Khóa luận tốt nghiệp đại học: Xây dựng và sử dụng sơ đồ tư duy trong giảng dạy chương VI, VII, VIII Sinh học 6

Việt Nam đang trong giai đoạn đổi mới giáo dục, hướng tới việc phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh. Trước khối lượng kiến thức Sinh học lớp 6 ngày càng lớn, việc hướng dẫn học sinh tiếp thu và củng cố kiến thức một cách hệ thống là rất cần thiết. Đề tài này nhằm vận dụng phương pháp sơ đồ tư duy (SĐTD) để nâng cao hiệu quả dạy và học môn Sinh học 6.

Tài liệu hướng tới giáo viên giảng dạy môn Sinh học cấp Trung học cơ sở, đặc biệt là giáo viên Sinh học 6; học sinh và các nhà nghiên cứu, sinh viên sư phạm quan tâm đến các phương pháp dạy học tích cực và ứng dụng sơ đồ tư duy trong giáo dục.

Khóa luận này nghiên cứu việc xây dựng và sử dụng sơ đồ tư duy (SĐTD) nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy và học tập môn Sinh học 6 tại trường THCS Lý Tự Trọng. Bối cảnh đề tài đặt ra trong yêu cầu đổi mới giáo dục ở Việt Nam, thúc đẩy phương pháp dạy học tích cực, chống lại lối học thụ động. SĐTD, một công cụ hình ảnh hóa kiến thức, được giới thiệu là giải pháp tiềm năng giúp học sinh tiếp thu, ghi nhớ và vận dụng kiến thức sinh học một cách hệ thống và sáng tạo, đặc biệt trong các chương VI, VII, VIII về hoa, quả, hạt và các nhóm thực vật. Nghiên cứu đã làm rõ khái niệm, ưu điểm, quy trình xây dựng và sử dụng SĐTD, đồng thời phân tích thực trạng ứng dụng SĐTD trong dạy học Sinh học 6 hiện nay, cho thấy việc sử dụng còn hạn chế và chưa phát huy tối đa hiệu quả. Để kiểm chứng, tác giả đã tiến hành thực nghiệm sư phạm tại trường THCS Lý Tự Trọng với bài "Hạt Trần – Cây thông". Kết quả thực nghiệm cho thấy nhóm học sinh được áp dụng SĐTD có chất lượng học tập vượt trội, điểm số trung bình cao hơn và mức độ phân tán thấp hơn so với nhóm đối chứng. Học sinh thể hiện sự hứng thú, tích cực hơn, khả năng ghi nhớ và tư duy sáng tạo được cải thiện rõ rệt. Khóa luận kết luận rằng SĐTD là một phương pháp dạy học tích cực hiệu quả, có tính khả thi cao trong việc giúp học sinh chủ động lĩnh hội kiến thức, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục. Từ đó, khóa luận đưa ra các kiến nghị đối với các trường THCS và giáo viên, khuyến khích đầu tư cơ sở vật chất, bồi dưỡng chuyên môn, và tăng cường áp dụng SĐTD một cách thường xuyên, có định hướng để phát huy tối đa tiềm năng của công cụ này.