Ki m toán n i b : “B o v giá tr ” doanh nghi pể ộ ộ ả ệ ị ệ
Vi t Nam đang b c vào k nguyên tăng tr ng và đ u t ch a t ngệ ướ ỷ ưở ầ ư ư ừ
có. Làn sóng đ u t ngày càng m nh m thì nhu c u ki m soát t iầ ư ạ ẽ ầ ể ạ
các doanh nghi p cũng ngày càng gia tăng, v hình th c cũng nhệ ề ứ ư
th c ch t, v s l ng cũng nh ch t l ng. ự ấ ề ố ượ ư ấ ượ
Ban lãnh đ o, ban ki m soát, phòng ki m toán n i b c a hàng trăm ngàn doanh nghi p cạ ể ể ộ ộ ủ ệ ả
n c ngày càng đ i di n v i thách th c. H không ng ng ph i nâng cao k năng và nghi p v ,ướ ố ệ ớ ứ ọ ừ ả ỹ ệ ụ
chu n hóa quy trình chuyên môn đ đáp ng yêu c u xây d ng h th ng ki m soát hoàn ch nh,ẩ ể ứ ầ ự ệ ố ể ỉ
v ng m nh.ữ ạ
Ki m toán viên n i b là ai?ể ộ ộ
Quy t đ nh 832/TC/QĐ/TCKT ngày 28-10-1997 c a B tr ng BTC (m t trong nh ng văn b nế ị ủ ộ ưở ộ ữ ả
pháp lý cao nh t đi u ch nh ho t đ ng ki m toán n i b t i các DNNN Vi t Nam) không đ nhấ ề ỉ ạ ộ ể ộ ộ ạ ở ệ ị
nghĩa nh ng có quy đ nh ch c năng c a ki m toán n i b là ki m toán báo cáo tài chính, ki mư ị ứ ủ ể ộ ộ ể ể
toán tuân th và ki m toán ho t đ ng.ủ ể ạ ộ
Theo IIA, Vi n Ki m toán N i b : “Ki m toán n i b là ho t đ ng đánh giá và t v n đ c l pệ ể ộ ộ ể ộ ộ ạ ộ ư ấ ộ ậ
trong n i b t ch c, đ c thi t k nh m c i ti n và làm tăng giá tr cho các ho t đ ng c a tộ ộ ổ ứ ượ ế ế ằ ả ế ị ạ ộ ủ ổ
ch c đó. Giúp t ch c đ t đ c các m c tiêu b ng vi c đánh giá và c i ti n m t cách h th ngứ ổ ứ ạ ượ ụ ằ ệ ả ế ộ ệ ố
và chu n t c tính hi u l c c a quy trình qu n tr , ki m soát và qu n lý r i ro.” IIA là t ch cẩ ắ ệ ự ủ ả ị ể ả ủ ổ ứ
ngh nghi p dành cho ki m toán viên n i b thành l p năm 1941 có tr s chính t i Hoa Kỳ vàề ệ ể ộ ộ ậ ụ ở ạ
h n 122.000 h i viên trên toàn c u.ơ ộ ầ
C n ki m toán viên n i b ?ầ ể ộ ộ
Là công c giúp phát hi n và c i ti n nh ng đi m y u c a h th ng qu n lý doanh nghi p, rõụ ệ ả ế ữ ể ế ủ ệ ố ả ệ
ràng ki m toán n i b đem l i cho doanh nghi p r t nhi u l i ích. Nh nó mà Ban giám đ c vàể ộ ộ ạ ệ ấ ề ợ ờ ố
H i đ ng qu n tr có th ki m soát ho t đ ng và qu n lý r i ro t t h n m t khi quy mô và độ ồ ả ị ể ể ạ ộ ả ủ ố ơ ộ ộ
ph c t p c a doanh nghi p v t quá t m ki m soát tr c ti p c a m t nhóm ng i. Có ki mứ ạ ủ ệ ượ ầ ể ự ế ủ ộ ườ ể
toán n i b nh thêm “tai, m t” cho H i đ ng qu n tr và Ban giám đ c. Đi u này làm tăng ni mộ ộ ư ắ ộ ồ ả ị ố ề ề
tin c a c đông vào ch t l ng qu n lý và ki m soát n i b , tăng giá tr doanh nghi p.ủ ổ ấ ượ ả ể ộ ộ ị ệ
Th c ti n trên th gi i cho th y, các công ty có ki m toán n i b thì th ng kh năng gian l nự ễ ế ớ ấ ể ộ ộ ườ ả ậ
th p và hi u qu s n xu t kinh doanh cao h n.ấ ệ ả ả ấ ơ
Đ c thù và v trí c a ki m toán n i b trong công ty ặ ị ủ ể ộ ộ
Là ngh đ y áp l c, thách th c, đòi h i tính chuyên nghi p nh ng có thu nh p t ng đ i cao,ề ầ ự ứ ỏ ệ ư ậ ươ ố
đ c tôn tr ng trong xã h i. Là ngh “ki m tra và t v n cho các ngh khác” (trong cùng côngượ ọ ộ ề ể ư ấ ề
ty).
Theo quan đi m tr c đây, ki m toán n i b t p trung vào công tác ki m tra k toán, thông tinể ướ ể ộ ộ ậ ể ế
tài chính c a công ty. Ngày nay, đ i t ng c a ki m toán n i b g n nh là toàn b các ho tủ ố ượ ủ ể ộ ộ ầ ư ộ ạ
đ ng c a doanh nghi p.ộ ủ ệ
Có nhi u ý ki n khác nhau v v trí c a ki m toán n i b , nh ng có hai quan đi m chính là: M tề ế ề ị ủ ể ộ ộ ư ể ộ
là Ki m toán n i b thu c y ban Ki m toán do Đ i h i đ ng c đông b u ch n, có trách nhi mể ộ ộ ộ Ủ ể ạ ộ ồ ổ ầ ọ ệ
giám sát c ho t đ ng c a h i đ ng qu n tr và ban giám đ c.ả ạ ộ ủ ộ ồ ả ị ố
Hai là Ki m toán n i b do t ng giám đ c b nhi m sau khi đ c phê chu n c a h i đ ng qu nể ộ ộ ổ ố ổ ệ ượ ẩ ủ ộ ồ ả
tr , có trách nhi m ki m toán m i ho t đ ng công ty theo ch đ o c a t ng giám đ c. Nh v y,ị ệ ể ọ ạ ộ ỉ ạ ủ ổ ố ư ậ
dù theo quan đi m nào thì ki m toán n i b cũng là m t trong nh ng c p ki m soát cao nh tể ể ộ ộ ộ ữ ấ ể ấ
công ty, báo cáo tr c ti p cho ban ki m soát, h i đ ng qu n tr và t ng giám đ c.ự ế ể ộ ồ ả ị ổ ố
C h i nào cho các ki m toán viên n i bơ ộ ể ộ ộ
Do đ c ti p c n v i các lĩnh v c ho t đ ng c a t ch c đ th c hi n ch c năng ki m tra, phânượ ế ậ ớ ự ạ ộ ủ ổ ứ ể ự ệ ứ ể
tích, đánh giá và t v n, vô hình trung, ki m toán viên n i b th đ c đ c v th mà không aiư ấ ể ộ ộ ụ ắ ượ ị ế
khác trong t ch c có đ c. Vì th khi ho t đ ng ki m toán n i b ngày càng hoàn thi n và phátổ ứ ượ ế ạ ộ ể ộ ộ ệ
tri n thì phòng ki m toán n i b chính là m t môi tr ng th c hành lý t ng đ đào t o các giámể ể ộ ộ ộ ườ ự ưở ể ạ
đ c t ng lai. Th c t , nhi u t p đoàn đa qu c gia đã s d ng phòng ki m toán n i b nh làố ươ ự ế ề ậ ố ử ụ ể ộ ộ ư
n i m m m, rèn luy n các tài năng lãnh đ o.ơ ươ ầ ệ ạ
Ki m toán viên n i b v a là ch c danh v a ngh đòi h i k năng và đ o đ c cao. Vì th ch khiể ộ ộ ừ ứ ừ ề ỏ ỹ ạ ứ ế ỉ
ng i làm ki m toán n i b có đ tính chuyên nghi p và ch ng nh n đào t o bài b n, có thâmườ ể ộ ộ ủ ệ ứ ậ ạ ả
niên th c t thì năng l c và danh hi u m i đ c công nh n. Hi n Vi t Nam ch a có t ch cự ế ự ệ ớ ượ ậ ệ ệ ư ổ ứ
ngh nghi p dành riêng cho ki m toán viên n i b .ề ệ ể ộ ộ
Ki m toán viên n i b làm gì?ể ộ ộ
1. Nhà t v n ki m soát và ki m toán cho giám đ c đi u hành và các giám đ c ch c năng trongư ấ ể ể ố ề ố ứ
công ty.
Giám sát ti n trình v n hành h th ng ki m soát n i b và nh n d ng m i c h i c i ti n hế ậ ệ ố ể ộ ộ ậ ạ ọ ơ ộ ả ế ệ
th ng này. Đánh giá ngu n l c công ty đ s d ng phù h p tránh lãng phí, th t thoát. Làm vi cố ồ ự ể ử ụ ợ ấ ệ
v i ki m toán đ c l p c a công ty v nh ng v n đ liên quan. Đ xu t chính sách b o v tàiớ ể ộ ậ ủ ề ữ ấ ề ề ấ ả ệ
s n và qu n lý r i ro.ả ả ủ
2. Ki m toán tuân th pháp lu t, n i quy và chính sách đi u hành. Góp ph n đ m b o ho tể ủ ậ ộ ề ầ ả ả ạ
đ ng công ty tuân th quy đ nh pháp lu t, phù h p v i đ o đ c kinh doanh. Đ m b o các ch cộ ủ ị ậ ợ ớ ạ ứ ả ả ứ
năng c a công ty đ c th c hi n nghiêm ch nh, v n hành h p lý.ủ ượ ự ệ ỉ ậ ợ
3. Th c hi n m t ph n ch c năng ki m soát tài chính. Ki m tra ch t l ng thông tin, báo cáo kự ệ ộ ầ ứ ể ể ấ ượ ế
toán. Rà soát tính trung th c và h p lý c a báo cáo tài chính.ự ợ ủ
Đ tr thành ki m toán viên n i b chuyên nghi pể ở ể ộ ộ ệ
T ch t ph i có đ tr thành ki m toán viên n i b chuyên nghi p: Thông minh, nh y bén nh ngố ấ ả ể ở ể ộ ộ ệ ạ ư
ph i kiên nh n, c n th n. Th n tr ng nh ng quy t đoán. Có óc phân tích và phê phán.ả ẫ ẩ ậ ậ ọ ư ế
Đam mê ngh nghi p, đ c bi t là thích khám phá r i ro, sai sót, gian l n. Có k năng giao ti pề ệ ặ ệ ủ ậ ỹ ế
và khai thác thông tin t t.ố
Đi u 12, Quy t đ nh 832/TC/QĐ/TCKT thì: “Ki m toán viên n i b t i các doanh nghi p nhàề ế ị ể ộ ộ ạ ệ
n c ph i có các tiêu chu n: ph m ch t trung th c… đã t t nghi p đ i h c chuyên ngành kinhướ ả ẩ ẩ ấ ự ố ệ ạ ọ
t , tài chính, k toán, ho c qu n tr kinh doanh; đã công tác th c t trong lĩnh v c qu n lý tàiế ế ặ ả ị ự ế ự ả
chính, k toán t 5 năm tr lên, trong đó có ít nh t là 3 năm làm vi c t i doanh nghi p n i đ cế ừ ở ấ ệ ạ ệ ơ ượ
giao nhi m v ki m toán viên. Đã qua hu n luy n v nghi p v ki m toán, ki m toán n i bệ ụ ể ấ ệ ề ệ ụ ể ế ộ ộ
theo n i dung ch ng trình th ng nh t c a B Tài chính và đ c c p ch ng ch .”ộ ươ ố ấ ủ ộ ượ ấ ứ ỉ
Th c t cho th y ph n l n n i dung trong Quy đ nh này là không kh thi.ự ế ấ ầ ớ ộ ị ả
Trên th gi i, dù không có nh ng tiêu chu n ngành v yêu c u trình đ ngh nghi p, nh ngế ớ ữ ẩ ề ầ ộ ề ệ ư
thông th ng các ki m toán viên n i b xu t thân t các công ty ki m toán đ c l p, có b ng cườ ể ộ ộ ấ ừ ể ộ ậ ằ ử
nhân tài chính, lu t hay qu n tr và ch ng ch Ki m toán viên Công ch ng (CPA) hay ch ng chậ ả ị ứ ỉ ể ứ ứ ỉ
Ki m toán n i b (CIA).ể ộ ộ
Có v nh thi u tính sáng t o nh ng là m t gi i pháp khôn ngoan và h p lý khi xác đ nh r ng đẻ ư ế ạ ư ộ ả ợ ị ằ ể
phát tri n m t ngh nghi p m i, tham kh o thông l qu c t , k th a nh ng gì đã có thì v n t tể ộ ề ệ ớ ả ệ ố ế ế ừ ữ ẫ ố
h n là b t đ u t con s không. Vì th theo chúng tôi, đ phát tri n ngh ki m toán n i b t iơ ắ ầ ừ ố ế ể ể ề ể ộ ộ ạ
Vi t Nam, vi c ti p c n đ c nh ng ki n th c ngh nghi p c t lõi, c p nh t, ch t l c t nh ngệ ệ ế ậ ượ ữ ế ứ ề ệ ố ậ ậ ắ ọ ừ ữ
ch ng trình đào t o ki m toán qu c t là r t quan tr ng. Nh ng ki n th c này cùng v i nh ngươ ạ ể ố ế ấ ọ ữ ế ứ ớ ữ
tr i nghi m ngh nghi p b n thân s là hành trang c n thi t cho s thành công.ả ệ ề ệ ả ẽ ầ ế ự
Tóm l i đ tr thành m t ki m toán viên n i b chuyên nghi p ph i có nh ng t ch t mà m tạ ể ở ộ ể ộ ộ ệ ả ữ ố ấ ộ
“Ki m toán viên n i b ” c n ph i có (vì ki m toán cũng là m t ngh thu t). Đ ng th i, ph i h cể ộ ộ ầ ả ể ộ ệ ậ ồ ờ ả ọ
nh ng ki n th c n n t ng, c t lõi mà m t ki m toán viên n i b c n ph i trang b (vì ki m toánữ ế ứ ề ả ố ộ ể ộ ộ ầ ả ị ể
là m t khoa h c). Trên c s ki n th c n n t ng đã có, ph i t đào sâu, tìm tòi nghiên c u ki nộ ọ ơ ở ế ứ ề ả ả ự ứ ế
th c và th c hành ki m toán liên t c, không ng ng (h c su t đ i - Long-life learning). Ph i rènứ ự ể ụ ừ ọ ố ờ ả
s c kh e đ có th “chi n đ u” lâu dài, b n b trong đi u ki n áp l c cao…ứ ỏ ể ể ế ấ ề ỉ ề ệ ự
Và cu i cùng, ki m toán viên n i b ph i có cái “DŨNG” v ng vàng và cái “TÂM” trong sáng, đố ể ộ ộ ả ữ ể
b n lòng v ng b c tr c m i nguy nan và cám d khi mà có lúc ng i ki m toán viên n i bề ữ ướ ướ ọ ỗ ườ ể ộ ộ
ph i đ i di n v i nh ng hành vi gian l n và ph m pháp… ả ố ệ ớ ữ ậ ạ
admin (Theo Thành Đạt 4/2007)