Liên minh thứ năm
Một phần của Các cuộc chiến tranh
Napoléon
Napoléon Bonaparte tại Wagram, tranh bởi
Horace Vernet
.
10 tháng tư – 14 tháng 10 Thời gian
1809
Trung Âu, Ý, và Hà Lan Địa điểm
Pháp chiến thắng, Hiệp ước Kết quả
Schönbrunn
Napoléon Bonaparte
kết hôn Marie Louise
của Áo
Liên minh Pháp-Áo
French Empire annexes the Thay đổi
Illyrian Provinces lãnh thổ
Bavaria annexes Tyrol and
Salzburg
West Galicia absorbed into
the Duchy of Warsaw
Russian Empire annexes
Ternopil
Tham chiến
Đế quốc Áo French Empire
Tyrol (in Duchy of Warsaw
rebellion Confederation of the
against Rhine
Bavaria)
Bản
mẫu:Country Bản mẫu:Country data Kingdom data United of Bavaria Kingdom of Great
Britain and Ireland Saxony
Spain
Bản
Sicily mẫu:Country Sardinia data Black Württemberg Brunswickers
Bản
mẫu:Country
data
Westphalia
Italy
Naples
Switzerland
Holland
Chỉ huy
Archduke Napoléon I
Charles Bản mẫu:Country
Archduke John data Kingdom of
Duke Frederick Bavaria Maximilian I
William Prince Eugène
Lord Chatham Józef Poniatowski
Andreas Hofer Frederick
Augustus I
Lực lượng
275,000[3]
340,000 Austrians,[1] 40,000 British[2]
Tổn thất
100,000+ 100,000+
.
[hiện]
x • t • s
Chiến tranh Napoleon
Liên minh thứ năm chỉ gồm có Vương quốc Anh và Áo, chống lại Đế quốc Pháp
cùng các đồng minh là Vương quốc Ý, Bayern, Sachsen, Hà Lan, Napoli, Liên
bang sông Rhine, Công quốc Warszawa.
Cuộc chiến giữa 2 phe diễn ra ở Trung Âu, Hà Lan, Ý và chỉ kéo dài từ 14 tháng 4
tới 14 tháng 10 năm 1809.
Mục lục
[ẩn]
1 Bối cảnh
2 Diễn tiến các trận chiến
3 Hậu quả của cuộc chiến
4 Các trận chiến giữa phe Pháp và Liên minh thứ năm
5 Chú thích
6 Xem thêm
7 Tham khảo
[ ] Bối cảnh
Ngày 2.5.1808, dân Tây Ban Nha nổi dậy chống sự chiếm đóng của Đế quốc Pháp
với sự hỗ trợ của Vương quốc Anh, và Bồ Đào Nha tiếp tục buôn bán với Vương
quốc Anh, bất chấp lệnh phong tỏa lục địa (Blocus continental) của Pháp. Quân
Pháp dưới quyền chỉ huy của tướng Pierre Dupont de l'Étang bị thua trận Bailén
(1) (Tây Ban Nha) từ 18 tới 22.7.1808, khiến hoàng đế Napoléon Bonaparte phải
chuyển quân sang Tây Ban Nha. Quân Pháp dễ dàng đánh bại quân Tây Ban Nha
và quân Anh. Tuy nhiên cuộc kháng chiến của dân Tây Ban Nha tiếp tục kéo dài
tới khi toàn thắng quân Pháp năm 1814, đuổi Joseph Bonaparte (anh của Napoléon
Bonaparte) về nước và Fernando VII lên làm vua.
Nước Áo - lần trước không tham gia Liên minh thứ tư - nay thấy có cơ hội lấy lại
quyền lực của mình sau khi bị thua trận Austerlitz (2) nên liên minh với Anh để
chống Pháp.
[ ] Diễn tiến các trận chiến
Lúc đầu, Áo thắng vài trận vì quân Pháp dưới quyền chỉ huy của thống chế Davout
ít và quá yếu. Áo cũng tấn công Công quốc Warszawa, nhưng bị quân Ba Lan
đánh bại trong trận Raszyn (3) (Ba Lan) ngày 19.4.1809.
Napoléon chỉ huy quân Pháp phản công Áo và thắng vài trận nhỏ, tới trận Aspern-
Essling (4) (Áo) từ 20 tới 22.5.1809 thì Napoléon bị thua chiến thuật. Tuy nhiên
Đại quận công Karl chỉ huy quân Áo đã mắc sai lầm khi không truy kích quân
Pháp. Sau đó Napoléon vây hãm Wien từ tháng 7 năm 1809 và chiến thắng quyết
định trong trận Wagram (5) ngày 5 - 6.7.1809, buộc Áo phải xin đình chiến và ký
Hòa ước Schönbrunn (6) ngày 14.10.1809.
Vương quốc Anh vẫn chống Pháp và có vài trận thắng trên biển. Trên lục địa châu
Âu, Anh chỉ hỗ trợ cuộc chiến trên bán đảo Iberia và gửi một đoàn quân viễn
chinh gồm 40.000 người tới Walcheren (7) (vùng Zeeland, Hà Lan) từ 30.7 tới
10.12.1809 để tấn công căn cứ hải quân Antwerpen của Pháp và để chia cắt lực
lượng Pháp nhằm giúp Áo (mới thua trận Wagram), nhưng cuối cùng Anh phải rút
lui.
[ ] Hậu quả của cuộc chiến
Khi ký Hòa ước Schönbrunn, Áo chịu nhiều thiệt thòi, phải nhường vùng Tyrol và
Salsburg cho Vương quốc Bayern, một phần Ba Lan cho Công quốc Warszawa,
vùng Trieste (Ý) và Dalmatia (nay thuộc Croatia) cho Pháp và phải bồi thường
một số tiền lớn chiến phí cho Pháp.
Năm 1810, Đế quốc Pháp mở rộng tới mức tối đa. Ngoài Pháp, Napoléon cũng là
vua Vương quốc Ý, người lãnh đạo Liên bang Thụy Sĩ, Liên bang sông Rhine,
viên đại sứ của Napoléon điều khiển không chính thức Công quốc Warszawa (nay
là Ba Lan). Các đồng minh của Napoléon là Vương quốc Tây Ban Nha (do người
anh Joseph Bonaparte làm vua), Vương quốc Wesphalen (do em út Jérôme
Bonaparte cai trị), Vương quốc Napoli (do em rể là thống chế Joachim Murat làm
vua), Công quốc Lucca và Piombio (Ý) (do em rể Félix Baciocchi cai trị), cùng
các nước cựu thù là Phổ và Áo. Cùng năm, Napoléon kết hôn với công chúa Áo
Marie-Louise để liên minh lâu dài với Áo và để có con thừa kế, mà người vợ trước
- Joséphine de Beauharnais - không có.
[ ] Các trận chiến giữa phe Pháp và Liên minh thứ năm
11 - 12.4.1809: trận hải chiến Basque Roads (île d'Aix, Pháp), Anh thắng
Pháp
16.4.1809: trận Sacile (Ý), Áo thắng Pháp-Ý
19.4.1809: trận Teugen-Hausen (Bayern), Pháp thắng Áo
19.4.1809: trận Raszyn (Ba Lan), Ba Lan thắng Áo
19 - 23.4.1809: trận Ratisbon (Đức), Pháp thắng Áo
20.4.1809: trận Abensberg (Bayern), Pháp thắng Áo
21.4.1809: trận Landshut (Bayern), Pháp-Bayern-Württemberg thắng Áo
21 - 22.4.1809: trận Eckmühl (Bayern), Pháp thắng Áo
3.5.1809: trận Ebersberg (Áo), Pháp thắng Áo
7 - 8.5.1809: trận Piave (Ý), Pháp-Ý thắng Áo
21 - 22.5.1809: trận Aspern-Essling (Áo), Áo thắng Pháp
25.5 - 1.11.1809: trận Bergisel (Áo), Pháp-Bayern thắng quân Tyrol (Áo)
14.6.1809: trận Raab (Hungary), Pháp-Ý thắng Áo
5 - 6.7.1809: trận Wagram (Áo), Pháp thắng Áo
8.7.1809: trận Gefrees (Đức), Áo thắng Pháp-Wesphalen-Sachsen
10 - 11.7.1809: trận Znaïm (Cộng hòa Séc), bất phân thắng bại (Áo đề nghị
đình chiến)
30.7 - 10.12.1809: trận Walcheren (Hà Lan), Pháp-Hà Lan thắng Anh
[ ] Chú thích
(1) site du bicentenaire de la Bataille de Bailén
(2) Trận Austerlitz
(3) Bataille de Raszyn Wikipedia tiếng Pháp
(4) Battle of Aspern-Essling by David Johnson in Journal Military History,
tháng 4 năm 2001
(5) Battle of Wagram 1809 - maps, order of battle, detailed account
(6) Traité de Schönbrunn Wikipedia tiếng Pháp
(7) The British Expeditionary Force to Walcheren : 1809
