAT QUA NGON NGLT 3.2 khAc hoa n6i tAm nhAn VAT qua thAi do, .".

hAnHDONG

47 54 60

3.3 khAc hoa noi tAm nhAn vat qua cAch SONG KET LUAN tAi lieu tham khAo

Vll

Nghe thuatxay dung nhan vat trong "Vang bong mot thai" cua Nguyen Tuan

l.Ly do chon de tai

Nguyen Tuan la nguoi co ca tinh manh me, co loi song tu do phong

tung. Nguyen Tuan la "mot hien tuang van hoc phuc tap, nhdt la truac Cach mang

thdng Tam" (Nguyen Dang Manh). Ong la mot cay but tai hoa va doc dao: Tai hoa

trong viec dung canh, dung nguoi; doc dao trong viec kham pha su dung ngon ngu.

dang ke cho nen van hoc va nen van hoa dan toe. Nguyen Tuan la mot nghe si suot

Ong co vj tri quan trong trong nen van hoc hien dai Viet Nam. Ong da co dong gop

Van Nguyen Tuan tuy cau ki kho hieu, nhung lai mang den cho nguoi

doc sir say me, ly thu la ki. Boi " Ong da huy dong nhung con chit vao mot the tran

doi di tim cai dep. Cai dep luon dugc ong dao sau, kham pha kl luong den cau ki.

ngon ngu co tap kich va vu hoi, co nghi binh va phong ngu" [6,tr.262]. Chinh vi

vay, van ong thu hut kha nhieu doc gia. Khi doc van ong, ta co the biet them dugc

nganh nghe thuat khac nhau.

Tap truyen ngan Vang bong mot thai cua Nguyen Tuan truoc Cach mang

da tao ra mot khong khi la so voi cac tac pham cung thoi. Hau het cac nha van thoi

ki nay cho ra doi nhung tac pham hop thoi dai, tim each thao bo nhung rang buoc

cua le giao phong kien dang de nang len so phan con nguoi, bay to khat vong giai

phong ca nhan voi nhung ten tuoi nhu: Thach Lam, Khai Hung, Nhat Linh,... Cac

nha van hien thuc phe phan nhu: Nam Cao, Ngo Tat To, Nguyen Cong Hoan, Nguyen Hong, Vu Trgng Phung... , lai khai thac noi thong kho cua con nguoi, t6 cao xa hoi thuc dan. Rieng Nguyen Tuan lai chon cho minh mot each di rieng, ong

tim ve qua khu, tim ve nhung net dep mang gia tri truyen thong dan toe. Chinh vi

the, tap truyen ngan Vang bong mot thai da gay chan dong den nguoi doc.

Xay dung nhan vat la mot cong viec chung cua gioi van nghe si, nhung

cai khac la moi nha van deu co each xay dung rieng cua minh. Doc nhung tac pham

khac nhau ta co the thay su khac biet ve nhan vat nhu: ngoai hinh, tinh each, hanh dong... Den voi Vang bong mot thai cua Nguyen Tuan, ta bat gap nhung nhan vat

nha nho cuoi mua dugc nha van noi den la nhung nguoi tai hoa, tai tu that th6 giua xa hoi nua Tau, nua Tay. Vi vay, nguoi vet da quyet dinh chon de tai nghien cuu

trong luan van tot nghiep cua minh la " Nghe thuat xay dung nhan vat trong tap

nhieu dieu ve con nguoi, xa hoi luc bay gio. Dac biet la nhung kien thuc ve cac

truyen ngan Vang bong mot thai cua Nguyen Tuan". Tu de tai tren, toi muon tim

hieu ro hon ve nghe thuat xay dung nhan vat trong tap truyen ngan Vang bong mot thai. Dong thoi, nguoi viet cung muon tim hieu ve ve dep thoi xua voi nhung phong

tuc, nhung thu tieu dao huong lac lanh manh va tao nha.

sau hon ve dac diem " Nghe thuat xay dung nhan vat trong tap truyen ngan Vang

GVHD: Tran Van Minh

Voi long say me doc van Nguyen Tuan, long khao khat muon tim hieu

\

SVTH: Tran Thi My Trang

Nghe thuat xay dung nhan vat trong "Vang bongmot thai" cua Nguyen Tudn

bong mot thai cua Nguyen Tudn ". Nguoi viet da chon de tai tren, hy vong voi sir giup do cua thay huong dan va voi nhung hieu biet cua minh ve nhung gi tim hieu dugc qua tac pham cung nhu qua bai viet cua cac nha nghien cuu, nguoi vi£t se

hoan thanh tot luan van cua minh.

2. Lich su- van de

Truoc 1945, hau het van nghe si deu mang noi dau the sir, mu6n tim ki£m sir giai thoat nhung lam vao be tac. Nguyen Tuan la nha van nam trong so do, ong that vgng nao ne truoc hien thuc de roi di tim cai dep trong qua khu. Truoc Cach

mang, Nguyen Tuan dugc noi den tren van dan nhu la mot hien tugng la lam chan dong tat ca gioi van nghe si. Sang tac cua ong thoi ki nay chu yeu tai hien lai cac gia tri van hoa, tinh hoa dan toe. Ong viet ve " ve dep xua vai bao su tiec nuoi khon nguoi". Tac pham Vang bong mot thai da khang dinh ten tuoi Nguyen Tuan trong gioi van nghe si.

Hien nay, nghien cuu ve Nguyen Tuan, cac nha nghien cuu trong va ngoai nuoc co rat nhieu cong trinh nghien cuu. Cac cong trinh nghien cuu dua vao hai mang chinh, do la tac pham dau tay Vang bong mot thai va cac tap tuy but. Khi nghien cuu ve tap truyen ngan Vang bong mot thai, Truong Chinh tung khang dinh: "Ve van phong phdi noi Nguyen Tudn trong tac pham dau tay nay da dat den dinh

cao ma ve sau ong khong dat tai nua"[5 ,tr.281]. Vu Due Phuc thi lai nhan xet: "Du chi ludt qua mot Ian thoi, nhung Vang bong mot thai, hang may chuc nam sau vdn cu quanh qudt ben tai ta, truac mat ta la vang bong. Chinh do la su thu thdeh cua thai gian khien cho tacpham cua mot nha van co phan khong the chet dugc; khien cho nguoi ta phdi tran trong doc ky /zo72"[5,tr.247]. Khi noi xh phong each nghe thuat cua Nguyen Tuan, Mai Quoc Lien nhan xet: " Nguyin Tudn Id mot trong nhung dai thu cua rung dau nguon van chuong Viet Nam the ky XX. Nguyin Tudn Id bde thay cua nghe thuat ngon tit Viet Nam, nguoi ma ra nhung kha nang mai cho tieng Viet. Nguyen Tudn la nghe si da ma ra the giai nghe thuat rieng, phong phu"[5,tr.242].

Tuy nhien, ve tac pham Vang bong mot thai cung co nhung y kien khen che khac nhau. Khi dgc tap truyen ngan Vang bong mot thai, Vu Ngoc Phan nhan xet: "Doc Vang bong mot thai cua Nguyen Tudn, nguai ta cung co mot cdm tuang gdn giong nhunhung cdm tuang trong khi ngdm mot buc hoa co. Gan giong, vi hoa si, tac gia bite co hoa, Id nguai thai xua, co cai 6c cua thai minh va co nhung net, nhung mdu cua thai minh, con tac gia trong Vang bong mot thai chi Id nguai khai lai don tro tan cua di vang de bay lai truac mat ta nhimg cai ta da biet qua hay chua biet ro [8 ,tr.356]. Theo Phan Cu De thi : " Vang bong mot thai vdn khong phdi la nhung bite tranh co that su trung bay trong Vien Bdo tangmd no vdn Id mot

GVHD: Tran Van Minh

2

SVTH: Tran Thi My Trang

Nghe thuat xay dung nhan vat trong "Vang bong mot thai" cua Nguyin Tudn

tac pham dang tac dong din nguai doc [7,tr.209]. Qua lai nhan dinh tren, ta thay dugc gia tri cua tap truyen Vang bong mot thai nhu la buc hoa co ma Nguyen Tuan co tinh ve nen bang ngoi but van chuong hien dai cua minh. Tac pham da lam sdng lai mot thoi co nhung con nguoi thich lieu dao, huong lac, de quen thuc tai cuoc

song.

Ban ve Vang bong mot thoi cua Nguyen Tuan, Tran Dang Suyen cho

rang tac pham the hien tinh than "dan toe", qua do tac gia da boc 16 cai tai cua minh: "Nhitng trang van viit vi ve dep Vang bong mot thai cua Nguyin Tudn thdm duam tinh than dan toe, thi hien khat vong vuat len trin moi truang 6 troc, boc 16 niim say me cai tai, cai dep va su ndng niu tran trong nhitng gia tri van hoa co truyin [ 7,tr.l88]. Voi tam long yeu dan toe, Nguyen Tuan boc 16 thai do tile nuoi muon gin giu nhung gia tri thieng lieng ay. Tat ca nhung loi khen tang hay y kien ve Vang bong mot thai deu rat xung dang. Boi tac pham dugc danh dau sir no lire cua tac gia tren nen van hoc nghe thuat. Vang bong mot thai cua Nguyin Tuan noi ve ve dep tro thanh truyen thong cua dan toe, con nguoi 6 day c6 giu " thien luang" cho minh giua xa hoi pha tap kia. Trang van cua Nguyen Tuan nhe nhang nhung co sue chong tra rat manh liet truoc xa hoi ay.

Khi noi ve nhan vat trong Vang bong mot thai, theo Nguyen Lam Dien va Tran Van Minh cho rang: " Vang bong mot thai da phan la nhung con nguoi tai cao, phan thap, chi khi udt, vi mang nang mac cdm thdt the, sinh bat phung thai nin nay sinh tdm ly cdu an huong lac nhdm giit "thien luang" cho lanh vitng" [l,tr.48]. Truong Chinh nhan xet: " Nhan vat cua Nguyin Tudn trong Vang bong mot thai khong phai la nhitng nha nho cuoi mua, gap luc Hdn hoc suy vi, dang a tuoi trdng niin md da tim thu vui trong loi song tieu dao nhan tan, nhitng cuoc hanh lac dai cdc, tao nha thai xua, di roi di din ket luan Vang bong mot thai co tinh chat tiiu cue, rang no dua ra mot huang thodt ly hap ddn"[ 5,tr.277]. Va nha phe binh Phan Cu De cung co cung quan diem ay: " Nhan vat cua Nguyin Tudn la mot lap nguai phong kiin da tan ta, mot lap nha nho ma cuoc dai da den luc xe chieu.[ 5,tr.270]. Thach Lam thi lai neu ra each nghl khac nhung nhin chung van co net giong voi cac nha phe binh tren: " Nhitng nhan vat trong truyin do, vai cdc quan niim vu tru, khac vai quan niim chung ta ngay nay; la nhitng nguai luc nho chiing ta trong thay hay gia day trong mot vai gia dinh kin dao vdn hay con"[ 5,tr.267]. Ha Van Due tung nhan xet: " Tinh chat tieu cue cua tac pham la da di lin nhu mdu muc song thoi an choi cdu ki, ddi cdc cua mot lop nguai cua tdng lap thong tri cii, tuy da thdt thi, dau hang chii nghia thuc dan, nhung con co dong vai quy toe bdng nghe thuat hanh lac hon dai. Biit bao min thuong, luyin tiic nha van ve len nhitng bite tranh co ve dep heo ua, hat hiu vi mot thi gioi tan lui"[ 5,tr.219].

GVHD: Tran Van Minh

3

SVTH: Tran Thi My Trang

Nghe thuatxay dung nhan vat trong "Vang bong mot thai" cua Nguyen Tudn

minh trong nhung thu tieu dao, nhan tan. Nhung that ra, chinh su say me nhung thu

Co nhieu y kien cho rang Nguyen Tuan chi biet huong thu cai dep ma vui

choi tao nha cua dan toe voi tam hon tai tu da giup Nguyen Tuan khoi phai sa nga

cua sir huong lac. Noi ve van de nay, Hoai Anh co nhan xet: "Ong da chdm chi ghi

lai nhung net dep nhu Chen trd suong, Huang cuoi, Thd tha, Danh tha,...roi

chuyin lam den trung thu, danh co tuang, lay bdu nam,... trong Vang bong mot

thai tuy nhiiu luc cung di qua da nhucanggi cd tai nghe "nem but chi" cua bon an

cuap hay ki thuat "chem treo nghdnh" cua tin dao phu... Nhung chinh nha su tim

vi nhitng net dep dan toe ay, da khien Nguyin Tudn trd vi vai long Dan toe, vai

Que huang md khong phiiu luu din nhimg chan trai xa la theo tiing goi cua cdm

gidc dan thudn" [5,tr.262].

Moi nha van, nha phe binh deu co each nhin nhan rieng ve Vang bong mot

thai cua Nguyen Tuan. Tat ca deu khang dinh vi tri va dong gop cua ong trong nen

khang dinh: " Nguyin Tudn co nhitng gidc quan rdt nhqy ben, co khiiu quan sdt

van hoc nghe thuat. Noi ve sir cau ki, tinh te trong tac pham, Nam M6c dua ra loi

tinh vi, anh lai hay la cd, to mo, ty man, ham hoi, thich di sdu vao chi tiit cua su

vat, ngoc ngdeh cua long nguai, nin anh co hiiu biit kha ty my [ 5,tr.343]. Ong phai

la mot con nguoi tung trai, that sir yeu men tran trong ve dep xua thi moi co the

hieu va viet doc dao ve tung con nguai va canh vat nhu the.

"Doc Nguyin Tudn, toi co cdm gidc bin canh cai diiu luyin cua mot cay

but gia dan la mot site tri. Tri vai dao dat nhiit tinh, khong nhitng Id nhiit vai each

mang md con nhiit tinh vai chit nghid\l,\x.262~\. Loi khen cua Hoai Anh danh cho

Nguyen Tuan rat xung dang. Boi Nguyen Tuan khong ngung tim toi, sang tao de

ren luyen ngoi but cua minh. Nguyen Tuan viet ve cuoc song nha nho, ho huong lac

bang nhung thu vui tao nha, co giu cho minh khong phai lam bun nho. Moi nhan

vat trong Vang bong mot thai deu co each huong lac rieng nhu: Tha tho, uong tra,

choi Ian,... Mgi thu co mot net dep chung do la net co kinh day tho mong cua lop

nho si cuoi mua.

Nhu vay, van de xay dung nhan vat la van de noi bat trong tap truyen

Vang bong mot thai cua Nguyen Tuan. Nghe thuat xay dung nhan vat co dong gop

nghe thuat. Nhan vat trong tac pham la nha nho chat chua nhieu tam sir ve thoi the.

Chinh cai nhin do giup cho Vang bong mot thai co chieu sau ve gia trj noi dung va

nghe thuat sau sac.

Trai qua nhieu nam, den nay Vang bong mot thai van la tap truyen gay

nhieu tranh luan trong gioi phe binh. Do la sir tranh cai cua nguoi dong tinh va

khong dong tinh, giua nguoi yeu thich van ong va nhung nguoi khong thich. Van de

GVHD: Tran Van Minh

4

SVTH: Tran Thi My Trang

rat Ion cho sir thanh cong cua tac pham. Gop phan dua tac pham len dinh cao cua

Nghe thuatxay dung nhan vat trong "Vang bong mot thai" cua Nguyen Tudn

Tac pham la sang tao van chuong dich thuc cua Nguyen Tuan trong sir nghiep cua

minh. Tac pham la sir vuon toi dinh cao cua sang tao nghe thuat. Thong qua cong

do khong the tranh khoi trong tap truyen tung gay xon xao du luan truoc nam 1945.

trinh nghien cuu, nguoi viet muon dao sau hon ve nghe thuat xay dung nhan vat cua

dung tung nhan vat nha nho, cuoi mua, ho di tim cai dep trong qua khu sap bi mat

di. De tu do hieu ro hon ve xa hoi giao thoi khien con nguoi phai be tac tuyet vong,

tim vao nhung thu vui tao nha, dai cac.

3. Muc dich nghien ciru

Khi nghien cuu van de nay, nguoi viet mong muon se hieu them ve nghe

Nguyen Tuan trong Vang bong mot thoi. Nguoi viet se tim hieu ro ve each xay

Lam ro sir each tan, sang tao cua Nguyen Tuan trong nghe thuat xay dung

nhan vat 6 " Vang bong mot thai"; Tu do khang dinh gia tri noi dung va nghe thuat

dac sac cua tac pham, gop phan dua ten tuoi nha van len dinh cao cua nen van hoc

va dong gop cua Nguyen Tuan cho nen van xuoi Viet Nam hien dai.

4. Pham vi nghien ciru

Pham vi van de nghien cuu: Nghe thuat xay dung nhan vat trong " Vang bong

thuat xay dung nhan vat trong tac pham Vang bong mot thai.

mot thai".

Pham vi tu lieu nghien cuu: Nguoi viet chu yeu dua vao tap truyen "Vang

bong mot thai". Ben canh do, de lam ro hon van de nghe thuat xay dung nhan vat,

nguoi viet da tim hieu nhieu sach co lien quan de co the hieu sau ve van de nghe thuat xay dung nhan vat trong Vang bong mot thai da tung co rat nhieu nha phe

binh noi toi nhu Nguyen Dang Manh, Vu Ngoc Phan, Thach Lam, Phan Cu De...

5. Phirong phap nghien ciru

De tien hanh viec nghien cuu co hieu qua, nguoi viet da tien hanh thu

thap, tong hop cac tai lieu co lien quan nhieu den de tai nghien cuu va chon ra

nhung tai lieu can thiet de tham khao trong suot qua trinh lam luan van.

Phuong phap phan tich- tong hop: de tim hieu nghe thuat xay dung nhan

vat trong tap truyen ngan Vang bong mot thai cua Nguyen Tuan. Tu do chi ra net

dac sac trong tac pham, thay dugc tai nang sang tao cua Nguyen Tuan nhu tam long

cua tac gia doi voi que huong, dat nuoc, doi voi nhung gia tri c6 truyen cua dan toe.

Phuong phap doi chieu - so sanh: de thay dugc nghe thuat xay dung nhan

Trong qua trinh nghien cuu nguoi viet su dung cac phuong phap sau:

cua Nguyen Tuan so voi cac tac pham khac.

vat cua Nguyen Tuan, cung nhu thanh cong cua tap truyen ngan Vang bong mot thai

luan, giai thich, chung minh,..., nham lam ro van de.

GVHD: Tran Van Minh

5

SVTH: Tran Thi My Trang

Dong thoi, nguoi viet cung ket hop nhieu thao tac tu duy quen thuoc: binh

Nghe thuat xay dung nhan vat trong "Vang bong mot thai" cua Nguyen Tudn

CHlTONG I

VAI NET VE NHA VAN NGUYEN TUAN VA

TAP TRUYEN NGAN "VANG BONG MOT THCH

•

•

•

1.1. TIEU Stf, CON NGlTOI VA QUA TRINH SANG TAC

1.1 Tieu sir

trong mot gia dinh nha nho. Luc nay Han hoc da suy tan phai nhuong cho cho Tay

hoc. Que ong 6 lang Nhan Muc ( thuong goi nom na la Moc), nay thuoc phuong

Nhan Chinh, quan Thanh Xuan, Ha Noi. Than sinh cua ong la cu Nguyen An Lan (

tuc cu tu Hai Van) - " mot nha nho tai hoa dau khoa thi Hdn hoc cuoi cung, roi suot

Nguyen Tuan sinh ngay 10 thang 7 nam 1910 6 ph6 Hang Bac (Ha Noi),

dai 6m noi bat dac chi trong canh di lam mot viin chitc nho a toa sit cdc tinh dual

chi do thuoc dia cua Toy "[6, tr. 13 ].

Nguyen Tuan la nguoi da tai tren nhieu llnh vuc nhu: lam van, viet bao,

lam dien vien... Do anh huong phan nao tu cu than sinh va truyen thong gia dinh

phai trai qua nhung nam thang dau doi, tuyet vgng, be tac truoc hoan canh xa hoi va

gia dinh. Chinh nhung yeu to tren da tac dong sau sac den con nguoi va sang tac cua

ong sau nay.

Sinh ra 6 Ha Noi, nhung tu nho Nguyen Tuan da theo gia dinh song 6

nhieu noi tinh mien Trung nhu: Thanh Hoa, Da Nang, Hue, Ha Tinh, Quang Nam,

Khanh Hoa, Phu Yen,... Nhung vung ong di qua deu de lai nhieu dau an tren trang

viet cua ong. Tu cac chuyen di thuc te nhu vay, da giup ong co viec tim hieu, kham

pha va co mot phong each doc dao do la luon tim cai moi, cai la. Trong Nguyen

Tuan, cai thu giang ho lang tu, can benh thich xi dich qua nhieu noi da tham vao

trong tu tuong.

Nam 1928, Nguyen Tuan co tinh than dan toe cao. Ong hoc den nam 4

bac Thanh chung 6 truong Nam Dinh thi bi duoi hoc va khong dugc lam viec 6 bat

cu noi nao tren toan coi Dong Duong (trong vong 5 nam). Vi ong tung tham gia

cuoc bai khoa chong giao vien Phap noi xau nguoi Viet Nam.

Nam 1930, Nguyen cung mot so nguoi ban hgc vugt bien gioi sang Lao roi

nen Nguyen Tuan sinh ra cung bat dac chi, sinh bat phung thoi khien ong co luc

tu, Nguyen Tuan thich xi dich di cac tinh Nam B6 de thoa cai thu di chuyen cua

ong, nhung den Vinh bi bat va bi quan thuc 6 Thanh Hoa. Thoi gian nay, ong lam

vao be tac, tinh than bi khung hoang. Nguyen Tuan muon giai thoat minh bang con

dudng an choi truy lac trong nha hat a dao, hut thuoc phien. Ong thich song phong

tung de thoat li voi doi.

GVHD: Tran Van Minh

den Bang C6c ( Thai Lan), den day ong bj bat dua ve giam tai Thanh Hoa. Khi ra

~6

SVTH: Tran Thi My Trang

Nghe thuatxay dung nhan vat trong "Vang bongmot thai" cua Nguyen Tudn

O tu ra, Nguyen Tuan bat dau cam but viet bao, viet van tren cac bao An

Nam tap chi, Tiiu thuyet thit bay, Trung Bac tan vdn, Dong Toy.

Den nam 1938, Nguyen Tuan la dien vien tham gia vao doan lam phim

Canh dong ma, 6 Hong Kong trong vai y ta ( bo phim dugc long tieng dau tien 6

Viet Nam).

vi co giao du voi nhung nguoi hoat dong chinh tri. Tuoi tre day nhiet huyeT nhung

nhieu lan bi giam cam, cang ngay Nguyen Tuan cang di vao tuyet vgng be tac

khong loi thoat.

Cach mang thang Tam thanh cong nhu mot phep mau giup Nguyen hoi

sinh. Ong han hoan chao don cuoc doi moi, tu dan than vao Cach mang, phuc vu

Nam 1941, ong lai bi bat them mot lan nua giam trai tap trung Nho Quan,

moi.

Lich su doi khac, Nguyen Tuan lot xdc dung vao hang ngu Cach mang,

nhiet tinh tham gia cong hien ngoi but cho khang chien.

Nam 1947, ong lam Truong doan kich tuyen truyen cua khu Bon. Nam sau

ong di Viet Bac du Dai hoi Van hoa va Hoi nghj Van nghe toan quoc.

Nam 1950, ong dugc ket nap vao Dang Cong san Viet Nam. Tu nam 1948

- 1958, Nguyen Tuan la tong thu ki Hoi van nghe Viet Nam. Nam 1952, ong vao

cong tac trong vung dich tai Bac Ninh. Nam sau Nguyen Tuan tham gia phat dong

quan chung giam to chong thuc dan. Nam 1960 -1970, Ong vieT phe binh van hgc.

Ong mat ngay 28 thang 7 nam 1987 tai Ha Noi.

Voi nhung cong hien to Ion cho sir nghiep van hoc va Cach mang, ong xung dang la mot nghe si bac thay. Nam 1996, ong dugc nha nuoc truy tang giai thuong

Ho Chi Minh ve van hgc va nghe thuat.

1.1.1 Con ngiroi.

Cach mang va khang chien. Tu day, ong trd thanh cay but tieu bieu cho nen van hgc

"Nguyin Tudn nguai suot dai di tim cai dep". Ong la nha van Ion trong nen

van hoc voi mot phong each tai hoa va doc dao. Ong de lai cho nen van chuong

Viet Nam kho tang vo gia. Dac biet la dinh cao nghe thuat Vang bong mot thai.

Noi den Nguyen Tuan, nguoi ta thuong nghl den mot con nguoi thich pha

phach, choi nghong voi doi: " Nguyin Tudn md tit bo cd tinh, phong cdch thi con gi

la Nguyin Tudn va van Nguyin Tudn nita. Vi con nguai ay von buac vao nghi van

truac hit Id di nem ra mot cd tinh khac thuong, mot phong cdch doc dao kia md

GVHD: Tran Van Minh

7

SVTH: Tran Thi My Trang

[3,tr.6]. O Nguyen Tuan luon co mot tam long yeu nuoc nong nan va tinh than dan toe ro net. Dac diem do dugc ong the hien qua thai do tran trong tit ca tinh hoa van hoa co truyen cua ca dan toe. Nguyen Tuan luon boc 16 niem khao khat mu6n luu giu cai dep, cai qua khu mot thoi vang bong. Ong yeu thieT tha tilng me de, nang

Nghe thudt xay dung nhan vat trong "Vang bong mot thai" cua Nguyen Tudn

niu nhu mot di san qui bau. Ong lam giau Tieng Viet bang each sang tao no: " Ong khong thien vi sang tao ra chit mai, nhung cdch noi mai, md hay dua vao nhitng

chit ong cha ta tung dung, vita sdt nghia lai vua co mau sac, co goc cqnh"[ 6

,tr.262]. Ngoai ra, Nguyen Tuan con tran trgng gin giu nhung kiet tac cua cac nha

van, nha tho xua: Nguyen Du, Doan Thi Diem, Tu Xuong, Tan Da...; nhung cau

ho, dieu hat que huong di sau vao long nguoi, nghe thuat uong tra, danh tho, tha

tho, xem hoa... va nhung nghe thuat ve cac mon an nguoi Viet nhu: Pho, Gio lua,

Com vong...

Nguyen Tuan la nguoi co y thuc ca nhan phat triIn rat cao. Ong viet van truoc tien la tu khang dinh cai toi doc dao cua minh, ong khong bao gio lap lai cai nguoi khac da co. Trong ong luon co sir tim toi sang tao, thich khoi nhung nguon chua ai khoi de boc 16 tinh ngong nghenh phong tung cua minh. Tinh each phong

Nguyen Tuan con la mot con nguoi rat muc tai hoa va uyen bac. Nguyin Dang Manh nhan xet: " Nguyin Tudn cdm but duang nhu lai tu dat cho minh yiu

tung co le do anh huong cua chu nghia xe dich.

cdu nay: phdi chung to cho dugc cai tai hoa, uyin bac han dai cua minh. Ong co thoi quen nhin su vat a mat my thudt cua no, co tim cho ra a day nhunggi nen hoa,

nin //z0-"[3,tr.l45]. Van cua Nguyen Tuan la sir tong hoa cac nganh nghe thuat khac nhau nhu: dieu khac, hoi hga, san khau..., nen nguoi dgc phai co von hilu bilt vl nhieu nganh nghe thuat khac nhau moi co the hieu dugc. Nguyin Dang Manh tung nhan xet: " Ong Id nguai doc nhiiu va doc du thu, tit vdn chuang din lich sit, dia li. Tit hoi hoa, diiu khac, diin anh cho din cd dia chat hoc, con trung hoc, giao thong

van tai,... "[ 3,tr.5].

Ngoai ra, Nguyen Tuan con la nha van that sir quy trong nghl nghiep cua minh. Ong rat nghiem tuc trong khi lam viec. Tran Dang Suyln nhan xet: " Doi vai Nguyin Tudn, van chuang truac hit phdi la van chuang, nghe thudt truac hit phdi Id nghe thudt, va ong luon co y thuc giu gin, phat huy ban sac doc dao cua ngoi but minh"[l,tr.203]. Nguyen Tuan xem van chuong la mot su nghiep cua ca cuoc doi, phai sang tao, tim toi, khong cho phep rap khuon. Van chuong phai la cai dep trong

sang tu tam hon nguoi nghe si thuc thu; tham chi phai ren luyen bang chinh cuoc

doi nguoi cam but qua nhung chuyen di thuc te, chu khong phai la mot thu tro choi.

1.1.2 Qua trinh sang tac.

quan trgng trong lich su van hgc Viet Nam. Qua trinh sang tac cua ong trai qua hai

chang duong: truoc va sau Cach mang thang Tam. Truoc nam 1945 ong la nha van lang man, sau 1945 ong tro thanh nha van lang man Cach mang.

1.1.3.1 Sang tac truac 1945

GVHD: Tran Van Minh

g

SVTH: Tran Thi My Trang

Nguyen Tuan la mot nha van Ion co nhieu dong gop to Ion, co mot vi tri

Nghe thudt xay dung nhan vat trong "Vang bong mot thai" cua Nguyen Tudn

Nhung tac pham tieu bieu truoc 1945: Mot chuyen di (1938), Vang bong

mot thai (1939), Ngon den dau lac (1939), Thiiu qui huang (1940), Tan den dau

lac (1941), Chiec lu dong mdt cua (1941), Tuy but I (1941), Tuy but II91943), Toe

chi Hoai (1943), Nguyin (1945).

Sinh ra trong mot gia dinh co truyen thong nho hoc, nen phan Ion sang tac

cua Nguyen Tuan anh huong sau sac cua nen van hoc Han hgc. Truoc 1937, sang

tac cua ong chu yeu dugc viet voi but phap co dien nhu Giang ho hanh (tho), Vuan

xudn lan ta chit (truyen ngan), Choi thanh Co Loa (tuy but). Den nam 1937,

Nguyen Tuan thu but viet truyen ngan trao phiing in tren cac bao voi giong cuoi nhe nhang, hom hinh, day cham biem doi voi con nguoi va xa hoi (Ddnh mdt vi Go cai va vit, Mot vu bat ruau, Muai nam trai mai gap lai co nhan, Rang nguai

tinh,...). Nhung tac pham nay, van chua tao an tugng 6 nguoi doc. Phai den dau

1938 tro di, Nguyen Tuan moi that sir khang dinh tai nang cua minh qua cac tac

pham: Mot chuyin di (1938), Thiiu que huang (1940), Chiic lu dong mdt cua

(1941), nhat la tap truyen Vang bong mot thai (1940), mot tac pham vuon toi dinh

cao cua sir "toan thiin, toan mf\

Truoc Cach mang thang Tam sang tac Nguyen Tuan xoay quanh ba de tai

Ion: " chu nghia xe dich", ve dep " vang bong mot thoi" va doi song truy lac.

Chu nghia xe dich la mot ly thuyet vay muon tu phuong Tay, chu truong

di khong co muc dich, thich di mgi noi thay doi cho 6 de co cam giac moi la va thoat li trach nhiem voi gia dinh va xa hoi. Nguyen Tuan tim din ly thuylt nay dl ong co dip bay to tam long gan bo voi que huong dat nuoc, nhung canh sac va phong vi dat nuoc mgi noi dugc ong ghi lai, cam nhan bang trai nghiem qua chuyin

di thuc te cua minh.

Han hoc suy tan, nha Nho khong con cho dung trong xa hoi duong thoi.

La hoc tro cua nho hgc, Nguyen Tuan roi vao tam trang be tac truoc cuoc song hien tai Tay - Tau nho nhang. Hoan canh gia dinh va xa hoi da khien cho Nguyin Tuan

thich xi dich. Xi dich nhu mot can benh an vao mau thit nha van, can benh thich di

chuyen de tim cai moi cai la tren trang viet cua minh. Nguyen Tuan di chuyen con

de lan tranh trach nhiem truoc gia dinh va xa hoi. Ong di chuyen la de ru bo tat ca

bugt truoc cuoc doi: " Tdm hon cua nha van lang man Nguyin Tudn hudng tai su

va lam thoa long cai con nguoi thich phong tung cua minh, khong chiu dugc sir bo

xi dich cung Id di thoa man nhung ddi hoi cua gidc quan va thuang thitc nhitng

Minh chung dieu do la tac pham Mot chuyin di. Trong Mot chuyin di,

khodi cdm tham my md nhitng miin dat mai, xa la dem lqi"[5, tr.219].

tac gia cung ghi lai nhung canh thien nhien niii song cua cac vung, dac biet la mot

GVHD: Tran Van Minh

9

SVTH: Tran Thi My Trang

so net rieng cua canh vat tren dat Huong Cang ( Hong Kong). Tac gia da ghi lai

Nghe thudt xay dung nhan vat trong "Vang bong mot thai" cua Nguyen Tudn

chan thanh tren trang viet cua minh. Co the noi 6 Mot chuyin di, tac gia da tim ra

phong tung khong thich go bo. Tac pham lay cai toi cua minh lam nhan vat trung

tam de phoi bay su that mia mai, chua chat cua cuoc doi. Doi luc cai toi do cung

phai tu khoc cho minh, dau kho tuyet vong de roi khong dam tin vao tat ca, cai toi

chi tin nhung gi ma minh tung trai.

Nam 1939, tap truyen ngan Vang bong mot thai ra doi gom 12 truyen

ngan: Bita rugu mau, Nhitng chiic dm ddt, Thd tha, Ddnh tha, Ngoi md cu, Huang

gigng dieu rieng cho minh. No the hien phong each cua chinh tac gia ve cai toi

cuoi, Chit nguai tu tu, Mot dam bat dac chi, Chen trd suang, Den dim thu, Trin

dinh non Tan, Khoa thi cuoi cung. Tac pham dat den do " toan thien, toan mf\ Vu

Ngc Phan). Noi ve nhung ve dep co kinh thoi Han hoc da suy tan voi thai do xot xa.

kinh vua hien dai that doc dao, khong nham lan voi mot ai.

Chu nghia xi dich the hien ro trong tieu thuyet Thiiu qui huang ( dang

nhieu ki tren bao Ha Noi tan van, khi in da bi thuc dan Phap cat bo chu "Thieu").

Tac pham viet ve nhan vat co ten la Bach, mac benh xe dich. Bach di khong co muc

Bang tai nang cua minh, Nguyen Tuan da khoi lai ve dep ay voi but phap vua co

dich. Bach them di de tim cam giac moi la. Ngoai ra, tac pham ghi lai tam trang

chan chuong, bat man, song tren que huong ma co cam giac thieu que huong. Thiiu

qui huang cung nhu nhieu bai tuy but khac viet ve xe dich cua Nguyen Tuan la

nhung trang viet tai hoa, ghi lai mot each chan thuc, tinh te nhung canh sac thien

vung que tren dat nuoc ta.

nhien, phong vj dat nuoc va nhung canh sinh hoat voi nhung net khac nhau 6 nhieu

truong thien tuy but. Tac pham noi ve ong Thong Phu, co dao Tam, nhung con

nguoi tai hoa, tai tu. Day la quyen tu truyen tai hien quang doi bi kich cua nguoi

song don dieu te nhat. Chiic lu dong mat cua ghi lai bi kjch cua Nguyen Tuan, bi

Chiic lu dong mat cua ( dugc in 6 Nha xuat ban Han Thuyen) la tap

kich tinh than cua nguoi tri thuc, muon thoat khoi cuoc doi, quen gia dinh va xa hoi.

song cuoc song truy lac thau dem suot sang 6 nhung nha hat co dau. Ca tap tuy but

Nhan vat chinh la cai toi, Nguyen Tuan tu xi va minh qua nhung nam thang la ca,

Chiic lu dong mat cua la nhung cau chuyen ve nha hat, ve quang doi truy lac cua

chinh tac gia noi hang vien, rugu va thuoc phien cung nhung cuoc vui choi. Viet ve

doi song truy lac, Nguyen Tuan co each tiep can rieng cua minh. Ong khong nhu

cac nha van khac mieu ta doi song truy lac nhu mot mat trai, mot te nan xa hoi. Ma

6 day, Nguyen Tuan viet nhu mot loi thu toi chan thanh ve cuoc song trong nha hat

voi rugu va thuoc phien. Cai toi ngong nghenh do muon tim lai chinh minh, lam lai

cuoc doi, nhung thuc hien khong dugc. Boi cai toi ca nhan con ton tai 6 Nguyen

DfilHOCVOTRt/CfNGTOfiN

GVHD: Tran Van Minh

THU ¥!EN SVTH: Trk Thi My Trang

Nghe thudt xay dung nhan vat trong "Vang bong mot thai" cua Nguyen Tudn

Tuan rat manh me, ong chua that sir bo no ra khoi con nguoi de thay doi minh, he

Tu nam 1442 den 1945, sang tac Nguyen Tuan dan di vao ngo cut, cai toi

da danh mat niem tin, Nguyen Tuan bi khung hoang tin than sau sac. Nhung trang

viet cua ong bat dau thua dan, ben canh cac de tai cu (ve dep xua, doi song truy

lac), xuat hien de tai moi huong ve the gioi ma quy. Nhieu tac pham da noi ve de tai

gap co hoi la cai toi do lai quay ve loi song cu.

do nhu: Xdc ngoc lam, Rugu binh, Loan dm (trong mang Yiu ngon).

xua con sot lai, ong chat chiu cai dep trong the gioi tu tung. Tu the gioi tu tung do,

Nguyen Tuan di vao be tac, ong muon giai thoat bang each thich di chuyen, dung

thai do ngong de chong tra voi doi. Dau sao trang viet cua ong van co nhieu dong

gop cho van hoc, dinh cao la Vang bong mot thai. An sau cai toi tieu cue do la tam

Truoc Cach mang thang Tam, Nguyen Tuan say sua nham nhap ve dep

sir yeu nuoc tham kin cua tac gia. Ton Thao Mien trong Nguyin Tudn vi tac gia va

tac pham da nhan xet: " Phan lan sang tac Nguyin Tudn thai ki nay da boc 16

nhitngphan itng tiiu cue cua ong doi voi xa hoi, hoqc di tim lai ve dep trong di

vang di roi ngdm ngui, nuoi tiic, hoqc Id buong thd minh trong cuoc song bi tha

truy lac, hoqc Id tron tranh cuoc song thuc tai bang cdch sang tac cdc loai truyin

than ki, qudi dan, truyin ve coi dm ma ho nao do" [5 ,tr.33 ].

1.1.3.2 Sang tac sau 1945

Truoc Cach mang, Nguyen Tuan say me ca nggi nhung thu choi nghe

thuat, tu do ong boc 16 tam long minh voi que huong , dat nuoc. Sau Cach mang, sir

say me ay huong dan vao nhung van de Ion dang dat ra cho dan toe, dat nuoc, nhan

dan.

Sau Cach mang thang Tam, Nguyen Tuan cung giac ngo Cach mang nhu

bao nha van khac. Ong la nguoi tien phong tham gia Cach mang voi mot tam long

muon Lot xdc lam con nguoi moi. Cach mang giup cho Nguyen Tuan thoat khoi am

biet hy sinh cho doi: " Nguyin Tudn khong con say sua nham nhap minh, chat chiu

anh cua sir be tac, no da lam song day mot con nguoi tung lan tranh doi, gio day

cai dep a nhitng tiiu thi giai tit tung, chat hep nua. Nha vdn buac dau cam nhan

duac cai khoe dep, rong rdi, bao la cua ddt trai doi mai"[5,tr.221]. Nguyen Tuan

den voi Cach mang va khang chien, hang hai di thuc te, dung ngoi but cua minh ca

nggi dat nuoc va con nguoi Viet Nam. Neu nhu nhan vat trung tam trong tac pham truoc Cach mang la nhung ong Cu, ong Nghe, cau Am,... nhung con nguoi tai hoa bat dac chi. Thi gio day, hinh tugng chinh trong sang tac cua ong la nhan dan lao

dong, nguoi chien si, nhung con nguoi binh thuong nhung vi dai.

Cac tac pham chinh thoi ki nay: Chua Dan (1946), Duong vui (1949,),

Tinh chiin dich (1950), Thang can (1963), Tuy but khang chiin va hoa binh (Tap

GVHD: Tran Van Minh

n

SVTH: Tran Thi My Trang

Nghe thudt xay dung nhan vat trong "Vang bong mot thai" cua Nguyen Tudn

1/1955, Tap 11/1956), Song Da (1960), Ha Noi ta ddnh My gioi (1972), Ky (1976),

Huang vi va canh sac ddt nude (1978), Tuyin tap Nguyin Tudn (1994), Nguyin

Tudn toan tap (2000).

van trong thoi ki dai di vao ngo cut. Tac pham noi ve nhan vat co benh ca nhan, ich

ky tro thanh nguoi biet hy sinh, gan bo voi cong dong. Ngoai ra, tac pham con ghi

nhan no lire cua Nguyen Tuan phan anh ve cuoc doi moi, nggi ca nhung con nguoi

Sau 1945, Chiia Dan la tac pham dau tien danh dau buoc chuyen cua nha

song het minh ve nghe thuat de co tieng dan hay.

Duang vui la mot tap tuy danh dau sir chuyen bien tich cue trong qua trinh sang tac cua Nguyen Tuan. Dap lai loi keu goi cua non song, Nguyin Tuan hang hai tham gia vao Cach mang. Neu truoc 1945, Nguyen Tuan bo vo, lac long, thi gio day

ong da dugc hoa vao cong dong, vao dong doi. Tac pham la loi ca nggi con nguoi

biet hoa nhap vao cuoc khang chien, vao thoi dai moi. Duang vui nhu bai ca hung

hon ve niem vui di theo khang chien. Noi tiep am huong nao nuc ay la Tinh chien dich. Nguyen Tuan tu mot nghe si tro thanh chien si tren mat tran tu tuong. Nguyin Tuan y thuc dugc trach nhiem cua nha van, ong dugc song voi nhan dan, hieu nhan

dan. Qua do ong co thai do tran trgng, tinh cam sau sac doi voi cuoc khang chien va

nhan dan. Ong dung ngoi but cua minh ca nggi nhung dong doi chien dau cho To

quoc. Den voi Duang vui ta khong con bat gap cai toi phong tung chong tra voi doi

nua, ma gio day cai toi ay da hoa nhap cong dong, biet song trong long quan chung

nhan dan. Va dinh cao cua sir doi thay do la Tuy but Song Da.

Tap tuy but Song Da dugc tac gia sang tac tu nam 1958 den 1960, gom 15

tuy but noi ve sir di dan tu mien xuoi len mien ngugc xay dung cuoc doi moi. Song Da la cai moc quan trgng danh dau dinh cao moi trong sang tac cua Nguyin Tuan sau Cach mang thang Tam. Day la tac pham co gia tri hien thuc sau sac. Ngoai gia

tri hien thuc tac pham con co gia trj nhan van do la sir ca nggi ve dep va y chi nghi lire cua con nguoi. Song Da dugc viet bang cam hung lang man Cach mang. Nhilu trang viet chan chua chat tho, tham dam chat tru tinh; nhilu doan van say sua huong ve chan troi moi , cuoc song moi. Song Da la ket qua chuyen doi tu tuong

trong tam hon tac gia di theo cuoc doi moi cung nhan dan xay dung dat nuoc. Qua

do ta nhan thay ve dep con nguoi Viet Nam trong cuoc song moi. Tu sau Song Da, Nguyen Tuan tiep tuc di va viet nhieu mo duong cho cai dep cua con nguoi chu

nghia ua vao voi mot sac mau rue ro. Sau thoi ki nay, Nguyen Tuan van tiep tuc viet tuy but tieu bieu nhu: Ha Noi ta ddnh My gioi (1972), Ky (1976), Huang vi va

canh sac ddt nuoc (1978).

Cuoc dau tranh chong de quoc My thanh cong, dan toe ta vuon len tam cao

moi. Nguyen Tuan khong chi ca nggi con nguoi Viet Nam danh My gioi ma con ca

GVHD: Tran Van Minh

^

SVTH: Tran Thi My Trang

Nghe thudt xay dung nhan vat trong "Vang bong mot thai" cua Nguyen Tudn

nggi cong cuoc xay dung bao ve dat nuoc cua nhan dan ta. Von co be day vl lich su, van hoa. Ngoi but cua Nguyen Tuan da vach tran am mini bgn xam luge va be

lu tay sai.

Ngoai truyen va ki, Nguyen Tuan con viet tieu luan phe binh va chan dung

van hgc. Von la nguoi di nhieu, hieu biet nhieu tren cac linh vuc khac nhau, nen

nhung bai viet do da tao dugc sir hap dan rieng cua cay but tai hoa, doc dao.

luon ton sung nhung gia tri co truyen. Nhung gio day, Cach mang: " Da ma ra mot

Truoc Cach mang thang Tam, Nguyen Tuan la con nguoi day cue doan,

chan trai mai cho sang tao nghe thudt. Nguyin Tudn da nhanh chong hoa minh vai

nhan dan, dan toe". Ong khong con cai gigng khinh bac nhu truoc nua, ong tu bo cai cu, di theo hien thuc xa hoi chu nghia. Thay vao do la Nguyin Tuan yeu doi, co nhieu sang tao trong nghe thuat van chuong.

1.2 TAP TRUYEN NGAN VANG BONG MOT THOI

1.2.1 Vi tri cua tac pham trong qua trinh sang tac cua Nguyen Tuan

Noi den To Huu nguoi ta nghT ngay den nha tho tru tinh Canh mang, ciing nhu khi noi den Che Lan Vien nguoi ta nghT ngay den nha tho trilt li... Con khi nhae den Nguyen Tuan nguoi ta noi den con nguoi thich choi ngong voi doi.

Truoc Cach mang thang Tam, Nguyen Tuan chu yeu viet ve nhung gia tri tinh hoa cua dan toe. Boi trong canh mat nuoc, xa hoi dao dien, nhao Ion con nguoi tro nen tuyet vong, be tac. Truoc hoan canh do, Nguyen Tuan da dung vl phia dan toe chong lai xa hoi bay gio. Sang tac thoi ki nay cua ong chu yeu khoi phuc lai cac gia tri van hoa thuoc linh vuc tinh than va xa hoi. Tren trang viet Nguyin Tuan, nhung ve dep xua chgt quay ve trong sir tiee nuoi khon nguoi. Du dilu kien bay gio khong cho phep, Nguyen Tuan van boc 16 tinh cam cua minh truoc que huong dat

nuoc. Voi tam long chan thanh doi voi nhung gia tri thieng lieng cua dan toe, nam

1939 tac pham Vang bong mot thai ra doi.

Tap truyen ngan Vang bdng mot thai, co mot vi tri quan trgng trong sir nghiep sang tac cua Nguyen Tuan, gop phan dua ten tuoi cua ong len tren nln van hgc Viet Nam. O Vang bong mot thai, dung nhu cai ten cua tac pham, viet ve mot thoi da qua nay chi con tieng vang. Do la cai thoi thuc dan Phap vua dat xong ach

do ho len dat nuoc ta, phong trao Can Vuong da that bai, nhung anh khoa thi not khoa thi Han hoc cuoi cung, nhung nho si cuoi mua tro thanh lop nguoi lac long.

Nguyen Tuan viet Vang bong mot thai voi sir tiee nuoi ve di vang, cai qua

khu mot thoi da qua. O Vang bong mot thai, bang mot phong each rieng doc dao,

nghe viet van voi mot cay but phong tung, thich cai dep va kham pha cai dep. Nhan

vat trong Vang bong mot thai la nhung con nguoi tai hoa tai tu, thich di khap noi

GVHD: Tran Van Minh

J^

SVTH: Tran Thi My Trang

Nguyen Tuan da khang dinh vi tri cua minh tren van dan. Nguyen Tuan buoc vao

Nghe thudt xay dung nhan vdt trong "Vang bong mot thai" cua Nguyen Tudn

ma khong co muc dich nhat dinh. Di de tim kiem cai dep cua dat nuoc, dk thoat li

hien tai dau buon.

roi trong tam tuong nguoi dgc luon khac khoai mot ve dep truyen th6ng cua dan

toe, roi phai ngam ngui ve qua khu. Mot thoi cua nhung con nguoi suot doi di theo

cua Khong san Trinh ma gio day chinh ho la nguoi ngam ngui cho chinh minh. De

roi con nguoi do phai tron tranh, quay lung voi xa hoi.

Nhac den Nguyen Tuan moi nguoi thuong noi toi Vang bong mot thai, de

phan buon ba, nuoi tiee nhung no giup nguoi ta co the hieu dugc lop nho sT luc bay gio. Chinh nho sir no lire do ma Vang bong mot thai cua Nguyin Tuan dugc danh gia cao va dugc the he sau ca nggi. Nguyen Tuan khong chi lam song lai gia tri

thanh cao ma con ca nggi ve dep truyen thong dan toe mot thoi da mat nay chi con

tieng vang.

Tap truyen ngan Vang bdng mot thai la sir no lire cua nha van, tuy co

thuat. Tu day, ong co dip di nhieu, tiep xuc nhieu voi quan chung nhan dan, mo long don nhan cuoc doi moi. Trang viet cua Nguyen Tuan, thoi ki nay khong con

cai dep chu quan nua, ma da co sir hai hoa giua cai dep khach quan va cai dep chu

quan. Cai dep gio day mang mau sac cuacuoc song moi, con nguoi moi.

1.2.2 Gia tri noi dung va gia tri nghe thuat

Tu sau 1945, Nguyen Tuan van viet deu dan va ngay cang sau sac. Chinh Cach mang thang Tam da giup Nguyen Tuan thoat khoi nhung bl tic trong cuoc song va sang tac nghe thuat, dem den cho ong mot nguon cam hung sang tac nghe

mot tang lop tri thuc nho sT trong xa hoi luc bay gio. Tac pham ra doi trong khong khi phuc co do thuc dan Phap khoi xuong. Trong cung thoi gian do, Nguyin Tuan dung ngoi but cua minh noi len tinh than yeu nuoc tham kin cua minh. Trong Vang

Tap truyen ngan Vang bong mot thai co gia tri noi dung sau sac, noi ve

bong mot thai viet ve ve dep xua nay datan, lui vao dT vang. Nhung ve dep do dugc

nha van noi len voi bao sir tiee nuoi. Qua khu nay da mat, chi con lai dT vang khong

the niu keo. Nhung con nguoi xua thich choi hoa ngam nguyet. Thu ngam trang cua

cac cu cung cau ki nhu nguoi nghe sT: " Trang muai bon bao gia cung kheo han

trang ram. Ngay muai bon Id ngay vitng trdng di tai cho toan think Ngam vitng

trdng ram, nguai tinh y se nhan thay cai ve sap tan cua mot vdt gi da man khai

trong co mot thi"( Thd tha).

Trong Vang bdng mot thai viet ve nhung canh xua voi nhung net that em

buon ba, be tac va the hien qua chinh con nguoi trong tac pham: " Tiing dan hdt

diu, con nguoi troi theo tung khac mot cua thoi gian, canh xua chi la sir am tham

trin mat nude mot con song nong long va khong gai chut tdm cd, da vang dua rdt

rong. Thay thi mot vai ong gia mac do vai, moi luc chong gay true ra truac bin.

GVHD: Tran Van Minh

^

SVTH: Tran Thi My Trang

Nghe thudt xay dung nhan vdt trong "Vang bong mot thai" cua Nguyen Tudn

Ngam bdng ndng tan rungphia bin ta ngan song Huang da thdt ra nhung lai than

tha" (Ddnh tha). Den canh con nguoi di thi khoa cuoi cung cua Han hgc: " Xit dong

chiim San Nam ha da biin thanh mot viing nude rdng nhap nho nhitng con do dong li ti. Song dong hon loan vo vao mep nhitng con duang ddt thd nhuyin va nhitng ba

luy tre gia uat at. Lang mac viing que Nam Dinh nhoi lin khoi lan nude trdng lanh

nhu nhitng quan dao xanh mot mau hoang vu"( Khoa thi cuoi cung).

Trong muoi hai truyen, hay mudi hai canh tu Bita rugu mau den Khoa

thi cuoi cung, tac gia da ve lai nhung nhan vat xua bang thai do tran trgng, tiee nuoi

mot thoi da qua. Nhung con nguoi khong con trong dung, bat man hien tai, lui vao

qua khu. Ho thich song canh an nhan lanh xa xa hoi cam bay, day thoi nat. Nhung ong Nghe, ong Thuong, cu Am,..., co thu vui khac nhau nhung tat ca dlu la huong lac, quen doi. Mot cu Phu goa vg lam ga trong nuoi con. Cu Phu la quan Nghe

Mom ve huu, gio day cu day hoc lay " tha tho" lam thu vui tao nha, tha tho tren

song vao dem trang muoi bon thi nhu mot hoi tao dan khong co gi sanh bang. Mot

cu Kep trong Huang cuoi lay cuoc doi xe chieu cua minh cham soc nhung hoa lan, hoa cue,... Ong " nguyin dem cd quang doi xi chiiu cua mot nha nho di phung su lu hoa tham cd quy", "Cu muon noi rang nguai choi hoa nhiiu khi phdi lay cai chi

thanh ra md doi dai vai giong hoa cd khong bao gio biit lin tiing kia". Ong chi tiee " cuoi nam lai cd gio ndm" khien lan cua cu no truoc ngay ram nen thu vui ay mot phan nao giam di, dem theo ca sir tiee nuoi. Con gio vo tinh hay c6 y lam thoi tilt doi thay, moi vat khong con giong nhu xua. Xa hoi bay gio cung the, cung doi thay, khien nguoi ta khong the chju noi. Do la su ap buc cua nen van hoa phuong Tay dang thong tri nuoc ta. Voi truyen ngan nay, Nguyin Tuan da cho nguoi dgc thay dugc khong khi ngay Tet co truyen Viet Nam. Ngay 30 Tet, ca nha cu Kep dang dgn dep de an Tet: " Lam lan goi gio chd, vo gqo, do dau xanh lam bdnh chung,

lam dau den, lau ban tha". Nhung vien keo nhan da uop huong hoa, chen rugu tam

dugc cu Kep can than tu chut mot. Phai la nguoi co long yeu dan toe, co sir hieu

Con Cu Sau co so thich uong tra Tau nhung chi pha voi nuoc gieng chua

Doi Mai thi tra moi ngon. Ong uong tra den tan gia bai san nhung van ham me mot

biet van hoa dan toe thi moi co long triu men nhu the.

each co chap: " Chua nha ta cd cai gieng nay quy lam. Nude rdt ngot. Cd le toi nghien trd Tau vi nude giing chua nha day. Toi sd di khong nghT din viec khong di dau xa dugc, cung Id vi khong dem theo dugc nude giing nay di di pha trd"(

Nhitng chiic dm ddt). Mot cu Ho Vien la tuong Co Den "mdi luc cu truang Id cd

dau khi xudt quan, oaiphong lam Hit" .Nay bi that the, cu ve que lam thay dja li

day chat nghe sT. Vang bdng mot thai nhu chinh ten goi cua no, cai tieng vang cua

GVHD: Tran Van Minh

\5

SVTH: Tran Thi My Trang

Nghe thudt xay dung nhan vdt trong "Vang bong mot thai" cua Nguyen Tudn

mot thai da qua ma ngay nay van con vang vang, thap thoang. Cai tieng vang ay,

ggi cho nguoi dgc bao sir xot xa ve xa hoi.

Tap truyen khong chi noi ve nhung con nguoi thich song nhan ha ma con

noi ve nhung lang tu tai hoa phan thap: " Ddnh tha cua lao Phd Sit cd cai thu la

dugc thua chi chi, minh cung diu lay lam thich cd. Bai vi lao biit chon nhitng cdu

khong toi hai nhat dao: " Nhitng tia mduphun lin kiu phi phi, vot lin cao bdu trai

rdt hay md thd. Mdi luc ngdm lin, cai hay cua cdu tha da lam cho bon minh lanh hit cd nguai". Ong va Mong Lien la doi vo chong tai tu giai nhan, thich di chuyin mgi noi tha tho de roi " Ong Phd Sit chet d chan Deo Ngang" tren con duang xi dich cua minh. Ben canh do, ta con bat gap ve dep nghe thuat: chem dau nguoi, vilt chu... Tac gia huong ve cai dep tham mT cua Bat Le co cai nghe chem dau rat nggt,

chiiu. Ma tren dng cd hoen 6, khong mot chiic thu cap nao rung xuong". Cung nhu

cai tai cua Huan Cao viet rat nhanh va chu dep " vuong lam", khong mang danh lgi, chay theo thoi the: " Ta nhdt sinh khong vi vang ngoc hay quyin thi md phdi ip minh viit cdu ddi bao gia". Khoi nghia that bai, Huan Cao tro thanh ten phan loan

chong lai trieu dinh nen bi giam cho ngay tu hinh. Du dang trong ch6n de lao, Huan

Cao van khong he run sg truoc cai chet. Noi ve cai chet, Huan Cao dung dung va

xem nhe cai chet, tu the cua ong dung la tu the cua nguoi anh hung bat khuat. Vang

bdng mdt thai ca nggi nhan each cao dep cua con nguoi biet chong tra cai xau xa

thap hen. Mac du, con nguoi do buong xuoi truoc xa hoi, hg luon giu cho minh

trong sach khong ham danh lgi, chay theo thoi the. Tac pham co gia tri noi dung sau

that the, khong con trong dung. Nhung gio day nhung thu do chi la qua khu, " mot

sac. Tap truyen la sir ket noi nhung cau chuyen khac nhau ve cuoc doi nha nho bi

dong tro tan khong ai dung din".

Nguyen Tuan viet Vang bdng mot thai, ca nggi con nguoi biet giu " thien

luang" cho minh. Hg co loi song trong sang vo ngan, gat moi danh lgi quyen chuc

dien cua thoi dai ton tai nhung con nguai ngu dot, doc ac xem nhe mang s6ng con

nguoi. Chang han nhu quan Cong su trong Chem treo nganh: "Lite quan Cong sit

sang mot ben. Ben canh nhung con nguoi cao dep la xa hoi do ban, xao tra, dao

ra vi, khi ludt qua muai hai dau lau con dinh vao da cd nguai chit quy, san phap

truang sap giai tan bong noi lin mot tran gio 16c xody rdt manh", ong huyen Tho

Xuong trong Den dem thu la " mot nguoi coa tam thuat hen kem". Nhu vay, voi

thai do tran trgng ve ve dep xua, Nguyen Tuan gom gop, cat giu lai nhu mot co vat.

Qua do, Nguyen Tuan cung to cao nhung con nguoi xau xa, do ban trong xa hoi.

O Vang bdng mot thai tu viec tao nguoi den viec dung canh day net co kinh

va hien dai, that uyen chuyen: " Tinh mo ngay hai muai nham thang chin, tai khu

GVHD: Tran Van Minh

^

SVTH: Tran Thi My Trang

truang thi Nam Dinh, cdc quan lam le tien truang. Hai chiic long vang nghiing

Nghe thudt xay dung nhan vdt trong "Vang bong mot thai" cua Nguyen Tudn

phu xuong Id cd va tdm biin cd chit phung chi, khdm sai bdn cdy long xanh ghe thap titxuong mot cdi dau bqc dai khoa" (Khoa thi cuoi cung).

He thong nhan vat trong Vang bong mot thai la nhung nha nho khong chay

theo xa hoi quyen lire dugc tac gia khai thac qua hanh dong, tinh each de lam ro noi

tam nhan vat: "Cu khe ndng vudng vai tay diiu phu trin khay trd gd trdc cd chan

quy. Nhe nhang, khoan thai, cu Am nhdc ca dia dam chin tdng chin quan ra khoi long khay". Ho chi la con nguoi co giu thanh cao, song hit quang dai con lai chu khong chap nhan hien tai, hg lang quen hien tai de song ve qua khu, chiem nghiem cuoc doi, noi co nhung ve dep trong sang vo ngan. Ngoai ra, Vang bdng mdt thai con co nhung nguoi thich xi dich, co mau giang ho lang tu. Ong Pho Su va Mong Lien trong Ddnh tha la doi vg chong thich xe dich: "Ong ba Phd Sitgiu lang khong

may khi a yin mot cho. Cdi nghi cua ho buocphdi xi dich luon luon vd mdi mdi.

Sudt mot ddi Trung ky, ho di vi nhu la tray chg. Tdi mdinai, a mgi chon, quan Phd Sit lai md mot cdi tui dung toan bai tha do ra cho moi nguai dat tiin va bin chiiu bqc van chuang, Mong Liin lai dan, lai ca di lam vui cho cuoc do den rat tri thuc

nay. Mdi tudn trang, cap tdi tit nay a mot tinh. Cdi chiiu bqc thd tha cua ho thuang

trai a mot phu nha, huyin nha hay la nai tu thdt mot doc bo duang", ho thich thuang ngoan thu vui va nhung canh sac tren doi. Va trong do con co nhung con

nguoi tai hoa nhu Bat Le co tai chem dau nguoi rat nggt khong tai hai nhat dao: "

Vien Cong sit Phap cham chu nhin BdtLe mua lugn giita hai hang tit tu vd mua hdt

tdi dau thi nhitng dau tdi nhan bi quy kia chi guc din day. Nhitng tia mdu phun lin kiuphiphi, vot cao lin nin trai chiiu. Md tren dng cd hoen d, khong mot chiic thu cap nao rung xuong". Nghe thuat Nem but chi cua Ly Van: " Tiing luai mai a tay Ly Van phong ra kiu cdi vut. Mot tiing gd keu ode. Cd bon chqyra ludng khoia, gia

cao con gd gay mdt hai chan. Vit thuang gon gang vita dung quang dau goi vd cap

gio chua Via hdn, van con dinh vao dui boi lan da hoen mdu". Ho la nhung nguoi lay cua nguai giau chia cho nguoi ngheo, neu cao tinh than ke sT tai hoa. Nguyin Tuan kheo leo tao ra nhung nhan vat tai hoa, moi

phong tung nhung day ban linh.

Thai gian trong tap truyen troi rat chaih. Tl

thanh noi am anh cua con nguai: "Trai ret qua. Khong ki tiiu hdn, khong ki cd din dai hdn, budisdm mua dong nao, cu Am cung day tit luc con tdi ddt". Thai gian troi

rat cham nhu muon niu keo qua khu cua con nguoi biet tran trong cai dep that sir.

Thai gian trong truyen chu yeu dugc tinh bang mua: " Mua mua dam thang chin chi

Id nhitng giot mdu than van triin mien cua ki Ngdu con keo ddi mai din bay gia",

"Nude mua mua hgp cdc xit dong chiem lai thanh mot khoi lan vd trin nude dong

mong quqnh, nhitng con thuyin thiing di vi nhiiu nhu tre rung Id mua thu. Dim

GVHD: Tran Van Minh

^

SVTH: Tran Thi My Trang

Nghe thudt xay dung nhan vdt trong "Vang bong mot thai" cua Nguyen Tudn

mua gio, mat nude binh rdng dm hudngrdtxa cdi tiing kiu ddnh cudp nhdm lin tit

nhitng lang cu lao le loi" ( Khoa thi cuoi cung). " Bay gia chung ta Id cuoi ha. Bat

dau sang thu mdt trai, thd tha thi tuyet. Nha lai a bin song, con chd gi md khong

lam mdt cdi nha be trin mat nude. Ke cung dii di duang tinh tinh vd da cho khodn nhdt dung". Thai gian dugc tac gia su dung mau thuan vai xa hoi, mot xa hoi gap

gap xo bo, hon don day hoi ha, bon chen.

Khong gian Vang bdng mdt thaibao gio cung buon, quanh que, hoai niem

ve qua khu mot thai da qua: " Gio bac thoi qua nhitng ke canh cua bite ban gui vao

nai yin lang nay muai lam tiing gd khong nhan nhuc dugc vai tdi tdm. Tit ngoai phia ngo rdm but lugn sdt nha gqch, doi vao nhitng tiing budc chdn nguai ndng ndng nhe nhe. Cuoc ddi hoi tinh lai dan dan" (Chen trd suang). " Anh ndnggia dan

budi trua nung dot mat canh dong duoi chdn ddi, lam rung rinh lap khong khi boc tu mat ddt. Giong nhu vet khoi nha, ndng van qua nhung mdu xanh bdng lodng cua

mot giai xdm lang cdy cdi im lim. Ditng trong cong chua tu bi cao nhin xuong cdi thap dudi chdn minh, nha su gia nheo nheo cap mdt, nhin cdi ndng sang Ida. Bon

nguai xin nude chi con Id may cdi cham den, mdi chuyin dong lai lam tung lai phia

sau minh mot chum cdt bui ma md " (Nhitng chiic dm ddt). Nhung buc tranh cung nhe nhang, em diu: " Trin con duangddt cdt kho, noi nude chong chdnh theo budc

chdn mau cua tin lao boc ddnh rd xuong mat duang nhitng hinh ngoi sao udt vd tham mdu. Nhitng hinh sao udt noi nhau trin quangduang ddi ngodn ngoeo nhu loi

di cua loai bo sdt" (Nhung chiic dm ddt). Trin Dinh non Tan co canh con thuyen cho thg di trong nggn suoi than: " Hai con thuyin di nhu trudn xuong doc mdt ngon thdc md long thdc deu lot day mdt lap reu ta non. Ban nay, luan dp bin khong cd

mot tiing dong roe rdch, nhu Id khe lach mat nude md ngoi tit duai lin. Bay gia hai

con thuyin thoi di trong mdt gidc mo than ...". Day la chuyen co chu de dudng nhu

tach rieng vai cac cau chuyen khac. Noi ve ve dep tren den Thugng nhung mgi

nguai khong dugc phep noi tai, Nguyen Tuan da la ma nhan ra con dudng Cach mang. Tac pham noi ve uoc ma Nguyen Tuan vl xa hoi tuong lai, vai but phap viln tuong .

Trong tac pham Vang bdngmot thai co loi van xuoi, he thong tu co phong

phu the hien tai nang, sir hieu biet sau rong cua tac gia: Linh ca, chua Doi Mai,

quan Cong su, am The Due, am Luu Boi, am Manh Than, tra Vu Di Son, tra Bach Mao Hau, mau gan ga, an thu, buc trung duong,...He thong tu c6 kit hop voi 16i van hien dai tao nen Vang bdng mdt thai trang nghiem day co kinh. Vang bdngmdt

thai noi ve anh sang con sot lai cua nho hoc, nhung anh sang nho nhoi sap tat dan

giua cuoc doi hoi ha day danh vgng. Tap truyen mang day chat tha vai nhung trang van lang man, nhe nhang tham dam long nguai: " Trong cdi vuan cdy nhd, trong

GVHD: Tran Van Minh

\ g

SVTH: Tran Thi My Trang

Nghe thudtxdy dung nhan vdt trong "Vang bong mdt thai" cuaNguyin Tudn dam cd cdy xanh ran, nhitng budi sdm tinh ma vd nhitng budi chiiu tan ndng, nguai ta thuang thay mot ong gia long may bqc, toe bqc, rdu bqc, mac do long trdng lorn khom tia nhung Id iia vang trong dam Id xanh" (Huang cuoi).

Doc Vang bdng mdt thai cua Nguyen Tuan, nguai dgc con co cam nhan ve mot " buc tranh" cua nhung khung canh thien nhien. Qua tac pham, tac gia da ve lai nhung canh xua bang nhung net that em diu, nhe nhang, lanh lung, khong mot ch§ nao la rue ra ca. Day la buc tranh cua nguai cha luan: " Nguai day luan Id mdt nguai con gdi. Mdt nguai con gdi mat sac nhu dao cau vd lanh nhu loai kirn, lanh han cdi gdy gdy cua rung budi sdm nay day suang mil. Tiing dong vong cu rue hit canh vang vao vdeh da, roi vdt lai mdt noi thung lung nao dang gin trd vi rat ddi mot tiing vugn kiu rdu ", " Tiing nude roc rdch lung deo nghe gdn mdi lai. Luc din ba sudi cd liu cd bdng dung san thi ddng nude sudi Tich Mich nin bat. Nd lung la troi dm yiu vd lung la. Nd nhu pha le got. Nd hiin lanh". ( Trin dinh non Tan). Roi day la mot buc tranh ve canh truong thi Nam Dinh: "Hoe hoa hodng, cit tit mang". Thay dam hoe ngd mau vang, long nhitng nguai cd chit bat dau ban biu. Dudi manh trai sut siii, hoe vang nd diu, lam dm lai long nguai si ta tuang din su hiin dat vi sau nay. Mdu vang cua sac hoa nai dam hoe ddi da nhdc bao nhiiu hoc trd viing San Nam ha nghidin mau vang mdt tdm gidy cao true phong tang hoqc Id phan hodng mai sau cho haiddng sinh thanh". (Khoa thi cuoi cung)

Do Due Hieu tung ca nggi : " Vang bdng mdt thai mang chat tha cua thai ki lich sit quyit Hit, dugc biiu hiin bang nhitng nhip manh, tiiu biiu chiiu mdu ita, nhimg va cham du ddi; cua nhung gidc ma trong sang, thanh khiit dugc diin dat bang nhimg nhip nhe suang khoi ma do cua chin trd suang, ndng chiiu tan; cua nhitng canh than tiin hay ma qudi - nhitng oan hon xoa toe, nhitng mdu vang ghi sg, dinh non cao huyin bF [5,tr.283]. Trong Vang bdng mot thai tdi con bat gap but phap lieu trai trong Bita rugi mdu va Khoa thi cuoi cung. & Bita rugu mdu, Nguyin Tuan su dung but phap hien thuc lanh dl sir viec toat len y nghTa. Chi co nhung ten da thu moi lay mau dong loai ra ma mua vui. Tac pham len an xa hoi tan bao, doc ac qua hinh anh con gio xuat hien cu6i a cu6i: " Trdn gid xodn, gidt, hiit cdt bui lin, xoay vong quanh dam tu thi, vd duoi theo cdc quan ra vi. Cdi mu trdng a trin dau quan Cong sit bi con loc dit ddi lat rai xuong bai cd lan Ion may vong". " Ong nhd lai cdi cuoigan cua oan hdn khi hiin thanh nguai, qudt dudi toe tran vao mat ong cho ong hdn mi di va cdm nghiin muc do chan hoa xuong quyin thi. Cdi oan hdn ay da lin tiing ndi, the quyit lam cho nguai songphdi lui bai mdi nghe". Nhu ta da thay, Nguyen Tuan su dung ngoi but linh hoat mang dam mau sic co kinh. Dgc Vang bdng mdt thai bao gio nguoi ta cung nghT vl qua khu mot thai phong kien da ua vang, chi con sot lai nhung ve dep sap bi mai mot. Nguyin Tuan

GVHD: Tran Van Minh

^

SVTH: Tran Thi My Trang

..;.*. iK^:&«-.*'a£,y«iOT

Nghe thudt xay dung nhan vdt trong "Vang bong mdt thai" cua Nguyen Tudn

su dung ngon ngu linh hoat, tai tinh loi cuon vao the giai qua khu bang nhung ve

dep co kinh.

Khong chap nhan hien tai, Nguyen Tuan xay dung nhan vat nha nho an

la pheng". La nguai tung trai, co nhieu von song, Nguyen Tuan nhan ra rang nha

nho trong xa hoi luc bay gio chi la nhung con nguoi thua, khong dugc chap nhan.

Nguyen Tuan quay lung voi doi nhung khong quay lung voi nhung ve

dep co truyen dan toe. Ong noi ve qua khu tan lui, de to dam net tai hoa nghe sT cua

nhung nha nho trong ve dep truyen thong dan toe. Nguyen Tuan noi ve con nguoi

tai hoa song giua buoi Tay - Tau nho nhang. Qua do tac gia ca nggi " thien luang"

cua nhung con nguoi co loi song dep.

nhan thich cai dep. Nguyen Tuan muon len tieng doi chgi vai xa hoi hoi ha " 6i a ba

nha nho thuc thu mang den cho nguoi doc bao niem xot xa mot thai dT vang. Tac pham Vang bdng mdt thai co gia tri nghe thuat sau sac. Tac pham la "vien da tang"

xay dap cho nen van chuong hien dai. Tac pham dua nha van len dinh cao cua nghe

thuat trong nen van chuang Viet Nam the ki XX .

GVHD: Tran Van Minh

20

SVTH: Tran Thi My Trang

Dgc Vang bdng mdt thai , voi ngoi but nghe thuat dac sac, loi dien ta cua

Nghe thudt xay dung nhan vdt trong "Vang bong mot thai" cua Nguyen Tudn

CHlTONG II

NGHE THUAT MIEU TA NGOAI HINH NHAN VAT

•

•

•

•

TRONG "VANG BONG MOT THdl"

2.1 MIEU TA NGOAI HINH PHU HOP V6l LUA TUOI, NGHE NGHIEP

Nguyen Tuan la mot tai nang ldn tren nen van hgc Viet Nam nhung nam

dau the ki XX. Ong la nha van lang man. Nhan vat dugc ong mieu ta trong Vang

Phan Ion nhan vat Vang bdng mot thai dugc xay dung la nhung nhan vat gia nua, song an dat a nhung nam thang cuoi cung cua Han hgc. Tieu biiu cho nhung nhan vat do la cu Phu trong Thd tha: "cu Phu gia da cao lao vi huu, nguai lang chi goi

bdng mot thai la nhung nha nho cuoi mua, tim each iron tranh su that truoc hien tai.

quan Nghe Mom ", cu Phu gia gd trong nuoi con. Cd Tu Id mdt nguai hoc luc va

chinh tich chap dugc cd ban ddng lieu mot thai; cd Tu Id mot thiiu nit con quan md

cdi lam thaphu theo mdt gia sao vung vang, md cdi hanh vi mdn nit cong du lam

vinh du cho mdt gia phong", nhung chi tiee co Tu ngheo va xau nen nguoi ta khong

noi den cai tai cua co nua ma chi noi den cai duyen. Nguyen Tuan ke lai mot each

than phuc gia dinh cu Phu co ne nep gia phong du " gia dinh dang lung tung vi su

hiu quqnh". Cu Phu tuoi cao ve huu, cu lay viec day hgc lam nghe nuoi song ban than va de tan huong sir an nhan o chon thon que: "Nguai ta da cao quan vi vudn rdi. O mdt xit qui buon te kia, bay gio ngoi trong nhd gd mdt ong ta vang hay Id

chqy ra vudn but it Id dau nd cung gia cdi theo cdi canh nguai". Duong nhu cau

van la loi dong cam chan thanh cua Nguyen Tuan danh cho nhan vat cua minh.

Cuoc doi doi voi cu Nghe nhu nhung la dau kia, gia coi, heo ua khi da het thai. Cu

biet minh khong con dugc trgng dung, tuoi gia khong lam dugc gi, chu nho chi con la thu chu co, qua thai gian no se mat di: "Tiing trdng phu trin lau canh cit diim diu nhitng tiing vd vi vao mdt tu thdt lanh leo. Gian nhd giita cu Phu. Ong da thdu

canh ddi lam ban vdi thanh hiin bin an sdeh leo lit ngon den; chdi nhdphia toy, cd

Tu dm tham ngoi vdn chuyin vdi bdng in tren Id man vai xd". Nhu vay, qua tac

pham nha van muon noi len nhung con nguoi tai hoa co ngoai hinh nha nho, mot thi

sT co tai, hg yeu van chuong, co loi song nghe sT. Phai chang, cu Nghe ve huu dau

buon cho so phan, cho xa hoi trong viec nho hgc da suy tan: "Cu Nghe Mom a nha

nhan rdi dung thai gia vao viec sao mot Id so, gieo mdt qui bdi hay Id ki mot dan

hoc lam thu vui. Ben canh do, cu con co tai tha tha tren song moi dem trang cung

thuoc cho nguai lang". Cu Phu muon yen phan tuoi gia nai que nha, lay viec day

nguai con gai, du co an thua cu van than nhien voi thu choi cua mot con nguai yeu

GVHD: Tran Van Minh

nghe thuat. Canh song cua cu an nhan ben viec day hgc hang ngay cung nhung cau

2\

SVTH: Tran Thi My Trang

Nghe thudt xay dung nhan vdt trong "Vang bong mdt thai" cua Nguyen Tudn

hgc tro. Trong quang doi xe chieu, cu muon de lai thu gi do ve nho hgc, ll giao phep tac va cu mong dugc gin giu luu truyen o nhung dai sau khi no sap mat di.

Ma dau tap truyen ngan lahinh anh Bat Le - ten dao phu n6i tiing a phia Tay thanh Bac, Bat Le xuat hien la" ten day to gia bdtpham dang thu be mai nguai

bin chiic cdt". Bat Le - ten day to gia chiu lenh quan Ion moi khi co viec can. Nguyen Tuan da ve nen mot ten dao phu co tai nhung gia yeu, co cai nghl chem dau nguoi khong tai hai dao: "Nguoi chem sao cho gon thi chem, hi chem mot dau din hai nhdt thi khong nhung ta trudt tien thuong md nguai con bi qua nua". Trong khi nhan lenh chem muoi hai ten tu tu tu quan Ion, Bat Le phai tap dao nhilu ldn a vudn chuoi: " Ldu nay ong Bdt Li khong phdi khai dao vi Ong Lan thay gia yiu muon cho nghi tay. Mdi lan cd an tram, ong Bdt chiphdi ra phap truang cho cd mat

thoi. Cdn cong viec da cd nguai khac do tay". Bat Le cham chi tap 6 vudn chuoi nhu mot thanh nien khoe manh: " Mot budi sdm, Bdt Li nhdy nhdt trong vudn chudi, dua ludi guam qua bin phdi, mua ludi guam qua bin trai, thanh guam hai ludi da gon gang, nhanh nhen phat qua may tram cdy tuai cdn ndng triu suang

dim. Mdnh khan vudng vdi trang bit toe Bdt Li da dam udt, vd nhua chudi chdt

tham vao day, gap anh ndng sdm, da xuong mdu dan dan", " Bdt Li choc choc lai

dung budc vd uan minh vi phia sau, ngdm canh tay khang kheo minh dang lam lam cdm ludi guam". Chi vai net mieu ta ngoai hinh Bat Le gia yiu, Nguyin Tuan da boc 16 dugc tai nang ten dao phu noi tieng phia Tay thanh Bac : " The rdi vita hdt, vita chem bin trai, vita chem bin phdi, Bdt Li da hdt hit muai bdn cdu, vd ddnh

guc muai bdn cdy chudi" "chi cdn mot nhdt md ddu vdn dinh vao cd bang lan da

gdy". Qua nhan vat Bat Le, ta co the thay ro hinh anh cua nhung ten quan lai coi

mang song con nguoi khong ra gi, xem viec chem dau nguai nhu mot thu vui. Qua do ta nhan thay thuc trang xa hoi, con nguoi co tai phuc vu cho quan lai thi moi tin tai va hg chi dugc trgng dung khi quan Ion co viec can. Sir that chua chat dau

thuong cho bi kich lop nho sT luc bay gio*.

bieu cho so thich uong tra Tau. Su cu co nu cuoi thuan hau theo khuon mau nha nho

khong hon khong kem. Su cu va cu Sau la doi tri ki nhu nhung nguai tai hoa gap

nhau trong buoi Tay - Tau. Hg biet trong nhau cai von quy cua thi sT, xem nhe cong danh tien bac. Hg co tam hon cao quy, thanh bach truoc xa hgi xo bo: "ong cu Sdu

Su cu chua Doi Mai va cu Sau trong Nhitng chiic dm ddt la nhan vat tieu

dugc su cu biet dai nhdt. Thang mdt lan, nhd su gia lai giit ong cu Sdu lai an mdt

bita cam chay vd lan nao tit biet, nhd su cung chdn thanh tdng khdeh mot gio lan

Chu Mac". Nhu cau chuyen ke ve ke an may rach ruoi thich uong tra, tuy ve be

ngoai rach nat nhung so ve tra dao thi phai khien moi nguai kham phuc. Nguoi an

may do dugc tac gia mieu ta that tinh te khi nhan ra manh trau trong am tra: " La

GVHD: Tran Van Minh

^

SVTH: Tran Thi My Trang

Nghe thudt xay dung nhan vdt trong "Vang bong mdt thai" cua Nguyen Tudn

than phan mdt ke an may nhutdi dugc cdc ngdi cao quy rii long thuang xuong, thuc ke ty tien nay khong cd diiu gi dam keu ca len nita. Chihiim rang binh tra cua ngdi cho nd lan mui trdu a trong. Cho nen be dudi chua dugc lay lam gi khodi hoqt lam". Nguai an may voi ve be ngoai khong gi noi bat nhung chi vai chi tilt khi nguoi an may pha tra, Nguyen Tuan da cho ta thay ro con nguoi tai hoa that sir: "

Hdn xin phep ddu day rdi Id ngdi bdt chan chu ngu, trdng dm chin, chuyin trd tit chin tdng sang chin quan, trdng xin dao di". Qua phong each cua ke an may ki quai, ta co the nhan thay han la nguai biet giu cai dep: " Hdn lay ta, trdng dm chin, lau khay hoan lai nhd chit. Lauxong cdi dm doc dm cua han, han thoi cdi vdi dm ky ludng cdt vao bi, rdixdeh ndn, vdi lay quan khdeh, cap gdy tap tinh lin dudng".

Noi den su tinh te, cau ki thi phai ke den cu Am trong Chin trd suang va cu Kep trong Huang cuoi. Cu Am: "Chua bao gia ong gia nay dam cdu thd trong cdi thu choi thanh dam. Pha cho minh cung nhu pha trd mdi khdeh, cu Am da di vao day nhiiu cong phu. Nhitng cong phu do trd nin li nghi. Trong dm trd pha

ngon, nguai ta nhan thay mdt mui tho vd mdt vi triit ly". Cu uong tra khong giong nhu nguai binh thuang, ma da tro nen le nghi, phep tac. Cu Am la mot nguoi v6n thich uong tra vao buoi sang som: " Sau man khoi, an hiin mdt ong gia chong nanh bin gdi xip, cap mat Urn dim nhu mot nha su nhap dinh. Vi nghiim trang lang thinh cua mdt ong gia muon lam ngimg cd dng khoi trdng biin ddng dang troi trong khong khi gian nhd gqch". Cach mieu ta ngoai hinh cua ong cu: " dng cu cdphong thai mot triit nhan ngdi tinh budc di cua thai gian", the hien mot con nguoi tai tu, co loi song nghe sT. Cu Am xem viec uong tra nhu mot thu vui, mot each giai tri tao

nha trong canh ve chieu cua minh.

Con cu Kep trong Huang cuoi la mot nho sT lay cai quang doi xe chieu ra

phung sir lu hoa tham co quy. Ngoai hinh cua cu dugc tac gia mieu ta: "Trong cdi vudn cdy nhd, trong dam cd xanh ran, nhitng budi sdm tinh ma vd nhitng budi

chiiu tan ndng, nguai ta thuang thay mot dng gia long may bqc, toe bqc, rdu bqc,

mac do long trang, lorn khom tia nhitng Id ua trong dam Id xanh". Cu Kep la nguoi

den tuoi: " dugc hoan toan nhan rdi deduang lay tinh tinh". Cung la nguai thich an

nhan, thanh dam, " cu cung muon cd mot vudn canh di sdm chiiu ra day tinh tu".

Ong lay viec cham nom nhung chau hoa lam thu vui cho cong viec hang ngay, mot

cong viec nhe nhang day chat tha va phu hop voi tuoi ve chieu cua cu. Trong long

cu Kep thi lai nuoi tiee nam nay co gio mom lam hoa cu phai no sam. Cu Kep xem viec thuang hoa de di duang tinh tinh luc xe chieu. Trong nhung cau chuyen cua

Vang bdng mot thai, phan Ion nhan vat la nhung nguai tai hoa , tai tu . Cac nhan

vat co nhung nghe khac nhau, khong ai giong ai, de cho nguoi dgc thay dugc gia tri

tinh than cua nhung nha nho cuoi mua trong xa hoi cu. Nguyen Tuan cung vay, ong

GVHD: Tran Van Minh

~^

SVTH: Tran Thi My Trang

Nghe thudt xay dung nhan vdt trong "Vang bong mdt thai" cua Nguyen Tudn

khong chap nhan cai xa hoi "6i a ba la phen", nhung de phan ung lai cai xa hoi ay,

ong tim ve qua khu, tim den cai dep con luu giu lai, thong qua nhung thu choi cdu

ki, tao nha ciia cac nhan vat.

Song, tac pham cung noi den nhung nguai lang tu thich ngam canh ngam tha. Ong Phd Su va Mong Lien voi cai nghe danh tha ben chieu bac. Cai nghi danh tho cua hg dugc tac gia ggi bang cuoc "tri thitc rdt do den". Ong Pho Su giu lang va Mong Lien trong Ddnh tha voi " Cdi nghe ciia ho budc hg phdi xi dich luon luon

vd mai mai. Sudt mdt ddi Trung ky, ho di ve nhu Id tray chg. Tai mdi nai, a mgi

chdn, quan Phd Sit lai md mdt cdi tui dung toan bai tha do ra cho mgi nguai ddt

tiin vd bin chiiu bqc van chuang, MongLien lai dan, lai ca di lam vui cho cuoc do

den rdt tri thuc nay". Ong Pho Su het qua noi nay lai den nai khac. Ong Pho Su va Mong Lien la mot lua doi tai tu dam song bang nghe nha va c6 thi. Ong Pho Su danh tho thanh thuc thanh nghe - mot nghe lam ra tiln: "Hg nha vd cd thi, kiim ra cung dugc rdt nhiiu tiin". Viec danh tho ciia ong Pho Su dugc nha van mieu ta ti mi, tu do ca nggi nhung con nguoi yeu thich van chuong, dung tha dk thanh lgc tam hon: "Nhd con, nhd cdi diu ngdm vang cd nhd, chung nhu muon thi nhau mdt cdi

giong tot, chit ddng tiin mdt di hay thu vi dugc gap ba so dat, thai cd gi Id ddng ki". Tu cai nghe va ngoai hinh cua ong Pho Su va Mong Lien, Nguyin Tuan da noi ro tam hon ciia doi tai tu nay, do la doi tai tu thich xem phong canh que huong dat nuoc. Tren con duang do" Ong Phd Sit chit a chdn Deo Ngang" nai " Di nhdt hung quan cua due Thanh to ngu phe", va mat tren con dudng xe dich ciia minh bo

lai Mong Lien thanh nguai goa bua tim nguoi giu cay dan.

Ben canh nhung nhan vat voi nghe tha tha, danh tha,... Vang bdng mot thai con de cap den nhan vat lam nghe dia ly. Chang han nhu cu H6 Viln trong Ngdi md cu: " chung quanh cdi thdn thi mot dng gia md cdu vdn chi cho Id mdt dng

thay dia ly kho tinh ". Cu Ho Vien khi budc chan vao tac pham da chi cdn la mot

vang bdng ciia qua khu, cu truoc kia la tuong Co Den " oaiphong lam Hit", "cudi

ngua, cdm cd, ddnh Tay, bdn siing; baygio di phan phat hanh phuc bang cdch tim

ddt di md cho nhitng ke thdt thi, vao luc nhan rdi thi uong mdt ddi rugu cua nhitng

nguai biit nhd an minh". Xuat hien ben canh cu Ho Vien - mot vi tuong tai gioi la

hinh anh cau chieu - mdt thu sinh, mang day dang ve ciia mot gia dinh con nha ndi:

Vien va cau Chieu: "ddnh vdi nhau may vdn cd khong cd quan di, khong cd ban

" Cdi thdn mdt nguai con quan luc baygio that la khdn cue du tram phan". Cu Ho

mot lop ngudi phong kien da tan ta, mot lop nha nho ma cuoc ddi da den luc xe

chieu. Cu Ho trong Ngdi md cu ciing giong nhu cu Phii, cu Kep trong Thd tha va

bay, ddnh cd bang miing chit khongphdi bang tay dung quan". Cu Ho dai dien cho

Huang cudi phai ve vudn d an, lam nhung nghe nhe nhang de di dudng tinh tinh.

GVHD: Tran Van Minh

Jj

SVTH: Tran Thi My Trang

Nghe thudt xay dung nhan vdt trong "Vang bong motthai" cua Nguyen Tudn

Nhin chung, nhung nhan vat trong Vang bdng mdt thai la nhung ngudi

thich ngam canh song nude, xem phong canh do day, lam ban vdi cd cay khap mgi mien. Ben canh do cdn cd con ngudi anh hung khi bj giam: " Nguai ngdi day, ddu da diim hoa rdm, rdu da nga mdu. Nhitng dudng nhan nheo cua bo mat tu lu, bay

gia da biin mdt han. O day, gia chi cdn Id mat nude ao xudn, bang lang, kin ddo va im nhe" (Chu ngudi tu tu). Ddi lap vdi con ngudi dinh dac uy nghiem ay la thay tho lai vdi dang vdc " gdy go", biet tran trong cai tai ciia ten chong lai trilu dinh. Cdn vien quan nguc tuy khong sang tao ra cai dep nhung biet quy trgng tai hoa, cai

dep. Tuy lam nghe xau xa ( nghe giu nguc) nhung lai cd thu choi tao nha - choi chu dep. Khi nghe tin ngudi tu mdi chuyen den nguc cd Huan Cao, ngudi ndi danh vilt chu dep, quan nguc da ban khoan nghT nggi khong biet cd phai la dng Huan " Huan

Cao"? Cdi ngudi ma vung tinh San ta vdn khen cdi tai viit chit rdt nhanh rdt dep do khong?". Ngay tu cau md dau ve Huan Cao, vien quan nguc da cd sir kham phuc

quy trgng. Va tu do quan nguc cd udc mudn, khat khao cd dugc chu ciia dng Huan

treo trong nha: " tit nhitng ngay nao, cdi sd nguyin cua viin quan coi nguc nay la

cd mdt ngay kia dugc treo a nhd riing minh mot ddi cdu ddi do tay dng Huan Cao

viit. Chit dng Huan Cao dep lam , vudng lam... Cd dugc chit dng Huan md treo Id mdt bdu vdt trin ddi". Do la udc mudn dep de, trong sang, udc mudn ay thi hien ro long say me cai dep, khong chi say me, yeu cai dep ma cdn cao ca hon la dng biet

quy trgng gia tri cai dep, san sang tra gia dat cho cai dep. Viec ngay qua ngay khong gan gui dugc vdi Huan Cao da lam cho dng vd cung thac thdm, au lo, vi: "mai mdt day dng Huan bi hanh hinh ma khong kip xin dugc may chu, thi an hdn sudt dai".

Viec mudn cd dugc chu dng Huan Cao treo trong nha la tam nguyen ca ddi ngudi quan nguc, do khong phai la sd thich nhat thai. U*dc mudn do ldn lao den noi nlu khong xin dugc chu ciia dng Huan Cao thi " an hdn sudt dai". Thuc ra dudi ngdi but ciia Nguyen Tuan, vien quan nguc chi la nan nhan trong xa hdi, dng biet nghi nghiep ciia minh chang cao quy gi, chang qua la di " nham nghi". Tuy Huan Cao

"cd deo gong, chdn vudng xiing" nhung van cd net tai hoa va phi thuong ciia mdt ngudi cd chi ldn, ban ITnh vung vang: " Nguai hdi ta mudn gi? Ta chi mudn cd mdt diiu la nhd nguai dung ddt chdn vao day". Khdi nghTa bi that bai, Huan Cao khong

he lo sg ma cdn rat ung dung tu tai, than nhien nhu chua tung bi gi. Lai cdn chuyen

Mdt dam bdt dac chi vdi Cai Xanh, Ly Van cd tai nem but chi khien moi ngudi kinh phuc. Hg quan khan dau riu tren ngudi, lai cd vlt seo to :" trin khudn mat den nhu cdt nhd chay, ni haiham rang trang nhan". An sau nhung ngudi ki la xuat hien lan lugt mdt la con ngudi tai nem but chi, lay cai khi phach ciia trang hao han dh lay ciia ngudi giau chia cho ngudi ngheo. Mac du than hinh luon lam ngudi khac khiep

sg. Mot dam bdt dac chi chi la nhung ten cudp, nhung dudi ngdi but ciia nha van,

GVHD: Tran Van Minh

^

SVTH: Tran Thi My Trang

i&Mfi&Mf&iMti^^

Nghe thudt xay dungnhan vat trong "Vang bong mdt thai" cua Nguyen Tudn nhung ten cudp do dang tran trgng va nl phuc. Nguyin Tuan ca nggi nghi ciia hg chu khong he len an hay phe phan. Dgc Vang bdng mot thai, ta cd thi cam nhan dugc nhung con ngudi vdi ve be ngoai ki la nhung hg lai la ngudi trgng nghTa khi,

kinh phuc lan nhau.

Cdn nhan vat trong Den dim thu lamdt " Ong gia ty ciii tay lin gdixip da quang ddu, vudt chdm rdu bqc, nhin ra con heo may lay bite mdnh, lam gat gu bdng

cue nai chau cdy canh ngoai sdn. Ong gia cd net mat nghiim trang". Cu thich an nhan de duang lao, sdng bang cu chi nha nho yeu nghe thuat. Ong cu Hai day hgc di khap noi, cho nao cd canh dep mdi giu chan dng dugc lau. Ong thich di chuyen, cd tam hdn lang tu, lay viec day hgc lam sir nghiep di ngao du thien ha khap "Ddng Nam Doai Bac". Du than danh la dng cu Hai cd vg, cd con nhung dng chi sdng cudc ddi choi choi vay thoi, mau lang tu cua dng dugc truyin tu dng cu Thuong va hom nay cai mau do lai am i trong ngudi con trai ciia dng do la thang Ngdt Lan: "vat tay lin tran md cu ngam gidng nhumdt ngudi ldn dang suy nghi".

Song, Vang bdng mdt thai cung ndi den nhung nho sinh nhu anh em dau Xu Ngoat trong Khoa thi cudi cung, bd cong den sach, ndi tieng mdt vung den ngay di thi thi bj oan hdn quay rdi, khien cho ca sir nghiep cong danh khong thanh nhu anh em dng Dau Xu Ngoat: "Mdt ngudi dan ba tri, xoa toe, dm con, hiin ngay lin dudi liu, ngay cho ddu chong, kiu khdc giit rit lay tay khong cho viit quyin nua. Gdo khdc chdn, nguai dan ba ay lay md toe xoa qudt vao mat dng cit bdng rdt lin. Lqi cudi sang sac, lay nghiin muc hat vao quyin cua dng. Ldn ay dng xin ddi quyin din ba ldn". Dgc Trin dinh non Tan, cu Phd San xuat hien la ngudi lam nghi thg mgc. Khi dugc lenh than Tan vien, dng cung nhung ngudi ban len din Thuong trung tu lai nui Tan vien mdi khi vua Thiiy dem nude danh ghen: "Mdi mdt ky nude

trang cudn ddng lin vung non Tan cao ngdt trai xanh, rdi lqi cudn cudn rut vi thuy

quoc, dan gian khd hai khong biit the nao md lugng dugc. Cd nhiiu lang bi nan

nude, toan thi sinh linh diu biet tich. Ndc dinh cdc lang bi nude phu sa chdn chat, nhieu khi phdi ddo mdc mai mdi do dugc ra ddu vit cu". An sau cau chuyen huyen nhiem do la hinh anh ciia con ngudi biet giu cai dep, cai thieng lieng ciia cudc ddi,

khong chap nhan sir pha hoai ciia the lire khac.

Trong Vang bdng mot thai, Nguyen Tuan xay dung nhung nhan vat nha nho. Nhan vat la con ngudi gia nua, cd ngudi cao lao ve huu tim cudc sdng thanh nhan cung con chau va thu vui trong canh thien nhien sdng niii. Trong Vang bdng mdt thai, nhan vat dugc Nguyen Tuan mieu ta rat ro net nhu dng Nghe, dng Cu, cu Am,..., vdi ve be ngoai hien hau, cd tam hdn thi sT. Nghi ciia cac nhan vat trong truyen cung nhe nhang, tao nha nhu danh tho, day hoc, tha tha.... Tu net cham pha, Nguyen Tuan da mieu ta ngoai hinh nha nho. Cac nhan vat dugc Nguyin Tuan mieu

GVHD: Tran Van Minh

^

SVTH: Tran Thi My Trang

tk\ j^j^tfii'i^jwii* i^s^iiri'iiK^'iifetffe'***^ t

Nghe thudt xay dungnhdn vdt trong "Vang bdng mot thai" ciia Nguyen Tudn

ta vdi cac nghe: day hgc, tha tha, danh tha,..., phu hgp vdi nhung cu trong buoi xl chieu ciia xa hdi. Tuy nen van hda phuong Tay tran vao anh hudng manh me ddt nude ta nhung nha nho luc bay gid van giu dugc ve dep dam da mau sac co dien hai hda. Mdi nhan vat cd nhung net rieng doc dao nhung nhin chung hg diu la nha nho that the ciia xa hdi xua, cd giu cho minh mdt thu vui trong luc tuoi gia.

2.2 MIEU TA NGOAI HINH TRONG TINH UOC LE, TUONG TRUNG

Nguyen Tuan la mdn sinh ciia Han hgc, it nhieu nha van cung chiu anh hudng nen van hgc do. Diem ndi bat lam nen cai dep Vang bdng mdt thai la loi van cd kinh, van phong trang trgng nhe nhang, dua ngudi dgc trd vl qua khu vang son ciia dan tdc. Nhan vat trong Vang bdng mdt thai la nhung nha nho phong nha cd phong each nhu mdt " triit nhdn", uy nghiem, dTnh dac hon ngudi. Trong tap truyen Nguyen Tuan su dung nhieu thu phap nghe thuat khac nhau. Trong do ndi bat nhat la tinh udc le, tugng trung. Qua do ta thay dugc hinh tugng mau muc ciia nha nho

va net dep truyen thong ciia dan tdc trong Vang bdng mdt thai.

Xua Nguyen Du mieu ta Thiiy Van, Thiiy Kilu noi tiing vdi net dep kilu

diem, man ma:

" Ddu long hai a To Nga

Thiiy Kiiu la chi, em la Thiiy Vdn

Hoa ghen thua tham, liiu han kim xanh".

Tu Hai mang dang ve ciia mdt trang anh hung:

" Vai nam tdc rdng, thdn muai thudc cao".

Nay trong van Nguyen Tuan xuat hien nhung nhan vat tai hoa, tai tu cd thdi an choi cau ki, lich lam, ludn hon ngudi trong mgi tu thi. Ndi vl dilu do ta phai ke den cu Hd Vien trong Ngdi md cii nguyen la tudng Cd Den, cu de ngon tay lit la lan "udn hai vong nhu rdu rdng". Luc ranh rdi: " cu mac do dai suang sdm ddi mil sudn chi cd qua bdng do, cdm quqt vao choi trong dinh vdi thay thi trdng nhdn nha va van ve lam", trong ngudi cu hien len cai ve "Tau lam". Qua vai net cham pha, Nguyen Tuan khoi lai trang lich su hao hung va bi kich luc xa hdi giao thai. Trong canh " man trai chiiu ddt", cu Hd, cd Tu, cau Chieu hien len trong sang vd ngan. Cd Tu det vai ben anh trang, cau Chieu xuat hien vdi dang ve thu sinh con nha ndi, thap thoang sau gian bau nam, phang phat xa xdi hinh bdng cu Hd Viin, cudi ngua, cam cd thud nao. Hg xuat hien nhu bd ba ciia mdt thai vang bdng, oai phong lam liet. Trong hg cdn cd giac mo tuong lai, mdt ngay yen on ciia dat nude: " Day la mdu diu mdt cua chdt ngoc bich; day Id mau xanh a nhitng canh ddng lua non ngui ngan ciia nhung xityen on khong bao gid cd nan binh lira ". Nguyin Tuan kheo leo ve nen buc chan dung ciia cu Hd Viin oai phong, mdt vi tudng tai cao khi

GVHD: Tran Van Minh

^

SVTH: Tran Thi My Trang

Nghe thudt xay dung nhdn vdt trong "Vang bong mot thai" cua Nguyen Tudn

ra tran: "Bin that lung diiu, cu gidt hai khdu sung. Phia bin trai la mdt doan khdu

ma vdphia bin phdi Id mot khdu sung thap bdt hudng ban mdt luc nhitng muai tdm

phdt liin". Cu dugc tac gia mieu ta trong khudn phep ciia con ngudi cd tai cao, vi sinh ra khong cung thai dai nen phai lam thay dja li. Tuy sa co Id van cu van giu phong thai ciia mdt ngudi tung lanh binh ra tran " cudi ngua cdm cd", net "rdu rdng" d tay lit ciia cu the hien con ngudi ban ITnh phi thuong. Cu Hd la ngudi khong

ham danh lgi: " cu Hd mudn thu din long kien nhdn cua chi em nhd minh, xem minh

cd dugc chi thanh khong. Tai sao, a viing day, khoi ngudi gidu cd, cu khong them

tdi, tuy ho cheo kio" Tat ca deu hien len con ngudi anh hung trong canh xa hdi thdi

nat. Ben vi tudng tai gioi, cau Chieu xuat hien la mdt thu sinh: " Cdi do vdi trdng

cdu Chiiu da biin thanh mdt do lua mau xanh cua mot ngudi phong luu vd da tinh". Ngoai dang ve thu sinh da tinh, cau Chieu qua cai nhin ciia cu Hd Viin la ngudi thong minh, cd tai: " Tit sdm tdi gid, mudn quin cdi ddng ddng cua mdy thdi

trqm tren dudng xit Doai, dng cu Hd va cdu Chiiu da ddnh vdi nhau mdy vdn cd khong cd quan di, khong cd ban bay. Ho da ddnh ca bang miing chit khong phdi

sinh con nha ndi, vdi dang ve, cu chi "phong luu vd da tinh". Hinh anh cau hien len day chat tha va chat tho do cang to dam con ngudi thi sT ciia cau trong chuan muc

mang tinh udc le, tugng trung. Bdi thu sinh xua thuong trang nha, thanh tao, nhe nhang, the hien con ngudi ciia nho giao. Ben canh hinh anh cu Hd Viin va cau Chieu, Nguyen Tuan cdn khai lai cho ngudi dgc ve hinh anh cu An. Xa hdi doi thay, gia dinh cu An sa siit khien cho co Tu, cau Chieu phai sdng cudc ddi vat va. Tuy the, cai oai phong trong net chu cua cu van khien cho ngudi dgc nhd mai: " Cu

bang tay dung quan ". Nguyen Tuan da kheo ve nen hinh anh cau Chieu - mdt thu

Hd yiu thay vi thay viit chit rdt tot. Chu Thu thuang ndi chu thay viit cd gdn cd

mac nhu chit Id thiip. Bao gid thay cung cdm but dung thang cdi quan, chi thang vao ddu mui va cui tay khong ty xuong van ky. Nen nhitng nit sd rdt khde vd rdt thang". Ben canh tai nang ciia nhung con ngudi tai tu. Trong Ngdi md cu, Nguyin Tuan cdn ca nggi nhung con ngudi co each ung xu dep. Cd Tu trong cu Hd Viin la mdt vi tudng tai gioi, cu Hd Vien thi lai trong cd Tu d net dep cua mot ngudi dam

hy sinh: " Cd Tu cdn it tuoi md da cd net mat va ddng dap ciia nguai gda tri phdi

nuoi con nhd. Trdng cd hom nay gid them. Long tuang nhd din vong linh cha vd

thuang em va tiii cho minh, a ngudi co, chiiu bita nay oan ndi lin nhiiu han tat cd

bao gid".

Nguyen Tuan vdn la ngudi thich cai dep, khi xay dung nhan vat xua, cai

dep trong van dng cang dugc ton vinh. Tu nhung net ngoai hinh, tac gia boc Id tam

long minh trudc nhung con ngudi bat khuat, khong khom lung udn gdi. Huan Cao

trong Chit ngudi tit tu la mot con ngudi nhu the. Ong la mdt con ngudi cuong true,

GVHD: Tran Van Minh

^

SVTH: Tran Thi My Trang

Nghe thudt xay dung nhdn vdt trong "Vang bong mot thdi" ciia Nguyin Tudn ludn gat mgi danh lgi quyen chuc sang mot ben: " Ta nhdt sinh khong vi vang ngoc hay quyin thi ma ip minh viit cdu doi bao gia". Huan Cao dang trong chon dl lao nhung phong thai dng ludn ung dung, day khi phach ciia ngudi nam tu: " Ngudi ngdi day, ddu da diim hoa rdm, rdu da ngd mdu. Nhitng duang nhan nheo ciia bd mat tu lu, bao gid da biin mdt han. Oday, gia chi cdn Id mat ao xudn, bdng lang, kin ddo vd im nhe". Chi vai net cham pha Nguyin Tuan da lot ta con ngudi Huan Cao tai hoa, ban ITnh. Du trong canh lao tu Huan Cao van anh len tia sang cua sir thanh cao vd ngan. Ong cd tai be khoa vuot nguc. d day Nguyin Tuan da ndi len cai tai Huan Cao mang tinh chat udc le sin cd ciia ngudi anh hung. Tuy tuoi xl chieu, dang trong canh lao tu, nhung net mat Huan Cao la mat "ao xudn, bdng lang, kin ddo vd im nhe", dng khong chut so set kl ca cai chit. Ong ludn lac quan va than nhien nhan rugu thit khi vien quan nguc mang den: " coi do la mdt viec vdn lam trong cdi hung binh sinh chua bi giam cam". Huan Cao cd tu thi chii ddng ludn ddn dgi mgi tinh hudng xay ra, ngay ca cai chit. Ngoai ra, dng cdn biit trgng ngudi yeu cai dep, do la thay tho lai gay gd va vien quan nguc: "Trong hoan canh di lao, nguai ta sdng bang tan nhdn, bang lita loc, tinh cdch diu ddng vd long biit gid ngudi; biit trgng ngudi ngay ciia vien quan coi nguc nay Id mdt thanh dm trong treo chen vao giita mdt bdn dan ma nhac ludt diu hdn loan xd bd". Huan Cao - ngudi tao ra cai dep cua con chu ndi tieng mdt vung. Khong nhung thi dng cdn quy trgng con ngudi yeu cai dep. Trong xa hoi" di a ba lapheng", Huan Cao da nhan ra ve dep trong con ngudi ciia vien quan nguc va thay tha lai. Dd la con ngudi yeu nghe thuat, biet tran trgng cai dep. Xay dung nhan vat Huan Cao, tac gia mudn ndi len phong tuc viet chu, vdn la thu vui tao nha ciia ngudi xua. Nd ddi hdi sir cau ki cd quy tac mang sir udc le ciia chu Han. Cd nhu thi thi ngudi viit mdi cd net chu dep luu mai ngan sau nhu chu ciia ten tu tu"dep Idm, vudng Idm".

Tinh udc le, tugng trung trong Vang bdng mdt thai cdn dugc tac gia mieu ta qua ve dep ciia ba cai Mong. Dd la Mong Lien, Mong Huyln va Mong Thu: " Giita quang cudi dai vua Thanh Thdi va dau dai Hodng Tdn Tuyin hodng di, ddt Thudn Hda cd ba ngudi dan bd rdt dep vd rdt lang la. Bdng cdi sac, bdng tiing ca, bang cdi tiiu sao, bang cdi duyin luc kinh ddo, luc Id liiu, ba nguai dan bd dep ay thita to diim cho xit Hui trong mdt thai", va cai tai danh tha ciia dng Phd Su thi khong ai sanh bang: "Mdi luc ngdm len, cdi hay cua cdu tha da lam cho bon minh lanh hit cd ngudi". Cai dep ciia ba cai Mong khong lam nghieng nude nghieng thanh, nhung ciing lam say sua ca xu Hue mong ma. Ba cai Mong khong chi dep ma cdn cd tai choi dan, ca hat : "Mdi dem, ba cdi Mong go mot nhip phach, bam mdt day ta vd di rdiphd cudi lin vdi tran. Di cho cdi xd hdi dan dng mac do xanh dm udt phdi them mudn", xinh dep va tai nghe. Nguyin Tuan da kheo leo khi xay

GVHD: Tran Van Minh 29 SVTH: Tran Thi My Trang

Nghe thudtxay dung nhdn vdt trong "Vang bongmdt thai" cua Nguyen Tudn

dung nhung nhan vat tai hoa, lang tu ciia ke sT nho hoc, biet sdng dep va hudng thu

cai dep. Ong da ve nen nhung con ngudi theo khudn kho nho hoc cd tai, cd sac. Cai

lam say dam long ngudi bdi tieng dan va ve xinh dep. Nhung d day cai dep, cai tai

do dugc Nguyen Tuan each tan de ndi len ti mi cai trd choi "danh tha" ciia ddi vg

chong tai tu.

Nguyen Tuan ludn cam thay lac long tren que huong minh khi xa hdi

dep dugc Nguyen Tuan ndi den nhu trong van hgc trung cd, ndi ve nhung my nhan

dang mat dan cai dep. Vang bdng mot thai la ldi chan thanh ciia tac gia ve cai dep

dugc the hien qua phong tuc va con ngudi bay gid. Dd la ve dep uong tra Tau ciia cu Am trong Chen tra suang, cu Sau trong Nhitng chiic dm ddt. Trong canh troi dat dang bi suang md bao phii, vdi biet bao luyen tiee, cu Am :" cd phong thdi mdt triit nhdn ngdi tinh budc di cua thai gian". Trong tac pham nhip thai gian cung cung

tam trang nha nho, thai gian chain chap khong lam vudng ban con ngudi trong viec

nang niu nhung thu vui tao nha. Duong nhu nhip thai gian cung mudn ddng tinh vdi

cac cu, nd khong mudn vdi va de lam mat di khong khi day hoai niem nay. Thai

gian cung vdi con ngudi deu mudn chong tra xa hdi hien tai. Chong tra lai cai xa hdi

do, cac cu tim vao thu vui xua, tim lai cai cu, cai gan mat di de luu lai mdt thu gi cdn sdt lai. Cach uong tra cu Am la thich uong tra vao budi sang va dng khong bao gid "cau tha" trong am tra ciia minh: "Nhitng cong phu trd nin li nghi. Trong dm trd pha ngon, ngudi ta nhdn thay cd mot mui tha vd mdt vi triit IF. CuAm uong tra tinh te, tra phai dugc pha ciia nude dong tren la sen: "cdch thitc tra dao nhu cu Am

bao gia cung cd it ra Id hai dm ddng dun nude". Cdn each uong tra cu Sau cung

khong kem sir cau ki, cu chi uong tra pha vdi nude gieng chua Ddi Mai: " Chi cd

nude giing day Idpha trd khong bao gid lac mdt huang vz".Trong y nghT ciia su cu

chua Ddi Mai ve cu Sau: "tiic cho mot kiep chung sinh cdn vudng mai vong nghiep

chuang". Cach uong tra ciia cu Sau trd thanh le nghi, va chi minh cu mdi lam dugc

nhu the nhu ldi ciia su cu chua Ddi Mai: "Uong trd tau nhu thay chau thi cd mdt.

Cu nude giing chua day mdi chiu pha". Cung la ngudi cd sir cau ki trong viec uong

tra, nhan vat ngudi an may trong Nhung chiic dm ddt dugc Nguyen Tuan mieu ta

nhu mdt di nhan ciia nghe thuat uong tra: "Han xin phip day rdi Id ngdi bdt chdn

chu ngu, trdng dm chin, chuyin tra tu chin tdng sang chin quan, trdng xinh ddo

di", han lam mgi ngudi sanh tra phai ne phuc bdi nhung hanh ddng cd chat le nghi

ciia mdt ngudi dam me tra dao. Cach uong tra xua, neu la mdt ngudi thuan thuc thi

phai khoan thai, nhe nhang, uong mdi ngum tra phai vua dii, thudng thuc huong vi

chu khong phai la ngudi pham tuc Id mang. Cu Sau nghe chuyen " vd diii minh, vd

diii khdeh" khoai chi. Vi tim dugc ngudi tri am cung sd thich vdi dng trong thu

uong tra. Cu Sau dam me tra, nang niu tung chiec am dat: "gid cd giong ngay coc

GVHD: Tran Van Minh

30

SVTH: Tran Thi My Trang

Nghe thudt xay dung nhdn vdt trong "Vang bong mdt thai" cua Nguyen Tudn

bqc nin cho trdng thay, chua chdc cu da bdn cho mdt chiic". Trong viec dam me

am, cu cdn biet ro tung loai tra qui nhu tra Bach Mao Hau, tra Tram Ma..., va tung

tra, cu Sau cdn am hieu den tung cai kim hda, nude sdi gia va nude sdi sui ciia chiec

loai am: "Thit nhdt Thi Due gan gd;- thu nhi Luu Bdi;- thit ba Manh Thdn". Phii qui, danh lgi cu xem khong bang mot am tra tau: "Nhung mdt ngay kia, niu khong cd trd tau md uong nua thi cdi dng cu Sdu nay se kho din buc nao". Trong truyen ta cdn bat gap hinh anh su chua Ddi Mai, con trai cu Sau. Tat ca diu hien len con ngudi mau muc, di dung nhe nhang, cu chi khoan thai: "Su cu rut trong tay do vdi

rdng ra mdt chiic quqt thude, xde rdng hit cd nan quqt, nghiing che ddu cho do

nang ". Qua cac hinh anh tren ta thay Vang bdng mdt thai cd kinh trang nghiem

nhung van nhe nhang di sau vao long ngudi dgc. Bang hinh anh udc le, tuong

trung, nha van mudn ndi ve nhung con ngudi trong xa hdi cu cd thdi quen cdu ki ma

tao nha.

Ong cu Kep trong Huang Cudi tinh te den muc chuan doan dugc ngay nd cua nhung chau hoa theo tinh hinh thdi tiet: "Niu khong cd gid ndm thdi, thi hoa trong vudn dng cdn lau mdi nd. Hoa se nd nham vao ngay ram thdng giing. Dung

rang phai lay " chi thanh, chi tinh ciia minh ra ddi dai" vdi nhung giong hoa kia. Cu

Kep am hieu tung giong lan , trong vudn cu cd dii cac giong lan ngoai tru lan Bach

Nggc: "Tdi tu biit khong cham dugc lan Bach Nggc. Cong phu lam dng a. Gid

vao ngay Tit Nguyin Tiiu ". Cu Kep la ngudi yeu thien nhien chan tinh, dng cho

mieu ta thu choi lan ciia cu Kep that tinh vi tung chut mdt. Mdi budi sang, cu Kep

deu ra khu vudn nhd ciia minh, cu vach tung gdc hoa, chau hoa xem xet chiing mot

each ti mi. Hinh anh con ngudi cd sir hda hgp nhip nhang vdi mau sac cd cay. Qua

manh la gay, nang gia mdt chut la heo, mua nang hot Id ndu canh". Nguyen Tuan,

hdn trudc thien nhien thi mdi cd the hieu dugc mdt each tudng tan nhu vay.

tac pham, Nguyen Tuan mudn ndi len rang, phai la ngudi yeu thien nhien, cd tam

Ndi ve cai tai hgc van, Nguyen Tuan het ldi ca nggi anh em dng Dau xu

Ngoat. Trudc hoan canh xa hdi, con ngudi trd nen lac long, cd ddc . Ong Dau Xu

Anh cd tai van chuong ndi tieng ca vung: " Thaphu lam rdt nhanh; sdeh nhd cd thi

vach ra tung chuang tung tiit mdt". Vi bi oan hdn quay rdi nen dng bi loai ngay

vong dau, nhung cai tai van chuang ciia dng khien ai ciing nuoi tiee: "Ong cu thdn

sinh ra dng, cu Huan Id ngudi ndi tiing mdt viing, dem xem lqi bdn nhap va dua

cho cdc ban doc, ai ciing lay lam tiee. Hai van di manh nhu thi, cd vao din ky hdi

thi ciing cit Igt. Mgi ngudi diu chdc ludi tiee ri".Cai tai cua ngudi sT tu, cdn dugc

nha van mieu ta that ti mi qua tung viec mua biit, lira giay de viet: " Anh chang nhdt

dinh hdi cho dugc cdi thu but Tao Thien Quan mdi chiu lay".

GVHD: Tran Van Minh

3\

SVTH: Tran Thi My Trang

Nghe thudtxdy dung nhdn vdt trong "Vang bong mot thai" cua Nguyen Tudn

anh udc le, tuong trung ket hop chat hien dai. Bang cam xiic chan thanh ciia minh,

Nguyen Tuan het long ca nggi ve cai dep. Cai dep tam hdn trong sang, thiin luang

sang ngdi ke ca luc tu tdi sap bi chem dau :" Ta nhdt sinh khong vi vang nggc hay

Trong Vang bdng mdt thdi, Nguyen Tuan su dung biit phap cd mang hinh

quyin thi ma phdi ip minh viit cdu doi bao gid"( Chit ngudi tu tii). Va sir trong

sang cdn dugc the hien qua hinh anh nhung ngudi cho la ke cudp nhung hg "dam

nghi dam lam", " Lay cho tiin bqc cua bon bdt nghia, dem chia cho anh em khdc

ngheo nhu minh"{ Mdt dam bdt dac chi). Hg tugng trung cho tang lap nho sT tran

trgng nghTa khi chan chinh cua ngudi nam tu. Mac du khong cdn dugc trgng dung

nhung hg van giu ldi sdng ciia minh va nem ra nhung each chong tra vdi xa hdi. Bdi

xa hdi phong kien suy tan, tang lap nho sT bi lang quen. Thay vao do la nhung con

ngudi mdi, nhung con ngudi chay theo danh lgi. Khong the thich ung vdi sir 16 lang

ciia xa hdi, nha nho roi vao ngo cut tim vao ldi sdng tao nha, cau ki de lang quen

ddi. Hg tim den thien nhien, tim den thdi quen uong tra, ngam tha,..., nhung ldi

sdng "mdt thai vang bdng". Nhung nep sdng tao nha do, tac gia su dung mang tinh

udc le, tugng trung. Qua do, lam ndi bat nhung con ngudi tai hoa, tai tu mdt thai

mang tam trang nuoi tiee, xot xa.

Nguyen Tuan kheo leo trong viec xay dung ngoai hinh nhan vat. Nhan vat

trong truyen xuat hien theo mau muc nhat dinh de ho phd dien cai tai hoa, lang tu

cua minh trong xa hdi xua. Cai mau muc do nghieng ve mdt nghe thuat cd tinh chat

udc le, tugng trung dugc tac gia ndi den la mdt cong thuc cd san, ludn luc nao ciing hien len ve dep nhan each con ngudi. Nhung cu Kep, cu Am..., cho den ke tu tu, ten dao phii, nhung ten cudp. Hg dieu hien len ciia mdt con ngudi mang ve dep duy

nhat cua cai tai, cai dep. Vang bdng mot thai ciing ndi bat len nhan each nha nho

cam ghet cai xau xa, thap hen de ca ngoi cai dep. Mdt khi ngoai hinh nha nho dugc

mieu ta nhu the, thi nha van ciing de dang phan anh xa hdi 6 trgc khong cd ne nep,

cho nhung nhan vat sdng dep vdi ddi. Vang bdng mot thai de lai an tugng ro net ve

con ngudi nha nho phong nha. Qua tac pham ta cd the nhan thay thanh cong dac

sac ciia nghe thuat mang tinh udc le, tuong trung ciia tac gia. 2.3 MIEU TA NGOAI HINH DE B0C L0 TINH CACH

Trong Vang bdng mdt thai, Nguyen Tuan ca nggi nhung con ngudi cd tinh

each cuong true, phi thuong. Nhung nhan vat do dugc Nguyen Tuan xay dung ddi

lap vdi xa hdi day do ban. Ddng thdi, Vang bdng mot thai la bai ca ddng vien con

ngudi cd giu thien luang du trong bat cu hoan canh nao. Mdt thanh cong nua ciia

Vang bdng mdt thai la nghe thuat mieu ta ngoai hinh de bde Id tinh each nhan vat.

Ngoai hinh ciia nhan vat dugc Nguyen Tuan ve len vdi nhung net cham pha, the

hien tam trang nha nho luc Han hgc suy vi. Trong Vang bdng mdt thai, Nguyen

GVHD: Tran Van Minh

32

SVTH: Tran Thi My Trang

Nghe thudt xay dung nhdn vdt trong "Vang bong mot thai" ciia Nguyen Tudn

Tuan cd cong to dam ve dep xua mdt each kT ludng, cau ki. Nhung nhin chung nhan

Tan " mdt dng gid rdu tdc long mi trdng xdp nhu bdng, chong mdt gay true", su cu

chua Ddi Mai " nheo nheo cap mat", cu Kep trong Huang cudi " ngudi ta thuang

vat trong Vang bdng mot thai deu cd net ngoai hinh gan giong nhau. Nhu Than non

thay mdt dng gid long may bqc, tdc bqc, rdu bqc, mac do long trang",..., cac cu

hien len trang nha, tu tdn tung chut mdt theo phong each ciia nha nho. Nguyen Tuan

leu chong di thi ma: " chu Hdn chi cdn Id mdt thit xa xi pham trong hoc vdn cua

muon nhung hinh anh cac cu ndi len xa hdi Han hgc da suy vong, khong cdn canh

mdt lap ngudi". Thu chu do da trd thanh niem hy vgng ciia nhung dng do trong

Khoa thi cudi cung: " Cd nhitng dng do gia tdc rdu da nga mdu vi su dua nha cua

cong danh ddnh lita sudt mdyphen, chuyen nay ciing cd chen ra hd vdt lay mdt chut

huang cudi chau cua triiu dinh". Nhung nuoi tiee ve qua khu dugc tac gia nhac den

nhu mdt ki niem buon cho nhung ngudi theo duoi cong danh nai khoa cu. Cang

nuoi tiee qua khu thi con ngudi cang bd ngo vdi cudc sdng mdi, cudc sdng ciia

nhung con ngudi me kim tien, ham danh lgi. Bat man trudc xa hdi, con ngudi trd

nen cd ddc, be tac. Con ngudi trd nen cam phan xa hdi khi xem viec chem dau

ngudi nhu mdt thu vui. Dudi ngdi biit ciia Nguyen Tuan, nhung dng quan Tong ddc

Khi mieu ta viec chem dau ngudi rat nggt ciia Bat Le, tudng chung ngdi biit ciia

san sang lam tay sai cho giac. Hg vui cudi, thich thu khi giet ddng bao ciia minh.

Nguyen Tuan lanh lung, nhung thuc chat ben trong ngdi biit ciia dng la sir to cao tdi ac ciia bgn tay sai va nhung ten giac. d doan ket ciia truyen, tac gia da ndi len dieu do: " Luc quan Cong sit ra vi, khi ludt qua muai hai ddu lau cdn dinh vao da cd

nguai chit quy, sdnphdp truang sap gidi tdn bdng ndi lin mdt tran gid Idc xody rdt

manh. Thuang nhung luc xuat quan bdt lgi, tudng can Idc cudn gdy ngon ca suy,

ciing chi manh thi thdi. Tran gid xodn, gidt, hut cdt bui lin, xoay vong quanh dam

tu thi, vd dudi theo cdc quan dang ra vi. Cdi mu trang a trin ddu quan Cong sit bi

Khong chap nhan hien tai, nhan vat trong tac pham cd chong tra xa hdi qua

ldi sdng an nhan, hudng lac bang each cham sdc lan, uong tra nhu mdt bac thay,...

can Idc du ddi lat roi xuong bdi cd lan ldn mdy vong".

Nhung dieu do deu the hien con dudng thoat li vdi ddi ciia cac nhan vat. Tuy nhien

tam ciia dat nude. Dd la Cai Xanh, Ly Van trong Mdt dam bdt dac chi, Huan Cao

trong Chit ngudi tit tu. Sdng trong xa hdi do ban nhung tam hdn ciia hg van anh len

trong Vang bdng mdt thdi ta cdn bat gap nhung nhan each sang len giua canh tdi

tia sang ciia sir trong sach. Hien tai xau xa thdi nat, mgi ngudi dau xdt budng xuoi

anh hung ddi troi dap dat. Tieu bieu la hinh anh ciia ngudi tu tu Huan Cao. Khi chi

tat ca, nhung hg van cd sir nem tra cudc ddi mdt each ban ITnh, khi phach ciia mdt

GVHD: Tran Van Minh

^3

SVTH: Tran Thi My Trang

ldn khong thanh, dng khong he khiep so trudc tham canh tuang lai ma trong dng

Nghe thudt xay dung nhdn vdt trong "Vang bong mdt thai" cua Nguyen Tudn

ludn sang ngdi ve dep khi phach, tai hoa. Cd le cai lam cho Huan Cao khilp sg chinh la sir phi ly ciia xa hdi, su do ban, xao tra, dao dien ciia thai dai. Giua cai chat chgi hdi ham ciia nha tu, con ngudi van vuot len tren khd khan d& thi hien sir trong sang, bieu hien mdt y nghTa sau sac trong tinh each con ngudi ludn giu thiin luang

vien quan nguc va thay tho lai, trong sir den tdi cua xa hdi van anh len con ngudi

chgn nham nghe, du sdng trong bun nhung chang hdi tanh mui bun. Trong y nghT

tham lang ciia vien quan nguc: "cd le lao bdt nay ciing Id mdt ngudi khd day, han

de cai dep tdn tai, van sdng giua mot manh dat chet. Ben canh Huan Cao cdn cd

ciing nhu minh chon nham nghi mdt rdi. Mdt ki biit yiu min khiphach, mdt ke biit

trong ngudi cd tdi han khong phdi la ke xau hay vd tinh. Ta mudn biit dai dng

Huan Cao, ta mudn dng dd cue trong nhitng ngay cudi cung". Luc dau vien quan

chung cho y nghT ban dau do la diing. Day chinh la mdt thanh am trong treo thu hai

viit len tu nguc tu tam tdi. Khi nghe tin cd lenh tren truyen xuong, ngay mai se giai

tu di, vien quan nguc " tdi nhgt ngudi di sau khi tiip doc cong van". Vien quan

nguc het sue lo sg vi ngay chet ciia Huan Cao da den nai rdi ma van chua xin dugc

chu. Tam trang lo lang ciia vien quan nguc cang ndi ro hon y nguyen tha thiet ciia

dng ve viec xin chu, tam long ciia dng ddi vdi cai dep va gia tri cai dep. Vien quan

nguc la ngudi cd sue chiu dung, nhan nhuc va biet chd dgi, day la net tinh each tieu

bieu ciia vien quan nguc. De cd dugc chu cua Huan Cao thi du cd nhan nhuc, chiu

dung dng cung dang, bdi mien sao thuc hien dugc udc nguyen ciia minh. Tinh each

Huan Cao cdn dugc the hien trong viec nhan ra "mdt tdm long trong thiin ha" va

khuyen vien quan nguc hay di noi khac, tranh xa xa hdi pham tuc, day ray sir xau

xa: " thay Quan nin tim vi qui nhd ma d da, thay hay thoat cdi nghi nay di da, rdi

nguc cdn nghi ngd dieu do, nhung lau dan nhung tinh each ciia thay tha lai da minh

hay nghi din chuyin choi chu. O day, khd giit thiin luang cho lanh vitng vd rdi

ciing nhem nhudc mdt cdi dai luang thien di". Cai dep, cai tai hoa dugc Nguyen

Tuan khac hga dam net trong su ddi lap anh sang va bdng tdi, cai cao ca va sir thap

hen cua nhung con ngudi trong xa hdi.

O Mdt dam bdtdac chi, ke ve nhung con ngudi cd ngoai hinh la thuong vdi

nhung vet theo: " trin ldn da chdn bdng nhuddng den kia, da loang Id nhiiu vit seo

rdt to, cdi thi trang non nude da non dang len, cdi thi den tham mdu thit thdi tham

hinh do , nha van da khac hga tinh each nhan vat biet trgng nghTa khi, vao sinh ra tu

cd nhau. Bat dau cau chuyen, Ly Van xuat hien nhu mdt ngudi cd tinh each la

thuong: " It bita nay, Ly vdn buon buc ra mat, bd nhd ra di din hai ba hdm ", den

da lau ngay", hay do chinh la vet tich cua hg mdi lan di "ddnh bqc"?. Tu ngoai

khi ve Ly Van "lqi dan diim lqi vi giay vd ciia suy nghf\ Tac pham cdn ndi den

GVHD: Tran Van Minh

^

SVTH: Tran Thi My Trang

tinh each ciia nhung ngudi khach la den nha Ly Van. Hg la nhung ngudi la thuong :

Nghe thudt xay dung nhdn vdt trong "Vang bong mot thai" cua Nguyen Tudn

"Hg chap tay ra dang sau lung, lung thitng dao quanh nha mdt vong". Ben canh do,

ngudi dgc khdng bao gid quen con dao thep, hop thude lao khac ho phu ciia Cai Xanh, ludi mai Ly Van, ludi mai Phd Kinh khi moi lin hg cd tiing bac ldn. Hg la nhung ngudi anh hung trong xa hdi giao thdi, bi bl tac nen hg cd nhung net tinh each khac thuong. Cai khac thuong do, dugc Nguyin Tuan xay dung qua hinh tugng nhan vat, nhung con ngudi tai hoanhung khdng dugc trgng dung. Tran trgng trudc cai tai, nha van ndi den Cai Xanh vdi ve day kinh phuc. Cai Xanh dugc biit den la mdt tay choi ndi tieng: " Trong nhitng phut rdt nguy nan, phdi giit ki khdc

di gd lay mang minh, chua bao gid Cai Xanh chiu phong dao va bd dao lqi trin

chiin dia". Ong cung anh em cd khi phach hon ngudi, ban ITnh khi moi lan cd "

tiing bqc" vao sinh ra tu. Ly Van, Cai Xanh la nhung ten cudp, nhung hg la ngudi " ngheo, cue, khai", chii truong lay ciia ngudi giau chia cho ngudi ngheo. 6 mdt Dam bdt dac chi, tac gia ca nggi nhung con ngudi cd tinh each cuong true, thing thin. Dudi ngdi biit ciia Nguyen Tuan cai dep tinh each con ngudi hien len ro net, mac du

nhan vat chi la nhung ten cudp.

Tiep theo nhung cau chuyen trong Vang bdng mot thdi la phong thai thin Tan vien va dng cu San. Tac pham nhu dan thuc tinh mgi ngudi ve con dudng Cach mang, do la con dudng dng cu San trung tu den Thugng, mdt ngdi den vdi ve dep thanh khiet, trd thanh udc ma ciia bao nhieu ngudi. Viec trung tu din Thugng trd nen bi mat trong mdi lan cu San cung dam ban thg mdc len tren din Thugng. Khi do tinh each ciia con ngudi nhan ra chan li ciing dugc thay doi: "Ngay trudc dng cu San tinh hay bip xip... Trudc dng hay ngoi le ddi mdeh, bip xip hit chuyin ngudi rdi mang not chuyin nhd ra md ndi. Gid thi dng de ddt tung cdu, lam ngay vdn va nhu ma dm vd nhiiu hom khdng cdy mom ra md ndi lay nua nhdi. Vd nhiim them

tat khac nhd, tham khdm nude bot vita nhd vd tay ludn ludn ra lin cdi cd vdn Id hdu. OngPhd San xua diim dam thi gid hot hodng. Ngudi dy cd mdt diiu gi ngdp ngitng nita mudn ndi, nita lqi thdi... The md tit hdi di lam an mdt chuyin xa dy vi, dng cu cdphong thdi mdt ki lang man vao luc cudi ddi. Gid dng cu chai cdy canh". Trin dinh non Tdn truyen dugc tac gia noi den vdi nhung deu huyen bi tren din Thugng. Tu sir huyen bi do con ngudi cd sir thay ddi vl tinh each. Tinh each nhan vat cdn dugc the hien ro net khi nha van xay dung cai chit ciia Nhieu Tam. Nhieu Tam chet khdng ai ro nguyen do, rieng chi cd dng cu San va nam ngudi thg mdc kia

biet. Khdng biet lam gi trudc cai chet dot ngdt ciia Nhieu Tam, dng cu San va nam ngudi thg mdc "xanh mat nhin nhau" im lang. Tat ca hg deu hilu rang, do la sir trung phat cua than non Tan ddi vdi nhung con ngudi khdng the tin tudng, ciia

nhung con ngudi phan bdi. Trong truyen ngoai viec mieu ta tinh each ciia dng Phd San va nam ngudi thg mdc, ma Nguyen Tuan cdn mieu ta tinh each ciia thin Tan

GVHD: Trin Van Minh

^

SVTH: Trin Thi My Trang

Nghe thudtxay dung nhdn vdt trong "Vang bong mot thai" cua Nguyen Tudn

vien. Than Tan vien xuat hien vdi tinh each ciia mdt con ngudi " trugng nhdn" nhu

vung vang ciia mdt ngudi quae thude, trang nghiem, mang day ve dep ciia con

ngudi cd nhan: "Trdng dng cu dinh dac, cd kinh, ddi cdi ndn cd giong kiiu ndn tu Id

chinh ldi van ciia tac gia trong truyen. Dang di ciia dng nhe nhang nhung du cai

ngudi tu hanh, dan lang khdng hdi can van vd chi nhin theo dng cu di khuat vao

ngo nhd dng cu San, budc di cd du cdi vitng vang cua mdt nguai quae thude thude

long con dudng di ciia minh". Than Tan vien hien len la ngudi quae thude ciia bac

trugng nhan, lanh dao mgi ngudi, dng dang mang tam trang sg set lo au trong khi

viec ldn chua thanh mgi chuyen se bai 16. Nen sir xuat hien ciia dng ciing bi mat. Du

be tac ve tu tudng nhung den thai ki nay Nguyen Tuan cung nhan ra hoat ddng bi

mat cua Dang ngay cang vung manh de lam nen cudc Cach mang dan tdc.

Trong su ddi thay cua dat nude, con ngudi trd nen ngd ngang trudc van

Ciing cung chung tam trang do, dng Phd Su trong Ddnh tha la mdt ngudi cd tinh

each thich di day di do. Ong cd cai tiii dung toan la tho, dng la ngudi thich xe dich,

khdng d mdt chd ma thuong di nhung noi khac danh tho. Qua each mieu ta hinh

hdi mdi. Nhieu luc trudc sir ngd ngang do con ngudi tim vao cai dep de lanh ddi.

anh dng Phd Su, cho thay dng la con ngudi lang tu biet thudng thuc phong canh

thien nhien dat nude. Ong cung Mdng Lien da cd sir gap gd tam hdn "nguai tdi tit

ki giai nhdn". Hg di knap noi tim thu vui, tim net dep noi cudc ddi cdn sdt lai. Dd

la net dep nhan each con ngudi cd tam hdn trong sang. Ddi lap vdi cai dep la nhung

ten quan lai nhu cu Tuan, dng huyen Binh Khe - la nhung con ngudi da ban, cd tinh

each thap hen chi biet a dua theo xa hoi: " Ong ta chua hay vd vinh. Nhd cdi chua

thd tha xong, dng cit vd vinh giuc on len nhitng Id lau Id lang dat tiin cham nhu thi

thi mdt dim, phong thd dugc mdy cdu tho". Chi vai net mieu ta, tac gia da cho ta

da lam cho xa hdi mat dan cai dep, phongtuc van hda dan bi mai mdt di.

Ndi den cai dep, tinh each nho sT, mang day net cd kinh thi phai ke den

cu Kep trong Huang cudi. Cu Kep luon coi trgng le giao phep tac. Xuat hien ben

canh cu Kep la hinh anh bd gia - mot con ngudi biet gin giu cai dep. Ngoai tinh

each thang than, biet tran trgng cai dep, bd gia cdn la ngudi hieu dugc tinh each ciia

ngudi khac: " Mdy vd rugu nay, Id rugu tdm day. Cu nha ta quy nd han vang. Khi

thay tinh each ciia dng huyen Binh Khe. Chinh nhung ngudi cd tinh each nhu dng

rdt ro ra ngoai mdt vdi gigt, luc khdeh ve, cu mang din phdt then ludn. Cdu day nut

lqi, khdng cd rugu bay". Cu Kep la ngudi biet cham sdc hoa de tao ra cai dep thuan

tuy ciia ddi, cdn bo gia la ngudi biet gin giu cai dep. Cu Kep nguyen tac thi bd gia

khdng bao gid cau tha, la den trong cong viec: " Dim giao thita, bin canh ndi bdnh

chung sdi sinh sich, bo gid dang cham chu canh ndi keo mqch nha". Bd gia nhd

tung viec ldn nhd trong gia dinh, bo gia chua bao gid lam phat long cu Kep: "

GVHD: Trin Van Minh

^

SVTH: Trin Thi My Trang

Nghe thudt xay dung nhdn vdt trong "Vang bong mdt thai" cua Nguyen Tudn

Nhung viec nhdn viec nhd trong nhd, bo diu nhd hit. Bo nhd cd din ngay gid giiii

trong ho. Khdng cd bd nhdc nhdm cd lenhiiu ldn mg Am cd da bd mdtngay gid ".

hdi pha tap kia. Ben nhung con ngudi tai hoa, lang tu la nhung ngudi cd tinh each

xau xa, da ban nhu dng huyen Thg Xuong trong Den dim thu cd "tdm thudt hen

Xa hdi ddi khac, nhung cai dep dan dan bi mat di, chi cdn chang la tam hdn cua ngudi yeu cai dep, khdng khi xa hdi trd nen da bin. Bdi the vin de thin khi lam con ngudi thoa mai va hudng dugc khdng khi tinh khiet ciia sang sdm trong xa

kem", dng thuong dung quan linh ra oai khi mdi lan rude cha ciia minh. Ddi lap con

ngudi hen kem ay, Nguyen Tuan cang neu cao bac thanh nhan cd cai dep thanh cao

trong sang vd ngan. Ong Cu Hai trong Den dim thu hien len la ngudi sdng trong xa

hdi, tung trai trong cudc ddi. Nguyen Tuan nhan ra rang xa hdi da ddi khac, nha nho

Nguyen Tuan vdi tinh each hien hau, thanh dam nhung thuc chat ben trong la

khoang trdng tam hdn ciia ngudi bi mat nude. Hg khdng cdn la nhung dng quan

dung dau trieu dinh luc xua nua ma gid chi la ddng tro tan ben nhung an thu bi bd

di. Khi di vao tung nhan vat, Nguyen tuan phat hien ra hg la nhung ngudi chan

chinh, cd tai, cd khi phach hien ngang cao thugng nhung phai an minh dudi xa hdi

chi cdn la qua khu day chua chat ciia ong cha xua de lai. The nen nhan vat ciia

Han hgc mdt thai thinh vugng di sudt con dudng cong danh xua cua dng cha.

bang thdi an choi cau ki. De rdi tu day sau tam hdn hg la sir dau dau ve nen van hda

trgng tai. Cu Hd Vien tuy da that the ve lam thay dia ly, nhung cu van giu cai khd

tinh ciia mdt con ngudi nguyen tac tungra tran danh Tay. Tuy vay, nhung cu van cd

sir cam thong trudc hoan canh gia dinh cd Tu va cau Chieu, vi thai the ma hg dam

ra vat va. Cu Hd Vien tuy khdng cdn dugc "cdi ngua, cdm cd", nhung cai nghTa khi ciia cu van dang de ngudi khac kinh phuc. Mac du dang that the nhung cu Ho Viin van khdng ham tien bac: " Ddng le bo chen nggc do tdi khdng nhdn ddu. Lay gi cdi

Cu Hd Vien trong Ngdi md cu la mdt con ngudi cd tinh each trgng nghTa,

gia bdo cua ngudi lam ciia minh Id mot cdi tdi. Nhung vi nghi rang, trong luc chi

em cd cdn nhd tuoi, chua chdc da giit noi, thiiu gi ke ddm ngd.... Cdi due nha tdi

Qua chi tiet danh cd, cu mudn ndi ve each lam ngudi, phai biet phan biet ke xau,

ngudi tdt, tu do cu mudn len xa hdi, thai the: " Cdu thua vi da khinh thuong con tot

xem chung cung bqc thi thdi". Song, cu Hd Vien van het long chi bao cau Chieu.

bien ciia tdi vd di nd lot qua hd. Rdi laicho nd nhap vao cung. Mdt con tdt Igt qua

sdng Id cdi gid tri cua nd bang nita site con xe rdi. O ddi khdng nin khinh thuang

cdi gi. Con tdt md sang hd, tuc Id dice tiiu nhdn luc da dac thi. Tha hd ma phd

phach. Mqng nd ddi lay qudn nao nd cung lay lam sa nguyin rdi kia ma". Ben canh

hien len vdi mdt tinh each biet chd dgi, kien nhan trudc su thu thach ciia cu Hd.

GVHD: Trin Van Minh

^7

SVTH: Trin Thi My Trang

cu Hd Vien cd tinh each trgng nghTa, trong tai. Hinh anh cd Tu va cau Chieu ciing

Sdng giua canh troi dat loan lac, cd Tuva cau Chieu nuang tua lan nhau, cd ddi khi hg phai " ndu cu rung an vdi chdo cho". Cd Tu ngay ngay det vai dudi trang nuoi em an hgc, cd khdng ngai khd khan, ngay dem chain chi de roi phai gia trudc tudi.

Nghi thudt xay dungnhan vdt trong "Vang bong mdt thai" ciia Nguyen Tudn

Cam phuc trudc tam long ciia chi, cau Chieu ngay dem den sach. Qua ldi doi thoai ciia cd Tu va cau Chieu da lam ndi bat tinh each ciia nhan vat. Cd Tu la ngudi biit nghT. Qua ldi phien mudn ciia cau Cheu ve cu Hd Viin, cd da hit ldi giai thich: " Em phdi nin chiiu cu. Nhung luc dim hom, em chiu khd hdu hq cho dugc vita long cu. Cd nhd cd hai chi em, chi Id gdi, vay chi trdng cdy a em. Em nin biit rude cu Hd vi nhd khd lam". Luc dau cau Chieu cdn nghi ngd dilu do, nhung khi nghe chj ndi: " La hdixua, cu Hd day cd biet thay lam", thi tinh each cau Chieu da thay ddi, cau trd nen gan gui vdi cu Hd, kinh phuc cu. Cd Tu, cau Chieu va cu Hd Viin, ba con ngudi ciia tac pham nhu cat len bai ca ddng dieu vl ba tam long trong sang biit quy trgng gia tri cua cai dep, cai chan, cai thien.

Trong tac pham Vang bdng mot thai, Nguyen Tuan ludn nggi ca nhung con ngudi biet chiu dung, cd tinh each hien hau, thanh dam biit sdng dep giua xa hdi. Bat man vdi thai the khi con ngudi phai thdt len "chon nhdm thi ki\ cau ndi that chua xdt ve tinh than ciia con ngudi sudt ddi di tim cai dep. Tuy thi nhung trong long con ngudi ay van sang ngdi ban chit thi sT thuc thu, du sudt ddi phai sdng phung sir lii hoa tham cd quy, udng tra vao buoi sang nhung hg van giu minh trong sach. Khdng chay theo ddng tien danh lgi, ban re luang tam ciia minh. Dudi ngdi biit ciia Nguyen Tuan, cai dep van hien huu va ludn tda sang. Dilu do khang dinh rang, du cudc sdng cd tan nhan den dau thi gia tri nghe thuat dich thuc van tdn tai, vi thieu cai dep con ngudi trd nen tam thuong biet bao.

GVHD: Tran Van Minh

38

SVTH: Tran Thi My Trang

Nghi thudtxdy dung nhdn vdt trong "Vang bongmdt thai" cua Nguyen Tudn

CHI/0NG III

NGHE THUAT KHAC HOA NOI TAM NHAN VAT

•

•

•

•

•

TRONG " VANG BONG MOT THOfl"

3.1 KHAC HOA NOI TAM NHAN VAT QUA NGON NGlT

Nguyen Tuan la mdt bac thay ciia ngon tu. Theo danh gia Nguyen Dinh

Thi, dng la "viin dd tdng" trong nen van xuoi Viet Nam the ki XX. Van Nguyen

Tuan su dung ngon ngu hien dai ket hop net cd kinh, di sau vao long ngudi dgc mdt

ro net, tu ten chem dau ngudi, mdt ten phan nghich cho den mdt thu sinh nho nha.

each nhe nhang, sau lang. Qua ngon ngu, tac gia boc Id ndi tam nhan vat mdt each

Tat ca deu dugc Nguyen Tuan ngay dem tao ra nhan vat trong Vang bdng mdt thdi,

Qua tac pham, ta thay hien nhung con ngudi cd ndi tam gan giong nhau.

mdt khudn nhan vat dugc diic ra tu ldi van cau ki va dieu luyen.

Dd la ndi dau thai the trong xa hdi mdi, hg phai sdng heo hat, gd bd nen dam ra

cd nhung con ngudi cdn sdng go bd trong hoan canh, chua the thoat ra dugc nhu

khinh bac vdi ddi bang each sdng tu do, cd thu choi cau ki. Nhung ben canh do, van

Bat Le trong Bita rugu mdu, cd tai chem dau ndi tieng, vien quan nguc va thay tho

sir dau dau khdng ngudi trong viec chon lam nghe: "Cd le lao bdt nay, ciing Id mdt

lai trong Chit ngudi tit tu. Khi di sai con dudng, vien quan nguc va thay tha lai cd

ngudi khd day. Cd le han ciing chinh nhu minh, chon nhdm nghi mdt rdi. Mdt ki

biit kinh min khiphach, mdt ki biit tiee, biet trong nguai cd tdi, han khdng phdi Id

ki xau hay Id vd tinh ". O trong sir thdi nat ciia xa hdi, dau do ta van thay anh len

anh sang ciia nhung con ngudi biet quy trgng nhan each. Luc vien quan nguc nhan

dugc cong van ve nhung ten tu tu thi dng da nhan ra Huan Cao, ngudi tinh San Tay

cd tai viet chu dep va nhanh. Nhin nhan dugc cai tam ciia vien quan nguc, Huan

" O day ldn ldn. Ta khuyen thay Qudn nin thay chdn a di. Chd nay khdngphdi la

Cao nuoi tiee cho than phan con ngudi trong xa hdi do. Bdi Huan Cao nhan ra rang:

nai di treo mdt bite lua trang trio vdi nhitng net chit vudng van tuai tan nd ndi lin

nhitng cdi hoai bao tung hodnh ciia mdt ddi con nguai". Ldi khuyen ciia Huan Cao

cao lan nhau. Bdi xa hdi bay gid, chi la xa hdi kim tien chay theo danh lgi. Vien

quan nguc va thay tho lai la nhung ngudi thanh cao cdn sdt lai, de trong phut cudi

cung ciia ddi minh Huan Cao da nhan ra ve dep ay: "Vi bdo chu nguai, tdi nay, luc

danh cho vien quan nguc het muc chan thanh, d nhung tam long biet trgng sir thanh

nao linh canh trai vi nghi, thi dem lua, muc, but vd mdt bd dude xuong day rdi ta

cho chu. Chit thi quy thuc. Ta nhdt sinh khdng vi vang nggc hay quyin thi md phdi

ip minh viit cdu ddi bao gid. Ddi ta ciing mdi viit cd hai bd tit binh va mdt bite

trung dudng cho ba ngudi ban thdn ciia ta thdi. Ta cdm cdi long biit nhan liin tdi

GVHD: Trin Van Minh

39

SVTH: Trin Thi My Trang

Nghe thudt xay dung nhdn vat trong "Vang bong mot thdi" ciia Nguyin Tudn

ciia cdc nguai. Nao ta cd biit ddu mot ngudi nhu thay qudn day ma lqi cd nhitng sd

thich cao quy nhu vay. Thiiu chut nita, ta di phu mdt tdm long trong thiin hq".

Bang ngon ngu nhe nhang, Nguyen Tuan cho ta thay dugc ve dep cua con ngudi.

Du sdng trong canh bun nho tam tdi ciia nguc tu nhung vien quan nguc van giu

dugc cai " thiin luang", ban chat con ngudi tdt dep. Ngay tu nhung trang dau ciia

tac pham, Nguyen Tuan da gidi thieu ve ban chat trong sach ciia vien quan nguc:

"dng quan coi nguc nay la mdt thanh dm trong trio chen vao giita mdt bdn dan md

nhqc ludt diu hdn loan xd bd". Giua bao nhieu canh hdn loan xd bd, hinh anh vien

quan nguc van sang len giua nguc tu tam tdi. Vien quan nguc dau chi yeu cai dep

each con ngudi. Ong tu te ddi vdi Huan Cao dau phai de xin chu ma cdn vi ca quy

ma cdn biet yeu nhung con ngudi ngay thang, biet quy trgng pham chat va nhan

nguc quan da rat cam ddng. Cam ddng vi ldi khuyen chan thanh ciia Huan Cao, mat

khac ciing la tam nguyen ciia vien quan nguc song cd le cd nhieu dieu cdn khd ndi

nen quan nguc mdi nham dudng ma di vao ngd cut: "Nguc quan cdm ddng vdi

trgng con ngudi, tu the hien ngang, bat khuat do. Hinh anh vien quan nguc d cudi tac pham ciing la mdt hinh anh gay an tugng va siic ddng long ngudi. Khi Huin Cao khuyen vien quan nguc ve que vi noi do mdi dang la nai tdn tai ciia cai thien luang,

nguai tu mdt vdi, chap tay ndi mdt cdu ma ddng nude mat ri vao ke miing lam cho

do lam ndi bat nhan each con ngudi. Cudi tac pham ngudi dgc khdng the nao quen

nghen ngdo: " ke mi muoi nay xin linh y". Ngon ngu Nguyen Tuan that tinh te, tu

canh cho chu trong chdn lao tu: " Trong mdt khdng khi khoi tda, anh sdng do rue

ciia mdt bd dude tdm ddu rgi len ba cdi ddu nguai dang cham chu tren mdt tdm lua

bach cdn nguyin ven ldn hd. Khoi boc tda cay mat, ho dui mat Ha lia. Mdt nguai tu

cd deo gong, chdn vudng xiing, dang to dam nit chit trin tdm lua trang tinh cang

phdng trin mdnh vdn. Ngudi tu viit xong mdt chu, vien quan nguc lqi vdi khiim num

cdt nhitng ddng tiin kem ddnh ddu d chitddt trin phiin lua dng. Va cdi thay tha lqi

gdy gd, thi run run bung chau muc". Tir hinh anh tren, tac gia ket hop nhuan

cai thien cai ac, cai cao ca - thap hen. Gigng van cham rai, tu tdn boc Id ro ndi tam

nhan vat.

Cdn Bat Le la ten dao phu ndi tieng, nhung dng chi la ten day td gia da

nhuyen thu phap tuong phan, ddi lap giua anh sang va bdng tdi, nham lam ndi bat

dugc nghi tay: "Lau nay dng Bdt Le khdng phdi khai dao vi Ong Ldn thay gid yiu

mudn cho nghi tay. Mdi ldn cd an trdm, dngBdt chiphdi ra phap truang cho cd mat

thi lai cat tieng hat:

" Ta hoa thanh quat

thdi. Cdn cong viec thi da cd ngudi khdc do tay". Mdi khi Bat Le hoa thanh quat,

Cd xanh ddi mdu

GVHD: Trin Van Minh

^

SVTH: Trin Thi My Trang

Nghe thudt xay dung nhdn vdttrong "Vang bongmdt thai" cua Nguyen Tudn

Sdng khdng thit nhau

Chit khdng oan nhau

Thua linh chiu cd

Dam nghi thi nao

Hay ngdi cho vitng

Cho ngot nhdt dao

Hai hdn!

Hai quy khdng ddul"

Du la ngudi chem dau ndi tieng nhung phan nao Bat Le cung nhan ra dugc

sd phan con ngudi va tiee thuang cho hg. Tieng hat ciia Bat Le cat len nhu ndi long

ciia mdt ten day to: " Thua linh chiu cd. Dam nghi thi nao". Trudc hoan canh dua

day, con ngudi phai lam nhung viec ma minh khdng mudn, Bat Le ciing vay, nhung

cau hat nhu ldi giai bay tam su ciia dng trudc xa hdi. Viec chem dau ngudi ciia dng

chi la mdt nghe, chu dng khdng phai la ke coi mang ngudi khdng ra gi. Vdi biit

ngudi that tinh te, ngon ngu the hien sir chet chdc, tan pha: " Nguai a trin mat

phap lanh, cai nhin ve cai dep chii quan. Nguyen Tuan mieu ta canh chem dau

thanh hdt din ddu thi tieng nhung thdn cdy chudi do xuong mat ddt tuang thanh lqi

kiu roqt roqt din day". Nhung tieng " roat roat" cu vang lien tuc khi Bat Le xong

mdt cau hat, the hien sir chet chdc dien ra lien tuc. Tac gia da su dung ngon ngu day

chat tao hinh, tao cho ngudi dgc cam nhan dugc sd phan con ngudi luc bay gid

nhu: " budi chiiu thu huyit, con dudng mdu...". Dd la nhimg hinh anh day bao lire,

rung rgn ciia mdt thai ki lich su da qua. Qua nhung ldi doi thoai ciia Bat Le va Ong

Ldn, nha van da bde Id ro ndi tam nhan vat: " Nhung bay gia con gid yiu Idm,

khdng biit cd cdn lam dugc viec nhu hdi xua nita khdng". Tuy Bat Le da tu choi nhung Ong Ldn van cu mudn BatLe chem dau ngudi: "Niu cdi nghi chem ddc biit cua chu khdng the truyin lqi cho mdt ngudi nao dugc thi mdt ldn cudi cung nay

nua, chu cung nin cho mdt vi quan Tay a day thay ro cdi cdch chem nguai sac tay

cua mdt ngudi day ta hdu can ta la nhu thi nao". Tu doan van tren, nha van mudn

cho ngudi dgc thay ro ve nhan vat Bat Le, Bat Le chi la mdt ngudi dem lai cudc

mua vui day chet chdc cho quan lai va thuc dan Phap. Luc chem xong nhung ten tu

dugc nha van mieu ta vdi nhung net that am dam va du ddi ciia bau trdi chieu: "Trai

tu, "BdtLi chqy tudt vao dung trudc nha rap". Khung canh trong Chim treo nganh

chiiu cd mdt vi du ddi. Mat ddt lqi sdng han mat trai. Nin trai vdn nhitng dam mdy

tim do ve du mgi hinh qudi rg. Nhitng bite tranh mdy cd mdu tham hq thap xuong

thim va de sdt xuong phap truang oi gat". Nguyen Tuan that tinh te khi mugn hinh

anh Bat Le, de to cao bgn quan lai, nhung ten thuc dan khat mau, mat het nhan tinh:

GVHD: Trin Van Minh

^

SVTH: Trin Thi My Trang

"Nhitng tia mduphun lin kiu phi phi, vgt cao lin nin trai chiiu. Ma trin dng cd

Nghe thudt xay dung nhdn vdttrong "Vang bong mdt thai" ciia Nguyen Tudn

hoen d, khdng mdt chiic thu cap nao rung xuong". Cau van dugc nha van dien dat

theo ldi cudng dieu hda ciia biit phap lang man, cd bien phap nhan hda. The hien sir tuc tudi, uat uc ciia nhung ten tu tu. Doc Chem treo nganh, Nguyin Tuan quan niem ve cai dep rat chii quan. Nhung ben canh cai dep do, nha van da to cao tdi ac

ciia thuc dan Phap, nhung ten de quoc xam luge.

Ndi ve tu the hien ngang, bat khuat. Nguyen Tuan da het ldi ca nggi anh

em trong Mdt dam bdt dac chi. Dgc xong cau chuyen ngudi ta khdng the quen

nhung mdn vd nghe cao cudng cua ho: "Cu nhu li cu md theo, ve vdi cdt ddt lqi

lam chi cho thim phiin ra. Thi cung lqi cam Id chdn la anh Cai vd ddnh ubut chi" Id em chit cdn ai vao day. Niu cd neo ngudi thi anh Ly nha da cho mdt cdy " but chung" kem sdt bin canh em cho em vitng tay a nhitng con duang ddc dao". Ngon

ngu ciia Nguyen Tuan that sdng ddng, tu* do lam sdng day ca mdt thai hao hung ciia dan tdc. Mdt dam bdt dac chi la nhung ngudi: "ddm nghi ddm lam. Ngheo, cue, khai. Lay chd tiin bqc cua bgn bdt nghia, dem cho anh em khdc ngheo nhu minh". Ngon ngu Nguyen Tuan su* dung linh hoat, dng mieu ta nhung ngon biit chi that sic sao: "Bdng sau mdt tiing phap, thdn tren cdy chudi da guc xuong mat ddt, keu ddnh

roqt. Vd Phd Kinh dang cudi hi he, cudn vong ddy thitng vao canh tay trai. Dugc gidt vi tit luc nao, cdi mai da a ggn trong ban tay y ", " Tiing hdn ddt dung ddt kiu ddnh bop. Mdy con gd bay ta ta khoi mat vudn, dap canh bdm bdp. Tiing luai mai a tay Ly Van phdng ra kiu ddnh vut. Mot tiing gd kiu ode". Tu hinh tuong ngon ngu vua sac sao, vua trang nghiem, Nguyen Tuan hit long khen nggi anh em trong Mdt dam bdt chi. Tu nhung ngon biit chi, biit chung, con dao thep ciia Ly Van , Phd

Kinh va Cai Xanh, nha van mudn ndi len cai tai cua hg. Nhung ben canh cai tai,

Mdt dam bdtdac chi cdn la nhung con ngudi bj lac long, cd don trudc xa hdi. Hg cd tai cao nhung khdng dugc trgng dung, khdng dugc xa hdi chip nhan. Tu do hg dam ra khinh bac vdi ddi, trd thanh nhung ten cudp noi tieng vung Thanh ndi va Thanh ngoai. Mac du la nhung ten cudp nhung Cai Xanh van dugc ngudi ddi xem trgng va

kinh ne, qua ldi ciia dng chii quan: " Khi nao hg khdng di an cudp dugc thi hg Id

ngudi luang thiin, mdi ngay rdt vao bdt dan vai lugt nude tra xanh ndng hdi cho

ngudi di dudng gidi khat". Chung quanh cai than the hao hung ciia mdt huyen su, nhung ciing cd nhung luc Cai Xanh chi la mdt ngudi binh thuong, ngheo khd. Tuy Cai Xanh cd tai nhung dng khdng dugc trong dung, tu do nha van len tieng td cao

xa hdi d trgc: " Nhimg luc nhdn tdn, khong du mdt dam cudp to nao, nhitng luc nhd

dd duang khdng cd tiin trd nhung hang qudn heo lanh trin con duang Thanh ndi

Thanh ngoai". Hinh anh con dao thep va hop thude lao ciia Cai Xanh dugc tac gia

khac hga dam net: "Nguai ta biit din Cai Xanh, nguai ta biit ludn cd din nhitng do

vdt ma Cai Xanh hay gidt ludn trong minh. Nhu con dao hai ludi, cdi hop thude

GVHD: Trin Van Minh

^

SVTH: Trin Thi My Trang

Nghe thudt xay dung nhdn vdt trong "Vang bong mdt thai" cua Nguyen Tudn

lao... Hda cho nin con dao do, sau nhitng khi cam ngdp vao thd thit cdn ndng hdi

ddng mdu cua bao nhiiu tit thi, dao do lai trd lqi nam trong hdu hdu bao cua Cai Xanh". Vdi ldi van cau ki, cd sir ggt giua ti mT, Mdt dam bdt chidan dan dua ngudi la thuong. May ngay dgc den the gidi ciia nhung con ngudi co tai nghe nhung lai buon buc di xa ve , khi thay can mai cua Phd Kinh , Ly Van da hit buon buc, dng tu ndi vdi long minh: " Minh dang tim Pho Kinh. Thdi, dugc rdi, cd cdy "but chi" nay giup site, ta khdng lo gi nita ". Va khi gap hop thuoc lao ciia Cai Xanh, Ly Van

"sung suang, Urn dim mat, ndi nhu nguoi mo ngu: " Cai Xanh!" "Tiing bqc ndy,

thi nao ciing an to. Mdt cdy " biit chi" cua Phd Kinh va mdt cdi Id chdn cua Cai

Xanh, thi nao dam nay ciing Igt. Ta dang lo thiiu hai tay nay. Chdc thi nao Phd

Kinh cung din tim Cai Xanh. Vd cd le ho da gap nhaugiita duang rdi cung nin. Tdt

thi nao chiiu nay hai nguai ciing cd mat d day mdt luc ". Nguyen Tuan da kheo leo

trong each su dung ngon ngu ddc thoai noi tam de cho nhan vat bdc Id ndi tam ciia

minh. Khi nhan ra mdt tieng bac ldn da cd ngudi giup sue nhu: Phd Kinh, Cai Xanh,... Ly Van vui mung, tin rang tieng bac nay se thanh cong. Khi tiing bac thanh cong, hg lai cung nhau giup dd nhung anh em ngheo nhu minh. Cam nhan dugc deu do, Nguyen Tuan dudng nhu dong tinh trudc nhan vat, d! tu do dng hit long ca nggi nhung ngon biit chi ddc diacua hg.

Ndi ve nghe thuat udng tra, ta phai ndi den cu Am trong Chin trd suang. Cu cd thdi quen ngam tho vao budi sang: "Cu tin rang ngdm tha luc yin lang, luc

mdi tinh gidc Id mdt cdch van ddng thdn khi ky diu nhdt ciia mdt nguai sdng bang

cudc ddi tdm tudng bin trong. Mdi budi sdm ngdm nhu thi Id dii tiit ra hit ngoai

nhung cdi ndng ni trong ca thi vd de don lay khi lanh ddu tiin cua trai ddt. Au

ciing la mdt quan niim vd mdt phip ve sinh cua thai cu. Va nguai xua udng tra la

di giit minh cho lanh manh". Bang ldi van vua cd kinh vua hien dai, giong van nhe nhang, thu hut khien cho ngudi dgc cam nhan dugc the gidi diy tinh khiet va tho mdng. Trong Chin trd suang, Nguyen Tuan mieu ta tung chi tiet cu Am pha tra cho den nhung le nghi trang trgng mang dam mau sac cd dien hai hda. CJ mdi buoi sang sdm, liic chua phan biet dugc anh sang va bdng tdi cu Am da bay ra khay tra, im ddng va hda Id dat. Tu chi tiet tren, nha van da cho ta thay cu Am la ngudi thich udng tra, thich yen tTnh. Xa hdi ddi khac, con ngudi khdng chip nhan xa hdi, hg phai sdng heo lia giua sir menh mdng cua trdi dat: " Ve nghiim trang lang thinh cua

mdt dng gia mudn lam ngitng cd anh khoi trang biin ddng dang trdi trong khdng

khi gian nhd gqch. Ba gian nhd, chi co mot ngudi thitc" . Va canh vat ciing dugc

Nguyen Tuan mieu ta de ndi len tam trang nhan vat: " Khoi thuoc lao dac sanh bao

triim lay anh sdng yiu at cua mdt ngon den ddu. Rdi lan khoi lodng dan biin ra nhd

nhd nhu lan hai nude siii", "Gid bdc thoi qua nhitng ke canh cua bite ban giti vao

GVHD: Trin Van Minh

^

SVTH: Trin Thi My Trang

i^tt&k^i&^HtttfJ^^

Nghe thudt xay dung nhdn vdt trong "Vang bong mdt thai" ciia Nguyen Tudn

nai yin lang nay muai lam tiing gd khong nhdn nhuc dugc tdi tam. Tit ngoaiphia ngd rdm but lugn sdt ndh gqch, ddi vao nhitng tiing budc chdn nguai nang nang nhe nhe " . Nguyen Tuan that sir la mot tai nang ciia van chuang, ngon ngu ciia dng su dung that ddc dao de ndi len tam trang cu Am. Ben canh nhung anh sang yiu dt, Nguyen Tuan cdn mieu ta budc chan ciia cu Am " ndng nang nhe nhe", thi hien con ngudi vua mang tam trang nang ne ciia xa hdi, vua mang tam trang ciia sir lanh xa ddi tim den sir an nhang, thanh dam. Bdi the, tam trang cac nhan vat cd phin buon ba nhung van ung dung, hudng lac nhung cai tinh te ciia ddi ngudi. Nguyin Tuan ke lai thu udng tra ciia cac cu that tinh vi, ngon ngu that song ddng, nhe nhang. Pha lan trong cai ddc dao do la sir tram lang ciia tam trang con ngudi.

Trong Vang bdng mdt thai, Nguyen Tuan khdng chi dung ngon ngu mieu ta each udng tra cac cu ma cdn ndi den nhung thu choi khac ciia nhung tao nhan mac khach, cua con ngudi that the, sa ca la van van giu* thdi phong luu. Vg

chong dng Phd Su trong Ddnh tha la ddi vg chong tai tu, di khap nai de danh tho. Md dau cau chuyen, nha van da khoi lai cai xa hdi xua: "Cdi thdi dy Id thdi cua Nha nude Bdo hd tqm ggi Id yin trong cudc binh dinh. Nai qui huang, vao nhitng ngay u hoai dm y, gid Ddng Bac cdn giri mai vi cdi mui diim sinh dem tit ngoai bd cdi vao". Thong qua ngon ngu, Nguyen Tuan ndi len nhung con ngudi tai tu, biit trgng nhau du hoan canh cd ddi thay: "Bdt ki luc lin voi, luc xuong chd, lita ddi nay da di ddu giay trin moi chdn va tha le di khap nai cdi tiii tha vd cdi tiiiphach an ngudi ciia ho". Ong Phd Su di khap noi de danh tha, dng chua bao gid dung chan mdt chd. Ddng cam trudc tam hdn ciia dng, Mdng Lien vin dem dem ben canh dng va lai danh dan, ca hat. Ong Phd Su* di khap mgi noi, di tdi dau dng diu d! lai cho ngudi choi nhung an tugng sau sac ve ldi danh tho ciia dng Tao Sic. Ldi danh tho ciia dng Phd Su dugc Nguyen Tuan mieu ta vdi ldi van that uyen bac: " Cdigi md:

"... thugng, mai khai, xudn huu lao"? Cudi Id tha thd, cd san nam chu thd viit

xuong kinh: tdi, san dinh, md , Van... Vdn ldi cdi dng thita tri "

Tdi, san, dinh, md , Van. Ta ddnh chit tdi:

" Tdi thugng, mai khai, xudn huu lao". Hoa mai... nd trin mat ngon di... xudn

lqi gia ... Thua vdi lang, cdu nay lay d bai Toaphdng hqc dinh cua TitDa. Bao

nhiiu bd mat tdng hang diu ciii ca vao trang cd thi va i a ngam lqi:

" Md thugng mai khai, xudn huu lao; Dinh biin hqc kbit, khach khdng

hoan".

Nhung qua nhieu cudc "do den rdt tri thitc" nay, dng Phd Su ciing nhan ra ring ciing cd nhung ke "mac cd" vdi tho. Hieu dugc deu do, dng Phd Su ciing dam ra chan nan, cudi cung dng trao tat ca nhung la tho cho dng Kinh Lich. C) trong sir thdi nat trong xa hdi, dau do van cdn cd nhung con ngudi biet gin giu cai dep. Ong Kinh

GVHD: Trin Van Minh

^

SVTH: Trin Thi My Trang

^^^^^•ii^Mm^»m^^^^

Nghe thudt xay dung nhdn vdt trong "Vang bongmot thai" cua Nguyen Tudn

Lich la " mdt nguai trong cdi sach se cua tdm hdn". Khi trao la tha cho dng Kinh

Lich, dng Phd Su khdng bao gid quay trd lai nua. Trong dng bay gid xuat hien mdt

thoat sir dau buon ciia thai dai, dng tim den thien nhien, dng xem thien nhien nhu

mdt ngudi ban. Den luc chet, dng van giu cai net dep ciia con ngudi yeu thien

con ngudi mdi, do la con ngudi thich ngam canh sdng nude. Ong Phd Su mudn giai

Ciing la mdt thu vui tao nha, cong viec tha tho ciia cu Nghe Mom va cd Tu ciing het

sue ddc dao , cong phu, cd mdt khdng hai. Vdi ngon ngu uyen bac ciia minh,

Nguyen Tuan da mugn ldi cd Tu giai thich cho dam hgc trd biet ve nghe thuat tha

tha: " Thay se viit vao manh giay trang nay mdt cdu tha bay chit ma chi cd... sdu

nhien: "dng Phd Sit hda ra ma chit dudng. Md di sdt ngay bin duang thiin ly".

chit thdi. Cdn mdt chit thi di trdng vd thay vao day mdt cdi khuyin trdn. Cdi khuyin

trdn thay chit do thuang goi Id chit vong... Qudn hudng Tiiu Tuang ngd... Tdn, vdi

mdt cdi khuyin trdn ve thay vao chd trdng. Niu trong nam chii cd, tai, phan , hudng

em chgn lay chu phan ma ddnh md lam thanh cdu: Qudn hudng Tiiu Tuang ngd

phan Tdn, thi la em trung ddy"( Thd tha).

Cau Chieu trong Ngdi md cu la ngudi sdng trong canh loan lac ciia thai

be: "Rdi cdu Chiiu lqi vdn khdng quen cdi canh man trai chiiu ddt ciia ngay bi

bdng. Dudi cdi man trdi triin miin nhitng kinh ddng ngd sg, anh sang tdi va dm udt

ciia rung ti nan do xuong cdi ddu xanh dang ngdm chum tdc mdi vita ta vd nhudm

mdu tang". Cu Hd Vien ciing hien len vdi tam trang ciia sir nuoi tiee ve mdt thai:

"dng cu Hd Viin cu ra san dua mai dugc vdi lii bdu nam long thong trudc khung

cita sd nhu nhdc nhdm mdt ngudi da met vdi cudc sdng chi cdn nin udng rugu choi

thdi", " Trudc kia cudi ngua, cdm cd, ddnh Tay bdn sung; bay gia di phan phdt

hqnh phuc bang cdch tim ddt di md cho nhung ke thdt thi, vd luc nhan rdi thi udng

mdt ddi rugu ciia nhitng nguai biit an minh". Trong suy nghT ve cd Tu, cu Hd thay

xdt xa trudc nghich canh: " Cu Hd lay lam thuang thitc cdi cdu cd Tu ndi mdt cdch

trung hdu ma ciing rdt van hda. Ngudi nhu thi ma cdn ngheo mai thi cdn thiit thdi

cho thi gian nhiiu. Cu Hd nghimd thay buon buon". Qua cau truyen ta cd the nhan

thay hoan canh xa hdi bay gid khien con ngudi ciing be tac tuyet vgng.

Cu Kep trong Huang cudi: " nghi rang minh chi la mdt anh nhd nho sdng

vao giua budi Tay Tau nhd nhang lam lac mdt cd quan niim cu, lam tieu hao bao

nhiiu gid tri tinh thdn; nhung nghi minh chi Id mdt ki chgn nhdm thi ky vdi hai ban

tay khdng cd lgi khi mdi, thi riing cho thdn thi, lo cho su mdt cdn cua minh ciing

chua xong, ndi chi din chuyin choi hoa". Trong tuoi xe chieu, nhan rdi cu Kep da

nhan ra sd phan ciia nhung nha nho Id thdi, hg bi khung hoang tinh than sau sac. Tu

cai nhin ciia ngudi tung trai, cu Kep thdt len bao ndi niem tam sir, cu lo cho tuong

lai, lo cho nhung gia tri van hda xua, nhung lai cang chua xdt hon khi biet" su mdt

GVHD: Trin Van Minh

4^

SVTH: Trin Thi My Trang

Nghe thudtxay dung nhdn vdt trong "Vang bong mdt thai" cua Nguyen Tudn

cdn ciia minh ciing chua xong" thi lam gi cd the lo cho nhung thu khac. Cau ndi

that chua chat ve sir giai bay ciia dng cu Kep hay do chinh la ndi ban khoan ciia tac

gia ve xa hdi. Ngon ngu dugc Nguyen Tuan su* dung the hien tam trang nhan vat

that ddc dao. Tu tam trang nhan vat, Nguyen Tuan mudn ndi ve thuc trang xa hdi,

xa hdi vdi bao lgi khi mdi, vdi nhung con ngudi chay theo thai the ma quen di

nhung net dep truyen thong cua dan tdc. Cd le Vang bdng mdt thai ra ddi tao dugc

tieng vang la the, bdi thai ki nay chi cd Nguyen Tuan khai lai nhung net dep ciia

dan tdc. Cdn lai phan ddng cac tac gia khac khai thac ve sir cung cue, thong khd ciia con ngudi khi bj ap buc. 6 Huang cudi, nha van da ndi len hien thuc xa hdi ciia

nhung con ngudi Id thai, hg chi mudn hudng lac bang nhung thu vui tao nha: " Mdi

ldn cd mdt ngudi dung manh vao ro lan den, cu Kep lqi xuyt xoa nhu cd ngudi

cham kim vao da thit minh". Cu yeu hoa, lay chi thanh ra ddi dai vdi chiing: "Cu

mudn ndi rang ngudi choi hoa nhiiu khiphdi lay cdi chi thanh chi tinh ra md ddi

dai vdi giong hoa cd khdng biit lin tiing kia". Cu Kep cho rang cd nhu vay mdi

phai dao ciia ngudi tai tu. Qua cai nhin ciia nha van, cu Kep am hieu tung giong lan,

cu ndi ti mi ve tinh tinh cua chiing: "Tdi tu biit khdng cham dugc lan Bach Nggc.

Cong phu lam, dng a. Gid manh la gay, nang gia mdt chut la heo, mua nang hot la

ndu canh". Cu Kep la ngudi yeu hoa, hieu dugc tinh tinh ciia chiing. Qua each say

me hoa ciia cu Kep, ta thay Nguyen Tuan su dung ngon ngu that linh hoat, dng da

khac hga mdt con ngudi lang tu thich hudng thu cai dep. Tu hinh tuong yeu cai dep,

Nguyen Tuan mudn ndi len su be tac ciia nhan vat nha nho luc bay gid. Nhan vat

phai sdng heo lia , hat hiu ve mdt the gidi lui tan.

Trong Khoa thi cudi ciing, nha van da ndi len hien trang ciia lap nho sT

cudi mua, sir that ve vung que Nam Dinh: "Lang mac vung qui Nam Dinh nhoi lin

khoi lan nude trang lanh nhu nhung qudn ddo xanh mdt mau hoang vu". Tat ca deu

hien len vdi su am dam, heo lia ciia mdt khoa thi cudi cung : "O vao budi giao thai,

niu nguai ta cdn cdi long cong danh thi khoa thi Mdu Ngo la mdt chuyin thuyin

vugt bi cudi cung". Trong truyen tac gia cdn ndi ve sir bao oan ciia ngudi dan ba

xoa tdc, mdn ng dai dang cu di theo anh em nha dng Dau Xu Anh mdi khi vao

truong thi: "Ong nhd lqi cdi cudi gan ciia oan hdn khi hiin thanh nguai, quat dudi

tdc trdn vao mat dng cho dng hdn me di va cdm nghiin muc do chan hda xuong

quyin thi. Cdi oan hdn dy da lin tiing ndi, thi quyit lam cho nguai sdng phdi lun

bai mdi nghe". Ket thuc cau chuyen ngudi dgc khdng khoi dau buon cho sd phan

nhung sT tu, nd am u nhu mdt con ac mdng, lam con ngudi phai bd ngd cho mdt

kiep ngudi.

Qua tac pham Vang bdng mdt thdi, tac gia su dung ngon ngu that linh hoat

ndi len ndi tam nhan vat, nhung con ngudi sdng heo lia trong xa hdi cu, mudn tim

GVHD: Trin Van Minh

46

SVTH: Trin Thi My Trang

Nghe thudt xay dung nhdn vdt trong "Vang bong mot thai" ciia Nguyen Tudn

sir giai thoat trong thu vui tao nha. Nguyen Tuan da ket hgp mdt each het sue nhuan

van phong. Vdi sir ket hop tinh te ay gdp phan lam nen sir ddi mdi trong nen van

hgc dau the ki XX. 3.2 KHAC HOA NOI TAM NHAN VAT QUA THAI DO, HANH DONG

Trai qua chieu dai lich sir, tac pham Vang bdng mdt thai van di vao long

ngudi dgc, bdi van phong trang nha, nhe nhang sau lang. Nhan vat trong Vang bdng

nhuyen giua ngon ngu hien dai va cd kinh de tao dugc khdng khi trang trgng trong

mdt thai la nhung ngudi ung dung tu tai, vdi nhung hanh ddng phi thuong. Nhan

vat trong Vang bdng mdt thai du bi bo vo trudc nhung ldi sdng mdi ciia xa hdi,

nhung hg van cd thai dd cao dep trudc cudc ddi. Mac du nhan vat phai sdng heo hat,

be tac nhung hg biet sdng dep vdi ddi, biet luu giu gia tri tinh hoa ciia dan tdc.

Nhan vat cd thai dd hien ngang, bat khuat, hanh ddng day ban ITnh the hien mdt anh

hung ciia thai dai, khdng nhu nhung nhan vat cua cac tac pham cung thai. Nhu tac

pham Chi Pheo ciia Nam Cao, nhan vat bi tha hda, cd hanh ddng rach mat an va.

Chi Pheo bi be tac de rdi hanh ddng cudi ciing ciia Chi la giet Ba Kien, ket lieu ddi

minh. Cung chung su be tac nhung nhan vat trong Vang bdng mdt thai khdng bao

gid ket lieu ddi minh mdt each tam thuong, hg chet ciing chgn cho minh cai chet

hien ngang, cao dep khien mgi ngudi phai kinh phuc.

Ndi ve nhung hanh ddng cao dep day ban ITnh, ta phai ke den cac nhan vat

nhu: Cai Xanh, Phd Kinh, Ly Van trong Mdt dam bdt dac chi. Ho la nhung ngudi

cd tai, giup do mgi ngudi. Hg deu cd vd nghe cao cudng: " Chung quanh con dao

thip sdng ngdi, mdt huyin su da bao trum, cung nhu mdt huyin sit khdc da chqy

chung quanh cdi hop dung thuoc ciia Cai Xanh ". " Cai Xanh!" "Tiing bqc " nay,

thi nao ciing an to. Mdt cdy " but chi" cua Phd Kinh va mdt cdi Id chan ciia Cai

Xanh, thi nao dam nay ciing Igt". Trudc mdt tieng bac ldn: " Ly Van chqy tdi tap

nhu mdt ki chitc sac gap ngay phdi duang cai. Ngdi a nhd dugc mdt chut, y nghi

them dugc mdt diiu gi, y lqi vut chqy di rdt lau. Y chqy di chqy vi nhu thi, tinh ra

da dugc ba ldn. Din ldn thu tu thiy ddt ludn nam sdu nguai cung vi, trong sd do cd

cd Cai Xanh va Phd Kinh". Nhung hanh ddng tren ciia Ly Van the hien su vdi vang,

y chung neu khdng nhanh thi se bd Id mdt tieng bac ldn " niu dim nay khdng md

ngay di thi tiing bqc din vd mdt". Neu tieng bac vd, Cai Xanh, Ly Van, Phd Kinh

se khdng cd co hdi trung tri bgn bat nghTa va ciing khdng cd tien chia cho anh em,

nen hanh ddng vdi vang ciia Ly Van la the. Khi dugc tieng bac ldn, hg cd hanh

ddng phi thuong: "Lay chd tiin bqc ciia bgn bdt nghia, dem chia cho anh em khdc

ngheo nhu minh ". Mdt dam bdt dac chi la nhung ngudi ngheo, hieu dugc sir cung

khd do nen hg chi cudp ddi vdi nhung ngudi bat nghTa rdi dem chia cho nhimg

ngudi ngheo nhu minh. Nhieu lan vao sinh ra tu vdi nhung vet seo to nhung Cai

GVHD: Trin Van Minh

~a~j

SVTH: Trin Thi My Trang

Nghe thudtxdy dung nhdn vdt trong "Vang bong mdt thai" ciia Nguyen Tudn

Xanh, Ly Van va Phd Kinh khdng bao gid sg set trudc nhung con ngudi xau xa , va

ciing chua bao gid cudp dugc tien, hg lai giu lai rieng cho minh. Cd le chinh hanh

ngdi biit ciia Nguyen Tuan. Va nhung hanh ddng cao dep ciia Ly Van, Cai Xanh ,

Phd Kinh ciing chinh la sir chong tra xa hdi vdi thai do ngdng ciia nhan vat. Qua

hanh ddng do, Nguyen Tuan cho ta thay dugc nhung ngudi biet sdng dep. Mdt dam

ddng ciia mdt anh hung ldi lac nhu the , nen Mdt ddm bdt dac chi sdng mai trong

bdt dac chi chi la nhung ten cudp nhung dugc Nguyen Tuan ndi den la con ngudi

cd khi phach, cd hanh ddng nhu mdt anh hung .

Dgc Chin trd suang, cu Am hien len vdi thai do ung dung, tinh tai thich

udng tra vao budi sang sdm: " Md ddu cho mdt cong viec vun vat trong mdi ngay

ndi niem tham kinh ciia dng. Bdi vay, ngudi dgc cd cam giac la trudc hanh ddng cu

tan cdn lqi, dng gia sg nhdt cdi dm trd tau pha hong luc sdm mai". Biet minh khdng cdn dugc trgng dung, nha nho gid day chi cdn la qua khu. Tuy vay, cu Am van lac quan yeu ddi, dng tim den cai dep ciia nghe thuat udng tra. Trong nhung am tra la

cai dep se mat di va khi do cai dep ciing trd nen tam thudng nhu chinh xa hdi kia. Khi trdi dat cdn Id md hoi suang, cu Am an hien ben gdi xep, cap mat lim dim nhu mdt nha su nhap dinh. Mdi luc nhu vay cu da bay ra khay tra, dng nhd, am ddng va hda Id dat. Thinh thoang, cu Am vudt lai mai tdc trang, dao ldn nhung hdn than trong hda Id de " tham hdi cdi hap hdi cua lii vd tri vd gidc". Cu Am ludn an can ben am tra ciia minh, cu xem nd nhu mot ngudi ban de bay to ndi long cd ddc. Den

khi gia dinh sa siit, cu van cat giu can than bd tra. Ciing la ngudi yeu cai dep, nen

Am la "sg nhdt cdi dm tra taupha hong luc sdm mai". Xa hdi vdi the lire khac dang ngu tri, do la the lire ciia danh va lgi. Trudc su thap hen ciia xa hdi, cu Am xem nd khdng bang mdt am tra tau, vi cu Am ludn tdn trgng cai dep, cai trong sang, dng khdng bao gid lam ldi va dam cau tha trong viec pha tra. Neu khdng gin giu cai dep,

dudng nhu Nguyen Tuan khdng mudn cai dep mat di. Nguyen Tuan da kheo leo

mugi ldi ndi ciia dng trdi de cho ve dep ludn tdn tai: "Trong gia dinh cu Am, hdi

gdn day da lap lqi cdi phong tuc udng tra. Cd mdt hdi bdn bach qua, cu Am da cdt

han bd do trd vao tu, tudng khdng bao gid dugc bay nd ra hang ngay nita. Nhung

trdi vdn cdn hdu dai vdi nguai hang nho, thi nao nam nay nha cu Am lqi dugc mua

cd hai vu". Tu gdc do cai dep ciia viec udng tra, Nguyen Tuan ca nggi mdt each sac sao viec udng tra cua cu Am. Nguyen Tuan ly tudng hda cudc sdng cu Am, thu vui udng tra ciia cu trd thanh nghe thuat vua nhe nhang, vua tha mdng.

Ndi ve con ngudi cd tam hdn lang tu, ngudi dgc khdng bao gid quen

nhung hanh ddng dac biet ciia dng Cu Hai trong Den dim thu. Ong Cu Hai thich

ngam canh do day, khi cai hung giang hd ciia dng ndi day thi khdng ngudi nao dudi

kip: "Cdi hanh tung ciia ngudi nghi si khdng chiu sdng cho nguai khdc va hiia theo

GVHD: Trin Van Minh

48

SVTH: Trin Thi My Trang

Nghe thudt xay dung nhdn vdt trong "Vang bong mdt thai" cua Nguyen Tudn

vdi nhung ngudi chung quanh dy, thuc kho md do hdi. Lung tim cdi ddu ban chdn

mdt chinh khach thdt quoc luc vugt be ra ngoai muu viec ldn, cd le cdn di han di

dudi theo dng Cu Hai nhung luc cdi hung giang hd a nguai dng ndi day ". Den dim

thu la tac pham ca nggi khi chat ciia con ngudi, khdng thich kheo khoang chay theo

quyen the. Ong cu Thugng la ngudi tieu bieu cho thai do do. Du dng Cu ca la mdt

cay cai quyen the do. Cu Thugng la ngudi cd tam trong sang vd ngan: " Ldn sau,

dng huyen Thg Xuong cd chuc, cd quyen nhung chang bao gid cu Thugng mudn

anh dugc luc viec quan thanh thdn, cd ra choi ngoai phd nay vdi thdy, dung cd nin

dem linh ra nhe". Cu Thugng la ngudi khdng thich sir trinh trgng, cu chi thich canh

trudc sau cu Thugng van giu nguyen thai dd, lap truong ro rang: " Thdy a ddu thi

an nhan. Mac du cau Cu ca nhieu lan mudn dng cu Thugng ve sdng cung, nhung

ciing thi. Miin la dugc tinh mqc Id han cd.... Bdi thi cho nin tdi mdi them din su

an nhdn luc dugc dudng lao. Vd lqi thdy d ngoai nay nd quen di rdi. Bao gid anh

dugc lui vi vudn va niu trdi cdn cho thdy sdng mdt vdi gidp nita, dng con ta se d

chung di sua sang mdt cdi vudn cd du hoa bdn mua. Anh khdng lo rang cham ".

Qua ldi ddi thoai ciia dng cu Thugng va dng Cu ca, thai do cu Thugng dugc the

hien ro net. Va ciing qua ldi ddi thoai, cu Thugng da kheo leo khuyen bao cau Cu ca

hay bd danh lgi ma ve lam mdt con ngudi trong sang. Vi dng cu Thugng nhan ra

phong. Ong cu Thugng to thai dd khinh bi ddi vdi nhung ngudi cd ve be ngoai

rang, dng Cu ca la mdt ngudi cd "tdm thudt hen kim", dam lam mgi chuyen hai gia

giuong oai dieu vd nhung thuc chat ben trong la mdt con ngudi gian ac. Khi nghT ve

dng Cu ca, dng cu Thugng da nem ra nhung chu: " vd sd bdt chi"... "Ta nan xuong,

Id thang nay se lam mdt hit nhitng chinh tich hay trong mdt dai lam quan ciia ta".

Cam nhan dugc dieu do nen cu Thugng cd cai thai dd cam thong vdi dng Cu Hai.

Ong Cu Hai cung cd cung tam hdn vdi cu Thugng, nen dng ciing cd thai dd khinh

bac ddi vdi dng Cu ca: " Dd nay nhd tiing lam, moi viec mua bdn diu phdi lay tiit

kiim lam ddu. Da hay rang dng huyin Tho Xuang vdn cd dua ra ludn di da thim

vao viec chi tiiu trong nha, nhung dng CuHai vdn lay thi lamphiin".

Nguyen Tuan ca nggi cu Nghe Mdm thuong day hgc vao budi sdm, cd thu

gai da diing tuoi: " Mdi budi tdi thd tho, cd Tii diu ngdi bin canh cha. Cd ban tay

vui tha tho tren sdng vao dem trang. Cu tha tha mdt each dam bac cung ngudi con

da cdi tiii tha ciia cu Nghe Mdm md lay ra tung Id tha ddt vao long chiiu cho lang

chgn chit dat tiin". Nha van da phac hoa mdt gia dinh ne nep, gia phong, vdi thu

vui tha tha day tao nha, van chuong . Xua kia cu Nghe Mdm luc ranh rdi, cung ban

ddng lieu danh to tdm, choi cd tudng, thi lai bay ra cudc tha tho. Nhung vi dau buon

cho sd phan trudc xa hdi, cu chi mudn yen phan khi ve vudn. Ciing la ngudi mudn

yen phan de tu dudng tinh tinh, thich ung dung, nhan rdi {Thd tha).

GVHD: Trin Van Minh

49

SVTH: Trin Thi My Trang

Nghe thudt xay dung nhdn vdt trong "Vang bong motthai" cua Nguyen Tudn

Cu Kep lang Mgc trong Huong cudi: " nguyin dem cdi quang ddi xi chiiu

cua mdt nhd nho di phung su lii hoa thorn cd quy". Cu Kep sdng binh thuong

nhung hanh ddng ciia cu rat dac biet, co le nghi va nhip dieu ro rang: "Cu mudn ndi

rang ngudi choi hoa nhiiu khi phdi lay cdi chi thanh chi tinh ra md ddi ddi vdi

gidng hoa cd khdng bao gid biit len tieng kia". Nha van mieu ta ti mi nhung hanh

ddng, tung chi tiet luc rua da cudi den khi cho vao ndi keo mach nha, udp huong cho keo, den luc cac cu udng rugu, ngam hoa va lam tha: "cd ba dng con diu lay nhitng hdn cudi di riing ban ndy ra met, dem dung da cudi vao ndi keo, qudn keo

boc kinh vdi da, dugc vien nao liin dem ddt ludn vao long chau hoa. Nhitng viin dd

bgc keo dugc dat rdt nhe nhang lin tren lugt dd lot lin nin ddt chau hoa". Hanh ddng ciia nhung nhan vat trong Huong cudi dugc nha van ndi din la nhung hanh ddng cau ki. Trudc khi vao bua tiee rugu, cac cu thuong: "Chinh cu nhd cd gidng

cho tdi nghe rang nhitng cu gid sanh uong rugu, trudc khi vao ban rugu khdng an

udng gi cd. Cdc cu thuang udng vao luc thanh tdm. Vd trong luc vui chin, tinh

khdng dung nhitng do nham man nhu thit cd ddu". Mdi khi cd tiee " Thach lan

huong", bd gia lai bay ra san: "bdn cdidon sit Bdt Trdng mauxanh quan luc. Trudc

mat mdi ddn, bd gid ddt mdt an thu nho, tren do ngdt nghiiu hai chau lan cdn lu lu

chiic long ban up, va mdt hu rugu da luon ldn cd nut Id chudi khd. Bo gid xip ddt trdng thqo lam". Hanh ddng cua bd giadugc nha van khac hga ro net, tu* do ca nggi

nhung con ngudi cd sd thich tinh te day lang man. Khi vao tiee rugu cac nhan vat

cd nhung hanh ddng day le nghi: "tdt cd bon cu diu up long bdn tay vao nhau thi li

vd gia tay chi thang vao giita, mdi nhau ai cao tuoi xin nhap chin trudc di". Sau

khi vao ban tiee, cac cu cd thai do tiee nuoi khi trdi lai ndi con gid ndm, keo mach nha khdng dugc ddng, lam cho cai dep co phan mat di cai thanh cao, thuin khiet.

Trong truyen Ngdi md cu ke ve mot gia dinh sa siit sau thai loan, chi det vai nuoi em an hgc. An sau la hinh anh cu Hd Vien, mdt tudng Cd Den, oai phong lim liet. Cu biet trgng ngudi tai trong canh Id md ciia dat nude: "Cdu roi ngay sau khd.

Cu mdt cdi ldi ddnh ca cua cdu tdi ciing thdy dugc mdtphan cdi tuang lai cua cdu.

Nhiiu nude cd bat bdng, chiiu rit, co ve tai tit lam. Tdi nghiem ra cdu khdng hay

rinh chiiu bi. Ddng di y nhdt trong loi xuat qudn, Id cdu ddnh mdy vdn diu vao

phdo ddu cd. Ngudi hao hiing ddnh cd bao gid ciing vao ngay phdo ddu". Cu cdn la

con ngudi trgng nghTa, khdng vi tien bac ma danh mat nhan each ciia minh: "Chi

ngd cu Hd mudn thit din long kiin nhdn cua chi em nha minh, xem minh cd dugc

chi thanh khdng. Tai sao, a viing day, khoi ngudigidu cd, cu khdng them tdi, tuy ho

cheo keo". Trong Vang bdng mdt thdi, Nguyen Tuan dung hai tu thiin luang ca

nggi khi phach ciia Huan Cao va cai tam ciia vien quan nguc. Cdn trong Ngdi md

GVHD: Trin Van Minh

^

SVTH: Trin Thi My Trang

cu, Nguyen Tuan ciing danh hai chu thien luang cho cau Chieu, mdt thien luang chi

Nghe thudt xay dung nhdn vdt trong "Vang bong mot thai" ciia Nguyen Tudn

thanh ciia cau trong viec tim md cho cha. Cam nhan dugc tam long cau Chieu, cu

Hd Vien cd thai dd cam phuc: " Tdi thdy cdu la ngudi cdn it tuoi, md cd chi nhu thi,

tdi cd bung yeu. Bd cdi cha, bd cdi me, song cdi tuoi tha du giita canh loan lac vao

ngheo tung, vay ma vdn cd chi theo duoi dugc viic sach den, tdi lay lam khen lam.

Gid nhu con nhd khdc thi liiu long va hong tit bao gid rdi cdn gi. Cdi thiin luang

ciia cdu tdt lam".

Dgc Trin dinh non Tdn, tac gia mudn cho ngudi dgc cd each nhin khac

ve nhung vat vd tinh nhu cd cay va niii da. Trong truyen, canh thien nhien hien len

udc mo va hoai bao. Con ngudi xuat hien vdi nhung hanh ddng phi thuong: "Ngudi

vdi ve dep thuan khiet, xinh dep va tha mdng, dua con ngudi sang mdt the gidi cua

chd luan khdng ndi chuyin, khdng nhin bgn vita xuong ludn, chi hudng thang vao

cdi tham tham dim sdng vang dang thdc mqnh vao ddu mui con sao. Luan di vut

vut".

Ndi ve nhung con ngudi cd hanh ddng khep nep, nhung thai do ciia hg

van cd sir tran trgng cai dep, biet giu gin net dep. Hinh anh Bat Le trong Bita rugu

mdu, cd tai chem dau ngudi rat ggn. Qua hanh ddng chem dau ciia Bat Le, ngudi

dgc cam thay rung ran, trudc mdt ldi chem chi can mdt nhat. Trudc khi chem dau

mudi hai ten tu tu, Ong Ldn cho Bat Le tap chem d vudn chudi. Khi vao vudn

chudi Bat Le can than tirng hanh ddng: " Y xoqc cang,

lay buac chdn do nhitng

quang trdng tit mdt gdc chudi nay din goc chudi khdc. Tiin lin liii xuong do ngang,

do doc, tu cho Id tdm tqm dugc, y ben nhe nhang phdt hit nhitng tau Id chudi rudm

ra. Ddy Id cdi khu don dep san di nhdn lay su thi nghiem sau ciing cua mdt duang

dao bi bd quen da lau". Ngdi biit Nguyen Tuan tudng nhu vd tinh de cho Bat Le

chem dau mudi hai ten tu tu. Nhung that ra la thuong cam ve nghe nghiep ciia mdt

ten dao phii, mdi lan Bat Le chuan bj chem dau ngudi, dng deu cat len tieng hat "

Sdng khdng thit nhau, chit khdng oan nhau". Bdi tac gia nhan ra rang, nhung ten

quan Cong Su mdi la nhung ten giang ac that sir, xem viec chem dau ngudi nhu

mdt thu vui.

O Chit ngudi tit tu, ngoai sir thuong cam cho Huan Cao, mdt ngudi cd khi

phach hon ngudi. Song ngudi dgc cdn cd sir nuoi tiee cho vien quan nguc va thay

tha lai, nhung ke chgn nham nghe. Trong y nghT tham lang ciia vien quan nguc:

"Mdt ki biit yiu khi phach, mdt ki biettrong ngudi cd tai han khdng phdi Id ki xau

hay vd tinh. Ta mudn biit dai dng Hudn Cao, ta mudn dng da cue trong nhung ngay

cudi cung". Trudc ldi xuc pham, " Vien qudn nguc, khdng lay lam oan thu thdi do

khinh bqc ciia dng Hudn. Y ciing thua hieu nhung ngudi troc trdi khudy nude, din

tren ddu ngudi ta, ngudi ta ciing chang biit ai nita, hudng chi minh chi la mdt ke

tiiu lqi giu tu". Ndi ve chat tai hoa tai tu, chiing ta phai ke den Huan Cao, ngudi d

GVHD: Trin Van Minh

51

SVTH: Trin Thi My Trang

Nghe thudt xay dung nhdn vdt trong "Vang bong mdt thai" cua Nguyen Tudn

vung tinh Son cd tai viet chu dep va nhanh, lai them cai khi phach ciia mdt anh

hung be khoa vugt nguc. Huan Cao mot ten tu tu nhung ludn giu thai do ciia mdt

ngudi hien ngang, khdng khom lung udn gdi bao gid, ke ca cai chet. Huan Cao la

giu nguyen thai do ciia con ngudi cuong true, than thang: "Nguai hdi ta mudn gi?

mdt ngudi anh hung, cd thiin luang trong sang, trong bat cu hoan canh nao dng van

Ta chi mudn cd mdt diiu. La nguai dung ddt chdn vao day". Ngoai ban chat thiin

luang trong sang, Huan Cao cdn la ngudi trgng cai dep ciia con ngudi trong thien

ha. Cai dep do xuat phat tu cai tam trong sang ciia vien quan nguc va thay tha lai,

ciia nhung con ngudi sdng trong tam tdi ma ludn ngdi sang ve dep thanh cao. Trong

phut cudi cung ciia ddi minh, Huan Cao da kip nhan ra " mdt tdm long thiin hq".

tam long ddi dai vdi nhau. Cudi chuyen, ngudi ta khdng the quen dugc canh cho

Chinh cai giay phut ay da lam cho CM ngudi tit tu them sau sac y nghTa ve nhung

chu trong nguc tdi: "Mdt ngudi tu cd deo gong, chdn vudng xiing dang dam to nit

chit trin tdm lua trdng tinh cang phdng tren mdnh vdn. Ngudi tii viit xong mdt chit,

viin qudn nguc lqi vdi khiim num cdt nhung ddng tiin kem ddnh ddu d chit dat trin

phiin lua dng. Vd cdi thdy tha lqi gdy go, thi run run bung chau muc". Qua canh

cho chu cd mdt khdng hai, Huan Cao, vien quan nguc va thay tha lai, ba con ngudi

chung mdt tam long, yeu cai dep , tran trong cai dep, tu do cai dep dugc dua len

day le ra khi dugc vien quan nguc quan tam thi phai lay do lam vinh hanh, lam an

dinh cao ciia sir tdn vinh. Huan Cao, mot ngudi dang trong tam the bi ddng, bi tu

thai dd rat lanh lung, khinh bac ddi vdi vien quan nguc. Huan Cao chua bao gid cd

y nghT se nhd va ngudi quan nguc ciia minh. Trong hoan canh eo le nhu the, mang

sdng da bat dau khdng giu ndi ma ngudi tu tu van giu dugc the dung vung vang,

that dang ne phuc biet bao, do la mdt nhan each sang len giua canh tdi tam cua nha

tu, ciia xa hdi bay gid. Mac du bi Huan Cao khinh bac nhung vien quan nguc trudc

sau van khep nep va xin "linh y". Trudc thai do, hanh ddng ciia vien quan nguc va

thay tho lai, Huan Cao da nhan ra con ngudi cd bung lien tai " trong sd thich cao

hue cua cudc ddi, nhung vdn dng la mot ngudi ngay thang, chinh true nen dng da to

quy". Huan Cao da nhan ra hg la ngudi cd ldi sdng cao dep bi xen vao giua nhung

ban nhac xd bd. Huan Cao du dugc biet dai nhung dng van giu thai do hien ngang:

"Nguai hdi ta mudn gi? Ta chi mudn mot diiu. La nguai dung dat chdn vao day".

Ong khdng vi tien bac ma danh mat nhan each cua minh: "Ta nhdt sinh khdng vi

vang nggc hay quyin thi md phdi ip minh viit cdu ddi bao gia". Mdt Huan Cao tai

hoa, khi phach hon ngudi biet trgng nghTa, quy " thanh dm trong trio" ciia vien

quan nguc. Thay tha lai la ngudi hieu dugc tam tu ngudi khac va san sang giup do

ngudi cd tam nguyen tdt dep de dat dugc tam nguyen do. Luc vien quan nguc tin

tudng ke lai tam sir ciia minh thi: "Thdy tha cdm ddng nghe xong chuyin, ndi "Da

GVHD: Trin Van Minh

52

SVTH: Trin Thi My Trang

Nghe thudt xay dung nhdn vdt trong "Vang bong mdt thai" cua Nguyen Tudn

bam, ngdi cityin tdm da cd tdi" rdi chqy ngay xuong trai giam dng Hudn, ddm cua budng giam, hdt ha hdt hdi ki cho tu tu nghe ro ndi long viin qudn nguc, vd ngdp ngitng bdo ludn cho dng Hudn viec ve kinh chiu an tit hinh". Do la nhung hanh ddng dep de ciia thay tho lai, thay ludn biet niim vui ke khac. Va cd le thiy tho lai khdng yeu cai dep say me nhu vien quan nguc nhung lai cd y thuc bao ve cai dep khdng thua kem gi vien quan nguc. Nhung hanh ddng tren biiu hien sir vdi vang, hdt hai, y chirng neu khdng lam ngay se khdng cdn kjp nua thi y nguyen ciia vien quan nguc khdng thuc hien dugc, y tudng mudn giu gin cai dep ciia thiy tha lai theo do ma tieu tan. Trong xa hdi trudc Cach mang thang Tam, mdt xa hdi ma cai

tai hoa, cai dep chi la ndi dau nhu chinh nha van da it nhieu nem trai.

Dgc Vang bdng mot thdi, chiing ta thong cam hon vdi nha van, hilu dugc tam su ciia nha van khi viet ve qua khu: "Chua cd ai viit vi qua khu md dung lqi dugc cdi khdng khi thai xua nhu Nguyin Tudn. Ong ki chuyin cdc cu thuang tra, ddnh cd, ngdm tha thanh thqo nhu nguai trong cudc sdng thai ay "[5,tr.238]. Cu sau trong Nhung chiic dm ddt, cu pha gan het ca nghiep dng cha de lai, coi phii quy khdng bang mdt am tra. Den luc cu sa siit, cu van cdn quen thdi phong luu,

"nhiiu khi qua choi ao sen nha ai gap mua hoa nd, cu lqi cdn cd but lay it nhi dem

udp ludn vao gdi tra gidt trong minh, neu day la trd man cu". Cu cd hanh ddng la thuong, mdi phien chg, cu bay ra nhung chiec am, cu ban than am rit re. Cdn nip am cu danh lai. Cd lan cu ndi vdi ngudi ba con: "Cd thi mdi dugc gid. Cd cdi thdn

dm rdi, chang nhe khdng mua cdi nap vita van sao? Bdn thdn dm ri, rdi din luc bdn

nap dm, mdi la luc nin bdn gid dat. Dd mdi Id cao kiin ". Qua hanh ddng dac biet ciia cu Am khi ban nhung chiec am dat noi phien chg. Nguyen Tuan da cho ngudi dgc thay dugc sir tinh te cua mdt con ngudi am hieu ve tra, ve nhung chiec am. Cach chgn am tra tau ciia cu Am that dac biet, hanh ddng do khdng phai ai ciing cd the hieu va lam dugc: " Niu khdng tin dng cit up dm xuong mat miing gd kia. Cho

dm ngua trdn lin. Citxem miing vdi vdi quai va gd miing dm diu can sdt mat bang

miing gd thi biit. Niu mudn thu ky nita, quy khach thd nd vao chau nude, thdy nd

ndi diu, cdn nhau khdng triing, the la dich dm tau". O cudi tac pham, nha van that

tinh y khi cho cau chuyen ket thuc bang mdt hanh ddng chgn am tau. Hanh ddng chgn am ciia cu Am cd phan cong phu . Tir do tac gia mudn ndi len cai dep khdng phai ai ciing biet thuong thuc va quy trgng. Chi cd nhung con ngudi yeu cai dep

that sir mdi cd the cam thu va dua nd len vinh quang. Va ciing chinh hanh ddng ban am ciia cuAm lam cho ngudi dgc bao suxdt xa ve thai dai.

Tuan mieu ta sir suy tan ciia mdt thdi van minh da qua, da di vao qua khu. Trong sir

chuyen giao lich su, Khoa thi cudi ciing la mdt khoa thi cudi cho cac sT tu. Sang mdt

GVHD: Trin Van Minh

^

SVTH: Trin Thi My Trang

Trong Khoa thi cudi ciing, ke ve mdt khoa thi cudi ciia nho hoc, Nguyen

Nghe thudt xaydung nhdn vdt trong "Vang bong mot thai" cuaNguyin Tudn thdi khac, chu Han chi cdn la mdt thii* chu xa xi trong viec hgc vin ciia mdt lap ngudi. Tac gia mudn ndi den sir that noi thi cu ciia Han hgc, nhung ll nghi noi truong thi, harm ddng ciia sT tu khi budc vao truong thi, hanh ddng quan chii khao khan trudc khi sT tu vao, ciing phan nao ndi len cai khdng khi iy: "Bdo oan gid tiin nhap, bdo an gid thit nhap". Ngoai ra cau chuyen cdn ndi din thai do dau xdt ciia mdt thai da qua, cong danh, thi cu chi cdn la sir tile nudi vd vgng nhu y nghT ciia dng Dau Xu Anh: "dng buon udt vd han khi nhdn thdy minh ra cd cdn liu chong nua cung la chi di lam sdng day, trong vong ngang trdi, mdt cdi oan ciru xua cu

ciia dng cha di lqi".

Qua tac pham Vang bdng mdt thai, dem den cho ngudi dgc bao sir tile nudi ve mdt thai da qua, ve nhung con ngudi cd thai do hien ngang, hanh ddng phi thuong day ban ITnh. Nhung phan ldn nhan vat Vang bdng mdt thai diu la nhung nha nho sdng an dat, hudng lac vao nhung ngay cuoi ddi. Hg khdng bon chen giua xa hdi nhd nhang ma chi thich sdng ben nhung thii choi tao nha, cd phin ll nghi, nhip nhang. Ciing tu nhung thii vui tao nha iy, nhan vat da nem ra ddi bao sir chua cay ciia xa hdi. Trong Vang bong mdt thai, ngudi ta thay sdng lai bao net dep ciia con ngudi, nhung con ngudi tai cao, phan thap cd giu gin cai dep.

3.3 MIEU TA NOI TAM QUA CACH SONG

Khdng chap nhan hien thuc xa hdi, Nguyen Tuan hudng vl qua khu, tim kiem cai dep. Mdi truyen ngan trong Vang bdng mdt thai da phin nao lam song day nhung phong tuc tap quan dan tdc, nhung sinh hoat ciia dng Nghe, dng Cdng, cau

Am, van giu thdi quen thanh cao, dam bac vdi nhung thii vui tao nha. Cac nhan vat

trong Vang bdng mdt thai deu la nhung ngudi cd each sdng lanh ddi thoat tuc nhu

mdt ngudi tai hoa, tai tu.

Ndi den con ngudi tai hoa, tai tiiphai ke den cu Sau trong Nhitng chiic dm ddt, cu Am trong Chin tra suang. Cu Sau la ngudi dam me tra, den khi gia dinh sa siit, cu Sau van giu each sdng ciia ngudi tai hoa: "Vdn cdn quen cdi thdi phong luu, nhiiu khi qua chai ao sen nhd ai gap mua hoa nd, cu lqi cdn cd but lay it nhi dem udp ludn vao gdi tra gat trong minh, neu day la tra man cu". Cu Sau la ngudi cd each sdng thanh cao, biet hudng thu va nham nhap cai dep kha cau ki.

-*

r

f

r

Cu Am trong Chin tra suang cd each sdng ciia ngudi an dat, thich udng tra va ngam tha. Cu Am cd thdi quen day sdm : " Trdi rit qua. Khdng ki tiiu hdn, khdng ki cd din dai han, budi sdm mua ddng nao, cu Am ciing day tit luc cdn tdi ddt". Cu Am cdn thich ngam tha vao mdi budi sang, vi mdi budi sang cu ngam nhu vay se tiet ra ben ngoai nhung cai nang ne cua ca the va dh don liy khi lanh ciia dit trdi. Nha van mieu ta ti mi each sdng cua cu Am tu luc cdn sang sdm, mgi vat yen tTnh cho den trdi rang dan. Mdi budi sang nhu vay, cu va ngudi con trai diu udng

GVHD: Trin Van Minh

^

SVTH: Trin Thi My Trang

Nghe thudt xay dung nhdn vdt trong "Vang bong mdt thai" cua Nguyin Tudn

tra va dgc Cd Van. Cach sdng ciia cu Am diy vi thanh cao va triit li. Cu Am cd each sdng ciia mdt nha nho lanh ddi thoat tuc, cu tim din thii vui uong tra va ngam tho. Cach uong tra cu Am ciu ki din rung chi tilt, tu sir kheo leo ciia Id than din nude pha tra: "Nude sdi gid lam roi. Nhung thdi quen vdn bdt cu Am rdt thit mdt chut nude xuong ddt xem cd thuc Id sdi khdng..., dng gid sg nhdt cdi dm tra tau pha hong luc sdm mai''. Cu Am cd each song cua mdt con ngudi thich an nhan, phing lang. Tu hinh anh ciia nhung chile im , Id than, Nguyin Tuan khic hga dam net each sdng ciia cu Am: " Cu ndng vudng vdi tay diiu phu trin khay tra gd trdc cd chdn quy. Nhe nhang, khoan thai, cu Am nhdc cd dia dam chin tong chin qudn ra khoi long khay... Cu Am thit mdi da long ban tay minh vao cdi dm ddc dm, hinh nhu cd tim tdi mdt chut ggn trin ddt nung di dugc sung suang them han nita sau khi nhdn thdy cdi dm ddc dm kia Id nhan nhui qua ". Cu Am la ngudi cd each song dam bac, khdng thich dn ao, nao nhiet: " Ldi giao du cua co nhdn dam bqc chit khdng huyen nao nhu bay gia. Chi cd ngudi tao nha, cung mdt thanh khi, mai cd thi ciing nhau ngdi bin mdt dm tra. Nhung luc dy, chu nhdn phdi tu tay minh chi nuac, nhdt nhdt cdigi ciing lam lay cd, khdng ddm nhd din nguai khdc, sg lam thi thi mdt hit cd thanh kinh". Cu Am cd each sdng tinh te, ciu ki nhung lai biit gin giu cai tinh khiet ciia cudc sdng: " Trong nha cu Am, nguai ta da on do thitc day. Cu Am da bdt ddu ho. Chung nhu hdi nay, cu da tunen hoi thd khdng ddm ho, sg lam due vdn mdt cdi phut binh lang huyin biciia luc dim va ngay giao nhau". Cu Am cd each song thanh tao, nhe nhang, vugt ra cai each sdng tim thuong xiu xa, bon chen vi danh lgi. Cach sdng ciia nho sT xua thuong lathich udng tra, toi din liy rugu biu ban dk ngam tho. Cu Am ciing cd each song nhu the, cu cd each song nhu mdt co nhan lanh xa ddi tim den su an nhan ben am tra ciia minh. Qua Chin trd suang, Nguyin Tuan giup ta hieu them ve each sdng tao nha ciia cac cu thai xua, mdt loi song ciu ki nhung thanh dam.

Dgc Vang bdng mdt thai, ta khdng chi nudi tiee cai qua khu vang son ciia dan tdc, ma ben canh do ta cdn kham phuc each sdng ciia cac cu. Mdt each song ddc dao nhu mdt "triit nhdn". Cu Kep trong Huang cudi la mdt ngudi nhu the, cu Kep nguyen dem quang ddi xe chieu ra phung sir lii hoa tham cd quy. Cu Kep thuang mac ao long cuu xu Bac, loay hoay vdi miy chuc chau lan trong khu vudn ciia minh. Cu cd each sdng nhu mdt nho sT d in, tim thii vui ben nhimg chau lan trong vudn. Cu cd long yeu thien nhien, chan thanh ddi dai vdi chiing. Cu Kep la mdt ngudi cd each sdng hda minh vao thien nhien, hudng thu cai dep, coi minh tua nhu than tien. Cach sdng cua cu Kep day vj thanh tao ciia mdt the gidi ngao ngat ciia huong lan, keo mach nha udp huong , sir me say ciia bua rugu "Thqch lan huang" va su chim dam trong nggt ngao cua tha van. Khac han vdi ldi hudng thu

GVHD: Trin Van Minh

~f5

SVTH: Trin Thi My Trang

Nghe thudt xay dung nhdn vdt trong "Vang bong mdt thai" ciia Nguyen Tudn

vat chat dam chim trong vinh hoa, cu Kep da thu hudng nhung uu dai ciia thien

nhien hao phdng bang tam long hda hgp vdi thien nhien. Cach sdng ay mang dau an

lanh ddi thoat tuc ciia lap nho sT an dat. Cach sdng ciia cu Kep cd phan gidng vdi

each sdng nhan ciia cu Nguyen Binh Khiem, mdt nha nho d an vi chan ghet cudc

sdng bon chen ciia danh va lgi:

" Ta dai ta tim nai vang vi

Nguai khdn ngudi a chdn lao xao

Thu an mang true ddng an gid

Xudn tam hd sen hq tam ao"

Cu Nguyen Binh Khiem tuy lui ve d an noi thdn que, nhung cudc sdng ciia cu

hudng thu khdng khac gi nhung lac thii d chdn than tien. Neu cu Nguyen Binh

Khiem lanh ddi bang each tim den thien nhien cd cay, sdng gan gui vdi ddi sdng

nhan dan de tu* do lang le phe phan nhung con ngudi chay theo danh vgng, vat chat,

Kep trong Huang cudi ciia Nguyen Tuan lai tim cho minh thii vui bang each tao

bang tu the bac trugng nhan chan chinh khdng phan biet khdn - dai, thi nhan vat cu

mdt khu vudn nhd de trdng lan, Tet den lam keo mach nha ... Va cung tu* thii vui do, tac gia phe phan nhung con ngudi tam thudng, pham tuc. An sau each sdng lanh ddi thoat tuc la tam trang tham kinh ciia cu Kep, cu dau buon cho sd phan nho sT khdng

cdn dugc trgng dung, hg bi lac long be tac nen an minh ben nhung thii an choi cau

phong phii ciia cac cu, lam sdng day nhung phong tuc cd truyen cua dan tdc mdt

ki. Trong truyen Huang cudi, ket thuc vdi cam xiic nhe nhang. The hien each sdng

cac nhan vat bang thai dd nudi tiee mot thdi dT vang ve cai dep, chu dng khdng he

len an hay mia mai each sdng ciia nhan vat.

Trong budi giao thai, cu Phii trong Thd tha sdng canh don chiec, ga trdng

nudi con. Mac du gia dinh dang tiing thieu, cu Phii van giu each sdng mdn de ciia

Lao Trang. Mdi dem khi tieng trdng phii cam canh vang len, lai cd tieng ngam tho:

" Cu dot Id huang cho tdi sdng

thai da qua. Nguyen Tuan viet ve each sdng cau ki, nhung hudng thu dai cac ciia

Thitxem mua gid tdi bao gid "

Tieng ngam tho ngan vang vao ndi long ciia cu Phii. Dau buon trudc nghich canh,

cu Phii cd each sdng kha trinh trgng , phd dien nhung cai thanh cao trudc cudc ddi.

Dd la tha tho vao nhung dem trang du cd an hay thua: "Thang lqi thang, cu Nghe

Mdm thd tha tren mat sdng da Id mdt chuyen md mdt viing day nhdc nhdm din ludn

ludn". Tuy da ve vudn nhung cu van cdn thdi quen thap nen bach lap de dgc Dudng

Thi. Cu Phii thich sdng cudc sdng nhan rdi, thudng day hgc vao budi sdm de nudi

dudng tinh tinh. Cu Phii thich each sdng thanh tinh, yeu van chuang. Cu Phii cd

GVHD: Tran Van Minh

%

SVTH: Tran Thi My Trang

Nghe thuat xay dung nhdn vdt trong "Vang bong mot thai" cua Nguyen Tudn

each sdng nhan rdi nhung thii vi. Ddi lap vdi nhung con ngudi cd each sdng tam

thudng, pham tuc.

net dep xua mdt thdi vang bdng. Ong ca nggi, nhung dng Cu, dng Nghe..., cd each

sdng khdng nao nhiet nhung lai thanh cao, nhe nhang theo diing phong each nha

Khdng tim dugc cai dep hien tai, Nguyen Tuan trd ve qua khu tim kiem

nho chan chinh. Ong Cu Hai la mdt lang tu giang hd:" Nguai cd hoa tay, thim dugc

chut tdm hdn lang tit, nin dng Cu Hai sdng cudc dai minh nhu nguai ta choi choi

vay thdi... Ong ta sinh ra di md diia vdi cudc sdng va bat ddu tit viec dem ngay cdi

tdi hoa ciia minh ra md diia nhd vdi su nghiep thdn thi". Ong Cu Hai trong Den

ngudi cd vg, cd con nhung dng chi sdng cudc ddi choi choi. Cach sdng ciia dng

Cu Hai ngoai chiu anh hudng ciia dng cu Thugng, dng cdn mang dam mau sac cua

dim thu la mdt con ngudi cd each sdng cua mdt con ngudi lang tu. Mac du la mdt

nao dng cd " mdt giay phut trinh trgng ddi vdi nhdn sinh". Khi thii xe dich cua dng

Cu Hai ndi day thi khdng ai cd the tim dugc . Budc chan dng phieu bdng mgi noi,

cac nho sT Han hgc. Ong cd each sdng don gian nhu " ngay di chdm" va chang luc

chua bao gid dng d lau mdt chd vi canh d do khdng dung dugc ngudi: " Buc truang

nhdn thit nghi: cdi gi md nude chi chay xiet khdng bao gid tu; cdy trdng din ba

nam bdi khdng ra qua; at nhdm khdng thdy cay; hoa chi cd mui tham vi phan dim;

niii chi bang ddu chit khdng cd chdm ngon, va mdy trdi khdng bao gia hiin du nam

sac. Canh nhu thi tdi ngdi lam gi. Chit thanh hiin khdng phia a chd nao ciing dem

bd thi dugc". Ong Cu Hai cd phai la tien than ciia chang Nguyen trong "Thiiu qui

chinh tu* each sdng giang hd , lang tu ciia dng Cu Hai da trd thanh net dac sac trong

cau chuyen. Cai thii giang hd, lang tii ciing chinh la ldi thoat ciia Nguyen Tuan, mdt

thai do phan ling trudc cudc ddi ma dng thay chan ghet.Ong Cu Hai ciing la ngudi

thich ngam canh, dao choi sdng niii: " Ong Cu Hai di dqy hoc, da lay cdi viec dqy

huang"?. Ong Cu Hai thich di mgi noi de tim cam giac mdi la cho giac quan. Ciing

hoc lam mdt muu hd khdu md y nhu la di ngoqn canh hoqc la di ddng huang a cdc

din chua cd tich ", quanh nam day hoc di khap "bdn tinh tit chinh Ddng Nam Doai

Bac". Ong Cu Hai khdng bao gid chiu d yen mdt chd, den hdi dap thanh dng cung

cac ban lam tho, Tet Trung thu dng di chua thay,..., dng di khap mgi nai khi hung

giang hd cua dng ndi day. Ong Cu Hai sdng nhu ngudi choi choi, ngdi giang bai

chua am phdng hgc da quay khan gdi trap len dudng. Ong Cu Hai la ngudi cd each

sdng khdng thich gd bd, dng thich tu do phdng tiing vdi mdt tam hdn lang tu.

O Trin dinh non Tdn ndi ve thien nhien tren den Thugng vdi ve dep to

md, day huyen diu va tho mdng. The hien giac mo, each sdng hanh phiic ciia con

ngudi: " Hai con thuyin thoi di im nhu trudn xudng ddc mdt ngon thdc md long

thdc diu lot ddy mdt lap riu ta non. Ban nay, ludn dp bin khdng cd mdt tiing ddng

GVHD: Trin Van Minh

57

SVTH: Trin Thi My Trang

Nghi thudt xaydung nhdn vdt trong "Vang bdng mdt thai" cua Nguyin Tudn

roe rach, nhu la khe lach mat nude ma ngoi titdudi lin ", "Nhung cdi im diu, trong ,sdng, tham, lanh tren non tiin, niu dugc dem thudt lqi vdi nguai lang, dng cu San tin rang se cd khoi ngudi doan tuyet vdi cd huang, tim vao ngan cao cho dugc thoa cdi tai vd cdi mat". Cau chuyen ve den Thugng, ve nhung bi mat khdng ai dam ndi den va cau chuyen do lam cho dng cu Sin thay doi each sdng : "Cu Phd San Id ngudi khdng bao gid biit nhitng ma mdng d ddi Id gi cd. Thi md tit hoi di lam an mdt chuyin xa dy vi, dng cu cd cdiphong thdi mdt ki lang man vao luc cuoi ddi. Ong cu gid chai cdy canh. Vd bdt cit la noi nao, hi ai ddnh tiing cho dng biit mdt vudn qua nao dep va la, la dng ldn md den cho dugc".Yk kl tu* do dng cu Sin thich sdng hda minh vao thien nhien tim sir lang man noi cudc ddi. Tir ve dep huyin diu day huyen bi tren den Thugng, con ngudi tir canh thien nhien do cd mdt each song ua chuong cai dep. Yeu chuong cai dep de rdi con ngudi phai nhan liy bi kjch ciia thai dai: " Ong cu San buon buon nghi den ngaysapphdi xudng khoi niii. Cit d trin nay, thi bon thg cdn dugc tha hd ban tdn den nhitng cdi la ciia Ngan tham tham kin mat, mdi Ua rdi xudng khoi, la khdng dugc tim duang lin, la khdng ddm hd hang ti chut lqi vdi nguai ddi vi cdi thdn bitren day xanh tuai din ngay tan thi". Cau van nhu chinh tam long ciia tac gia danh cho que huong dat nude, tam long do dugc bay to kinh dao. Khi len tren den Thugng, con ngudi cd each sdng mdi: " Cang lin cao,

bon nguai thdy minh cang rdi Ua cdi ngudn sdng quen thude ciia mgi ngay. O day

bat ddu mdt ngudn sdng mdi la. Ngudn sdng cua ddy ma rg mdc vd cd vd dd vao luc

mdi cd Cdu Tao". Trong sir thdi nat ciia xa hdi, con ngudi phai sdng khinh bac vdi

ddi, nhung con ngudi do van dgi chd vao sir van ddng ciia dat nude. Cau chuyen

Trin dinh non Tdn ndi ve sir dgi chd tren chdn non cao, con ngudi sdng mdt each

sdng than tien, lanh xa nhung thu xau xa ciia xa hdi. Mgi thu tu each sinh hoat den

cdng viec deu dugc the hien nhu each sdng than tien: " Thitc an bdn miia trin san

thugng Id gidng dao rg Hd. Niu cdc bdc khdng chiu dugc, mudn ddi bita thi san

chim trin canh vd cd dudi long khe cu ban lay md an. Cdi tin vang, dung ban chim.

Ban cd thi dung cdy tin bqc nay. Cu ban ra, rdi mui tin se vdng quay lqi, khdng

bao gid hit tin". Cau chuyen mudn ndi rang, neu con ngudi mudn cd cudc sdng

than tien nhu vay, thi phai bd cdng sue lam viec de tao ra cai dep. Trin dinh non

Tan cdn ndi ve nhung ngudi thg mdc co hoa tay dep, nen dugc than Tan vien trgng

dung va mdi triing tu den Thugng.

Dgc Vang bdng mdt thai, Nguyen Tuan su dung ldi van sac sao mieu ta

ndi tam nhung nhan vat nha nho cudi miia, trong hg ludn an hien su tiee nudi ve cai

dep mdt thai da qua. O Vang bdng mot thai, tac gia ca nggi nhung con ngudi tai

hudng lac, cd each sdng ciia nhung con ngudi an dat, thoat tuc, lanh xa ddi de tim

GVHD: Trin Van Minh

58

SVTH: Trin Thi My Trang

hoa, tai tu phai sdng nham the ki, sinh ra khdng gap thai nen dam be tac cau an,

Nghe thudt xaydung nhdn vdt trong "Vang bdng mdt thai" cuaNguyin Tuan

vao nhung thii vui tao nha cd mdt khong hai nhu: danh tho, tha tho, uong rugu, ngam tha... Tuy vay, nhan vat trong Vang bdng mdt thai van cd each sdng dep, khdng nhu each sdng mdn cua cac nhan vat trong sang tac ciia Nam Cao. Bd mat tinh than trong ldi "sdng mdn" that buon te, tham hai. Hg sdng chen chiic trong mdt khdng gian tu dgng, bui bam. Chi mong cd miing an va dugc yen phan. Cdn nhan vat trong Vang bdng mdt thai du bi be tac, tuyet vgng trudc xa hdi nhung hg van phd dien ra ngoai cudc ddi mdt each song lap di cau ky; d dau tac gia ciing co gang tim cai dep nen ddi khi cai dep xuat hien vao nhirng truong hgp kha tan nhan: Cai dep ciia mdt ten chem dau ngudi, cai dep ciia ngudi viet chu dep,...

Vdi mdt tam hdn nhay cam, tinh te va ldi van ciu ky, triic trie, Nguyin Tuan da phai bay each sdng dep cua nhan vat. Tir each sdng cua nhan vat, nha van mudn khoi lai nhirng gia tri truyen thong cua dan tdc dang din mit di. Mdt mat nha van len an xa hdi, mdt xa hdi d trge, nho nhang. Mat khac, Nguyin Tuan mudn thuc tinh con ngudi chay theo danh lgi va niem khao khat mudn gin giu cai dep trong qua khu.

GVHD: Tran Van Minh

59

SVTH: Tran Thi My Trang

Nghe thudt xay dung nhdn vdt trong "Vang bdng mdt thai" cua Nguyin Tudn

KETLUAN

•

Nguyen Tuan la mdt nghe sT Ion, mdt nha van hda ldn. Ong la ngudi cd y thuc trach nhiem ciia ngudi cam biit. Tir y thuc trach nhiem do ludn thdi thuc dng khdng ngung tim tdi va sang tao. Dac biet, Nguyin Tuan giau long yeu nude va tinh

than dan tdc.

Nguyen Tuan chii yeu kham pha thien nhien, sir vat d phuong dien tham

dep nhung gid day nhung ve dep do daco sir hai hda ve cudc sdng hien tai.

Nguyen Tuan da de lai mdt sir nghiep van chuang phong phii vdi nhung

trang viet ddc dao va tai hoa. Trong di san dng de lai cho ddi khdng the nao khdng nhac den tap truyen ngan Vang bdng mdt thai. Vdi biit phap tai tinh, dieu luyen,

Nguyen Tuan da xay dung thanh cdng cac nhan vat ciia minh. Nghe thuat xay dung nhan vat trong Vang bdng mdt thai ciia dng dugc xay dung phong phii va da dang:

tu ngoai hinh cho den ndi tam nhan vat. Thong qua nghe thuat ay, Nguyen Tuan da giay bay nhirng tran trd ciia minh ve xa hdi va con ngudi luc biy gid. Qua do Nguyen Tuan da ddng gdp cho van chuong mdt nghe thuat xay dung nhan vat sau

sac. Tuy la mau nhan vat nha nho that the, nhung dudi ngdi biit mang tinh udc le,

tuong trung ciia Nguyen Tuan cac nhan vat hien len tu tdn, trang nha theo diing

chuan muc ciia con ngudi cd tai, cd ban ITnh. Trong tap truyen ngan Vang bdngmdt

my, kham pha con ngudi d phuong dien tai hoa, tai tu. Dd chinh la cai nhin mdi me, dac sac ciia nha van. Trudc Cach mang, vi khdng chap nhan xa hdi, khdng tim thiy cai dep hien tai, dng quay ve qua khu tim kiem nhung ve dep sip bj mat di. Sau Cach mang, Nguyen Tuan da md long don nhan xa hdi, dng ciing viet ve nhimg ve

thai, ngudi dgc tim thay hinh bdng xua, ve dep xua mdt thai cdn vang bdng. Cac

nhan vat trong Vang bdng mdt thai, song bang nhirng nghe nhe nhang, thanh tao

nhu: day hgc, danh tho, tha tho,... Trudc hoan canh xa hdi, nhan vat trong Vang

bdng mdt thai khdng chay theo danh lgi, ma hg la nhung con ngudi cuong true,

thang than, hien ngang trong mgi tu the. Trong Vang bdng mdt thai, each doi thoai

ndi tam lam bdc Id tinh each nhan vat sau sac. Ngdn ngu lai linh hoat, vua sac, vira

phai sdng gd bd, be tac, nen hg dam ra khinh bac vdi ddi.

Nghe thuat xay dung nhan vat trong truyen ngan Vang bdng mdt thai ciia

nhgn khac hga ndi tam nhan vat mdt each rd net. Trong budi giao thai, cac nhan vat

Nguyen Tuan da cd nhung ddng gdp rat ldn trong nen van hgc. Vdi nhung ddng gdp

the xoa di. Chinh nghe thuat xay dung nhan vat la yeu to lam cho tap truyen ngan

do, da giup cho ten tuoi dng dung vung cho long ddc gia ma thai gian van khdng

Vang bdng mdt thai cua Nguyen Tuan trd nen dac sac.

GVHD: Tran Van Minh

60

SVTH: Tran Thi My Trang

TAI LIEU THAM KHAO

1. Nguyen Lam Dien , Tran Van Minh (2012). Giao trinh van hgc Viet Nam hiin

dai giai doan 1945 -1975. Nxb Can Tha.

2. Huynh Ly , Nguyen Van Long, Nguyen Trac ,Tran Huu Ta (1980). Lich sit van

hgc Viet Nam (tap 6, phan 1). Ha Ndi: Nxb Giao due. 3. Nguyen Dang Manh ( 1999). Nguyen Tudn ban vi van hoc nghi thudt. Ha Ndi:

Nxb Hdi nha van.

Thanh phd Hd Chi Minh: Nxb tre.

4. Nguyen Dang Manh (2000). Nha vdn Viet Nam, chdn dung va phong cdch.

Giao due.

5. Tdn Thao Mien ( 1998). Nguyin Tudn, vi tdc gia vd tdc pham. Ha Ndi: Nxb

tin.

7. Nguyen Tuan ( 2011). Tdcpham vd ldi binh. Ha Ndi: Nxb van hgc.

8. Vii Nggc Phan (1994). Nha van hien dai(toan tap). Ha Ndi: Nxb Van hgc.

6. Nguyen Tuan (2000). Cdy but tai hoa vd ddc ddo. Ha Ndi: Nxb Van hda thong