M ĐU Ở Ầ
1. Lý do l a ch n đ tài lu n án ự ọ ề ậ
C m xúc đóng vai trò quan tr ng trong đi s ng tinh th n vàả ọ ờ ố ầ
tác đng m nh m đn hi u qu công vi c, h c t p, kh năngộ ạ ẽ ế ệ ả ệ ọ ậ ả
sáng t o ạc a con ng i. Khi con ng i vui v , h nh phúc, h th ngủ ườ ườ ẻ ạ ọ ườ
ho t đng năng n , nhi t tình và cũng th ng th c hi n nh ng hànhạ ộ ổ ệ ườ ự ệ ữ
vi tích c c h n. Khi con ng i bu n chán, lo âu, th t v ng, h th ngự ơ ườ ồ ấ ọ ọ ườ
có xu h ng t ra u o i, thu mình l i, n u c m xúc kéo dài quá lâu.ướ ỏ ể ả ạ ế ả
Khi con ng i căm ghét, h n thù, h có th có xu h ng th c hi nườ ậ ọ ể ướ ự ệ
nh ng hành đng gây h i cho b n thân và ng i khác. Vì v y, qu n lýữ ộ ạ ả ườ ậ ả
c m xúc (QLCX) sao cho h p lý nh m giúp cu c s ng c a con ng iả ợ ằ ộ ố ủ ườ
cân b ng, hài hòa h n là đi u m i ng i quan tâm, mong mu n.ằ ơ ề ọ ườ ố
Daniel Goleman (2007) cho r ng: “QLCX th hi n năng l c làm choằ ể ệ ự
nh ng tình c m c a mình thích nghi v i hoàn c nh… con ng i tữ ả ủ ớ ả ườ ự
tr n an tinh th n nh th nào. Nh ng ng i không có năng l c tâm lýấ ầ ư ế ữ ườ ự
căn b n này c a mình, thoát ra kh i s chi ph i c a lo âu, bu n r u vàả ủ ỏ ự ố ủ ồ ầ
gi n d th ng xuyên ph i đu tranh ch ng l i nh ng tình c m n ngậ ữ ườ ả ấ ố ạ ữ ả ặ
n …”. Do đó, QLCX không có nghĩa ch là d ng l i ki m soát hànhề ỉ ừ ạ ở ể
vi, bi u hi n sinh h c c a c th hay thái đ bên ngoài mà còn ph iể ệ ọ ủ ơ ể ộ ả
có gi i pháp đi u khi n c m xúc, gi i t a d n nén c m xúc k p th i.ả ề ể ả ả ỏ ồ ả ị ờ
K năng QLCX là m t d ng k năng s ng, có vai trò h t s cỹ ộ ạ ỹ ố ế ứ
quan tr ng ho t đng, giúp con ng i đi u khi n, ki m soát đc c mọ ạ ộ ườ ề ể ể ượ ả
xúc, hoàn thi n ph m ch t nhân cách. H c viên đao tao cac tr ng sĩ ệ ẩ ấ ọ # ơ$ ươ
quan đc tuyên chon qua k thi tuy n sinh, c ban cac hoc viên m i tôt ươ# $ # ỳ ể ơ $ # ơ
nghiêp phô thông trung hoc, b c vào môi tr ng hoàn toàn m i, đào# $ # ướ ườ ớ
t o đ tr thành ng i cán b , sĩ quan. Quá trình đào t o, h c viên ph iạ ể ở ườ ộ ạ ọ ả
th c hi n nhi u nhi m v , gi i quy t, x lý nhi u tình hu ng phongự ệ ề ệ ụ ả ế ử ề ố
phú, đa d ng, m i quan h giao ti p ph c t p, nh y c m trong m t môiạ ố ệ ế ứ ạ ạ ả ộ
tr ng nghiêm ng t v đi u l nh, điêu lê và k lu t quân đôi. Đngườ ặ ề ề ệ # ỷ ậ # ồ
th i, m t trái c a n n kinh t th tr ng, các t n n xã h i, các thóiờ ặ ủ ề ế ị ườ ệ ạ ộ
quen, hành vi x u th ng xuyên tác đng đn h c viên. Đ đáp ngấ ườ ộ ế ọ ể ứ
đc m c tiêu, yêu c u đào t o, cũng nh hình thành, phát tri n ph mượ ụ ầ ạ ư ể ẩ
ch t nhân cách ng i cán b , sĩ quan, h c viên ph i có k năng s ngấ ườ ộ ọ ả ỹ ố
nói chung, đc bi t là k năng QLCX đ ki m soát, điêu khiên, điêu ặ ệ ỹ ể ể $
chinh cam xuc; làm ch đc c m xúc b n thân luôn tr ng thái cân$ $ ủ ượ ả ả ở ạ
b ng.ằ
1
Trong nh ng năm qua, Đng y, Ban Giám hi u, các c quanữ ả ủ ệ ơ
ch c năng, đn v cac tr ng sĩ quan trong quân đôi th ng xuyên ứ ơ ị ươ # ườ
quan tâm, ch đo, h ng d n, xây d ng k ho ch và t ch c th cỉ ạ ướ ẫ ự ế ạ ổ ứ ự
hi n rèn luy n, phat triên ph m ch t, năng l c, k năng s ng noi ệ ệ $ ẩ ấ ự ỹ ố
chung, k năng ỹQLCX noi riêng cho h c viên. H c viên có phâmọ ọ $
chât đao đc tôt, lâp tr ng t t ng kiên đinh, v ng vang, có trình # ư # ươ ư ươ$ # ư
đ năng l c, ph ng pháp, tác phong công tác c b n t t, k t quộ ự ươ ơ ả ố ế ả
h c t p, rèn luy n m c cao; h c viên đã hình thành, phát tri nọ ậ ệ ở ứ ọ ể
đc m t s k năng s ng c b n, trong đó có k năng ượ ộ ố ỹ ố ơ ả ỹ QLCX. Tuy
nhiên, trong th c t các tr ng sĩ quan trong quân đi hi n nay,ự ế ở ườ ộ ệ
k năng s ng noi chung, k năng QLCX nói riêng c a h c viên v nỹ ố ỹ ủ ọ ẫ
còn nhi u h n ch b t c p. Kh năng ki m soát, điêu khiên c mề ạ ế ấ ậ ả ể $ ả
xúc c a h c viên m c đ nh t đnh, đc bi t trong nh ng tìnhủ ọ ở ứ ộ ấ ị ặ ệ ữ
hu ng ph c t p, có y u t ngo i c nh tác đng h c viên lúng túng,ố ứ ạ ế ố ạ ả ộ ọ
ch a th c s linh ho t, sáng t o đa ra cách th c s lý phù h p; sư ự ự ạ ạ ư ứ ử ợ ự
kìm ném, che d u c m xúc c a h c viên, đt bi t c m xúc tiêu c cấ ả ủ ọ ặ ệ ả ự
còn b c l ra bên ngoài... Trong tình hình hi n nay, m c tiêu, yêuộ ộ ệ ụ
c u đào t o c a các tr ng sĩ quan ngày càng cao. Vì v y, đ đápầ ạ ủ ườ ậ ể
ng đc các n i dung trên, h c viên ph i đc rèn luy n, phátứ ượ ộ ọ ả ượ ệ
tri n k năng s ng, trong đó có k năng ể ỹ ố ỹ QLCX. Nghiên c u kứ ỹ
năng QLCX là m t v n đ ph c t p, cho đn nay còn nhi u quanộ ấ ề ứ ạ ế ề
đi m khác nhau v k năng ể ề ỹ QLCX. Cac công trinh nghiên c u vê ư
k năng ỹQLCX con rât it, đc bi t trong môi tr ng ho t đng quân ặ ệ ườ ạ ộ
s ch a có công trình nào đi sâu nghiên c u m t cách c b n, hự ư ứ ộ ơ ả ệ
th ng v n đ k năng ố ấ ề ỹ QLCX c a h c viên các tr ng sĩ quan.ủ ọ ở ườ
Xu t phát t c s lý lu n và th c ti n trên, tác gi l a ch n đ tàiấ ừ ơ ở ậ ự ễ ả ự ọ ề
luân an: #"Ky năng quan ly cam xuc cua hoc viên đao tao sĩ quan câp
phân đôi cac tr ng sĩ quan trong Quân đôi nhân dân Viêt Nam ơ ươ ”
đ nghiên c u.ể ứ
2. M c đích và nhi m v nghiên c uụ ệ ụ ứ
* M c đích nghiên c uụ ứ
Trên c s nghiên c u ly luân va th c tiên v k năng ơ ơ$ ứ # ư# ề ỹ QLCX cua$
hoc viên, đê xuât các biên phap tâm ly - s pham phat triên k năng # # ư # $ ỹ
QLCX cho hoc viên các tr ng sĩ quan.# ở ườ
* Nhi m v nghiên c uệ ụ ứ
2
T ng quan các công trình trong n c và ngoài n c liên quanổ ướ ướ
đn đ tài lu n án. ế ề ậ Phân tích, t ng h p và h th ng hóa m t s v nổ ợ ệ ố ộ ố ấ
đ v lý lu n k năng ề ề ậ ỹ QLCX, xây d ng các khái ni m công c c aự ệ ụ ủ
lu n án, xác đnh bi u hi n k năng ậ ị ể ệ ỹ QLCX và các y u t nh h ngế ố ả ưở
đn k năng ế ỹ QLCX c a h c viên các tr ng sĩ quan.ủ ọ ở ườ Đánh giá th cự
tr ng k năng ạ ỹ QLCX và th c tr ng các y u t nh h ng đn kự ạ ế ố ả ưở ế ỹ
năng QLCX c a h c viên. Đê xuât bi n phap tâm ly - s pham phat ủ ọ ệ ư #
triên k năng $ ỹ QLCX cho hoc viên các tr ng sĩ quan. Tô ch c# ở ườ $ ư
th c nghiêm tác đng phát tri n k năng ư# # ộ ể ỹ QLCX cho h c viên cácọ ở
tr ng sĩ quan.ườ
3. Đôi t ng, khách th , pham vi nghiên c u và gi thuy t ươ ể ư ả ế
khoa h cọ
* Đi t ng nghiên c u ố ượ ứ
Bi u hi n k năng QLCX và các y u t nh h ng đn kể ệ ỹ ế ố ả ưở ế ỹ
năng QLCX cua hoc viên các tr ng sĩ quan.$ # ở ườ
* Khách th nghiên c uể ứ
H c viên đào t o sĩ quan c p phân đi, gi ng viên và cán bọ ạ ấ ộ ả ộ
qu n lý h c viên các tr ng sĩ quan.ả ọ ở ườ
* Pham vi nghiên c u ư
- V n i dung: ề ộ Lu n án ch t p trung nghiên c u: Bi u hi nậ ỉ ậ ứ ể ệ
k năng QLCXỹ và các y u t nh h ng đn k năng ế ố ả ưở ế ỹ QLCX c aủ
b n thân h c viên.ả ọ Nghiên c u k năng ứ ỹ QLCX c a b n thân h c viênủ ả ọ
trong ho t đng h c t p, rèn luy n, sinh ho t và các m i quan h giao ti pạ ộ ọ ậ ệ ạ ố ệ ế
nhà tr ng.ở ườ
- Ph m vi khách th :ạ ể Lu n án nghiên c u kh o sát cán b , gi ngậ ứ ả ộ ả
viên, h c viên các tr ng sĩ quan: Tr ng sĩ quan L c quân 1, Tr ng sĩọ ở ườ ườ ụ ườ
quan Chính tr , Tr ng sĩ quan Thông tin, Tr ng sĩ quan Công binh.ị ườ ườ
- Ph m vi th i gian:ạ ờ Các s li u s d ng ph c v nghiênố ệ ử ụ ụ ụ
c u c a lu n án đc kh o sát, đi u tra, t ng h p t 2013 đnứ ủ ậ ượ ả ề ổ ợ ừ ế
nay.
* Gi thuy t khoa h c ả ế ọ
K năng QLCX cua hoc viên là m t k năng ph c h p v i nhi uỹ $ # ộ ỹ ứ ợ ớ ề
k năng thành ph n (k năng nh n di n c m xúc (NDCX), k năng ki mỹ ầ ỹ ậ ệ ả ỹ ể
soát c m xúc (KSCX), k năng đi u khi n c m xúc (ĐKCX), k năng sả ỹ ề ể ả ỹ ử
d ng c m xúc (SDCX)). K năng QLCX c a h c viên m c đô khá, cóụ ả ỹ ủ ọ ơ$ ư #
3
s không đng đu v m c đ gi a các k năng, trong đó k năngự ồ ề ề ứ ộ ữ ỹ ỹ
NDCX m c đ khá nh t, k năng SDCX m c đ th p nh t. Kở ứ ộ ấ ỹ ở ứ ộ ấ ấ ỹ
năng QLCX c a h c viên đc hình thành, bi u hi n trong ho t đngủ ọ ượ ể ệ ạ ộ
h c t p, rèn luy n, sinh ho t, các m i quan h giao ti p; ch u s nhọ ậ ệ ạ ố ệ ế ị ự ả
h ng c a các y u t ch quan và khách quan. ưở ủ ế ố ủ N u làm rõ c s lý lu n,ế ơ ở ậ
đánh giá đc đúng th c tr ng k năng QLCX và th c tr ng các y u tượ ự ạ ỹ ự ạ ế ố
nh h ng đn k năng QLCX c a h c viên thì có th đ xu t đc cácả ưở ế ỹ ủ ọ ể ề ấ ượ
biên phap tâm ly - s pham phat triên k năng QLCX cho hoc viên, góp # ư # $ ỹ #
ph n nâng cao ch t l ng giáo d c, ầ ấ ượ ụ đào t o các tr ng sĩ quan trongạ ở ườ
Quân đi nhân dân Vi t Nam (QĐNDVN).ộ ệ
.4. Ph ng pháp lu n và ph ng pháp nghiên c uươ ậ ươ ứ
* Ph ng pháp lu n nghiên c uươ ậ ứ
Lu n án đc xây d ng d a trên c s ph ng pháp lu nậ ượ ự ự ơ ở ươ ậ
ch nghĩa Mác - Lênin, t t ng H Chí Minh, quan đi m c aủ ư ưở ồ ể ủ
Đng C ng s n Vi t Nam v giáo d c, đào t o, trong đó có giáoả ộ ả ệ ề ụ ạ
d c, đào t o các tr ng sĩ quan trong QĐNDVN. Cách ti p c nụ ạ ở ườ ế ậ
d a trên h th ng quan đi m: Quan đi m ho t đng; quan đi mự ệ ố ể ể ạ ộ ể
l ch s , c th ; quan đi m phát tri n.ị ử ụ ể ể ể
* Ph ng pháp nghiên c u ươ ứ
Lu n án s d ng t ng h p các phậ ử ụ ổ ợ ư ng pháp nghiên c u c aơ ứ ủ
Tâm lý h c nói chung vàọ Tâm lý h c quân sọ ự nói riêng, bao g m:ồ
Nhóm ph ng pháp nghiên c u tài li u có liên quan đn v nươ ứ ệ ế ấ
đ nghiên c u:ề ứ phân tích, t ng h p, khái quát hóa các công trìnhổ ợ
nghiên c uứ có liên quan đn k năng ế ỹ QLCX c a h c viên cácủ ọ ở
tr ng sĩ quan nh m xây d ng c s lý lu n cho lu n án.ườ ằ ự ơ ở ậ ậ
Nhóm ph ng pháp nghiên c u th c ti nươ ứ ự ễ : đi u tra b ngề ằ
b ng h i;ả ỏ quan sát; ph ng v nỏ ấ ; ph ng pháp ươ chuyên gia; ph ngươ
pháp th c nghi m; ph ng pháp tr c nghi m.ự ệ ươ ắ ệ
Nhóm ph ng pháp ươ phân tích s li u b ng ố ệ ằ th ng kê toánố
h cọ: S d ng ph n m m SPSS 20.0 đ x lý s li u đi u tra,ử ụ ầ ề ể ử ố ệ ề
kh o sát, th c nghi m và hi n th k t qu nghiên c u.ả ự ệ ể ị ế ả ứ
5. Nh ng đóng góp m i c a lu n ánữ ớ ủ ậ
* V lý lu nề ậ
H th ng hóa lý lu n v k năng QLCX và xây d ng m t sệ ố ậ ề ỹ ự ộ ố
khái ni m c b n nh : QLCX, k năng QLCX, k năng QLCX c aệ ơ ả ư ỹ ỹ ủ
h c viên các tr ng sĩ quan. ọ ở ườ Xác đnh rõ các bi u hi n c a k năngị ể ệ ủ ỹ
4
QLCX c a h c viên thông qua 4 k năng thành ph n (k năng NDCX;ủ ọ ỹ ầ ỹ
k năng KSCX; k năng ĐKCX; k năng SDCX) và các y u t nhỹ ỹ ỹ ế ố ả
h ng đn k năng ưở ế ỹ QLCX c a h c viên.ủ ọ
* V th c ti nề ự ễ
Ch rõ th c tr ng k năng QLCX c a h c viên th hi n 4ỉ ự ạ ỹ ủ ọ ể ệ ở
k năng: K năng NDCX; k năng KSCX; k năng ĐKCX; k năngỹ ỹ ỹ ỹ ỹ
SDCX m c khá. M c đ th p nh t là k năng SDCX, đt m cở ứ ứ ộ ấ ấ ỹ ạ ứ
khá nh t là k năng NDCX. ấ ỹ
K năng QLCX c a h c viên ch u s nh h ng b i hai nhómỹ ủ ọ ị ự ả ưở ở
y u t : Nhóm y u t ch quan và nhóm y u t khách quan. Trongế ố ế ố ủ ế ố
đó nhóm y u t ch quan có nh h ng nhi u h n nhóm y u tế ố ủ ả ưở ề ơ ế ố
khách quan. K t qu th c nghi m cho th y có th phát tri n k năngế ả ự ệ ấ ể ể ỹ
QLCX cho h c viên các tr ng sĩ quan b ng bi n pháp tác đngọ ở ườ ằ ệ ộ
s ph m: B i d ng k năng SDCX cho h c viên Tr ng Sĩ quanư ạ ồ ưỡ ỹ ọ ở ườ
L c quân 1.ụ
6. Ý nghĩa lý lu n, th c ti n c a lu n ánậ ự ễ ủ ậ
* Ý nghĩa lý lu n ậ
Lu n án b sung, làm phong phú thêm lý lu n ậ ổ ậ Tâm lý h cọ về
k năng QLCX, k năng QLCX c a h c viên các tr ng sĩ quan.ỹ ỹ ủ ọ ở ườ
Xác đnh các bi u hi n c b n k năng QLCX c a h c viên cácị ể ệ ơ ả ỹ ủ ọ ở
tr ng sĩ quan. Ch ra các y u t nh h ng đn k năng QLCX c aườ ỉ ế ố ả ưở ế ỹ ủ
h c viên các tr ng sĩ quan.ọ ở ườ
* Ý nghĩa th c ti n ự ễ
Cung c p thêm c s khoa h c cho vi c phát tri n ấ ơ ở ọ ệ ể k năngỹ
QLCX c a h c viênủ ọ , góp ph n nâng cao ch t l ng đi ngũ h c viênầ ấ ượ ộ ọ
các tr ng sĩ quan. Lu n án là m t tài li u tham kh o h u ích choở ườ ậ ộ ệ ả ữ
các nghiên c u v k năng ứ ề ỹ QLCX nói chung và nghiên c u, giáo d c,ứ ụ
qu n lý h c viên sĩ quan các tr ng sĩ quan trong Quân đi nóiả ọ ở ườ ộ
riêng.
7. K t c u c a lu n ánế ấ ủ ậ
Ngoài ph n m đu, t ng quan v n đ nghiên c u, k t lu n,ầ ở ầ ổ ấ ề ứ ế ậ
ki n ngh , danh m c tài li u tham kh o, danh m c các công trìnhế ị ụ ệ ả ụ
nghiên c u đã công b , ph l c, lu n án đc trình bày thành 4ứ ố ụ ụ ậ ượ
ch ng (11 ti t).ươ ế
Ch ng 1ươ
T NG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN C U Ổ Ứ
5