Khóa lu n t t nghi p GVHD: Th c Sĩ Nguy n Th u
M Đ U
N m linh chi đã đ c nuôi tr ng t r t lâu, không nh ng là n m ăn mà nó còn là ượ
m t lo i d c li u quý hi m. T xa x a đ n nay n m Linh chi v n đ c xem là ngu n ượ ế ư ế ượ
th c ph m cao c p v i i v th m đ c tr ng. Vì v y n m không ch th c ăn ngon ơ ư
còn là th c ph m ch c năng t t cho s c kho con ng i. ườ
Cũng nh nhi u lo i n m khác, n m Linh chi có hàm l ng ch t béo th p. Thànhư ượ
ph n ch t béo ch y u axít béo ch a no, r t thích h p cho nh ng ng i ăn kiêng, ế ư ườ
ch ngo phì. Hàm l ng protein cao ch sau th t và đ u nành. ượ
Ngoài nh ng giá tr v dinh d ng, n m Linh chi còn nh ng d c tính quý. ưỡ ượ
Nh ng kh o sát d c lâm sàng hi n nay cho th y Linh chi không đ c tính, ượ
không tác d ng ph ng dài ngày, không t ng k v i nh ng d c li u khác ươ ượ
ho c tân d c trong đi u tr và Linh chi cũng có nhi u công d ng: ượ
oLinh chi đ c dùng trong đi u tr viêm gan do virus.ượ
oH tr đi u tr các b nh ung th . ư
oCh ng d ng, ch ng viêm.
oc d ng nh ch ng oxy hoá. ư
oB o v và ch ng nh h ng c a các tia chi u x . ưở ế
ong cao h mi n d ch trong đi u tr nhi m HIV.
oĐi u hoà n đ nh huy t áp. Ch ng nhi m m x m ch các bi n ch ng, ế ơ ế
gi m cholesterol.
oCh a loét d y, tá tràng.
oH tr trong đi u tr ti u đ ng. ườ
oCh ng suy nh c th n kinh kéo dài, m t ng . ượ
oCh ng stress gây căng th ng.Và còn nhi u công d ng khác
Nh nh ng giá tr dinh d ng và d c h c mà ngày nay Vi t Nam và trên toàn ưỡ ượ
th gi i vi c nuôi tr ng, tiêu th n m Linh chi tăng m nh. Các n c s n xu t n mế ướ
Linh chi ch y u là Nh t B n, Hàn Qu c, Trung Qu c, Đài Loan, Vi t Nam ế
Vi t Nam m t n c nông nghi p giàu ti m năng v lâm nghi p, do đó ướ
ngu n ph th i nông - lâm nghi p nh mía, r m r , m t c a r t d i dào, đây ế ư ơ ư
ngu n nguyên li u thích h p cho vi c tr ng n m. Nuôi tr ng n m Linh chi n c ta đã ướ
ti n hành t nhi u năm tr c đây, nh ng ch v i nh ng trang tr i theo quynh l ,ế ướ ư
t phát. Do ch a c c u gi ng thích h p và ch a có k thu t nuôi tr ng c th ho c có ư ơ ư
nh ng ng i nuôi tr ng ch a n m b t rõ. n h u h t c trang tr i nuôi tr ng n m ườ ư ế
không phát tri n so v i các n c b n. ướ
SVTH: Ngô Th Thanh Vân
Trang 1
Khóa lu n t t nghi p GVHD: Th c Sĩ Nguy n Th u
Đ b o v môi tr ng do s phát tri n c a ngành ng nghi p ngày càng th i ườ
nhi u ch t y ô nhi m môi tr ng. Làm cho môi tr ng ngày ng b ô nhi m nh ườ ườ
h ng t i đ i s ng s c kho c a con ng i. hi u qu kinh t cao ngànhưở ườ ế
tr ng n m Linh chi mang l i. Do đó, vi c nghiên c u k thu t nuôi tr ng n m v i
nhi u lo i ph th i nông nghi p th i Vi t Nam. ế
N m Linh chi m t lo i n m giá tr dinh d ng, giá tr d c h c giá tr ưỡ ượ
kinh t cao. Hi u đ c nh ng l i ích c a n m Linh chi đem chúng tôi mu n nghiên c uế ượ
đ bi t rõ v lo i n m quýy. N i dung đ tài “Nghiên c u k thu t tr ng n m Linh ế
chi đ (Ganoderma Lucidum) trên m t c a cao su”. ư
T nh ng đi u trình bày trên, m c tiêu c a đ i là:
1. Nghiên c u k thu t tr ng n m Linh chi đ ( Ganoderma lucidum) trên m t c a ư
cao su.
2. Kh o sát t c đ phát tri n lan t c a n m Linh chi. ơ
3. Sonh t c đ lan t c a n m Linh chi gi ng trên h t lúa và trên thân khoai mì. ơ
SVTH: Ngô Th Thanh Vân
Trang 2
Khóa lu n t t nghi p GVHD: Th c Sĩ Nguy n Th u
CH NG 1. T NG QUANƯƠ
SVTH: Ngô Th Thanh Vân
Trang 3
Khóa lu n t t nghi p GVHD: Th c Sĩ Nguy n Th u
1.1. Gi i thi u v n m Linh Chi
Linh chi r t nhi u tên g i: N m v n năm, N m th n tiên, C tr ng sinh, ườ
H nh nhĩ,… trong đó Linh chi th o là ph bi n nh t và đ c truy n t ng t hàng ngàn ế ượ
năm nay v i r t nhi u truy n thuy t. Ng c dòng th i gian, các ghi chép s m nh t v ế ượ
Linh chi t th i Hoàng đ , cách đây h n 2000 năm. Theo các ch kim đi n thì Linh ế ơ
chi có tác d ng làm tr hóa, s ng lâu và ng a đ c bách b nh. ượ
Trong truy n thuy t c a ng i Trung Qu c th ng l u truy n c câu chuy n ế ườ ườ ư
v Linh chi ch a b nh nan y, khá nhi u chuy n h p d n c m đ ng. Trong truy n
thuy t n i ti ng “B ch xà truy n” k r ng vì mu n c u s ng ng i ch ng xà tinhế ế ườ
B ch n ng n ng đã không qu n ng i hi m nguy đ n t n núi Nga My xa hàng ngàn ươ ươ ế
d m l y c p tiên th o c a Nam C c tiên ông. Cu i ng m c đích c a nàng đã đ t
đ c, H a Tiên đ c c u s ng và tiên th o đó chính Linh chi. Vào th i nđ ,ượ ượ ế
trên chi c xà ngang cung đi n, m t hôm b ng m c ra m t cây n m Linh chi, c v đ iế
thân đ n chúc m ng và tâu r ng: Linh chi m c là d báo đi m lành đ n v i nhà vua. Tế ế
đó Hán Vũ đ đã hai l n h chi u ân xá ph m nhân.ế ế
V công d ng ch a b nh c a Linh chi, l n đ u tiên xu t hi n là trong y văn Hán
Vũ đ . Trong “Th n nông b n th o kinh”, b sách n i ti ng v th o d c ra đ i cáchế ế ượ
đây h n 2000 năm đ c biên so n t th i h u Hán (năm 25 đ n 22 tr c công nguyên),ơ ượ ế ướ
đ c p đ n 365 d c th o thì Linh chi x p o loài Th ng d c, v trí s m t sau ế ượ ế ượ ượ
đó m i đ n nhân sâm. Th n nông b n th o kinh phân bi t Linh Chi theo u s c, ế
ghi: Linh Chi có 6 lo i: Xích chi, Thanh chi, B ch chi, Hoàng chi, H c chi, T chi.
Đ n th i Minh, Lý Th i Trân vi t b n th o c ng m c g m 2000 loài thu c thìế ế ươ
Linh Chi v n đ c x p vào hàng đ u. Ông vi t: “Dùng lâu ng i nh nhàng, không già, ượ ế ế ườ
s ng u nh th n tiên”. Ông căn c vào tính v , công năng, c d ng phân Linh Chi ư
ra thành 6 lo i :
1. Thanh chi: Còn tên Long chi: Toàn nh, không đ c. Ch tr ng m t, b
can khí, an th n, tăng trí nh .
2. H ng chi: Còn có tên là Xích chi hay Đ n chi: V đ ng, tính bình, không đ c. Ch ơ
tr xung trung k t (t c ng c) ích tâm khí, b trung, tăng trí nh , tăng trí tu . ế
3. Hoàng chi: Còn n Kim chi: Cam (ng t) nh, không đ c. Ch tr ích trùng
khí, an th n.
4. B ch chi: Còn có n là Ng c chi: Cay, nh, không đ c. Ch tr ích ph khí, làm ế
thông mi ng, mũi, an th n.
5. H c chi: n tên g i Huy n chi: M n, bình, không đ c. Ch tr ù tai, l i
kh p, b o th n (b o v công năng c a h th n kinh) ích tinh khí, làm dai gân
c t.
6. T chi: Còn có tên g i là M c chi: Ng t, ôn, không đ c. Ch tr l i th y đ o (l i
ti u), ích th n khí.
SVTH: Ngô Th Thanh Vân
Trang 4
Khóa lu n t t nghi p GVHD: Th c Sĩ Nguy n Th u
Trong các b c h a ho c c t ng đ o Trung Qu c, Linh chi th ng đ c mang ướ ườ ượ
nnh. c đ o sĩ tin r ng Linh chi đ c các th n linh ban cho và “là h t gi ng tinh ượ
th n”. H tôn tr ng Linh chi vì nó làm cân b ng ngũ quan và do đó h tr tr ng th . ườ
Vi t Nam, trong nh ng tác gi x a có hai ng i nói đ n Linh chi, m t danh ư ướ ế
y H i Th ng Lãn Ông (1720 1791) trong “Y thâu nhàn ngôn ph chí” (Trong khi ượ
làm thu c tìm thú nhàn, m n l i quê đ i lên ý chí c a nh) bài th s 14, H i ượ ơ
Th ng vi t: ượ ế
Xuân nh t đăng s n thái d c. ơ ượ
Vu h i th ch kính đ t s n phi. ơ
Lai tuy t tàn hoa th m đ o y.ế
Ph t kh hoang vân đăng tuy t hi n. ế
Ph ng hoàng sào h m ch Linh chi.ượ
Đã đ c Nguy n Thanh Gi n, Nguy n T Siêu, Nam Trân cùng d ch nh sau:ượ ư
Ngày x a lêni hái thu c.ư
Đ ng lên s n núi mãi quanh đi.ườ ườ
Tuy t r ng hoa r i th m đ o y.ế ơ
R l i mây mù leo t n đ nh.
T i vùng t ph ng hái Linh chi. ượ
Ng i Vi t Nam th hai có nói đ n Linh chi là nhà bác h c Lê Quý Đôn (1726 –ườ ế
1784) vi t v Linh chi trong “Vân Đoài lo i ng và “Ki n văn ti u l c” đánh giá Linhế ư ế
chi là “M t s n v t quý hi m c a đ t r ng Đ i Nam” v i nh ng tác d ng l n nh ki n ế ư
o, b o can, c ng tâm, kiên v , c ng ph , gi i đ c, gi i c m giúp con ng i ườ ườ ế ườ
s ng lâu tăng tu i th .
N m Linh chi đ c K S Nguy n Thanh đ a t Trung Qu c v Vi t Nam v i ượ ư ư
m t s ch ng Linh chi đ quý Ganoderma lucidum (Leyss ex Fr.) Karst …, và đ c nuôi ượ
tr ng ra qu th t i Đ i H c T ng H p N i. (hình 1.1 hình 1.2) qu th
n m Linh chi đ .
SVTH: Ngô Th Thanh Vân
Trang 5