VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
TRẦN LÊ DUYẾN
ĐỐI CHIẾU THÀNH NGỮ, TỤC NGỮ CÓ THÀNH TỐ
CHỈ CON SỐ TRONG TIẾNG ANH VÀ TIẾNG VIỆT
Ngành: Ngôn ngữ học so sánh, đối chiếu
Mã số: 9229024
LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGÔN NGỮ HỌC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
GS.TS. NGUYỄN VĂN KHANG
HÀ NỘI - 2023
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do bản thân tôi thực hiện, các
số liệu, kết quả trong Luận án là trung thực.
Những kết luận khoa học của Luận án chưa được công bố trong bất kỳ công
trình nào khác.
TÁC GIẢ LUẬN ÁN
TRẦN LÊ DUYẾN
MỤC LỤC
MỤC LỤC ........................................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ
THUYẾT.............................................................................................................................. 9
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ...................................................................... 9
1.1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu về thành ngữ, tục ngữ trong tiếng Anh
và tiếng Việt........................................................................................................ 9
1.1.2. Tổng quan về tình hình nghiên cứu về thành ngữ, tục ngữ có thành tố
chỉ con số .......................................................................................................... 16
1.1.3. Nhận xét chung ....................................................................................... 18
1.2. Cơ sở lý thuyết của luận án ............................................................................ 19
1.2.1. Quan niệm về thành ngữ, tục ngữ trong tiếng Anh và tiếng Việt .......... 19
1.2.2. Quan niệm về nghĩa và nghĩa biểu trưng trong thành ngữ, tục ngữ................ 26
1.2.3. Quan niệm về văn hóa và đặc trưng văn hóa dân tộc được phản ánh
trong thành ngữ, tục ngữ ................................................................................... 40
1.2.4. Một số vấn đề về ngôn ngữ học đối chiếu .............................................. 47
1.2.5. Quan niệm về con số và thành tố chỉ con số trong thành ngữ, tục ngữ trong
tiếng Anh và Tiếng Việt có thành tố chỉ con số ................................................... 50
1.3. Tiểu kết chương 1 .......................................................................................... 52
CHƯƠNG 2. ĐỐI CHIẾU ĐẶC ĐIỂM CẤU TRÚC CỦA THÀNH NGỮ, TỤC
NGỮ CÓ THÀNH TỐ CHỈ CON SỐ TRONG TIẾNG ANH VÀ TIẾNG VIỆT 54
2.1. Đối chiếu về số lượng và tần suất xuất hiện của các con số với tư cách là thành tố
giữa tiếng Anh và tiếng Việt ................................................................................... 54
2.1.1. Số lượng và tần suất xuất hiện của các con số với tư cách là thành tố
trong thành ngữ, tục ngữ có thành tố chỉ con số trong tiếng Anh .................... 54
2.1.2. Số lượng và tần suất xuất hiện của các con số với tư cách là thành tố
trong thành ngữ, tục ngữ có thành tố chỉ con số trong tiếng Việt .................... 61
2.1.3. Sự tương đồng và khác biệt về số lượng và tần suất xuất hiện của các con số
với tư cách là thành tố trong thành ngữ, tục ngữ có thành tố chỉ con số tiếng Anh và
tiếng Việt ........................................................................................................... 68
2.2. Đối chiếu khả năng kết hợp của các thành tố trong thành ngữ, tục ngữ có
thành tố chỉ con số giữa tiếng Anh và tiếng Việt ................................................. 69
2.2.1. Khả năng kết hợp của các thành tố trong thành ngữ có thành tố chỉ con
số trong tiếng Anh và tiếng Việt ....................................................................... 69
2.2.2. Những điểm tương đồng và dị biệt về khả năng kết hợp của các thành tố
trong tục ngữ có thành tố chỉ con số giữa tiếng Anh và tiếng Việt ...................... 81
2.3. Tiểu kết chương 2 .......................................................................................... 97
CHƯƠNG 3. ĐỐI CHIẾU ĐẶC ĐIỂM NGỮ NGHĨA CỦA THÀNH NGỮ, TỤC
NGỮ CÓ THÀNH TỐ CHỈ CON SỐ GIỮA TIẾNG ANH VÀ TIẾNG VIỆT .. 100
3.1 Đối chiếu nghĩa đen của thành ngữ, tục ngữ có thành tố chỉ con số giữa tiếng
Anh và tiếng Việt ................................................................................................ 100
3.1.1. Nghĩa đen của thành ngữ, tục ngữ có thành tố chỉ con số tiếng Anh ... 100
3.1.2. Nghĩa đen trong thành ngữ, tục ngữ có thành tố chỉ con số tiếng Việt ....... 101
3.1.3. Sự tương đồng và khác biệt về nghĩa đen của thành ngữ, tục ngữ có
thành tố chỉ con số giữa tiếng Anh và tiếng Việt ............................................ 101
3.2. Đối chiếu nghĩa biểu trưng của thành ngữ, tục ngữ có thành tố chỉ con số
giữa tiếng Anh và tiếng Việt ............................................................................... 102
3.2.1. Nghĩa biểu trưng của thành ngữ, tục ngữ có thành tố chỉ con số trong
tiếng Anh ........................................................................................................ 102
3.2.2. Nghĩa biểu trưng của thành ngữ, tục ngữ có thành tố chỉ con số trong
tiếng Việt ........................................................................................................ 126
3.2.3. Sự tương đồng và khác biệt về nghĩa biểu trưng trong thành ngữ, tục ngữ
có thành tố chỉ con số giữa tiếng Anh và tiếng Việt ....................................... 146
3.3. Tiểu kết chương 3 ........................................................................................ 150
KẾT LUẬN ..................................................................................................................... 151
CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ........... 155
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................ 156
DANH SÁCH CÁC THÀNH NGỮ, TỤC NGỮ CÓ THÀNH TỐ CHỈ CON SỐ
TRONG TIỀNG ANH VÀ TIẾNG VIỆT .................................................................. 181
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT
TNTNTTCCS: Thành ngữ, tục ngữ có thành tố chỉ con số
THNTTCCS: Thành ngữ có thành tố chỉ con số
TNTTCCS: Tục ngữ có thành tố chỉ con số
TNTN: Thành ngữ, tục ngữ