Luận án Tiến sĩ: Không gian kiến trúc cảnh quan các làng quan họ truyền thống thích ứng với quá trình đô thị hóa của tỉnh Bắc Ninh

Quá trình đô thị hóa nhanh chóng tại tỉnh Bắc Ninh, mặc dù mang lại tăng trưởng kinh tế và cải thiện cơ sở hạ tầng, đang đặt ra những thách thức đáng kể cho việc bảo tồn không gian kiến trúc cảnh quan của các làng Quan họ truyền thống. Các làng này không chỉ là nơi sinh sống mà còn là môi trường diễn xướng quan trọng của dân ca Quan họ, một di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO công nhận. Sự suy giảm các yếu tố cảnh quan như không gian xanh, mặt nước và môi trường tự nhiên đang đe dọa trực tiếp đến bản sắc và giá trị văn hóa độc đáo của địa phương. Do đó, việc nghiên cứu để tìm kiếm các giải pháp thích ứng, nhằm duy trì và phát triển không gian kiến trúc cảnh quan hài hòa với quá trình đô thị hóa, là vô cùng cấp thiết.

Các nhà khoa học, nghiên cứu sinh trong lĩnh vực kiến trúc, quy hoạch đô thị, văn hóa học; các nhà quản lý, hoạch định chính sách về đô thị và di sản văn hóa ở Việt Nam, đặc biệt là tại tỉnh Bắc Ninh; và các kiến trúc sư, chuyên gia tư vấn trong lĩnh vực bảo tồn và phát triển kiến trúc cảnh quan nông thôn.

Luận án tiến sĩ này thực hiện một nghiên cứu chuyên sâu về không gian kiến trúc cảnh quan của 44 làng Quan họ truyền thống tại tỉnh Bắc Ninh, phân tích những tác động đa chiều của quá trình đô thị hóa. Bằng cách sử dụng phương pháp tiếp cận hệ thống, khảo sát hiện trạng thực địa, điều tra xã hội học và phân tích tổng hợp, nghiên cứu đã làm rõ vai trò của không gian kiến trúc cảnh quan đối với việc gìn giữ và phát huy giá trị của dân ca Quan họ. Luận án chỉ ra rằng đô thị hóa, bên cạnh những mặt tích cực, cũng gây ra sự biến đổi và suy giảm các yếu tố cảnh quan đặc trưng như hệ thống ao hồ, cây xanh, và các công trình công cộng, tín ngưỡng, vốn là nền tảng vật chất cho không gian văn hóa Quan họ. Đề tài đã nhận diện các thành phần không gian kiến trúc cảnh quan có giá trị cần được lưu giữ và phát triển tiếp nối, đồng thời đề xuất ba hướng tiếp cận thích ứng dựa trên đặc điểm bảo tồn, đô thị hóa và cấu trúc nghề nghiệp. Từ đó, luận án đưa ra các giải pháp tổ chức không gian kiến trúc cảnh quan cụ thể, từ quy hoạch tổng thể đến các giải pháp cho từng thành phần không gian, nhằm duy trì bản sắc văn hóa địa phương trong bối cảnh phát triển đô thị. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong công tác quy hoạch, xây dựng và bảo tồn di sản văn hóa tại Bắc Ninh.