KỸ THUẬT VẬN CHUYỂN CÁ SỐNG

Ch

ng 6: K THU T V N CHUY N CÁ

ươ

Ậ

Ể

Ỹ

Ậ S NGỐ

I. Quá trình hô h p c a cá

ủ

ấ

1. C u t o c a mang và quá trình hô h p

ấ ạ ủ

ấ

1.1. Mang: - - mang ả c mang, t ủ ưở ng đ n hô ế

ng ấ ươ

ở

ậ ờ : (mgO2/kg/gi ) – cá không v n

đ ng, tiêu hóa… gi ớ ạ ồ ắ ầ

Oxy tr i h n n ng đ oxy b t đ u gây ch t ế c – Oxy sau khi qua ộ ướ

cá 62-82% X ng cung mang, l ươ ượ Di n tích b m t ti p c a mang cá nh h ề ặ ế ệ h p.ấ 1.2. V n đ ng hô h p c a mang cá x ộ ậ ủ 1.3.T n s hô h p ấ : s l n th /đvtg ố ầ ố ầ ng tiêu hao oxy 1.4. L ượ ộ ng Oxy: 1.5. Ng ưỡ 1.6. M c đ s d ng Oxy: ộ ử ụ ứ mang, ở

ủ ế ườ ướ

ng n ơ ể

c ch y u ch u ị ủ ng cúa P.oxy trong c th và P riêng ph n ầ ng (P = p: gradien = 0); P riêng ườ

2 trong và ngoài c th . ơ ể

Hô h p c a cá trong môi tr ấ nh h ả ưở Oxy ngoài môi tr ph n c a CO ủ ầ

ơ ể ơ ể ơ ể PCO2 c th = PCO2 c th > PCO2 c th < PCO2 PCO2 PCO2

2 môi tr

ngườ

2 môi tr 2 môi tr

ơ ể ơ ể ơ ể ngườ ngườ PO2 c th = PO PO2 c th < PO PO2 c th > PO

ấ Ặ

ụ ở ủ

c th p & CO ở ấ ướ ạ ụ 2 quá cao c n tr trao ả

ổ

ấ ứ

Nusgurnus fossilis). TB niêm m c ti t d ch tránh ộ ế ị ạ

ự ả ớ

ằ ỏ

ụ

ầ i Hả ượ ơ ở ố ế ộ ượ c bóng h i – ti ế ướ 2CO3 trong máu thành CO2 & H2O, CO2 đ

ơ ồ

tăng khi ỷ ẹ ằ

t đ & đ m không khí cao. ộ ẩ

II. Hô h p ph cá ấ Đ c đi m chung c a c quan hô h p ph : mao m ch máu ể ơ phân b nhi u ( do DO n ề ố đ i khí) Các hình th c hô h p ph : ụ Ru t: Ch ch ( ạ gây t n th ươ ổ Bóng h i: Bóng h i h ( ng thông v i th c qu n: chép, trích); ơ c)tuy n đ (redgland) n m trong vách bóng h i kín (b cá v ơ t ra men (cacbonhydraza) làm b ng ph n tr ơ phân gi c đ a ư ra ngoài) C quan trên mang: trê, lóc, rô đ ng Da: trê, chình (17-32%); cá t m (9-12%); 3-9%. T l nhi ệ ộ Ph i: Dipnoi, Polypterus ổ

III. Các y u t

nh h

ế ố ả

ưở

ế

ể

ậ

ng đ n quá trình v n chuy n cá s ngố

c tăng thì c ậ ệ ế t đệ ộ ộ t đ n ệ ộ ướ

ổ 1- Nhi • Cá là đ ng v t bi n nhi ấ t, khi nhi ầ ườ ầ ố ở

ưở ế

ng đ n ph n ng gi a oxy và hemoglobin, ữ ự ế ợ ả ờ

ng đ ộ trao đ i ch t cũng tăng, nhu c u oxy tăng làm tăng t n s th và ng đ hô h p c a cá. c ấ ủ ộ ườ • Nhi t đ còn nh h ả ứ ả ệ ộ nhi t tăng làm gi m s k t h p hemoglobin & oxy, đ ng th i kích ệ thích s phân ly oxy hemoglobin (HbO ồ 2) thành Hb và O2.

ng oxy tăng

ưỡ c kém.

ự • Nhi t đ tăng làm ng ệ ộ • hòa tan Oxy vào n ướ • Làm tăng tính m n c m, kh năng ch u đ ng kém v i bi n đ ng ẫ ả ị ự ế ả ớ ộ

môi tr ng. ườ

nh h ả ưở

ấ ự

ầ ủ ưở

ườ ng kh năng b o hòa c a ủ ng b o ả

ng đ n s hô h p, nh h ự ả ấ ị ọ ị

c t o ra ượ ạ

ả ườ ơ ủ

ồ ạ ấ ữ 2 là 60mg/l thì t n s hô h p tăng,

ằ ấ 2] = 257mg/l cá n m ằ

ử ộ ồ

ủ ể ả ả ả ậ

ướ ạ

2CO3 làm gi m pH c a ả ưỡ

2 tan trong n ưở

ủ ng Oxy c t o H ng đ n hô h p c a cá, đ n ng ủ ế ấ

ng và nh h ả ng đ n pH môi tr ế ế ng ườ ườ ưở

2. Oxy và áp su t riêng ph n c a Oxy ế ả ấ ả Ả Hb trong kho ng nh t đ nh, s gi m Oxy trong môi tr ả hòa có th d n đ n b ch t do b t khí. ể ẫ ế ế ng c a CO 3. nh h ưở ủ Ả 2 CO2 có ho t tính sinh lý r t m nh, th ng xuyên đ ấ ạ i ch t h u c c a c th . trong quá trình phân gi ơ ể cá chép khi n ng đ CO ở ố ầ ộ [CO2] = 202mg/l cá b m t thăng b ng, [CO ị ấ nghiêng, ng a b ng, mê man ụ * Khi n ng đ CO 2 2 tăng cao thì tính axit c a máu cũng tăng, CO ủ khó đào th i, làm gi m kh năng v n chuy n oxy c a máu ( Hb + CO2 – HbCO2; HbCO2 + CO2 – HbCO2 + O2) * Th hai là khi CO ứ môi tr nh h Ả

ưở

ng oxy c a cá tăng lên ủ ưỡ

ng c a pH. ủ t quá ph m vi thì ng ạ ổ ượ

ng oxy = cá chép c 0,500kg/con, khi pH = 7 ng ỡ ưỡ ụ ở

ng oxy là 0,220mg/l. ưỡ

ủ

c t c a cá và là s n ả ế ủ i các h p ch t h u c trong n ướ ấ ữ ủ ả ơ ợ

ẩ ướ ụ

ờ ố ủ ấ ộ

ệ ầ

cá.

ấ

ả ấ ự ọ ậ

ng ở ề

ể ế ể ể

ụ ậ ng d m c ụ ẽ ị ươ ễ ắ ặ

4. nh h Ả Khi pH thay đ i v rõ r t.ệ Thí d , 0,110mg/l nh ng khi pH = 6 thì ng ư ng c a amoniac hòa tan. 5. nh h ưở ủ Ả Amoniac là s n ph m c a quá trình bài ti ẩ ả ph m c a quá trình phân gi i tác d ng c a vi khu n d ẩ ủ NH3 có nh h ng x u đ n đ i s ng c a cá thông qua tác đ ng ế ưở lên hô h p và h th n kinh 6. S c xát gây ch n th ươ Khi v n chuy n n u đ cá c xát nhi u vào d ng c v n chuy n ọ ho c c xát vào nhau do m t đ cao, cá s b th ậ ộ ọ b nh và d ch t ế

ệ ễ

và luy n 10-15 ngày m i v n chuy n. ự nhiên ph i nuôi gi ả ớ ậ ể ệ

Cá t ữ 1,5 - 2,0 v n con/m3 C cá 2,5 - 4cm m t đ t ạ ậ ộ ừ ỡ “ 5,0 - 12cm 1500 - 2200 con/m3

ậ ả

ướ

ậ ề ẹ ố ậ

ậ

ự

c v n chuy n n ng đ 3%o ể ả ố ể ậ

ướ n ng đ 8%o trong 15-20 phút tr ộ c khi ồ ướ ở ồ ộ

c n ng đ 20- ướ ặ ồ

ặ

15 - 40cm “ 20 - 30 kg/m3. t đ tr 2. Làm gi m nhi c khi v n chuy n ể ệ ộ ướ N c đá & mùn c a, tr u ấ ư Bèo, b chu i đ p d p, v i m m ả V n chuy n vào ban đêm 3. Làm gi m s hình thành NH3, CO2 Dùng mu i ăn (NaCl) pha trong n ho c t m cho cá ặ ắ chuy n ể Dùng peniceclin ho c streptomycin pha trong n ộ 25ppm ho c pha vert malschite, Blue methylene 1ppm trong n c ch a cá. ứ ướ

1% l ỷ ệ ể

ng Dùng than ho t tính cho vào ạ c v n chuy n theo t n ậ ướ v kh i l ố ượ ề

ự ọ ươ ng t n ổ

ng ti n, thao tác, ệ

4. Gi m s c xát, th ả cho cá D ng c , ph ươ ụ ụ m t đ phù h p ợ ậ ộ

ứ ấ

5. Áp su t Oxy trong túi ch a cá Túi, can nh aự

V. K THU T V N CHUY N CÁ

Ậ Ậ

Ỹ

Ể

ƯƠ NG PHÁP H . Ở Ể Ỹ Ậ Ằ

ơ ằ ậ ể

ằ ắ

c trát kín

ng ng n, th i gian ng n ờ ắ ắ ườ ớ

ng, cá gi ng, cá th t ị ố ả ươ ộ

1. K THU T V N CHUY N CÁ B NG PH Ậ 1.1. V n chuy n b ng thúng s n DỤng c : thúng đan b ng tre, mây, s t… ụ S n đ ượ ơ Th tích ể Dùng đ v n chuy n cá đi v i qu ng đ ể ậ ể Dùng đ v n chuy n cá b t, cá h ể ể ậ M t đ : - Cá b t: 15 - 20 v n con/gánh. ậ ộ ạ

4 - 5 kg/gánh ộ - Cá 4 - 6 gam/con: 2 - 3 kg/gánh - Cá 10 - 15 gam/con: 3 - 4 kg/gánh - Cá th t:ị

T l s ng 90% ỷ ệ ố

ạ

ằ

ậ

2. V n chuy n b ng thùng đèo sau xe đ p ể Thùng b ng tôn, s t lót ni lông ọ ằ Th tích 50 – 60 lít M t đ : Cá b t: 4 - 5 v n con/thùng.

ể ậ ộ ạ

ỡ ỡ

l ộ Cá c 4 - 5 gam/con: 0,5 - 1,0 kg/thùng. Cá c 10 - 15 gam/con: 1,0 - 1,5 kg/thùng. c Sau 4 – 5h c n thay n ướ ầ Sau khi v n chuy n 6-8h, t ậ s ng đ t 80-90% ạ ỷ ệ ố ể

ủ

ể

ề

ằ

3. V n chuy n b ng thuy n thông th y M t đ v n chuy n:

ậ ậ ộ ậ

ể

Cá b t: 60 - 80 v n con/m3 n c. ướ ộ

ạ Cá 4 - 5 gam/con: 80 - 100 kg/m3. 10 - 15 gam/con: 110 - 120 kg/m3. ‡ 700 gam/con: 150 - 200 kg/m3.

ố ộ ậ ể

T c đ v n chuy n không quá 5km/h. ể ỉ

c thoáng, s ch. Sau 10 - 12 gi d ng thuy n v n chuy n nên cho cá ngh 20 - 30 phút, ờ ậ n i n ề ở ơ ướ ừ ạ

4. V n chuy n b ng ô tô quây b t ạ ằ

ể ộ ờ ế t mà đi u ch nh ề ỉ

ậ ể M t đ v n chuy n tùy thu c vào th i ti ậ ộ ậ cho phù h p:ợ

Cá b t: 50 - 70 v n con/m3 ạ ộ

4 - 5 gam/con: 60 - 80 kg/m3 10 - 15 gam/con: 90 - 100 kg/m3

300 - 700 gam/con: 120 -150 kg/m3

c Sau 15-16 gi > 700 gam/con: 150 -160 kg/m3. v n chuy n nên thay t 1/2 - 1/3 n ể ờ ậ ừ ướ

trong b t.ạ

ng pháp gi

m

5. V n chuy n b ng ph ể

ằ

ậ

ươ

ữ ẩ

II. K thu t v n chuy n b ng ph

ng

ậ ậ

ằ

ỹ

ươ

ể pháp kín

1. Ph

ng pháp v n chuy n cá b ng túi P.E ể

ậ

ằ

(ho c PVC).

ươ ặ

• ậ ể ườ

c: c : ướ ướ ớ

• c ẩ ướ

ng túi v n chuy n cá con có kích th Thông th 1,0 -1,2 x 0,35 - 0,40m, túi ch cá l n có kích th ở 1,4 -1,6m x 0,50-0,60m. Chu n b cá: Cá đ c luy n xong, nh t trên b . Tr ể ệ ị khi đóng túi c n ph i cân, đ m cá đ đ nh m t đ . ậ ộ ố ể ị ượ ả ế ầ

ng v n ậ ử ườ

nên ti p ờ ế

ướ

nên thay n nên cho cá ngh . c, ỉ ờ ờ

ố ế

ế

X lý túi cá trên đ chuy n: ể Sau khi đóng gói 8 gi oxy, Sau 16 gi Sau 24 gi Khi ti p oxy, ph i vu t h t khí cũ ả ế trong túi, sau đó b m oxy nh ư lúc đóng túi. l Tính toán t s ng sau khi k t ỷ ệ ố thúc v n chuy n ể ậ

ng pháp v n chuy n cá b ng can, thùng nh a có ậ ể ự ằ

ng cá v n chuy n có th dùng can nh a c 3,5 ể ậ ỡ

ố ượ ặ ự ể ể ậ

2. Ph ươ tăng áp su tấ Tùy theo s l ể ; 10 ; 20 lít ho c thùng nh a c 50-100 lít đ v n chuy n cá ỡ b t, cá h ng ho c cá gi ng. ự ố ươ ặ ộ

Cá b t: 10.000-240.000 con/lít

c: cá b t 10h; cá h ờ ộ C cá 0,25-1,00 gam/con: 150-200 con/lít C cá 5,0-10,0 gam/con: 80-100 con/lít. ng và cá g ng 15h; sau ố ươ

ộ ỡ ỡ Th i gian thay n ướ 30 h nên cho cá nghỈ và cho cá ăn