Luận văn
Nghiên cứu Bộ máy tra cứu
tin của Thư viện và Mạng thông
tin Trường Đại Học Bách Khoa
Hà Nội
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp bách của đề tài
Tình hình thế giới vào thế kỷ XXI, công nghệ thông tin và việc sử dụng
thông tin vào mọi hoạt động kinh tế đã trở nên cấp thiết trong xã hội. Chính việc
ứng dụng này đã làm thay đổi tận gốc rễ mọi hoạt động kinh tế-xã hội của nhiều
quốc gia trên thế giới. Nó đã đưa nhân loại sang một kỷ nguyên mới, kỷ nguyên
xã hội-thông tin, trong đó nền kinh tế tri thức giữ vai trò chủ đạo, thông tin trở
thành yếu tố rất cần thiết đối với mọi lĩnh vực trong đời sống xã hội.
Thế giới đang đứng trước một thế kỷ mới, kỷ nguyên thông tin là chìa khoá
của mọi hoạt động sáng tạo, một kỷ nguyên với những thách thức và kỳ vọng.
Trong những tiềm lực để phát triển kinh tế xã hội, nguồn tài nguyên thông tin
khoa học công nghệ là nguồn tài nguyên đặc biệt, nó là yếu tố quan trọng giúp
cho kinh tế xã hội phát triển. Hầu hết trên thế giới hiện nay, những quốc gia kém
phát triển, nguyên nhân là do sự thiếu thông tin và sự nắm bắt thông tin không
nhanh chóng, kịp thời.
Để hoà nhập vào xu thế của thế giới hiện nay, Việt Nam đang có những
chính sách lớn đầu tư cho công cuộc phát triển thông tin nhằm đáp ứng nhu cầu
ngày càng cao của mọi tầng lớp nhân dân trong xã hội, mọi điều kiện cho xây
dựng chủ nghĩa xã hội và xây dựng nền kinh tế thị trường. Một trong những yếu
tố quan trọng hàng đầu để phục vụ thông tin cho xã hội đó là thư viện. Hiện nay
việc đầu tư cho thư viện cũng là ưu tiên hàng đầu trong chính sách của Nhà
nước ta. Cùng với sự phát triển mạnh mẽ trên mọi lĩnh vực đời sống xã hội hiện
nay, nhu cầu thông tin về tri thức của con người ngày càng cao, và để phục vụ
cho nhu cầu của người dùng tin thì vấn đề đào tạo cán bộ nguồn nhân lực cho
đất nước đòi hỏi cấp bách. Trong đó các trường đại học góp phần đào tạo nhân
lực cho xã hội một cách có hiệu quả. Một trong các trường đại học lớn mạnh và
đào tạo nguồn nhân lực kỹ thuật khoa học hiệu quả cho đất nước đó là Đại Học
Bách Khoa Hà Nội. Để phục vụ cho việc nghiên cứu và đào tạo có hiệu quả đạt
được chất lượng cao thì các thư viện cần có nhiều điều kiện như : sách tham
khảo, giáo trình, giáo án, các luận văn, tài liệu tham khảo trong và ngoài nước...
Chính vì vậy nên “Thư viện và Mạng thông tin trường Đại Học Bách Khoa Hà
Nội” đã được xây dựng để phục vụ cho những người dùng tin trong Trường
cũng như người dùng tin trong và ngoài nước.
Trong những năm qua, Thư viện và Mạng thông tin (từ đây chúng tôi xin
dùng thuật ngữ Thư viện) Trường Đại Học Bách Khoa Hà Nội là Thư viện đa
ngành, phục vụ đào tạo những kỹ sư khoa học kỹ thuật và công nghệ. Thư viện
là một trong những yếu tố quan trọng góp phần nâng cao chất lượng đào tạo cho
những sinh viên, học viên trong Trường. Nguồn lực thông tin của Thư viện rất
phong phú, như vậy việc xây dựng Bộ máy tra cứu thông tin của Thư viện cũng
phải phù hợp với nhu cầu của người dùng tin và nguồn lực thông tin của Thư
viện.
Việc xây dựng và hoàn thành Bộ máy tra cứu tin của Thư viện và Mạng
thông tin trường Đại Học Bách Khoa Hà Nội giúp ích rất nhiều cho việc tra cứu
tin, đảm bảo thông tin cho người dùng tin, tạo điều kiện cho việc khai thác, tra
tìm tài liệu của người dùng tin một cách nhanh chóng và hiệu quả nhất.
Tuy đã có nhiều cố gắng và nỗ lực, song bên cạnh những thành tựu đạt được
thì công tác xây dựng Bộ máy tra cứu tin của Thư viện và Mạng thông tin
Trường Đại Học Bách Khoa Hà Nội cũng có những hạn chế nhất định và chưa
thể đáp ứng đầy đủ nhất nhu cầu của người dùng tin. Vì vậy tôi chọn đề tài
“Nghiên cứu Bộ máy tra cứu tin của Thư viện và Mạng thông tin Trường Đại
Học Bách Khoa Hà Nội’’ làm đề tài nghiên cứu khoá luận của mình, nhằm
đánh giá lại thực trạng hiện nay của Bộ máy tra cứu tin của Thư viện, từ đó đưa
ra một số ý kiến, phương hướng phát triển và hoàn thiện Bộ máy tra cứu của
Thư viện tạo điều kiện cho bạn đọc và cán bộ thư viện khai thác thông tin có
hiệu quả và nâng cao công tác phuc vụ của Thư viện.
2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu : Bộ máy tra cứu tin của Thư viện và
Mạng thông tin Trường Đại Học Bách Khoa Hà Nội từ năm 2000 cho đến nay.
3. Phương pháp nghiên cứu
Để nghiên cứu đề tài này, tôi sử dụng phương pháp luận chung và phương
pháp cụ thể:
- Phương pháp luận chung : phương pháp duy vật biện chứng và phương
pháp duy vật lịch sử, đường lối chính sách của Đảng và Nhà Nước. Tư tưởng Hồ
Chí Minh về phát triển nền kinh tế - xã hội, về khoa học công nghệ và văn hóa.
- Phương pháp cụ thể :
+ Xử lý phân tích - tổng hợp tài liệu, số liệu và các dữ kiện.
+ Phương pháp thống kê-so sánh.
+ Phương pháp hệ thống.
+ Phương pháp điều tra xã hội học.
+ Trao đổi trực tiếp với cán bộ thư viện.
4. Những đóng góp của đề tài nghiên cứu
Đề tài "Nghiên cứu Bộ máy tra cứu tin của Thư viện và Mạng thông tin
Trường Đại Học Bách Khoa Hà Nội" có những đóng góp cả về mặt lý luận và
thực tiễn:
- Về mặt lý luận : Nghiên cứu đề tài này, giúp tôi hiểu thêm về những gì
đã được học về mặt lý thuyết tại Trường. Bên cạnh đó, khi tôi nghiên cứu tại
Thư viện và Mạng thông tin, tôi đã học hỏi được rất nhiều về cách xây dựng Bộ
máy tra cứu tin truyền thống và nhất là Bộ máy tra cứu tin hiện đại mà hiện nay
Thư viện đang sử dụng trong việc khai thác thông tin cho người dùng tin rất
hiệu quả.
- Về mặt thực tiễn : Qua việc nghiên cứu đề tài, cùng với việc củng cố
thêm những lý thuyết về ngành học, tôi được trực tiếp thực hành và tiếp xúc với
bạn đọc, hiểu thêm được ngành học của mình. Việc nghiên cứu Bộ máy tra cứu
tin tại Thư viện đã giúp tôi vận dụng những kiến thức đã học tại trường vào thực
tế. Đây cũng là một kiến thức quan trọng giúp tôi khi tôi trở thành cán bộ ngành
Thông tin học và quản trị thông tin sau này. Là một sinh viên nghiên cứu khoá
luận, đề tài không thể thật hoàn chỉnh, giúp Thư viện hoàn thiện hệ thống Bộ
máy tra cứu tin, tuy nhiên đề tài này có thể coi là một tài liệu tham khảo cho cán
bộ quản lý tại Thư viện.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu những đóng góp lớn, chủ yếu của Trường và Thư viện và
Mạng thông tin Trường Đại Học Bách Khoa Hà Nội vào việc đào tạo nguồn
nhân lực cho Đất nước.
- Phân tích nhu cầu tin của bạn đọc, người dùng tin tại Trường Đại Học
Bách Khoa Hà Nội và những đóng góp của Thư viện trong việc thoả mãn nhu
cầu tin của người dùng tin.
- Phân tích và đánh giá thực trạng quá trình xây dựng và khai thác Bộ máy
tra cứu tin của Thư viện và Mạng thông tin Trường Đại Học Bách Khoa Hà Nội.
- Nêu một số giải pháp khả thi nhằm hoàn thiện và phát triển Bộ máy tra
cứu tin của Thư viện và Mạng thông tin của Trường Đại Học Bách Khoa Hà
Nội.
6. Cơ cấu của khoá luận