1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của một quốc gia, đầu tư xây
dựng (ĐTXD) là lĩnh vực được quan tâm hàng đầu vì nó tạo ra cơ sở vật
chất làm tiền đề cho sự phát triển đất nước. Ở Việt Nam, hoạt động ĐTXD
sử dụng vốn nhà nước đã tạo nên sự chuyển biến quan trọng, thúc đẩy mạnh
mẽ chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tăng năng lực sản xuất, cải thiện văn minh
đô thị, đóng góp quyết định đến sự phát triển kinh tế - xã hội. Để đảm bảo
hoạt động ĐTXD sử dụng vốn nhà nước đạt hiệu quả, cần tổ chức tốt hoạt
động quản lý dự án (QLDA) đầu tư xây dựng [8]. Từ khi Nhà nước ban
hành các quy định pháp luật về quản lý ĐTXD, đã có nhiều hình thức
QLDA ĐTXD được giới thiệu và áp dụng, trong đó có hình thức sử dụng
ban QLDA. Luật Xây dựng 2014 và Nghị định 59/2015/NĐ-CP đề cập đến
việc thành lập các ban QLDA chuyên nghiệp, không giải tán sau khi hoàn
thành mỗi dự án mà sẽ được giao quản lý nhiều dự án khác nhau. Các ban
QLDA này là các ban QLDA ĐTXD chuyên ngành và các ban QLDA
ĐTXD khu vực.
Ban QLDA ĐTXD chuyên ngành (BQLDACN) được thành lập ở cấp
bộ, cơ quan ngang bộ; tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; tập đoàn kinh
tế, tổng công ty nhà nước, là các đơn vị sự nghiệp được thành lập mới hoặc
tái sắp xếp, có thể thông qua chia, tách, sáp nhập, cấu trúc lại các ban
QLDA đã có. Các ban này được giao quản lý nhiều dự án ĐTXD sử dụng
vốn nhà nước khác nhau thực hiện song song hoặc nối tiếp nhau, dưới nhiều
vai trò như chủ đầu tư, đại diện chủ đầu tư, đơn vị QLDA và được tham
gia cung cấp dịch vụ tư vấn QLDA, tư vấn giám sát cho cả các dự án sử
dụng vốn nhà nước và vốn khác. Mỗi ban QLDA loại này được hình thành
dựa trên đề án thành lập hoặc tái cơ cấu, trong đó đã quy định rõ cơ cấu tổ
chức và số lượng nhân sự theo đề án được duyệt. Đến nay, các ban này đã
được thành lập hoặc tái sắp xếp ở hầu hết các bộ và tỉnh, thành phố trực
thuộc trung ương. Từ đó, hình thức BQLDACN đã được áp dụng rộng rãi
trong một số năm qua ở đa số các dự án ĐTXD sử dụng vốn nhà nước. Dù
đã có những thành công nhất định trong việc triển khai và hoàn thành nhiều
dự án ĐTXD cả ở cấp trung ương và địa phương, các dự án do BQLDACN
triển khai vẫn còn nhiều vấn đề tồn tại, ảnh hưởng tiêu cực đến sự thành
công của các dự án cũng như hiệu quả công việc của họ. Nguyên nhân của
các tồn tại này có nhiều, nhưng nhiều nghiên cứu đã chỉ ra, các quy định
pháp luật hiện hành chỉ quy định việc áp dụng các hình thức tổ chức QLDA
ĐTXD mà chưa hướng dẫn cụ thể các tổ chức bộ máy và hoạt động theo
các hình thức này là một trong những nguyên nhân chính.
Các BQLDACN được thành lập và hoạt động theo các đề án được xây
