BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT
VIỆN KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM
NGÔ XUÂN NGHIỄN
NGHIÊN CỨU CHỌN TẠO, HOÀN THIỆN QUY TRÌNH KỸ
THUẬT NUÔI TRỒNG NẤM SÒ (PLEUROTUS SP.)
VÀ NẤM CHÂN DÀI (CLITOCYBE SP.)
LUẬN ÁN TIẾN SĨ NÔNG NGHIỆP
HÀ NỘI – 2017
2
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT
VIỆN KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM
NGÔ XUÂN NGHIỄN
NGHIÊN CỨU CHỌN TẠO, HOÀN THIỆN QUY TRÌNH
KỸ THUẬT NUÔI TRỒNG NẤM SÒ (PLEUROTUS SP.)
VÀ NẤM CHÂN DÀI (CLITOCYBE SP.)
Chuyên ngành: Công nghệ sinh học
Mã số: 62420201
LUẬN ÁN TIẾN SĨ NÔNG NGHIỆP
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:
1. GS.TSKH. Trịnh Tam Kiệt
2. PGS.TS. Đặng Trọng Lƣơng
Hà Nội, 2017
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan công trình ― Nghiên cứu chọn tạo, hoàn thiện quy
trình kỹ thuật nuôi trồng nấm sò (Pleurotus sp.) và nấm chân dài (Clitocybe
sp.) đã được tập thể tác giả đồng ý cho phép nghiên cứu sinh sử dụng bảo vệ luận
án tiến sĩ. Số liệu và kết quả nghiên cứu trong khóa luận này là trung thực và
chưa hề được sử dụng bảo vệ một học vị của tác giả nào khác.
Tôi xin cam đoan các thông tin trích dẫn trong khóa luận đều được chỉ rõ
nguồn gốc và mọi sự giúp đỡ đều được cảm ơn.
Hà Nội, ngày .... tháng ..... năm 2017
Tác giả
Ngô Xuân Nghiễn
ii
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành bản luận án này, bên cạnh sự nỗ lực phấn đấu của bản thân,
tôi còn nhận được rất nhiều sự động viên, giúp đỡ về nhiều mặt của các cấp lãnh
đạo, các cá nhân, tập thể và đơn vị khác.
Với lòng biết ơn sâu sắc, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới GS.TSKH
Trịnh Tam Kiệt và PGS.TS Đặng Trọng Lương, những người thầy đã tận tình
hướng dẫn, tạo điều kiện tốt nhất cho tôi thực hiện và hoàn thành luận án này.
Cố GS.TS Nguyễn Hữu Đống, cử nhân Đinh Xuân Linh, cử nhân Nguyễn Thị
Sơn là người thầy, người anh/chị đã giúp đỡ tôi trong những chặng đường đầu
tiên đến với nghề nấm.
Tôi xin gửi lời cảm ơn tới tập thể cán bộ Trung tâm Nghiên cứu và phát
triển nấm, Trung tâm Nấm Văn Giang đã đồng hành cùng tôi trong phần lớn quá
trình nghiên cứu.
Tôi gửi lời cảm ơn tới sự giúp đỡ quý báu của Lãnh đạo Viện Di truyền
Nông nghiệp, Bộ môn Kỹ thuật Di truyền và các phòng ban chức năng của Viện.
Tập thể cán bộ Viện Vi sinh vật và Công nghệ Sinh học, Đại học Quốc gia
Hà Nội đã cộng tác, giúp đỡ tôi trong việc thực hiện đề tài nghiên cứu.
Lãnh đạo Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, tập thể các thầy cô
trong Ban đào tạo Sau Đại học đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá
trình học tập và thực hiện luận án.
Tôi trân trọng cảm ơn Lãnh đạo Học viện Nông nghiệp Việt Nam, Khoa
Công nghệ Sinh học và các phòng ban chức năng của Học viện đã tạo điều kiện
thuận lợi giúp đỡ tôi về thời gian, cơ sở vật chất, học thuật và nhân lực.
Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới những người thân trong gia đình, đã
luôn ở bên, chăm lo, động viên tôi về vật chất, tinh thần và TS. Nguyễn Thị Bích
Thùy cùng toàn thể bạn bè đã giúp đỡ tôi hoàn thành luận án.
Hà Nội, ngày .... tháng ..... năm 2017
Tác giả
Ngô Xuân Nghiễn
iii
MỤC LỤC
Lời cam đoan ....................................................................................................................... i
Lời cảm ơn .......................................................................................................................... ii
Mục lục ............................................................................................................................. iii
Danh mục chữ viết tắt ........................................................................................................ vi
Danh mục bảng ................................................................................................................. vii
Danh mục hình .................................................................................................................... x
MỞ ĐẦU ............................................................................................................................ 1
1. Tính cấp thiết ........................................................................................................ 1
2. Mục tiêu của đề tài ................................................................................................ 2
3. Nội dung nghiên cứu ............................................................................................. 2
4. Phạm vi nghiên cứu của đề tài. ............................................................................. 2
4.1. Nấm sò .................................................................................................................. 2
4.2. Nấm chân dài ........................................................................................................ 3
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn .............................................................................. 3
5.1. Ý nghĩa khoa học .................................................................................................. 3
5.2. Ý nghĩa thực tiễn ................................................................................................... 3
5.3. Tính mới của luận án ............................................................................................ 4
CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU ........................................................................... 5
1.1. Nấm lớn và giá trị dinh dưỡng của nấm lớn ......................................................... 5
1.1.1. Giá trị dinh dưỡng của nấm ăn ............................................................................. 5
1.1.2. Giá trị dinh dưỡng cụ thể của một số một số loài nấm ăn .................................. 5
1.1.3. Giá trị dinh dưỡng, dược học của một số loài nấm sò, nấm chân dài. ...................... 8
1.2. Vị trí phân loại, phân bố, đa dạng, chu trình sống của nấm sò, nấm chân dài ........... 18
1.2.1. Vị trí phân loại .................................................................................................... 18
1.2.2. Chu trình sống của nấm đảm (nấm sò, nấm chân dài) ........................................ 20
1.3. Tình hình nghiên cứu và sản xuất nấm ............................................................... 22
1.3.1. Tình hình nghiên cứu và sản xuất nấm trên thế giới ........................................... 22
1.3.2. Tình hình nghiên cứu và sản xuất nấm ở Việt Nam ........................................... 31
1.3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến sinh trưởng của sợi nấm và quả thể (nấm sò,
nấm chân dài) ...................................................................................................... 35
1.4. Vai trò của trồng nấm trong sự phát triển nông nghiệp bền vững ...................... 40
CHƢƠNG 2 VẬT LIỆU VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................ 42
2.1. Vật liệu nghiên cứu ............................................................................................. 42
