HC VIN KHOA HC VÀ CÔNG NGH
TRẦN VĂN HIỆN
NGHIÊN CU THÀNH PHN HÓA HC VÀ MT S
HOT TÍNH SINH HC CA CÂY CHÙM NGÂY
(Moringa oleifera)
TÓM TT LUN ÁN TIẾN SĨ KHOA HC VT CHT
Mã sô: 9 44 01 17
Hà Ni - 2025
B GIÁO DC
VÀ ĐÀO TẠO
VIN HÀN LÂM KHOA HC
VÀ CÔNG NGH VIT NAM
Công trình được hoàn thành ti: Hc vin Khoa hc Công ngh,
Vin hàn lâm Khoa hc và Công ngh Vit Nam
Người hướng dn khoa hc:
Người hướng dn khoa hc 1: PGS.TS. Nguyn Tiến Đạt
Người hướng dn khoa hc 2: TS. Trn Quang Thun.TS. Nguyn
Tiến Đạt
Phn bin 1:
Phn bin 2:
Phn bin 3:
Lun án s được bo v trưc Hội đồng đánh giá luận án tiến cấp
Hc vin Khoa hc và Công ngh, Vin Hàn lâm Khoa hc Công
ngh Vit Nam vào hi gi phút, ngày tháng năm 2025.
Có th tìm hiu lun án ti:
1. Thư viện Hc vin Khoa hc và Công ngh
2. Thư viện Quc gia Vit Nam
1
M ĐẦU
Vit Nam thuc khu vc nhiệt đới gió mùa điển hình vi h
động thc vật cùng đa dạng phong phú. Hi ngh toàn quc v
sinh thái tài nguyên sinh vt ln th 8 do Vin sinh thái Tài
nguyên sinh vt kết hp Hc vin Khoa hc Công ngh đã xác định
khong 51400 sinh vt ti Việt Nam trong đó khoảng 7.500
loài/chng vi sinh vt, 20 nghìn loài thc vật; 10.900 loài động vt,
2.000 loài động vật không xương sống nước ngt, 11.000 loài
sinh vt biển… Đây nguồn tài nguyên thiên nhiên cùng phong
phú cho các nhà khoa hc nghiên cứu để tìm ra các hp cht phc v
nhu cu của con người như: làm thuc cha bệnh cho ngưi, gia súc
và cây trồng v.v…
Vic s dng các loài thc vt trong quá trình cung cp cht
dinh dưỡng, cha bnh của con người trước đây vẫn da vào kinh
nghim qua nhiều năm, nhiều thế h tuy đã đúc kết thành các bài thuc
y hc c truyền nhưng còn thiếu các nghiên cu khoa học làm sở
minh chng cho thành phn hóa hc và hot tính sinh hc ca các lp
cht có sn trong t nhiên, trong các bài thuc y hc c truyn.
Trong nhiều năm gần đây với s tiến b ca khoa hc công
ngh đặc bit là khoa hc tách chiết, phân lập và xác định cu trúc ca
chuyên ngành Hoá hc các hp cht t nhiên, rt nhiu hp cht
sn trong t nhiên đã được các nhà khoa hc phát hin, phân tách, xác
định cu trúc th nghim các hot tính sinh học qua đó luận gii
tính năng tác dụng ca nhiu bài thuc gia truyền đồng thi phát hin
ra nhiu hot cht mi có các hot tính sinh hc quý giá phc v nhu
cu cha bnh cho nhân dân.
H Moringaceae mt chi chi Moringa bao gm 22 loài
phân b rng trên toàn thế gii các vùng khí hu nhiệt đới cn
nhiệt đới. Kết qu nghiên cu mt s loài thuc chi Moringa đã phát
hin ra nhiu hp cht có hot tính sinh học thú như: hoạt tính chng
oxy hóa, kháng viêm, kháng khun, kháng nm, kháng tế bào ung thư
và chng tiểu đường.
Ngày nay, mc khoa hc phát triển đời sng nhân dân
2
được nâng cao nhưng nhiều căn bnh li ngày càng tr nên ph biến
nguy hiểm, đe doạ sc kho cũng như chất lượng cuc sng ca
con người. Đặc bit, do tình trng ô nhiễm môi trường cùng vi vic
lm dng thuốc kháng sinh đã khiến cho căn bnh viêm nhim tr nên
phc tp và khó cha tr. Các thế h thuốc kháng viêm cũ dần tr nên
kém hiu quả, và do đó, việc tìm kiếm các loi thuc kháng viêm mi
t ngun gc thiên nhiên là vô cùng cn thiết. Vic phân lp và chiết
tách các cht hot tính viêm t các loài dược liệu được s dng
trong các bài thuc dân gian, nhm tìm kiếm các hp cht thiên nhiên
hoạt tính cao đ làm thuốc dùng cho con người cho động vt
nuôi, xu thế đưc các nhà khoa học đặc bit quan tâm. Kết qu
nghiên cu mt s loài thuc chi Moringa đã phát hiện ra nhiu hp
cht hot tính sinh học đáng quý như chống oxi hoá, kháng viêm,
kháng khun, kháng nm, c chế tế bào ung thư, chống tiểu đường…
Đặc bit, cây Chùm ngây Moringa oleifera rất được quan tâm không
ch giá tr dinh dưỡng tác dng sinh hc tiềm năng ng
dụng trong y dược của loài cây này. Đề tài lun án: Nghiên cu
thành phn hoá hc mt s hot tính sinh hc ca cây Chùm
ngây (Moringa oleifera) thc hin vic nghiên cu v thành phn
hoá hc phn phn r cây Chùm ngây, đồng thi kho sát hot
tính kháng viêm (thông qua kh năng ức chế s sn sinh NO) và hot
tính c chế vi khun trên mt s chng vi khun Vibrio gây bnh
thu sn ca ca các cn chiết các cht phân lập được, nhm tìm
kiếm các cht mi, các cht có hot tính tốt để định hướng phát trin
thành thuc ng dụng trong điu tr các bnh viêm nhiễm cho người
và cho thu sn.
Mc tiêu ca lun án:
Nghiên cu thành phn hóa hc ca loài Chùm ngây Moringa
oleifera Lam nhm tìm kiếm các cu trúc hóa hc mi, tìm hiu hot
tính các lp chất tách đưc, làm cơ sở khoa hc cho nhng nghiên cu
tiếp theo.
3
Ni dung lun án bao gm:
1. Phân lp các hp cht t thân cành r loài Chùm ngây
Moringa oleifera Lam được thu hái huyn Hoành B tnh Qung
Ninh bằng phương pháp sắc ký ct.
2. Xác định cu trúc hoá hc các hp cht phân lập được bng
các phương pháp ph IR, MS, 1D-NMR, 2D-NMR.
3. Đánh giá hoạt tính gây độc tế bào, hot tính kháng viêm, hot
tính h đường huyết, hot nh chng oxi hóa hot tính kháng vi
sinh vt ca các dch chiết và các hp cht phân lập được.