Luận văn: Lý luận chung về hoạt động xuất khẩu và khái quát về xuất khẩu chè

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:69

Thêm vào BST

Báo xấu

933
lượt xem 481
download

Luận văn: Lý luận chung về hoạt động xuất khẩu và khái quát về xuất khẩu chè

Mô tả tài liệu

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Hoạt động xuất khẩu hàng hoá là việc bán hàng hoá và dịch vụ cho một quốc gia khác trên cơ sở dùng tiền tệ làm phương tiện thanh toán. Tiên tệ ở đây có thể là ngoại tệ đối với một quốc gia hoặc với cả hai quốc gia. Mục đích của hoạt động này là khai thác được lợi thế của từng quốc gia trong phân công lao động quốc tế.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn: Lý luận chung về hoạt động xuất khẩu và khái quát về xuất khẩu chè

Luận văn Đề Tài: lý luận chung về hoạt động xuất khẩu và khái quát về xuất khẩu chè
Ch¬ng I: lý luËn chung vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu vµ kh¸i qu¸t vÒ xuÊt khÈu chÌ. i. Kh¸i qu¸t vÒ xuÊt khÈu trong nÒn kinh tÕ quèc d©n 1. Kh¸i niÖm Ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ lµ viÖc b¸n hµng ho¸ vµ dÞch vô cho mét quèc gia kh¸c trªn c¬ së dïng tiÒn tÖ lµm ph¬ng tiªn thanh to¸n. Tiªn tÖ ë ®©y cã thÓ lµ ngo¹i tÖ ®èi víi mét quèc gia hoÆc víi c¶ hai quèc gia. Môc ®Ých cña ho¹t ®éng nµy lµ khai th¸c ®îc lîi thÕ cña tõng quèc gia trong ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Khi viÖc trao ®æi hµng ho¸ gi÷a c¸c quèc gia ®Òu cã lîi th× c¸c quèc gia ®Òu tÝch cùc tham gia më réng ho¹t ®éng nµy. C¬ së cña ho¹t ®«ng xuÊt khÈu lµ viÖc mua b¸n vµ trao ®æi ( bao gåm c¶ hµng ho¸ v« h×nh vµ h÷u h×nh ) trong níc. Cho tíi khi s¶n xuÊt ph¸t triÓn vµ viÖc trao ®æi hµng ho¸ gi÷a c¸c quèc gia ®Òu cã lîi, ho¹t ®éng nµy më réng ph¹m vi ra ngoµi biªn giíi cña c¸c quèc gia hoÆc gi÷a thÞ trêng néi ®Þa vµ khu chÕ xuÊt. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng c¬ b¶n cña ho¹t ®éng ngo¹i th- ¬ng . Nã ®· xuÊt hiÖn tõrÊt sím trong lÞch sö ph¸t triÓn cña x· héi vµ ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¶ vÒ chiÒu réng vµ chiÒu s©u. H×nh thøc s¬ khai cña chóng chØ lµ ho¹t ®éng trao ®æi hµng ho¸ nhng cho ®Õn nay nã ®· ph¸t triÓn rÊt m¹nh vµ ®íc biÓu hiÖn díi nhiÒu h×nh thøc. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu diÔn ra trªn mäi lÜnh vùc, trong mäi ®iÒu kiÖn cña nÒn kinh tÕ, tõ xuÊt khÈu hµng tiªu dïng cho ®Õn t liÖu s¶n xuÊt, m¸y mãc hµng ho¸ thiÕt bÞ c«ng nghÖ cao. TÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng nµy ®Òu nh»m môc tiªu ®em l¹i lîi Ých cho quèc gia nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp tham gia nãi riªng. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu diÔn ra rÊt réng vÒ kh«ng gian vµ thêi gian. Nã cã thÓ diÔn ra trong thêi gian rÊt ng¾n song còng cã thÓ kÐo dµi hµng n¨m, cã thÓ ®íc diÔn ra trªn phËm vi mét quèc gia hay nhiÒu quèc gia kh¸c nhau. 2.Vai trß cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu 2.1.§èi víi nÒn kinh tÕ toµn cÇu Nh chóng ta ®· biÕt xuÊt khÈu hµng ho¸ xuÊt hiÖn tõ rÊt sím. Nã lµ ho¹t ®éng bu«n b¸n trªn ph¹m vi gi÷a c¸c quèc gia víi nhau(quèc tÕ). Nã kh«ng ph¶i lµ hµnh vi bu«n b¸n riªng lÎ, ®¬n ph¬ng mµ ta cã c¶ mét hÖ thèng c¸c quan hÖ bu«n b¸n trong tæ chøc th¬ng m¹i toµn cÇu. Víi môc tiªu lµ tiªu thô s¶n phÈm cña mét doanh nghiÖp nãi riªng c¶ quèc gia nãi chung. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ mét néi dung chÝnh cña ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng vµ lµ ho¹t ®éng ®Çu tiªn cña th¬ng m¹i quèc tÕ. XuÊt khÈu cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña tõng quèc gia còng nh trªn toµn thÕ giíi. XuÊt khÈu hµng ho¸ n»m trong lÜnh vùc lu th«ng hµng ho¸ lµ mét trong bèn kh©u cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt më réng. §©y lµ cÇu nèi gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng cña níc nµy víi níc kh¸c. Cã thÓ nãi sù ph¸t triÓn cña cña xuÊt khÈu sÏ lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc chÝnh ®Ó thóc ®Èy s¶n xuÊt. Tríc hÕt , xuÊt khÈu b¾t nguån tõ sù ®a d¹ng vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiÖn cña s¶n xuÊt gi÷a c¸c n íc , nªn chuyªn m«n ho¸ mét sè mÆt hµng cã lîi thÕ vµ nhËp khÈu c¸c mÆt hµng kh¸c tõ níc
ngoµi mµ sanr xuÊt trong níc kÐm lîi thÕ h¬n th× ch¾c ch¾n sÏ ®em l¹i lîi nhuÇn lín h¬n. §iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn b»ng mét sè lý thuyªt sau. a. Lý thuyÕt lîi thÕ tuyÖt ®èi. Theo quan ®iÓm vÒ lîi thÕ tuyÖt ®èi cña nhµ kinh tÕ häc Adam Smith , mét quèc gia chØ s¶n xuÊt c¸c lo¹i hµng ho¸, mµ viÖc s¶n xuÊt nµy sö dông tèt nhÊt, hiÖu qu¶ nhÊt c¸c tµi nguyªn s½n cã cña quèc gia ®ã. §©y lµ mét trong nh÷ng gi¶i thÝch ®¬n gi¶n vÒ lîi Ých cña th¬ng m¹i quèc tÕ nãi chung vµ xuÊt khÈu nãi riªng. Nhng trªn thùc tÕ viÖc tiÕn hµnh trao ®æi ph¶i da trªn nguyªnt¾c ®«i bªn cïng cã lîi. NÕu trong trêng hîp mét quèc gia cã lîi vµ mét quèc gia kh¸c bÞ thiÕt th× hä sÏ tõ chèi tham gia vµo hîp ®ång trao ®æi nµy . Tuy nhiªn , lîi thÕ tuyÕt ®èi cña Adam Smith còng gi¶i thÝch ®îc mét phÇn nµo ®ã cña viÖc ®em l¹i lîi Ých cña xuÊt khÈu gi÷a c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. Víi sù ph¸t triÓn m¹mh mÏ cña nÒn kinh tÕ toµn cÇu mÇy thËp kû võa qua cho thÊy ho¹t ®éng xuÊt khÈu chñ yÕu diÔn ra gi÷a c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn víi nhau, ®iÒu nµy kh«ng thÓ gi¶i thÝch b»ng lý thuyÕt lîi thÕ tuyÖt ®èi. Trong nh÷ng cè g¾ng ®Ó gi¶i thÝch c¸c c¬ së cña th¬ng m¹i quèc tÕ nãi chung vµ xuÊt khÈu nãi riªng, lîi thÕ tuyÖt ®èi chØ cßn lµ mét trong nh÷ng trêng hîp cña lîi thÕ so s¸nh. b. Lý thuyÕt lîi thÕ so s¸nh. Theo nh quan ®iÓm cña lîi thÕ so s¸nh cña nhµ kinh tÕ häc ngêi Anh David Ricardo. «ng cho r»ng nÕu mét quèc gia cã hiÖu qu¶ thÊp h¬n so víi hiÖu qu¶ cña quèc gia kh¸c trong viÖc s¶n xuÊt tÊt c¶ c¸c lo¹i s¶n phÈm th× quèc gia ®ã vÉn cã thÓ tham gia vµo ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®Ó t¹o ra lîi Ých. Khi tham gia vµo ho¹t ®«ng xuÊt khÈu quèc gia ®ã sÏ tham gia vµo viÖc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c lo¹i hµng ho¸ mµ viÖc s¶n xuÊt ra chóng Ýt bÊt lîi nhÊt( ®o lµ nh÷ng hµng ho¸ cã lîi thÕ t¬ng ®èi)vµ nhËp khÈu nh÷ng hµng ho¸ mµ viÖc s¶n xuÊt ra chóng cã nh÷ng bÊt lîi h¬n( ®ã lµ nh÷ng hµng ho¸ kh«ng cã lîi thÕ t¬ng ®èi). c. Häc thuyÕt HECSHER- OHLIN. Nh chóng ta ®· biÕt lý thuyÕt lîi thÕ ã s¸nh cña David Ricardo chØ ®Ò cËp ®Õn m« h×nh ®¬n gi¶n chØ cã hai níc vµ viÖc s¶n xuÊt hµng ho¸ chØ víi mét nguån ®Çu vµo lµ lao ®éng. V× thÕ mµ lý thuyÕt cña David Ricardo cha gi¶i thÝch mét c¸ch râ rµng vÒ nguån gèc còng nh lµ l¬Þ Ých cña c¸c ho¹t ®éng xuÊt kh©utrong nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i. §Ó ®i tiÕp con ®êng cña c¸c nhµ khoa häc ®i tríc hai nhµ kinh tÕ häc ngêi thuþ ®iÓn ®· bæ sunhg m« h×nh míi trong ®ã «ng ®· ®Ò cËp tíi hai yÕu tè ®Çu vµo lµ vèn vµ lao ®éng. Häc thuyÕt Hðcher- Ohlin ph¸t biÓu: Mét níc sÏ xuÊt khÈu lo¹i hµng ho¸ mµ viÖc s¶n xuÊt ra chóng sö dông nhiÒu yÕu tè rÎ vµ t¬ng ®oãi s½n cña níc ®ã vµ nhËp khÈu nh÷ng hµng ho¸ mµ viÖc s¶n xuÊt ra chóng cÇn nhiÒu yÕu d¾t vµ t¬ng ®èi khan hiÕm ë quèc gia ®ã. Hay nãi mét c¸ch kh¸c mét quèc gia t¬ng ®èi giµu lao ®éng sÏ s¶n xuÊt hµng ho¸ sö dông nyhiÒu lao ®éng vµ nhËp khÈu nh÷ng hµng ho¸ sö dông nhiÒu vèn. VÒ b¶n chÊt häc thuyÕt Hecher- Ohlin c¨n cø vÒ sù kh¸c biÖt vÒ t×nh phong phó vµ gi¸ c¶ t ¬ng ®èi cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt , lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù kh¸c biÖt vÒ gi¸ c¶ t¬ng ®èi cña hµng ho¸ gi÷a c¸c quèc gia tríc khi cã c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®Ó chØ râ lîi Ých cña c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu. sù kh¸c biÖt vÒ gi¸ c¶ t¬ng ®èi cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt vµ gi¸ c¶ t¬ng ®èi cña c¸c hµng ho¸ sau ®ã sÏ ®îc chuyÓn thµnh sù kh¸c biÖt vÒ gi¸ c¶ tuyÖt ®èi cña hµng ho¸. Sù kh¸c biÖt vÒ gÝ¸ c¶ tuyÖt ®èi cña hµng ho¸ lµ nguån nlîi cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu. 2
Nãi mét c¸ch kh¸c, mét quèc gia dï ë trong t×nh huèng bÊt lîi vÉn cã thÓ t×m ra ®iÓm cã lîi ®Ó khai th¸c. B»ng viÖc khai th¸c c¸c lîi thÕnµy c¸c quèc gia tËp trung vµo viÖc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng cã lîi thÕ t¬ng ®èi vµ nhËp khÈu nh÷ng mÆt hµng kh«ng cã lîi thÕ t ¬ng ®èi. Sù chuyªn m«n ho¶tong s¶n xuÊt nµy lµm cho mçi quèc gia khai th¸c ®îc lîi thÕ cña m×nh mét c¸ch tèt nhÊt, gióp tiÕt kiÖm ®îc nh÷ng nguån lùc nh vèn, lao ®éng, tµi nguyªn thiªn nhiªn…trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸. ChÝnh v× vËy trªn quy m« toµn thÕ giíi th× tæng s¶n phÈm còng sÏ t¨ng. 2.2. §èi víi nÒn kinh tÕ mçi quèc gia XuÊt khÈu lµ mét trong nh÷ng tè t¹o ®µ, thóc ®Èy sù t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia. Theo nh hÇu hÕt c¸c lý thuyÕt vÒ t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ®Òu kh¼ng ®Þnh vµ chØ râ ®Ó t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ mçi quèc gia cÇn cã bèn ®iÒu kiÖn lµ nguån nh©n lùc, tµi nguyªn, vèn, kü thuËt c«ng nghÖ. Nhng hÇu hÕt c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn (nh ViÖt Nam ) ®Òu thiÕu vèn, kü thuËt c«ng nghÖ. Do vËy c©u hái ®Æt ra lµm thÕ nµo ®Ó cã vèn vµ c«ng nghÖ a.XuÊt khÈu t¹o nguån vèn cho nhËp khÈu, phôc vô c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n- íc. §èi víi mäi quèc gia ®ang ph¸t triÓn th× bíc ®i thÝch hîp nhÊt lµ ph¶i c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nghÌo lµn l¹c hËu chËn ph¸t triÓn. Tuy nhiªn qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ph¶i cã mét lîng vèn lín ®Ó nhËp khÈu c«ng nghÖ thiÕt bÞ tiªn tiÕn. Thùc tÕ cho thÕy, ®Ó cã nguån vèn nhËp khÈu mét níc cã thÓ sö dông nguån vèn huy ®éng chÝnh nh sau: + §Çu t níc ngoµi, vay nî c¸c nguån viÖn trî + Thu tõ c¸c ho¹t ®éng du lÞch dÞch vô thu ngo¹i tÖ trong níc + Thu tõ ho¹t ®éng xuÊt khÈu TÇm quan träng cña vèn ®Çu t níc ngoµi th× kh«ng ai cã thÓ phñ nhËn ®îc, song viÖc huy ®éng chóng kh«ng ph¶i rÔ dµng. Sö dông nguån vèn nµy, c¸c níc ®i vay ph¶i cfhÞu thiÖt thßi, ph¶i chÞu mét sè ®iÒu kiÖn bÊt lîi vµ sÏ ph¶i tr¶ sau nµy. Bëi v× vËy xuÊt khÈu lµ mét ho¹t ®éng t¹o mét nguån vèn rÊt quan träng nhÊt. XuÊt khÈu t¹o tiÒn ®Ò cho nhËp khÈu, nã quyÕt ®Þnh ®Õn qui m« tèc ®é t¨ng trëng cña ho¹t ®éng nhËp khÈu. ë mét sè níc mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu cña t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn lµ do thiÕu tiÒm n¨ng vÒ vèn do ®ã hä cho nguån vèn ë bªn ngoµi lµ chñ yÕu, song mäi c¬ héi ®Çu t vay nî vµ viÖn trî cña níc ngoµi chØ thuËn lîi khi chñ ®Çu t vµ ngêi cho vay thÊy ®îc kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu –nguån vèn duy nhÊt ®Ó tr¶ nî thµnh hiÖn thùc . b. XuÊt khÈu thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn Díi t¸c ®éng cña xuÊt khÈu, c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng cña thÕ giíi ®· vµ ®ang thay ®æi m¹nh mÏ. xuÊt khÈu lµm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña c¸c quèc gia tõ n«ng nghiÖp chuyÓn sang c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. Cã hai c¸ch nh×n nhËn vÒ t¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®èi v¬i0s s¶n xuÊt vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. Thø nhÊt, chØ xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm thõa so víi nhu cÇu tiªu dïng néi ®Þa. Trong tr- êng hîp nÒn kinh tÕ cßn l¹c hËu vµ chËm ph¸t triÓn s¶n xuÊt vÒ c¬ b¶n cha ®ñ tiªu dïng, nÕu chØ 3
thô ®éng chê ë sù d thõa ra cña s¶n xuÊt th× xuÊt khÈu chØ bã hÑp trong ph¹m vi nhá vµ t¨ng tr- ëng chËm, do ®ã c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh«ng cã c¬ héi ph¸t triÓn. Thø hai, coi thÞ trêng thÕ giíi ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu. Quan ®iÓm nµy t¸c ®éng tÝchcùc ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ thóc ®Èy xuÊt khÈu.Nã thÓhiÖn: + XuÊt khÈu t¹o tiÒn ®Ò cho c¸c ngµnh cïng cã c¬ héi ph¸t triÓn. §iÒu nµy cã thÓ th«ng qua vÝ dô nh khi ph¸t triÓn ngµnh dÖt may xuÊt khÈu, c¸c ngµnh kh¸c nh b«ng, kÐo sîi, nhuém, tÈy…sÏ cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn. + xuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn më réng thÞ trêng s¶n phÈm, gãp phÇnæn ®Þnh s¶n xuÊt, t¹o lîi thÕ nhê quy m«. + XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn më réng kh¶ n¨ng cung cÊp ®Çu vµo cho s¶n xuÊt, më réng thÞ tr êng tiªu dïng cña mét quèc gia. Nã cho phÐp mét quèc gia cã rthÓ tiªu dïng tÊt c¶ c¸c mÆt hµng víi sè l¬ng lín h¬n nhiÒu lÇn giíi h¹n kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña quèc gia ®ã thËm chÝ c¶ nh÷ng mÆt hµng mµ hä kh«ng cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt ®îc. + XuÊt khÈu gãp phÇn thóc ®Èy chuyªn m«n ho¸, t¨ng cêng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña tõng quèc gia. Nã cho phÐp chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt ph¸t triÓn c¶ vÒ chiÒu réng vµ chiÒu s©u. Trong nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i mang tÝnh toµn cÇu ho¸ nh ngµy nay, mçi lo¹i s¶n phÈm ngêi ta nghiªn cøu thö nghiÖm ë níc thø nhÊt, chÕ t¹o ë níc thø hai, l¾p r¸p ë níc thø ba, tiªu thô ë níc thøtq vµ thanh to¸n thùc hiÖn ë níc thø 5. Nh vËy, hµng ho¸ s¶n xuÊt ra ë mçi quèc gia vµ tiªu thô ë mét quèc gia cho thÊy sù t¸c ®éng ngîc trë l¹i cña chuyªn m«n ho¸ tíi xuÊt khÈu. Víi ®Æc ®iªm quan träng lµ tiÒn tÖ s¶n xuÊt sö dông lµm ph¬ng tiÖn thanh to¸n, xuÊt khÈu gãp phÇn lµm t¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ mét quèc gia. §Æc biÖt víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®ång tiÒn kh«ng cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi th× ngo¹i tÖ cã ®îc nhê xuÊt khÈu ®ãng vai trß quan träng trong viÖc ®iÒu hoµ vÒ cung cÊp ngo¹i tÖ, æn ®Þnh s¶n xuÊt, qua ®ã gãp phÇn vµo t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. c. XuÊt khÈu cã t¸c ®éng tÝch cùc tíi viÖc gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n. §èi víi c«ng ¨n viÖc lµm, xuÊt khÈu thu hót hµng triÖu lao ®éng th«ng qua viÖc s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. MÆt kh¸c, xuÊt khÈu t¹o ra ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu hµng tiªu dïng ®¸p øng yªu cÇu ngay cµng ®a d¹ng vµ phong phó cña nh©n d©n. d. XuÊt khÈu lµ c¬ së ®Ó më réng vµ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i. XuÊt khÈu vµ c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, ngo¹i giao cã t¸c ®éng qua l¹i, phô thuéc lÉn nhau. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ c¬ së tiÒn ®Ò v÷ng ch¾c ®Ó x©y dùng c¸c mèi quan hÒ kinh tÕ ®èi ngo¹i sau nµy, tõ ®ã kÐo theo c¸c mèi quan hÖ kh¸c ph¸t triÓn nh du lÞch quèc tÕ, b¶o hiÓm quèc tÕ, tÝn dông quèc tÕ… ngîc l¹i sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh nµy l¹i t¸c ®éng trë l¹i ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµm c¬ së h¹ tÇng cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu ph¸t triÓn. Cã thÓ nãi xuÊt khÈu nãi riªng vµ ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ nãi chung sÏ dÉn tíi nh÷ng sù thay ®æi trong sinh ho¹t tiªu dïng hµng ho¸ cña nÒn kinh tÕ b»ng hai c¸ch. + Cho phÐp khèi lîng hµng tiªu dïng nhiÒu h¬n víi sè hµng ho¸ ®îc s¶n xuÊt ra. 4
+ KÐo theo sù thay ®æi cã lîi cho phï hîp víi c¸c ®Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt Tuy nhiªn, tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng quèc gia mµ c¸c t¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®èi víi c¸c quèc gia kh¸c nhau lµ kh¸c nhau. 2.3. §èi víi c¸c doanh nghiÖp Cïng víi sù bïng næi cña nÒn kinh tÕ toµn cÇu th× xu híng v¬n ra thÞ trêng quèc tÕ lµ mét xu híng chung cña tÊt c¶ c¸c quèc gia vµ c¸c doanh nghiÖp. XuÊt khÈu lµ mét trong nh÷ng con ®êng quen thuéc ®Ó c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn kÕ ho¹ch bµnh tríng, ph¸t triÓn, më réng thÞ tr êng cña m×nh. XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp më réng thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra. Nhê cã xuÊt khÈu mµ tªn tuæi cña doanh nghiÖp kh«ng chØ ®îc c¸c kh¸ch hµng trong níc biÕt ®Õn mµ cßn cã mÆt ë thÞ trêng níc ngoµi. XuÊt khÈu t¹o nguån ngo¹i tÖ cho c¸c doanh nghiÖp, t¨ng dù tr÷ qua ®ã n©ng cao kh¶ n¨ng nhËp khÈu, thay thÕ, bæ sung, n©ng cÊp m¸y mãc, thiÕt bÞ, nguyªn vËt liÖu… phôc vô cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. XuÊt khÈu ph¸t huy cao ®é tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o cña c¸n bé XNK còng nh c¸c ®¬n vÞ tham gia nh: tÝch cùc t×m tßi vµ ph¸t triÓn c¸c mÆt trong kh¶ n¨ng xuÊt khÈu c¸c thÞ trêng mµ doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng th©m nhËp. XuÊt khÈu buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n lu«n ®æi míi vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n trÞ kinh doanh. §ång thêi gióp c¸c doanh nghiÖp kÐo dµi tuæi thä cña chu kú sèng cña mét s¶n phÈm. XuÊt khÈu tÊt yÕu dÉn ®Õn c¹nh tranh, theo dâi lÇn nhau gi÷a c¸c ®¬n vÞ tham gia xuÊt khÈu trong vµ ngoµi níc. §©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n buéc c¸c doanh nghiÖp tham gia xuÊt khÈu ph¶i n©ng cao chÊt lîng hµng ho¸ xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp ph¶i chó ý h¬n n÷a trong viÖc h¹ gi¸ thµnh cña s¶n phÈm, tõ ®ã tiÕt kiÖm c¸c yÕu tè ®Çu vµo, hay nãi c¸ch kh¸c tiÕt kiÖm c¸c nguån lùc. S¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu gióp doanh nghiÖp thu hót ®îc thu hót ®îc nhiÒu lao ®éng b¸n ra thu nhËp æn ®Þnh cho ®êi sèng c¸n bé cña c«ng nh©n viªn vµ t¨ng thªm thu nhËp æn ®Þnh cho ®êi sèng c¸n bé cña c«ng nh©n viªn vµ t¨ng thªm lîi nhuËn. Doanh nghiÖp tiÕn hµnh ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã c¬ héi më réng quan hÖ bu«n b¸n kinh doanh víi nhiÒu ®èi t¸c níc ngoµi dùa trªn c¬ së ®«i bªn cïng cã lîi. 3. C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu Trªn thÞ trêng thÕ giíi, c¸c nhµ bu«n giao dÞch víi nhau theo nh÷ng c¸ch thøc nhÊt ®Þnh. øng víi mçi ph¬ng thøc xuÊt khÈu cã ®Æc ®iÓm riªng. Kü thuËt tiÕn hµnh riªng Tuy nhiªn trong thùc tÕ xuÊt khÈu thêng sö dông mét trong nh÷ng ph¬ng thøc chñ yÕu sau: 3.1. XuÊt khÈu trùc tiÕp Kh¸i niÖm trùc tiÕp lµ viÖc xuÊt khÈu c¸c lo¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô do chÝnh doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra hoÆc thu mua tõ c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt trong níc tíi kh¸ch hµng níc ngoµi th«ng qua c¸c tæ chøc cu¶ m×nh. Trong trêng hîp doanh nghiÖp tham gia xuÊt khÈu lµ doanh nghiÖp th¬ng m¹i kh«ng tù 5
s¶n xuÊt ra s¶n phÈm th× viÖc xuÊt khÈu bao gåm hai c«ng ®o¹n: + Thu mua t¹o nguån hµng xuÊt khÈu víi c¸c ®¬n vÞ, ®Þa ph¬ng trong níc. + §µm ph¸n ký kÕt víi doanh nghiÖp níc ngoµi, giao hµng vµ thanh to¸n tiÒn hµng víi ®¬n vÞ b¹n. Ph¬ng thøc nµy cã mét sè u ®iÓm lµ: th«ng qua ®µm ph¸n th¶o luËn trùc tiÕp dÔ dµng ®i ®Õn thèng nhÊt vµ Ýt x¶y ra nh÷ng hiÓu lÇm ®¸ng tiÕc do ®ã: + Gi¶m ®îc chi phÝ trung gian do ®ã lµm t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. + Cã nhiÒu ®iÒu kiÖn ph¸t huy tÝnh ®éc lËp cña doanh nghiÖp. + Chñ ®éng trong viÖc tiªu thô hµng ho¸ s¶n phÈm cña m×nh. Tuy nhiªn bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc th× ph¬ng thøc nµy cßn béc lé mét sè nh÷ng nhîc ®iÓm nh: + DÔ x¶y ra rñi ro + NÕu nh kh«ng cã c¸n bé XNK cã ®ñ tr×nh ®é vµ kinh nghiÖm khi tham gia ký kÕt hîp ®ång ë mét thÞ trêng míi hay m¾c ph¶i sai lÇm g©y bÊt lîi cho m×nh. + Khèi lîng hµng ho¸ khi tham giao giao dÞch thêng ph¶i lín th× míi cã thÓ bï ®¾p ®îc chi phÝ trong viÖc giao dÞch. Nh khi tham gia xuÊt khÈu trùc tiÕp ph¶i chuÈn bÞ tèt mét sè c«ng viÖc. Nghiªn cøu hiÓu kü vÒ b¹n hµng, lo¹i hµng ho¸ ®Þnh mua b¸n, c¸c ®iÒu kiÖn giao dÞch ®a ra trao ®æi, cÇn ph¶i x¸c ®Þnh râ môc tiªu vµ yªu cÇu cña c«ng viÖc. Lùa chän ngêi cã ®ñ n¨ng lùc tham gia giao dÞch, cÇn nh¾c khèi lîng hµng ho¸, dÞch vô cÇn thiÕt ®Ó c«ng viÖc giao dÞch cã hiÖu qu¶. 3.2. XuÊt khÈu uû th¸c §©y lµ h×nh thøc kinh doanh trong ®ã ®¬n vÞ XNK ®ãng vai trß lµ ngêi trung gian thay cho ®¬n vÞ s¶n xuÊt tiÕn hµnh ký kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu, tiÕn hµnh lµm c¸c thñ tôc cÇn thiÕt ®Ó xuÊt khÈu do ®ã nhµ s¶n xuÊt vµ qua ®ã ®îc hëng mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh gäi lµ phÝ uû th¸c. H×nh thøc nµy bao gåm c¸c bíc sau: + Ký kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu uû th¸c víi ®¬n vÞ trong níc. + Ký hîp ®ång xuÊt khÈu, giao hµng vµ thanh to¸n tiÒn hµng bªn níc ngoµi. + NhËn phÝ uy th¸c xuÊt khÈu tõ ®¬n vÞ trong níc. ¦u ®iÓm cña ph¬ng thøc nµy: Nh÷ng ngêi nhËn uû th¸c hiÓu râ t×nh h×nh thÞ trêng ph¸p luËt vµ tËp qu¸n ®Þa ph¬ng, do ®ã hä cã kh¶ n¨ng ®Èy m¹nh viÖc bu«n b¸n vµ thanh tr¸nh bít uû th¸c cho ngêi uû th¸c. §èi víi ngêi nhËn uû th¸c lµ kh«ng cÇn bá vèn vµo kinh doanh t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm cho nh©n viªn ®ång thêi còng thu ®îc mét kho¶n tiÒn ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn, viÖc sö dông trung gian bªn c¹nh mÆt tÝch cùc nh ®· nãi ë trªn cßn cã nh÷ng han chÕ ®¸ng kÓ nh : - C«ng ty kinh doanh XNK mÊt ®i sù liªn kÕt trùc tiÕp víi thÞ trêng thêng ph¶i ®¸p øng 6
nh÷ng yªu s¸ch cña ngêi trung gian. - Lîi nhuËn bÞ chia sÎ 3.3. Bu«n b¸n ®èi lu (Counter – trade) a. Kh¸i niÖm: Bu«n b¸n ®èi lu lµ mét trong nh÷ng ph¬ng thøc giao dÞch xuÊt khÈu trong xuÊt khÈu kÕt hîp chÆc chÏ víi nhËp khÈu, ngêi b¸n hµng ®ång thêi lµ ngêi mua, lîng trao ®æi víi nhau cã gi¸ trÞ t¬ng ®¬ng. Trong ph¬ng thøc xuÊt khÈu nµy môc tiªu lµ thu vÒ mét lîng hµng ho¸ cã gi¸ trÞ t¬ng ®¬ng. V× ®Æc ®iÓm nµy mµ ph¬ng thøc nµy cßn cã tªn gäi kh¸c nh xuÊt nhËp khÈu liªn kÕt, hay hµng ®æi hµng. b. Yªu cÇu: C¸c bªn tham gia bu«n b¸n ®èi lu lu«n lu«n ph¶i quan t©m ®Õn sù c©n b»ng trong trao ®æi hµng ho¸. Sù cÇn b»ng nµy ®îc thÓ hiÖn ë nh÷ng khÝa c¹nh sau: - C©n b»ng vÒ mÆt hµng: mÆt hµng quý ®æi lÊy mÆt hµng quý, mÆt hµng tån kho ®æi lÊy mÆt hµng tån kho khã b¸n. - C©n b»ng vÒ gi¸ c¶ so víi gi¸ thùc tÕ nÕu gi¸ hµng nhËp cao th× khi xuÊt ®èi ph¬ng gi¸ hµng xuÊt khÈu còng ph¶i ®îc tÝnh cao t¬ng øng vµ ngîc l¹i. - C©n b»ng vÒ tæng gi¸ trÞ hµng giao cho nhau: - C©n b»ng vÒ ®iÒu kiÖn giao hµng: nÕu xuÊt khÈu CIF ph¶i nhËp khÈu CIF. c. C¸c lo¹i h×nh bu«n b¸n ®èi lu Bu«n b¸n ®èi lu ra ®êi tõ l©u trong lÞch sö quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ, trong ®ã sím nhÊt lµ hµng ®æi dµng vµ trao ®æi bï trõ. NghiÖp vô hµng ®æi hµng (barter): ë hai bªn trao ®æi trùc tiÕp víi nhau nhng hµng ho¸ cã gi¸ trÞ t¬ng ®¬ng, viÖc giao hµng diÔn ra hÇu nh ®ång thêi. Tuy nhiªn trong ho¹t ®éng ®æi hµng hiÖn ®¹i ngêi ta cã thÓ sö dông tiÒn ®Ó thµnh to¸n mét phÇn tiªng hµng h¬n n÷a cã thÓ thu hót 3-4 bªn tham gia. NghiÖp vô bï trõ (Compensation) ha8i bªn trao ®æi hµng ho¸ víi nhau trªn c¬ së ghi trÞ gi¸ hµng giao, ®Õn cuèi kú h¹n h¹n, hai bªn míi ®èi chiÕu sæ s¸ch, ®èi chiÕu víi gi¸ trÞ giao vµ gi¸ trÞ nhËn. Sè d th× sè tiÒn ®ã ®îc gi÷ l¹i ®Ó chi tr¶ theo yªu cÇu cña bªn chñ nî. NghiÖp vô mua ®èi lu (Counler – Purchase) mét bªn tiÕn hµnh cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn, b¸n thµnh phÈm nguyªn vËt liÖu. NghiÖp vô nµy thêng ®îc kÐo dµi tõ 1 ®Õn 5 n¨m cßn trÞ gi¸ hµng giao ®Ó thanh to¸n th- êng kh«ng ®¹t 100% trÞ gi¸ hµng mua vÒ. NghiÖp vô chuyÓn giao nghÜa vô (Swich) bªn nhËn hµng chuyÓn kho¶n nî vÒ tiÒn hµng cho mét bªn thø ba. Giao dÞch båi hoµn (offset) ngêi ta ®æi hµng ho¸ hoÆc dÞch vô lÊy nh÷ng dÞch vô vµ u huÖ (nh u huÖ ®Çu t hoÆc gióp ®ì b¸n s¶n phÈm) giao dÞch nµy thêng x¶y ra trong lÜnh vùc bu«n b¸n nh÷ng kü thuËt qu©n sù ®¾t tiÒn trong viÖc giao nh÷ng chi tiÕt vµ nh÷ng côm chi tiÕt trong khu«n khæ hîp t¸c c«ng nghiÖp. 7
Trong viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ ngêi ta thêng tiÕn hµnh nghiÖp vô mya l¹i (buy back) trong ®ã mét bªn cung cÊp thiÕt bÞ toµn bé hoÆc s¸ng chÕ bÝ quyÕt kü thuËt (know-how) cho bªn kh¸c, ®ång thêi cam kÕt mua l¹i nh÷ng s¶n phÈm cho thiÕt bÞ hoÆc s¸ng chÕ bÝ quyÕt kü thuËt ®ã t¹o ra. d.BiÖn ph¸p thùc hiÖn -Dïng th tÝn dông th¬ng m¹i ®èi øng (Reciprocal L/C): ®©y lµ lo¹i L/C mµ trong néi dung cña nã cã ®iÒu kho¶n quy ®Þnh (L/C nµy chØ cã hiÖu lùc khi ngêi hëng më mét L/C kh¸c cã kim ng¹ch t¬ng ®¬ng). Nh vËy hai bªn võa ph¶i më L/C võa ph¶i giao hµng. - Dïng ngêi thø 3 khèng chÕ chøng tõ së h÷u hµng ho¸, ngêi thø 3 chØ giao chøng tõ ®ã cho ngêi nhËn hµng khi ngêi nµy ®æi l¹i mét chøng tõ së h÷u hµng ho¸ cã gi¸ trÞ t¬ng ®¬ng. - Dïng mét tµi kho¶n ®Æc biÖt ë ng©n hµng ®Ó theo dâi viÖc giao hµng cña hai bªn, ®Õn cuèi mét thêi kú nhÊt ®Þnh (nh sau s¸u th¸ng, sau mét n¨m…) nÕu cßn cã sè d th× bªn nî hoÆc ph¶i giao nèt hµng hoÆc chuyÓn sè d sang kú giao hµng tiÕp, hoÆc thanh to¸n b»ng ngo¹i tÖ. - Ph¹t vÒ viÖc nÕu mét bªn kh«ng giao hµng hoÆc chËm giao hµng ph¶i nép ph¹t b»ng ngo¹i tÖ m¹nh, møc ph¹t do hai bªn tho¶ thuËn quy ®Þnh trong hîp ®ång. 3.4. XuÊt khÈu hµng ho¸ theo nghÞ ®Þnh th §©y lµ h×nh thøc xuÊt khÈu hµng ho¸ (thêng lµ ®Ó g¸n nî) ®îc ký kÕt theo nghÞ ®Þnh th gi÷a hai chÝnh Phñ. §©y lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc xuÊt khÈu mµ doanh nghiÖp tiÕt kiÖm ®îc c¸c kho¶n chi phÝ trong viÖc nghiªn cøu thÞ trêng: t×m kiÕn b¹n hµng, mÆt kh¸ch kh«ng cã sù rñi ro trong thanh to¸n. Trªn thùc tÕ h×nh thøc xuÊt khÈu nµy chiÕm tû trong rÊt nhá. Th«ng thêng trong c¸c níc XHCN tríc ®©y vµ trong mét sè c¸c quèc gia cã quan hÖ mËt thiÕt vµ chØ trong mét sè doanh nghiÖp nhµ níc. 3.5. XuÊt khÈu t¹i chç §©y lµ h×nh thøc kinh doanh míi nhng ®ang ph¸t triÓn réng r·i, do nh÷ng u viÖt cña nã ®em l¹i. §Æc ®iÓm cña lo¹i h×nh xuÊt khÈu nµy lµ hµng ho¸ kh«ng cÇn vît qua biªn giíi quèc gia mµkh¸ch hµng vÉn mua ®îc. Do vËy nhµ xuÊt khÈu kh«ng cÇn ph¶i th©m nhËp thÞ trêng níc ngoµi mµ kh¸ch hµng tù t×m ®Õn nhµ xuÊt khÈu. MÆt kh¸c doanh nghiÖp còng kh«ng cÇn ph¶i tiÕn hµnh c¸c thñ tôc nh thñ tôc h¶i quan, mua b¶o hiÓm hµng ho¸ …do ®ã gi¶m ®îc chi phÝ kh¸ lín. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ nh hiÖn nay xu híng di c t¹m thêi ngµy cµng trë nªn phæ biÕn mµ tiªu biÓu lµ sè d©n ®i du lÞch níc ngoµi t¨ng nªn nhanh chãng. C¸c doanh nghiÖp cã nhËn thøc ®©y lµ mét c¬ héi tèt ®Ó b¾t tay víi c¸c tæ chøc du lÞch ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng cung cÊp dÞch vô hµng ho¸ ®Ó thu ngo¹i tÖ. Ngoµi ra doanh nghiÖp cßn cã thÓ tËn dông c¬ héi nµy ®Ó khuÕch tr¬ng s¶n phÈm cña m×nh th«ng qua nh÷ng du kh¸ch. MÆt kh¸c víi sù ra ®êi cña hµng lo¹t khu chÕ xuÊt ë c¸c níc th× ®©y còng lµ mét h×nh thøc 8
xuÊt khÈu cã hiÖu qu¶ ®îc c¸c níc chó träng h¬n n÷a. ViÖc thanh to¸n nµy còng nhanh chãng vµ thuËn tiÖn. 3.6.Gia c«ng quèc tÕ §©y lµ mét ph¬ng thøc kinh doanh trong ®ã mét bªn gäi lµ bªn nhËn gia c«ng nguyªn vËt liÖu hoÆc b¸n thµnh phÈm cña mét bªn kh¸c (gäi lµ bªn ®Æt gia c«ng) ®Ó chÕ biÕn ra thµnh phÈm giao cho bªn ®Æt gia c«ng vµ nhËn thï lao (gäi lµ phÝ gia c«ng). §©y lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc xuÊt khÈu ®ang cã bíc ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ ®îc nhiÒu quèc gia chó träng. ¦u ®iÓm: §èi víi bªn ®Æt gia c«ng: Ph¬ng thøc nµy gióp hä lîi dông vÒ gi¸ rÎ, nguyªn phô vµ nh©n c«ng cña níc nhËn gia c«ng. §èi víi bªn nhËn gia c«ng: Ph¬ng thøc nµy gióp hä gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho nh©n c«ng lao ®éng trong níc hoÆc nhËp ®îc thiÕt bÞ hay c«ng nghÖ míi vÒ níc m×nh, nh»m x©y dùng mét nÒn c«ng nghiÖp d©n téc nh Nam TriÒu Tiªn, Th¸i Lan, Sinhgapo…. C¸c h×nh thøc gia c«ng quèc tÕ: XÐt vÒ quyÒn së h÷u nguyªn liÖu, gia c«ng quèc tÕ cã thÓ tiÕn hµnh díi h×nh thøc sau ®©y: Bªn ®Æt gia c«ng giao nguyªn liÖu hoÆc b¸n thµnh phÈm cho bªn nhËn gia c«ng vµ sau thêi gian s¶n xuÊt, chÕ t¹o, sÏ thu håi s¶n phÈm vµ tr¶ phÝ gia c«ng. Bªn ®Æt gia c«ng b¸n ®øt nguyªn liÖu cho bªn nhËn gia c«ng vµ sau thêi gian s¶n xuÊt, chÕ t¹o sÏ mua thµnh phÈm. Trong trêng hîp nµy quyÒn së h÷u nguyªn liÖu chuyÓn tõ bªn ®Æt gia c«ng sang bªn nhËn gia c«ng. Ngoµi ra ngêi ta cßn cã thÓ ¸p dông h×nh thøc kÕt hîp trong ®ã bªn ®Æt gia c«ng chØ giao nh÷ng nguyªn vËt liÖu chÝnh cßn bªn nhËn gia c«ng cung cÊp nh÷ng nguyªn vËt liÖu phô. XÐt vÒ gi¸ c¶ gia c«ng ngêi ta cã thÓ chia viÖc gia c«ng thµnh hai h×nh thøc: + Hîp ®ång thùc chi, thùc thanh (cost phis contract) trong ®ã bªn nhËn gia c«ng thanh to¸n víi bªn ®¹t gia c«ng toµn bé nh÷ng chi phÝ thùc tÕ cña m×nh céng víi tiÒn thï lao gia c«ng. + Hîp ®ång kho¸n trong ®ã ta x¸c ®Þnh mét gi¸ trÞ ®Þnh møc (target price) cho mçi s¶n phÈm, bao gåm chi phÝ ®Þnh møc vµ thï lao ®Þnh møc. Dï chi phÝ cña bªn nhËn gia c«ng lµ bao nhiªu ®i ch¨ng n÷a, hai bªn vÉn thanh to¸n theo ®Þnh møc ®ã. Mèi quan hÖ gi÷a bªn nhËn gia c«ng vµ bªn ®Æt gia c«ng ®îc x¸c ®Þnh b»ng hîp ®ång gia c«ng. Hîp ®ång gia c«ng thêng ®îc quy ®Þnh mét sè ®iÒu kho¶n nh thµnh phÈm, nguyªn liÖu, gi¸ c¶, thanh to¸n, giao nhËn… 3.7.T¹m nhËp t¸i xuÊt Kh¸i niÖm: §©y lµ mét h×nh thøc xuÊt khÈu trë ra níc ngoµi nh÷ng hµng ho¸ tríc ®©y ®· nhËp khÈu, cha qua chÕ biÕn ë níc t¸i xuÊt.qua hîp ®ång t¸i xuÊt bao gåm nhËp khÈu vµ xuÊt khÈu víi môc ®Ých thu vÒ sè ngo¹i tÖ lín h¬n sè ngo¹i tÖ ®· bá ra ban ®Çu. 9
Hîp ®ång nµy lu«n thu hót ba níc xuÊt khÈu, níc t¸i xuÊt, vµ níc nhËp khÈu. V× vËy ngêi ta gäi giao dÞch t¸i xuÊt lµ giao dÞck ba bªn hay giao dÞch tam gi¸c.( Triangirlar transaction) C¸c lo¹i h×nh t¸i xuÊt T¸i xuÊt cã thÓ thùc hiÖn b»ng mét trong hai h×nh thøc sau: T¸i xuÊt theo ®óng nghÜa cña nã, trong ®ã hµng ho¸ ®i tõ níc xuÊt khÈu ®Õn níc t¸i xuÊt, råi l¹i ®îc xuÊt khÈu tõ níc t¸i xuÊt sang níc nhËp khÈu. Ngîc chiÒu víi sù vËn ®éng cña hµng ho¸ lµ sù vËn ®éng cña ®ång tiÒn ®ång tiÒn ®îc xuÊt ph¸t tõ níc nhËp khÈu sang níc t¸i xuÊt vµ nhanh chãng ®îc chuyÓn sang níc xuÊt khÈu. ¦u ®iÓm cña h×nh thøc xuÊt khÈu nµy lµ doanh nghiÖp cã thÓ thu ®îc lîi nhuËn cao mµ kh«ng ph¶i tæ chøc s¶n xuÊt, ®Çu t vµo nhµ xëng m¸y mãc, thiÕt bÞ, kh¶ n¨ng thu håi vèn còng nhanh h¬n. kinh doanh t¸i xuÊt ®ßi há sù nh¹y bÐn t×nh h×nh thÞ trêng vµ gi¸ c¶, sù chÝnh x¸c vµ chÆt chÏ trong c¸c ho¹t ®éng mua b¸n. Do vËy khi doanh nghiÖp tiÕn hµnh xuÊt khÈu theo ph¬ng thøc nµy th× cÇn ph¶i cã ®éi ngò c¸n bé cã chuyÖn m«n cao. II. Néi dung cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu 1. Nghiªn cøu thÞ trêng x¸c ®Þnh mÆt hµng xuÊt khÈu 1.1. Nghiªn cøu thÞ trêng hµng ho¸ ThÕ giíi Nh chóng ta ®· biÕt thÞ trêng lµ n¬i gÆp gì cña tæng cung vµ tæng cÇu. Mäi ho¹t ®éng cña nã ®Òu diÔn ra theo ®óng quy luËt nh quy luËt cung, cÇu, gi¸ c¶, gi¸ trÞ…. ThËt vËy thÞ trêng lµ mét ph¹m trï kh¸ch quan g¾n liÒn víi s¶n xuÊt vµ lu th«ng, ë ®©u cã s¶n xuÊt th× ë ®ã cã thÞ trêng. §Ó n¾m râ c¸c yÕu tè cña thÞ trêng, hiÓu biÕt c¸c quy luËt vËn ®éng cña thÞ trêng nh»m môc ®Ých thÝch øng cÞp thêi vµ lµm chñ nã th× ph¶i nghiªn cøu thÞ trêng. Nghiªn cøu thÞ trêng hµng ho¸ ThÕ giíi cã ý nghÜa quan träng sèng cßn trong viÖc ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ c«ng t¸c xuÊt, nhËp khÈu cña mçi quèc gia nãi chung vµ doanh nghiÖp nãi riªng. Nghiªn cøu vµ n¾m v÷ng ®Æc ®iÓm biÕn ®éng cña thÞ trêng vµ gi¸ c¶ hµng ho¸ ThÕ giíi lµ nÒn mãng v÷ng ch¾c ®¶m b¶o cho c¸c tæ chøc kinh doanh xuÊt khÈu ho¹t ®éng trªn thÞ trêng ThÕ gi¬Ý cã hiÖu qña nhÊt. §Ó c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ trêng cã hiÖu qu¶ chóng ta cÇm phaie xen xÐt toµn bé qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt cña mét ngµnh s¶n xuÊt hµng ho¸, tøc lµ viÖc nghiªn cøu kh«ng chØ trong lÜnh vùc l u th«ng mµ cßn ë lÜnh vùc ph©nphèi, tiªu dïng. C¸c doanh nghiÖp khi nghiªn cøu thÞ trêng cÇn ph¶i n¾m v÷ng ®îc thÞ trêng vµ kh¸ch hµng ®Ó tr¶ lêi tèt c¸c c©u hái cña hai vÊn ®Ò lµ thÞ trêng vµ kh¸ch hµng doanh nghiÖp cÇn ph¶i n¾m b¾t ®îc c¸c vÊn ®Ò sau: ThÞ trêng ®ang cÇn mÆt hµng g×? Theo nh quan ®iÓm cña Marketing ®¬ng thêi th× c¸c nhµ kinh doanh ph¶i b¸n c¸i mµ thÞ tr êng cÇn chø kh«ng ph¶i c¸i m×nh cã. V× vËy cÇn ph¶i nghiªn cøu vÒ kh¸ch hµng trªn thÞ trêng thÕ giíi, nhËn biÕt mÆt hµng kinh doanh cña c«ng ty. Tríc tiªn ph¶i dùa vµo nhu cÇu tiªu dïng 10
cña kh¸ch hµng nh quy c¸ch, chñng lo¹i, kÝch cì, gi¸ c¶, thêi vô vµ thÞ hiÕu còng nh tËp qu¸n cña ngêi tiªu dïng tõng ®Þa ph¬ng, tõng lÜnh vùc s¶n xuÊt. Tõ ®ã xem xÐt c¸c khÝa c¹nh cña hµng ho¸ trªn thÞ trêng thÓ giíi. VÒ mÆt th¬ng phÈm ph¶i hiÓu râ gi¸ trÞ hµng ho¸, c«ng dông, c¸c ®Æc tÝnh lý ho¸, quy c¸ch phÈm chÊt, mÉu m· bao gãi. §Ó hiÓu râ vÊn ®Ò nµy yªu cÇu c¸c nhµ kinh doanh ph¶i nh¹y bÐn, cã kiÕn thøc chuyªn s©u vµ kinh nghiÖm ®Ó dù ®o¸n c¸c xu h- íng biÕn ®éng trong nhu cÇu cña kh¸ch hµng. Trong xu thÕ hiÖn nay, ®ßi hái viÖc nghiªn cøu ph¶i n¾m b¾t râ mÆt hµng m×nh lùa chän, kinh doanh ®ang ë trong thêi kú nµo cña chu kú sèng cña s¶n phÈm trªn thÞ trêng, Bëi v× chu kú sèng cña s¶n phÈm g¾n liÒn víi viÖc tiªu thô hµng ho¸ ®ã trªn thÞ trêng, th«ng thêng viÖc s¶n xuÊt g¾n liÒn víi viÖc xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng ®ang ë giai ®o¹n th©m nhËp, ph¸t triÓn lµ cã nhiÒu thuËn lîi tèt nhÊt. Tuy nhiªn ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm ®ang ë giai ®o¹n b·o hoµ hoÆc suy tho¸i mµ c«ng ty cã nh÷ng biÖn ph¸p xóc tiÕn cã hiÖu qu¶ th× vÉn cã thÓ tiÕn hµnh kinh doanh xuÊt khÈu vµ thu ®îc lîi nhuËn. Tãm l¹i viÖc nghiªn cøu mÆt hµng thÞ trêng ®ang cÇn lµ mét trong nh÷ng yÕu tè tiªn phong cho ho¹t ®éng thµnh c«ng cña doanh nghiÖp. Nghiªn cøu dung lîng thÞ trêng vµ c¸c nh©n tè ¶nh hëng Dung lîng thÞ trêng lµ khèi lîng hµng ho¸ ®îc giao dÞch trªn mét ph¹m vi thÞ trêng nhÊt ®Þnh trong thêi gian nhÊt ®Þnh (thêng lµ mét n¨m). ViÖc nghiªn cøu dung lîng thÞ trêng cÇn n¾m v÷ng khèi lîng nhu cÇu cña kh¸ch hµng vµ lîng dù tr÷, xu híng biÕn ®éng cña nhu cÇu trong tõng thêi ®iÓm…..Cïng víi viÖc n¾m v÷ng nhu cÇu cña kh¸ch hµng lµ ph¶i n¾m v÷ng kh¶ n¨ng cung cÊp cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh vµ c¸c mÆt hµng thay thÕ, kh¶ n¨ng lùa chän mua b¸n. Nh chóng ta ®· biÕt dung lîng thÞ trêng kh«ng ph¶i lµ cè ®Þnh, nã thêng xuyªn biÕn ®éng theo thêi gian, kh«ng gian díi sù t¸c ®éng cña nhiÒu yÕu tè. C¨n cø theo thêi gian ngêi ta cã thÓ chia c¸c nh©n tè ¶nh hëng thµnh ba nhãm sau: + C¸c nh©n tè cã ¶nh hëng tíi dung lîng thÞ trêng cã tÝnh chÊt chu kú nh t×nh h×nh kinh tÕ, thêi vô… + C¸c nh©n tè ¶nh hëng l©u dµi ®Õn sù biÕn ®éng cña thÞ trêng nh ph¸t minh, s¸ng chÕ khoa häc , chÝnh s¸ch cña nhµ níc … + C¸c nh©n tè ¶nh hëng t¹m thêi víi dung lîng thÞ trêng nh ®Çu c¬ tÝch tr÷, h¹n h¸n, thiªn tai, ®×nh c«ng….. Khi nghiªn cøu sù ¶nh hëng cña c¸c nh©n tè ph¶i thÊy ®îc nhãm c¸c nh©n tè t¸c ®éng chñ yÕu trong tõng thêi kú vµ xu thÕ cña thêi kú tiÕp theo ®Ó doanh nghiÖp cã biÖn ph¸p thÝch øng cho phï hîp . KÓ c¶ kÕ ho¹ch ®Þ t¾t ®ãn ®Çu. Nghiªn cøu gi¸ c¶ c¸c lo¹i hµng ho¸ vµ c¸c nh©n tè ¶nh hëng. Trong th¬ng m¹i gi¸ trÞ gi¸ c¶ hµng ho¸ ®îc coi lµ tæng hîp ®ã ®îc bao gåm gi¸ vèn cña hµng ho¸, bao b×, chi phÝ vËn chuyÓn, chi phÝ b¶o hiÓm vµ c¸c chi phÝ kh¸c tuú theo c¸c bíc thùc hiÖn vµ theo sù tho¶ thuËn gi÷a c¸c bªn tham gia. §Ó cã thÓ dù ®o¸n mét c¸ch t¬ng ®èi chÝnh x¸c vÒ gi¸ c¶ cña hµng ho¸ trªn thÞ trêng thÕ giíi. Tríc hÕt ph¶i ®¸nh gi¸ mét c¸ch chÝnh x¸c c¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn gi¸ c¶ vµ xu híng 11
vËn ®éng cña gi¸ c¶ hµng ho¸ ®ã. Cã rÊt nhiÒu nh©n tè ¶nh hëng tíi gi¸ c¶ cña hµng ho¸ trªn thÞ trêng quèc tÕ. Ngêi ta cã thÓ ph©n lo¹i c¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi gi¸ c¶ theo nhiÒu ph¬ng diÖn kh¸c nhau tuú thuéc vµo môc ®Ých nhu cÇu. Th«ng thêng nh÷ng nhµ ho¹t ®éng chiÕn lîc thêng ph©n chia thµnh nhãm c¸c nh©n tè sau: + Nh©n tè chu kú: lµ sù vËn ®éng cã tÝnh quy luËt cña nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ sù biÕn ®éng th¨ng trÇm cña nÒn kinh tÕ c¸c níc. + Nh©n tè lòng ®o¹n cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia (MNC). §©y lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quan träng cã ¶nh hëng rÊt lín tíi sù h×nh thµnh cña gi¸ c¶ cña c¸c lo¹i hµng ho¸ trªn thÞ trêng quèc tÕ. Lòng ®o¹n lµm xuÊt hiÖn nhiÒu møc gi¸ kh¸c nhau trªn thÞ trêng cho mét lo¹i hµng ho¸. Lòng ®o¹n c¹nh tranh: c¹nh tranh bao gåm c¹nh tranh gi÷a ngêi b¸n víi nhau, ngêi mua víi ngêi mua. Trong thùc tÕ c¹nh tranh lµm cho gi¸ rÎ ®i vµ chÊt lîng n©ng cao. + Nh©n tè cung cÇu: lµ nh©n tè quan träng ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn lîng cung cÊp hay lîng tiªu thô cña hµng ho¸ trªn thÞ trêng, do vËy cã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ hµng ho¸. + Nh©n tè l¹m ph¸t: gi¸ c¶ hµng ho¸ kh«ng nh÷ng phô thuéc vµo gi¸ trÞ cña nã mµ cßn phô thuéc vµo gi¸ trÞ cña tiÒn tÖ. VËy cïng víi c¸c nh©n tè kh¸c sù xuÊt hiÖn cña l¹m ph¸t lµm cho ®ång tiÒm mÊt gi¸ do vËy ¶nh hëng ®Õn gi¸ c¶ hµng ho¸ cña mét quèc gia trong trao ®æi th¬ng m¹i quèc tÕ. + Nh©n tè thêi vô: lµ nh©n tè t¸c ®éng ®Õn gi¸ c¶ theo tÝnh chÊt thêi vô cña s¶n xuÊt vµ lu th«ng. Ngoµi ra c¸c chÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ, t×nh h×nh an ninh, chÝnh trÞ cña c¸c quèc gia… còng t¸c ®éng ®Õn gi¸ c¶. Do vËy viÖc nghiªn cøu vµ tÝnh to¸n mét c¸ch chÝnh x¸c gi¸ c¶ cña hîp ®ång kinh doanh xuÊt khÈu lµ mét c«ng viÖc khã kh¨n ®ßi hái ph¶i ®îc xem xÐt trªn nhiÒu khÝa c¹nh, nhng ®ã l¹i lµ mét nh©n tè quan träng trong quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh th¬ng m¹i quèc tÕ. Lùa chän ®èi tîng giao dÞch. C¨n cø vµo c¸c kÕt qu¶ cña viÖc nghiªn cøu dung lîng cña thÞ trêng, gi¸ c¶ c«ng ty sÏ tiÕn hµnh lùa chän gia giao ph¬ng thøc giao dÞch vµ th¬ng nh©n ®Ó tiÕn hµnh giao dÞch. Khi tiÕn hµnh giao dÞch cÇn ph¶i c¨n cø vµo lîng hµng níc ®ã cÇn nhËp, chÊt lîng hµng nhËp, chÝnh s¸ch vµ tËp qu¸n th¬ng m¹i cña níc ®ã. Ngoµi ra ®iÒu kiÖn vÒ ®Þa lý còng lµ vÊn ®Ò cÇn quan t©m. ViÖc lùa chän ®èi tîng ®Ó giao dÞch cÇn ph¶i dùa theo mét sè chØ tiªu nh sau: T×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña h·ng, lÜnh vùc vµ ph¹m vi kinh doanh kh¶ n¨ng cung cÊp hµng ho¸ thêng xuyªn cña h·ng. Kh¶ n¨ng cung cÊp hµng ho¸ thêng xuyªn cña h·ng. Kh¶ n¨ng vÒ vèn, c¬ së vËt chÊt kü thuËt. Th¸i ®é vµ quan ®iÓm kinh doanh lµ chiÕm lÜnh thÞ trêng hay cè g¾ng dµnh lÊy ®éc quyÒn vÒ hµng ho¸. 12
Uy tÝn cña b¹n hµng. Trong viÖc lùa chän th¬ng nh©n giao dÞch tèt nhÊt nªn gÆp trùc tiÕp tr¸nh nh÷ng ®èi t¸c trung gian, trõ trêng hîp doanh nghiÖp muèn th©m nhËp vµo thÞ trêng míi cha cã kinh nghiÖm. ViÖc lùa chän c¸c ®èi t¸c phï hîp lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn ®Ó thùc hiÖn th¾ng lîi c¸c hîp ®ång th¬ng m¹i quèc tÕ. Song nã phô thuéc rÊt nhiÒu vµo n¨ng lùc cña ngêi lµm c«ng t¸c ®µm ph¸n, giao dÞch. 1.2. Nghiªn cøu thÞ trêng cung cÊp hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu (Nguån hµng xuÊt khÈu). Hîp ®ång kinh doanh th¬ng m¹i nãi chung vµ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu nãi riªng thùc tÕ lµ hµnh vi mua vµ b¸n. B¸n lµ quan träng vµ khi b¸n ®îc tøc lµ kiÕm ®îc tiÒn song trªn thùc tÕ mua l¹i lµ tiÒn ®Ò ra vµ c¬ së cho hµnh vi kiÕm tiÒn. Do vËy, nghiªn cøu vÒ thÞ trêng cung cÊp hµng cho c«ng ty ®Ó c«ng ty lùa chän ®îc nguån hµng phï hîp cã ý nghÜa rÊt lín. Dùa trªn c¬ së n¾m ch¾c nhu cÇu cña thÞ trêng trªn thÕ giíi, c¸c c«ng ty tiÕn hµnh nghiªn cøu vµ x¸c ®Þnh ®îc c¸c nguån hµng ®Ó tho¶ m·n c¸c mhu cÇu ®ã. §èi víi c¸c c«ng ty lµ c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i chuyªn doanh XNK cã thÓ kÓ ®Õn cac nguån hµng sau: +Nguån hµng tån kho ®Çu kú ë c«ng ty. X¸c ®Þnh theo ph¬ng ph¸p íc tÝnh. + Nguån hµng thu gom kh«ng tËp trung + Nguån hµng thu gom tËp trung. ViÖn nghiªn cøu vÒ nguån hµng kh«ng chØ bã hÑp trong ph¹m vi vÒ nguån cung cÊp mµ ®ßi hái ph¶i x¸c ®Þnh râ vÒ kh¶ n¨ng cung øng cña tõng nguån cô thÓ nh: + Khèi lîng hµng ho¸ mµ mçi nguån cã thÓ cung cÊp. + Quy c¸ch, chñng lo¹i hay chÊt lîng cña hµng ho¸. + Thêi ®iÓm hµng ho¸ cã thÓ thu mua. + §¬n gi¸ øng víi tõng lo¹i hµng ho¸ vµ ph¬ng thøc mua. + §Æc ®iÓm kinh doanh cña tõng ch©n hµng. Kh¶ n¨ng cung cÊp hµng ®îc x¸c ®Þnh bëi nguån hµng thùc tÕ vµ nguån hµng tiÒmn¨ng. Nguån hµng thùc tÕ lµ nguån hµng ®· cã vµ ®ang s½n sµng ®a vµo lu th«ng. Víi nguån hµng nµy doanh nghiÖp chñ cÇn ®ãng gãi lµ cã thÓ xuÊt khÈu ®îc. Nguån hµng tiÒm n¨ng lµ nguån hµng cha xuÊt hiÖn, nã cã thÓ cã hoÆc kh«ng xuÊt hiÖn trªn thÞ trêng. §èi víi c¸c nguån nµy ®ßi hái doanh nghiÖp XNK ph¶i cã ®Çu t, cã ®Æt hµng hîp ®ång kinh tÕ … th× ngêi s¶n xuÊt míi tiÕn hµnh s¶n xuÊt. ViÖc nghiªn cøu nguån hµng xuÊt khÈu cßn cã môc ®Ých x¸c ®Þnh mÆt hµng dù ®Þnh kinh doanh xuÊt khÈu cã phï hîp vµ ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu cña thÞ trêng níc ngoµi vÒ nh÷ng chØ tiªu nh vÖ sinh thùc phÈm hay kh«ng dùa trªn c¬ së ®ã ngêi XNK cã nh÷ng híng dÉn cho ngêi cung cÊp ®iÒu chØnh phï hîp víi yªu cÇu cña thÞ trêng níc ngoµi. MÆt kh¸c nghiªn cøu nguån hµng xuÊt khÈu ph¶i x¸c ®Þnh ®îc gi¸ c¶ cña hµng ho¸ trong n íc so víi gi¸ c¶ quèc tÕ nh thÕ nµo? §Ó tõ ®©y cã thÓ tÝnh ®îc doanh nghiÖp sÏ thu ®îc lîi nhuËn 13
lµ bao nhiªu tõ ®ã ®a quyÕt ®Þnh chiÕn lîc kinh doanh cña tõng c«ng ty. Ngoµi ra, qua nghiªn cøu nguån hµng xuÊt khÈu biÕt ®îc chÝnh s¸ch qu¶n lý cña nhµ níc vÒ mÆt hµng ®ã nh thÕ nµo? MÆt hµng ®ã cã ®îc phÐp xuÊt khÈu kh«ng? Cã thuéc h¹n ng¹ch xuÊt khÈu kh«ng? Cã ®îc nhµ níc khuyÕn khÝch kh«ng? Sau khi ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu kü lìng thÞ trêng hµng ho¸ thÕ giíi (thÞ trêng xuÊt khÈu vµ thÞ trêng trong níc (thÞ trêng nguån hµng xuÊt khÈu)) c«ng ty tiÕn hµnh ®¸nh gi¸, x¸c ®Þnh vµ lùa chän mÆt hµng kinh doanh xuÊt khÈu phï hîp víi nguån lùc vµ c¸c ®iÒu kiÖn hiÖn cã cña c«ng ty ®Ó tiÕn hµnh kinh doanh xuÊt nhËp khÈu mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt. 2. LËp ph¬ng ¸n kinh doanh Trªn c¬ së nh÷ng kÕt qu¶ thu lîm trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu tiÕp cËn thÞ trêng, ®¬n vÞ kinh doanh lËp ph¬ng ¸n kinh doanh. Ph¬ng ¸n nµy lµ kÕ ho¹ch ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ nh»m ®¹t ®Õn nh÷ng môc tiªu x¸c ®Þnh trong kinh doanh. ViÖc x©y dùng ph¬ng ¸n kinh doanh bao gåm c¸c bíc sau: a. §¸nh gi¸ t×nh h×nh thÞ trêng vµ th¬ng nh©n Trong bíc nµy, ngêi x©y dùng chiÕn lîc cÇn rót ra nh÷ng nÐt tæng qu¸t vÒ t×nh h×nh, ph©n tÝch thuËn lîi vµ khã kh¨n trong kinh doanh. b. Lùa chän mÆt hµng, thêi c¬, ®iÒu kiÖn vµ ph¬ng thøc kinh doanh c. §Ò ra môc tiªu Nh÷ng môc tiªu ®Ò ra trong mét ph¬ng ¸n kinh doanh bao giê còng lµ mét môc tiªu cô thÓ nh: sÏ b¸n ®îc bao nhiªu hµng ho¸, víi gi¸ c¶ bao nhiªu, sÏ th©m nhËp vµo thÞ trêng nµo… d. §Ò ra biÖn ph¸p thùc hiÖn Nh÷ng biÖn ph¸p nµy lµ c«ng cô ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu ®Ò ra. Nh÷ng biÖn ph¸p nµy bao gåm c¶ biÖn ph¸p trong níc vµ ngoµi níc, trong níc nh: ®Çu t vµo s¶n xuÊt, c¶i tiÕn bao b×, ký hîp ®ång kinh tÕ, t¨ng gi¸ thu mua… Nh÷ng biÖn ph¸p ngoµi níc nh: §Èy m¹nh qu¶ng c¸o, lËp chi nh¸nh ë níc ngoµi, më réng m¹ng líi ®¹i lý. e. S¬ bé ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña viÖc kinh doanh ViÖc ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh ®îc th«ng qua mét sè chØ tiªu chñ yÕu sau: + ChØ tiªu tû suÊt ngo¹i tÖ hµng xuÊt khÈu hoÆc hµng nhËp khÈu. + ChØ tiªu thêi gian hoµn vèn tÝnh theo c«ng ty sau. + ChØ tiªu tû suÊt lîi nhuËn +ChØ tiªu hoµ vèn. Sau khi ph¬ng ¸n kinh doanh ®· ®îc ®Ò ra, ®¬n vÞ kinh doanh ph¶i cè g¾ng tæ chøc thùc hiÖn ph¬ng ¸n th«ng qua viÖc qu¶ng c¸o, b¾t ®Çu chµo hµng chuÈn bÞ hµng ho¸…. 3. Giao dÞch, ®µn ph¸n ký kÕt hîp ®ång. 14
3.1. Giao dÞch ®µm ph¸n §Ó tiÕn tíi ký kÕt hîp ®ång mua b¸n víi nhau ngêi xuÊt khÈu vµ nhËp vµ ngêi nhËp khÈu th× ph¶i qua 1 qu¸ tr×nh giao dÞch. Trong bu«n b¸n quèc tÕ thêng bao gåm nh÷ng bíc giao dÞch chñ yÕu sau: a.1. Hái gi¸ (Inquiry) §©y cã thÓ coi lµ lêi thØnh cÇu bíc vµo giao dÞch. Nhng xÐt vÒ ph¬ng diÖn th¬ng m¹i th× ®©y lµ viÖc ngêi mua ®Ò nghÞ ngêi b¸n cho m×nh biÕt gi¸ c¶ vµ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó mua hµng. Néi dung cña mét hái gi¸ cã thÓ gåm: tªn hµng, quy c¸ch, phÈm chÊt, sè lîng, thêi gian giao hµng mong muèn. Gi¸ c¶ mµ ngêi mua hµng cã thÓ tr¶ cho mÆt hµng ®ã thêng ®îc ngêi mua gi÷ kÝn, nhng ®Ó tr¸nh mÊt thêi gian hái ®i hái l¹i, ngêi mua nªu râ nh÷ng ®iÒu kiÖn mµ m×nh mong muèn ®Ó lµm c¬ së cho viÖc quy ®Þnh gi¸: lo¹i tiÒn, thÓ thøc thanh to¸n, ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng. a.2. Chµo hµng (Offer) §©y lµ lêi ®Ò nghÞ ký kÕt hîp ®ång nh vËy ph¸t gi¸ cã thÓ do ngêi b¸n hoÆc ngêi mua ®a ra. Nhng trong bu«n b¸n khi ph¸t gi¸ chµo hµng, lµ viÖc ngêi xuÊt khÈu thÓ hiÖn râ ý ®Þnh b¸n hµng cña m×nh. Trong chµo hµng ta nªu râ: tªn hµng, quy c¸ch, phÈm chÊt, gi¸ c¶ sè lîng, ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng, thêi h¹n mua hµng, ®iÒu kiÖn thanh to¸n bao b× ký m· hiÖu, thÓ thøc giao nhËn… trong trêng hîp hai bªn ®· cã quan hÖ muab¸n víi nhau hoÆc ®iÒu kiÖn chung giao hµng ®iÒu chØnh th× gi¸ chµo hµng cã khi chØ nªu nh÷ng néi dung cÇn thiÕt cho lÇn giao dÞch ®ã nh tªn hµng. Nh÷ng ®iÒu kiÖn cßn l¹i sÏ ¸p dông nh÷ng hîp ®ång ®· ký tríc ®ã hoÆc theo ®iÒu kiÖn chung giao hµng gi÷a hai bªn. Trong th¬ng m¹i quèc tÕ ngêi ta ph©n biÖt hai lo¹i chµo hµng chÝnh: Chµo hµng cè ®Þnh (Firm offer) vµ chµo hµng tù do (Free offer) a.3. §Æt hµng (Oder) §©y lµ lêi ®Ò nghÞ ký kÕt hîp ®ång xuÊt ph¸t tõ phÝa ngêi mua ®îc ®a ra díi h×nh thøc ®Æt hµng. Trong ®Æt hµng ngêi mua nªu cô thÓ vÒ hµng ho¸ ®Þnh mua vµ tÊt c¶ nh÷ng néi dung cÇn thiÕt cho viÖc ký kÕt hîp ®ång. Thùc tÕ ngêi ta chØ ®Æt hµng víi c¸c kh¸ch hµng cã quan hÖ thêng xuyªn. Bëi vËy, ta thêng gÆp nh÷ng ®Æt hµng chØ nªu: tªn hµng, quy c¸ch, phÈm chÊt, sè lîng, thêi h¹n giao hµng vµ mét vµi ®iÒu kiÖn riªng biÖt ®èi víi lÇn ®Æt hµng ®ã. VÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c, hai bªn ¸p dông ®iÒu kiÖn chung vÒ tho¶ thuËn víi nhau hoÆc theo nh÷ng ®iÒu kiÖn cña hîp ®ång ký kÕt trong lÇn tr- íc. c.4. Hoµn gi¸ (Counter-offer). Khi nh©n ®îc chµo hµng (hoÆc ®Æt hµng) kh«ng chÊp nhËn hoµn toµn chµo hµng (®Æt hµng) ®ã mµ ®a ra mét ®Ò nghÞ míi th× ®Ò nghÞ míi nµy lµ hoµn gi¸, chµo hµng tríc coi nh huû bá trong thùc tÕ, mét lÇn giao dÞch thêng tr¶i qua nhiÒu lÇn hoµn gi¸ míi ®i ®Õn kÕt thóc. a.5. ChÊp nhËn gi¸ (Acceptance) 15
ChÊp nhËn lµ sù ®ång ý hoµn toµn tÊt c¶ mäi ®iÒu kiÖn cña chµo hµng (hoÆc ®Æt hµng) mµ phÝa bªn kia ®a ra khi ®ã hîp ®ång ®îc thµnh lËp. Mét chÊp thuËn cã hiÖu lùc vÒ mÆt ph¸p luËt, cÇn ph¶i ®¶m b¶o nh÷ng ®iÒu kiÖn díi ®©y. - Ph¶i ®îc chÝnh ngêi nhËn gi¸ chÊp nhËn - Ph¶i ®ång ý hoµn toµn vÒ ®iÒu kiÖn víi mäi néi dung cña chµo hµng. - ChÊp nhËn ph¶i ®îc truyÒn ®¹t ®Õn ngêi ph¸t ea ®Ò nghÞ. a.6. X¸c nhËn (Confirmation) Hai bªn mua b¸n sau khi ®· thèng nhÊt tho¶ thuËn víi nhau vÒ c¸c ®iÒu kiÖn giao dÞch, cã khi cÈn thËn ghi l¹i mäi ®iÒu ®· tho¶ thuËn göi cho bªn kia. §ã lµ v¨n kiÖn x¸c nhËn. V¨n kiÖn do bªn b¸n göi thêng gäi lµ nhËn b¸n hµng do bªn mua göi vµ giÊy x¸c nhËn mua hµng. X¸c nhËn thêng ®îc lËp thµnh 2 b¶n, bªn x¸c nh¹n ký tríc råi göi cho bªn kia. Bªn kia ký xong gi÷ l¹i mét b¶n råi göi tr¶ l¹i mét b¶n. C¸c bíc giao dÞch cña ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ cã thÓ tãm t¾t s¬ ®å sau: b. C¸c h×nh thøc ®µm ph¸n b.1. §µm ph¸n giao dÞch qua th tÝn. Ngµy nay ®µm ph¸n th«ng qua th tÝn vµ ®iÖn tÝn vÉn cßn lµ m«t h×nh thøc chñ yÕu ®Ó giao dÞch gi÷a c¸c nhµ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. Nh÷ng cuéc tiÕp xóc ban ®Çu thêng qua th tõ. Ngay c¶ sau nµy khi hai bªn ®· cã ®iÒu kiÖn gÆp gì trùc tiÕp th× viÖc duy tr× quan hÖ còng ph¶i qua th tõ th¬ng m¹i. So víi viÖc gÆp th× giao dÞch qua th tÝn tiÕt kiÖm ®îc nhiÒu chi phÝ. Trong cïng mét lóc cã thÓ giao dÞch víi nhiÒu kh¸ch hµng ë nhiÒu níc kh¸c nhau. Ngêi viÕt th cã ®iÒu kiÖn ®Ó c©n nh¾c suy nghÜ tranh thñ ý kiÕn nhiÒu ngêi vµ cã thÓ khÐo lÐo dÊu kÝn ý ®Þnh thùc sù cña m×nh. Nh÷ng viÖc giao dÞch qua th tÝn thêng ®ßi hái nhiÒu thêi gian chê ®îi, cã thÓ c¬ héi mua b¸n sÏ tr«i qua. Tuy nhiªn víi sù ph¸t triÓn cña m¹ng Internet nh hiÖn nay th× nhîc ®iÓm nµy ®· ®îc kh¾c phôc phÇn nµo. Víi ®èi ph¬ng khÐo lÐo giµ dÆn th× viÖc ph¸n ®o¸n ý ®å cña hä qua lêi lÏ trong th lµ mét viÖc rÊt khã kh¨n. b.2. Giao dÞch ®µm ph¸n qua ®iÖn tho¹i ViÖc ®µm ph¸n qua ®iÖn tho¹i nhanh chãng, gióp c¸c nhµ kinh doanh tiÕn hµnh ®µm ph¸n mét c¸ch khÈn tr¬ng ®óng vµo thêi ®iÓm cÇn thiÕt. Nhng phÝ tæn ®iÖn tho¹i gi÷a c¸c níc rÊt cao, do vËy c¸c cuéc ®µm ph¸n b»ng ®iÖn tho¹i thêng bÞ h¹n chÕ vÒ mÆt thêi gian, c¸c bªn kh«ng thÓ tr×nh bµy chi tiÕt, mÆt kh¸c trao ®æi qua ®iÖn tho¹i lµ trao ®æi b»ng miÖng kh«ng cã g× lµm b»ng chøng nh÷ng tho¶ thuËn, quyÕt ®Þnh trao ®æi. Bëi vËy ®iÖn tho¹i chØ ®îc dïng trong nh÷ng tr- 16
êng hîp cÇn thiÕt, thËt khÈn tr¬ng sî lì thêi c¬, hoÆc trêng hîp mµ mäi ®iÒu kiÖn ®· tho¶ thuËn song chØ cÇn chê x¸c ®Þnh nhËn mét vµi chi tiÕt… khi ph¶i sö dông ®iÖn tho¹i, cÇn chuÈn bÞ thËt chu ®¸o ®Ó cã thÓ tr¶ lêi ngay mäi vÊn ®Ò ®îc nªu lªn mét c¸ch chÝnh x¸c. Sau khi trao ®æi b»ng ®iÖn tho¹i cÇn cã th x¸c ®Þnh néi dung ®· ®µm ph¸n, tho¶ thuËn. b.3.Giao dÞch ph¸n b»ng c¸ch gÆp trùc tiÕp ViÖc gÆp gì trùc tiÕp gi÷a hai bªn ®Ó trao ®æi vÒ mäi ®iÒu kiÖn giao dÞch, vÒ mäi vÊn ®Ò liªn quan ®Õn viÖc ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång mua b¸n lµ h×nh thøc ®µm ph¸n ®Æt biÖt quan träng. H×nh thøc nµy ®Èy nhanh tèc ®é gi¶i quyÕt mäi vÊn ®Ò gi÷a hai bªn vµ nhiÒu khi lµ lèi tho¸t cho nh÷ng ®µm ph¸n b»ng th tin hoÆc ®iÖn tho¹i ®· kÐo dµi qu¸ l©u mµ kh«ng cã kÕt qu¶. H×nh thøc nµy thêng ®îc sö dông khi cã nhiÒu ®iÒu kiÖn ph¶i gi¶i thÝch cÆn kÏ ®Ó thuyÕt phôc nhau hoÆc vÒ nh÷ng hîp ®ång lín, phøc t¹p. 3.1. Ký kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu ViÖc giao dÞch ®µm ph¸n nÕu cã kÕt qu¶ sÏ dÉn tíi viÖc ký kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu. Hîp ®ång xuÊt khÈu thêng ®îc thµnh lËp díi h×nh thøc v¨n b¶n. ë níc ta, h×nh thøc v¨n b¶n cña hîp ®ång lµ b¾t buéc ®èi víi c¸c ®¬n vÞ xuÊt khÈu. §©y lµ h×nh thøc tèt nhÊt ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¶ hai bªn. Ngoµi ra nã cßn t¹o thuËn lîi cho thèng kª, theo dâi, kiÓm tra viÖc ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång. Khi ký kÕt hîp ®ång, c¸c bªn cÇn chó ý mét sè quan ®iÓm sau: -CÇn cã sù tho¶ thuËn thèng nhÊt víi nhau tÊt ¶ mäi ®iÒu kho¶n cÇn thiÕt tríc khi ký kÕt. - Mäi ®iÒu kiÖn cÇn râ rµng tr¸nh t×nh tr¹ng mËp mê, cã thÓ suy luËn ra nhiÒu c¸ch. - Mäi ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång ph¶i ®óng víi luËt lÖ cña hai quèc gia vµ th«ng lÖ quèc tÕ. - Ng«n ng÷ cña hîp ®ång lµ ng«n ng÷ hai bªn cïng chän vµ th«ng Mét hîp ®ång xuÊt khÈu thêng gåm nh÷ng phÇn sau: - Sè hîp ®ång - Ngµy vµ n¬i ký hîp ®ång - Tªn vµ ®¹i chØ cña c¸c bªn ký kÕt - C¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång nh: + Tªn hµng, quy c¸ch phÈm chÊt, sè lîng, bao b×, ký m· hiÖu + Gi¸ c¶, ®¬n gi¸, tæng gi¸ + Thêi h¹n vµ ®Þa ®iÓm giao hµng, ®iÒu kiÖn giao nhËn + §iÒu kiÖn thanh to¸n - ®iÒu kiÖn khiÕu n¹i, träng tµi + §iÒu kiÖn bÊt kh¶ kh¸ng + Ch÷ ký cña hai bªn Víi nh÷ng hîp ®ång phøc t¹p nhiÒu m¹t hµng th× cã thªm c¸c phôc lôc lµ nh÷ng bé phËn 17
kh«ng thÓ t¸ch rêi cu¶ hîp ®ång. 4. Tæ chøc thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu §©y lµ mét lµ mét c«ng viÖc t¬ng ®èi phøc t¹p nã ®ßi hái ph¶i tu©n thñ luËt quèc gia vµ luËt quèc tÕ, ®ång thêi b¶o ®¶m quyÒn lîi quèc gia vµ uy tÝn cña doanh nghiÖp. §Ó b¶o ®¶m yªu cÇu trªn doanh nghiÖp thêng ph¶i tiÕn hµnh c¸c bíc chñ yÕu sau: S¬ ®å xuÊt khÈu hµng ho¸ Tuú thuéc vµo tõng ho¹t ®ång xuÊt khÈu mµ c¸n bé xuÊt khÈu ph¶i thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô kh¸c nhau. Tr×nh tù c¸c nghiÖp vô còng kh«ng cè ®Þnh. 5. Ph©n tÝch ®¸nh gi¸ kÕt qu¶, hiÖu qu¶ kinh doanh §©y lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng trong ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu, lµ c¨n cø ®Ó ®iÒu chØnh vµ tiÕp tôc ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu mét c¸ch cã hiÖu qu¶. KÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu ®îc thÓ hiÖn b»ng nh÷ng chØ tiªunh doanh thu xuÊt khÈu, lîi nhuËn xuÊt khÈu. HiÖu qu¶ lµ mét chØ tiªu t¬ng ®èi nh»m so s¸nh kÕt qña kinh doanh víi c¸c kho¸n chi phÝ bá ra. §Ó x©y dùng chØ tiªu trªn cÇn ph¶i x¸c ®Þnh râ c¸c chØ sè tuyÖt ®èi trong kinh doanh TMQT nh: Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm Thu nhËp ngo¹i tÖ xuÊt khÈu ( tÝnh theo gi¸ FOB) Thu néi tÖ cña hµng ho¸ xuÊt khÈu: Lµ sè ngo¹i tÖ thu ®îc do xuÊt khÈu tÝnh ®æi ra néi tÖ theo tû gi¸ hiÖn hµnh. Tõ c¸c con sè nµy, tÝnh ®îc hiÖu qu¶ kinh doanh xuÊt khÈu theo c«ng thøc sau: 2) Tû lÖ thu nhËp NT XK = Gi¸ thµnh chuyÓn ®æi XK = NÕu ®¶o ngîc chØ tiªu nµy lµ hiÖu qu¶ t¬ng ®èi cña xuÊt khÈu Tû lÖ lç l·i XK= 18
III. c¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. 1. C¸c nh©n tè kh¸ch quan. 1.1. Nh©n tè chÝnh trÞ –luËt ph¸p. Ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ®îc tiÕn hµnh th«ng qua c¸c chñ thÓ ë hai hay nhiÒu m«i trêng chÝnh trÞ – ph¸p luËt kh¸c nhau, th«ng lÖ vÒ thÞ trêng còng kh¸c nhau. TÊt c¶ c¸c ®în vÞ tham gia vµo th¬ng m¹i quèc tÕ ®Òu ph¶i tu©n thñ luËt th¬ng m¹i trong n íc vµ quèc tÕ. Tu©n thñ c¸c chÝnh s¸ch , quy ®Þnh cña nhµ níc vÒ th¬ng m¹i trong níc vµ quèc tÕ :  C¸c quy ®Þnh vÒ khuyÕn khÝch , h¹n chÕ hay cÊm xuÊt khÈu mét C¸c quy ®Þnh vÒ thuÕ quan xuÊt khÈu.  sè mÆt hµng .  C¸c quy ®Þnh vÒ quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña doanh nghiÖp khi tham gia voµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu.  Ph¶i tu©n thñ ph¸p luËt cña nhµ níc ®Ò ra. C¸c ho¹t ®éng kinh doanh kh«ng ®îc ®i tr¸i víi ®êng lèi ph¸t triÓn cña ®Êt níc. 1.2. C¸c nh©n tè kinh tÕ – x· héi. Sù t¨ng trëng cña kinh tÕ cña ®Êt níc. S¶n xuÊt trong níc ph¸t triÓn sÔ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, lµm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh trnah cña hµng xuÊt khÈu vÒ mÉu m· , chÊt lîng , chñng lo¹i trªn thÞ trêng thÕ giíi. NÒn kinh tÕ cña mét quèc gia cµng ph¸t triÓn th× søc c¹nh tranh vÒ hµng xuÊt khÈu cña níc ®ã trªn thÞ trêng thÕ giíi sÏ kh«ng ngõng ®- îc c¶i thiÖn. Sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng th¬ng m¹i trong níc còng gãp phÇn h¹n chÕ hay kÝch thÝch xuÊt khÈu, bëi nã quyÕt ®Þnh sù chu chuyÓn hµng ho¸ trong néi ®Þa vµ thÕ giíi. Sù biÕn ®éng cña nÒ kinh tÕ thÕ giíi sÏ ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn thÞ trêng hµng ho¸ trong n íc vµ thÕ giíi, do vËy sÏ ¶nh hëng rÊt lín ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu. HÖ thèng tµi chÝnh, ng©n hµng còng cã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu liªn quan mËt thiÕt víi vÊn ®Ò thanh to¸n quèc tÕ, th«ng qua hÖ thèng ng©n hang gi÷a c¸c quèc gia. HÖ thèng tµi chÝnh , ng©n hµng cµng ph¸t triÓn th× viÖc thanh to¸n diÔn ra cµng thuËn lîi , nhanh chãng sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n cho c¸c ®¬n vÞ tham gia kinh doanh xuÊt khÈu. Trong thanh to¸n quèc tÕ thêng sö dông ®ång tiÒn cña c¸c níc kh¸c nhau, do v©y tû gi¸ hèi ®o¸i cã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu. NÕu ®ång tiÒn trong níc so víi c¸c ®ång 19